No Aniat’ Immula ti Kakristianuan Idiay Africa

IDI 1867, ni Charles Lavigerie, maysa a Katoliko a Pranses, dimteng idiay Africa kas kabbaro a nadutokan nga arsobispo ti Algiers. “Ti Dios pinilina ti Francia,” kinunana, “tapno aramidenna ti Algeria kas pangrugian ti dakkel ken Kristiano a pagilian.”

Ti arapaap ni Lavigerie limmabes iti Algeria. Kinapudnona, nangibaon kadagiti misionero iti ballasiw ti disierto nga addaan kalat a “mamagkaykaysa ti Makintengnga ken Makin-amianan nga Africa tapno makirinnanud iti biag ti Kakristianuan.”

Kabayatanna, iti makinlaud, makin-abagatan, ken makindaya a paspaset ti kontinente, addan dagiti Protestante a misionero nga agtartrabaho sadiay. Inturedda dagiti adu a rigat, kas dagiti masansan nga iyaatake ti malaria, nga addaan kadagiti pagilasinan kas ti panagpayegpeg, panagling-et, ken panagam-ammangaw. Gapu ta napartak a pinakapsut ida dagiti tropikal a sakit, adut’ natay di nagbayag kalpasan ti isangsangpetda. Ngem adu lattat’ agsangsangpet. “Asinoman nga agbiahe idiay Africa,” kuna ni Adlai Stevenson, “ket kankanayon a maipalagip kenkuana ti kinabanuar dagiti misionero. . . . Linabananda ti yellow fever, panagtakki, dagiti ariet ken . . . nakitak . . . dagiti panteonda​—iti intero nga Africa.”

Bungbunga ti Panagmisionero

Bayat a sinerrek dagiti misionero ti Africa, natakuatanda a kaaduan kadagiti tribo ti saan a makabasa ken makasurat. “Kadagiti agarup walo gasut [nga Africano] a pagsasao,” ilawlawag ni Ram Desai iti librona a Christianity in Africa as Seen by Africans, “adda laeng uppat a naisurat sakbay ti isasangpet dagiti misionero.” Gapuna a dagiti misionero nangimbentoda ti pamay-an a pannakaisurat dagitoy di-maisurat a pagsasao. Kalpasanna nangpataudda kadagiti libro ket sinuruanda dagiti tattao no kasano ti agbasa. Maipaay iti dayta a panggep namangonda kadagiti eskuelaan iti intero nga Africa.

Dagiti misionero nangibangonda met kadagiti ospital. “Awan sabalin nga ahensia ti makaitutop iti rekord ti kinamanangtulongda,” bigbigen ni Ram Desai. Malaksid iti medikal a panangaywan, binirbiruk dagiti Africano dagiti material a pagimbagan ti Europa. Nangipasdek ti dadduma a misionero kadagiti pagtagilakuan, gapu ta namatida a mangawis daytoy kadagiti kumberte. Kas pangarigan, ti Basel Mission manipud Switzerland nangipasdek ti kompania ti pagtagilakuan idiay Ghana. Natakuatanda a nasayaat ti panagdakkel dagiti kayo ti cacao sadiay, ket itatta ti Ghana isut’ maikatlo a kadakkelan nga agpatpataud ti cocoa ditoy lubong.

Ti naisangsangayan a nagapuanan dagiti misionero ti Kakristianuan isut’ panangipatarusda iti Biblia. Kaskasdi ti panangisaknap iti mensahe ti Biblia adda kakuyogna a kanayonan pay a serioso a responsabilidad. Impakita ni Kristiano nga apostol Pablo daytoy babaen ti panangisaludsodna: “Sika, . . . a mangisursuro iti sabali, saanmo aya nga isuro ti bagim met laeng? Sika, a mangikaskasaba a ‘Dika agtakaw,’ agtakawka aya?” Mamakdaar ti Biblia a dagidiay mangisursuro ti Kinakristiano masapul nga agbiagda a maitunos kadagiti nasayaat a prinsipio a nailanad iti Sao ti Dios.​—Roma 2:21, 24.

Ti ngay mision ti Kakristianuan idiay Africa? Indayawna kadi ti Dios ti Biblia, wenno binallikugna dagiti Kristiano a sursuro?