Apay Adu Unay a Leddaang?

NAMNAMA agpaay iti nasaysayaat a biag​—natungpalen kamaudiananna! Adu a tao nga agbibiag idiay maaw-awagan idi a Makindaya nga Alemania pinatida daytoy idi a narippuog ti Pader ti Berlin idi Nobiembre 1989. Nasurok la bassit a makatawen kalpasanna, nupay kasta, nagreklamoda maipapan iti “pannakatakuatda a ti nagubsang a lubong ti kapitalista a demokrasia ket narigrigat a pakitunosan ngem ti panagbiag a sinalakniban ti Pader ti Berlin.” Ti resultana? Pannakaupay ken dumakdakkel a leddaang.

Ti kinaranggas iti pagtaengan ken iti komunidad mabalin a pilitenna dagiti tattao a pumanaw iti pagtaenganda tapno agsapul iti kinatalged, ngem sumagmamano laeng ti makasarak iti dayta. Dadduma ti mabalin nga uray la agtungpal kas kadagiti awanan-pagtaengan nga agnaed lattan kadagiti kalsada ti siudad. Kadagiti dadduma a daga adu kadagitoy ti maisallin iti adu a pasikut-sikot. Iti dida pannakabael a maaddaan pagtaengan gapu ta awan trabahoda, saanda a makastrek iti trabaho gapu ta awan met direksion a pagnanaedanda. Padasen ti tumulong dagiti ahensia ti pagimbagan ti gobierno, ngem adu a tiempo ti busbosenna ti pannakawaknit dagiti parikut. Gapuna a bumallaet latta ti pannakapaay ken leddaang.

Adu a babbai ti iduron ti leddaang agturong iti pudpudno a makapakintayeg nga addang. Iti report a Women and Crime in the 1990s ni manangipalawag ti linteg a Dr. Susan Edwards inlawlawagna: “Ti pannakainaig dagiti agtutubo a babbai [iti prostitusion] ket kas maysa a direkta a resulta ti ekonomiko a pagkasapulan, saan a kinakurang ti disiplina ti bagi wenno nalikudan ti pamilia.” Umasping unay, dagiti agtutubo a lallaki a pumanaw iti pagtaengan tapno agbiruk iti trabaho masansan nga awan masapulanda. Dadduma, iti pannakaupayda, ti agtungpal nga ‘aabangan a lallaki,’ nga ipaayda dagiti bagbagida kadagiti homoseksual a kasukat ti taraon ken pagtaengan, nga agbalbalinda nga adipen kadagiti ima dagiti narugit a grupo dagiti kriminal.

Dagiti nagubsang a kinapudno iti politika, kinaranggas, ekonomiko a rigat, aminda ti mabalin a mangawis kadagiti rukod ti panagleddaang. Uray dagiti propesional a tattao saanda a di makaptan bayat a pagreggetanda a taginayonen ti nabaknang nga estilo ti biagda bayat a sarsarangtenda dagiti umad-adu a pinansial a parikut. Ti resultana? “Ti panaggamsaw pagmaagenna ti masirib a tao,” kas kinuna ni Ari Salomon idi ugma!a (Eclesiastes 7:7) Pudno, ti leddaang mangiturong iti umad-adu a bilang ti tattao a mangala iti kakaruan a solusion iti parikut​—panagbekkel.

Ti Kakaruan a Solusion iti Parikut

Ti adu a kaso ti panagbekkel dagiti agtutubo ipakitana nga uray isuda ket naapektaran iti saplit ni leddaang. Insaludsod ti maysa a Briton a kolumnista iti damag: “Aniat’ maipapan iti tiempotayo a mangipapaay iti adu unay a panagleddaang dagiti agtutubo?” Iti maysa a panagadal kadagiti ubbing iti nagbaetan ti tawen a 8 ken 16 a naawat kadagiti ospital kalpasan panaggandatda nga agsabidong, impadamag ni Dr. Eric Taylor ti London’s Institute of Psychiatry: “Maysa a makakellaat a banag isu ti no kasano kaadu nga ubbing ti agledleddaang ken awanan-namnama maipapan kadagiti bambanag.” Irekord ti Britania ti mapattapatta a 100,000 a di-nangipusay ngem ginagara a kaso ti panagsabidong iti tinawen kas ebkas ti naupay a panagpatulongda.

Maysa nga institusion ti Britania nangiyusuat iti maysa a kampania tapno agimdeng buyogen pannakipagrikna kadagiti agledleddaang. Iti daytoy a pamay-an dagiti manangbalakadna kunada a mangidatagda “kadagiti pangliklikan iti ipapatay.” Kaskasdi, annugotenda a dida kabaelan a risuten dagiti parikut a mamagleddaang kadagiti tattao.

Ti bilang dagiti panagbekkel isilnagna “ti rukod ti panagsisina ken kinakurang ti sosial a panagdedekket iti kagimongan,” inkumento ti pagiwarnak a The Sunday Correspondent. Apay adda nangato a bilang ti panagbekkel ita? Insitar ti pagiwarnak ti “kinaawan pagtaengan, limmanlan a panagbartek, ti pammutbuteng ti Aids ken ti panagserra dagiti ospital dagiti agmauyong” kas dagiti makagapu a mangiduron kadagiti indibidual kadagiti kakasta a kaadalem ti leddaang nga ibilangda a ti panangkettelda iti bukodda a biag isu ti kakaisuna a solusion kadagiti parikutda.

Adda kadi aniaman a namnama a mangpaksiat iti leddaang? Wen! “Kumitakayo ket itangadyo dagiti ul-uloyo” ti mangay-ayo a dir-i ni Jesus! (Lucas 21:28) Aniat’ kayatna a sawen? Aniat’ adda nga inanama?

[Footnote]