ZODIAK
Ti naglilinia a grupo ti bitbituen a makita manipud ditoy daga nga agparang iti masakupan ti anggulo a siam a grado iti ngato ken baba ti linia a pagrikusan ti Daga iti likmut ti init. Maipapan ken Ari Josias ti Juda, kunaen ti 2 Ar-ari 23:5: “Ket ti papadi ti ganggannaet a dios inikkatna iti annongen, isuda nga insaad ti ar-ari ti Juda tapno mangpataudda iti asuk a sakripisio kadagiti nangato a disso kadagiti siudad ti Juda ken kadagiti aglawlaw ti Jerusalem, ken kasta met dagidiay mangpatpataud iti asuk a sakripisio ken Baal, iti init ken iti bulan ken kadagiti konstelasion ti zodiak ken iti isuamin a buyot ti langlangit.” Ti sasao ditoy a naipatarus a “konstelasion ti zodiak” ket manipud iti Hebreo a sao a maz·za·lohthʹ, a maminsan laeng nga agparang iti Biblia, nupay mabalin nga agkanaigda iti sao a Maz·za·rohthʹ a masarakan iti Job 38:32. Makatulong ti konteksto a mangilawlawag iti kaipapanan dayta.
Gagangay a maikunkuna a dagiti nagkauna a taga Babilonia ti nakatakuat iti maaw-awagan iti sona ti zodiak. Awan duadua a napaliiwda ti kasla tinawen a dalan ti init iti nagtetengngaan dagiti bituen, a dayta a dalan ket pagaammo ita kas ekliptika. Mabalin a napaliiw dagiti astronomo nga iti las-ud ti sona nga agakaba iti anggulo nga agarup 18 a grado, a nangsaklaw iti 9 a grado iti ngato ken baba ti ekliptika, isu ti kasla pagdaldalanan ti init, bulan, ken dagiti kangrunaan a planeta, kas maimatangan manipud ditoy daga. Nupay kasta, idi laeng maikadua a siglo K.K.P. a biningbingay ti maysa a Griego nga astronomo ti zodiak iti 12 nga agpapada a paset a 30 a grado nga anggulo ti tunggal maysa; naawagan dagitoy a paset kas simsimbolo ti zodiak ken napanaganan iti nagan dagiti nainaig a konstelasion. Ti sao a “zodiak” ket manipud iti Griego ken kaipapananna ti “ummong ti an-animal,” yantangay sigud a naawagan iti nagnagan ti animal wenno parsua iti danum ti kaaduan kadagiti 12 a konstelasion ti zodiak.
Dagitoy a simbolo saanda itan a maitunos kadagiti konstelasion a nakaalaan ti sigud a naganda. Maigapu daytoy iti panagibar ti axis ti daga, nga agbanag iti in-inut a panagpadaya dagiti konstelasion iti anggulo nga agarup maysa a grado iti kada 70 a tawen agingga a maturpos ti maysa a siklo a buklen ti agarup 26,000 a tawen. Isu nga iti napalabas a 2,000 a tawen, ti simbolo nga Aries ket immakaren iti anggulo nga agarup 30 a grado, nga agturong iti konstelasion a Pisces.
Nakainaiganna iti Astrolohia. Nanipud pay kadagidi nagkauna a tiempo ti Mesopotamia, dagiti konstelasion ti zodiak ket napagdaydayawanen dagiti ulbod a managdaydayaw. Adda dagiti galad a naituding iti tunggal maysa kadagiti nadumaduma a konstelasion, ket kalpasanna naaramat dagitoy kadagiti pammadles iti astrolohia a naibatay iti piho a panagsaad wenno pannakainaig dagiti nailangitan a banag kadagiti simbolo ti zodiak iti aniaman a masinunuo a tiempo. Kas impakita ti teksto iti 2 Ar-ari 23:5, ti kasta a panagaramat iti astrolohia ket inserrek idiay Juda ti papadi ti ganggannaet a dios, a dagitoy a papadi ket inyeg ti sumagmamano nga ari tapno agnaedda iti dayta a pagilian. Nabayagen nga imparit ni Jehova a Dios ti kasta a panagdaydayaw iti bituen a ti dusa ket ipapatay.—De 17:2-7.
Ti astrolohia ket kangrunaan a paset ti panagdaydayaw idiay Babilonia. Ngem dagiti naibatay iti zodiak a padles dagiti astrologo ti Babilonia saan a nakaispal kenkuana manipud pannakadadael, kas iti apag-isu nga impakdaar ni mammadto Isaias.—Isa 47:12-15; kitaenyo ti ASTROLOGO.
Kadagitoy agdama a tiempo, nakapatpateg pay laeng dagiti simbolo ti zodiak iti panagdaydayaw ti adu a tattao. Makapainteres a dagiti simbolo ti zodiak ket maar-aramaten iti sumagmamano kadagiti narelihiosuan a katedral ti Kakristianuan ken makita itan kadagiti lugar a kas iti Katedral ti Notre Dame idiay Paris, kasta met kadagiti katedral ti Amiens ken Chartres, Francia.