Bioetika ken ti Operasion a Di Agusar iti Dara

NAPADASAN dagiti kallabes a tawen ti awan kapadana nga irarang-ay iti tay-ak ti medisina. Ngem, nupay sinolbarna dagiti parikut iti medisina, nangpataud ti dadduma nga irarang-ay kadagiti etikal a problema.

Masapul nga utoben dagiti doktor dagiti parikut a kas iti: Rumbeng kadi a saanen nga ipilit ti doktor ti agresibo a panangagas tapno matay ti pasiente a sidadayaw? Rumbeng kadi a laksiden ti doktor ti pangngeddeng ti pasiente no ipagarupna a pagimbagan dayta ti pasiente? Kasano koma a maipaay ti pannakaagas no saan a magun-odan ti tunggal maysa ti nangina a panangagas?

Kadagita a narikut nga isyu a naikkan iti atension ti medikal a panagadal a maaw-awagan bioetika (bioethics). Panggep daytoy a panagadal a tulongan dagiti doktor ken sientipiko a mangtaming kadagiti etikal nga implikasion ti biolohikal a panagsirarak ken dagiti irarang-ay ti medisina. Tangay tumaud dagiti adu a karirikutan a pangngeddeng kadagiti ospital, adu nga ospital ti nangipasdek kadagiti komite ti bioetika. Gagangay a dagiti miembro ti komite​—a pakairamanan dagiti doktor ken abogado​—tumabunoda kadagiti seminar iti bioetika, a pakausigan dagiti etikal a parikut iti medisina.

Dadduma kadagiti saludsod a masansan a maibangon kadagita a seminar: Agingga iti ania ti saklawen ti panangraem dagiti doktor iti pammati dagiti Saksi ni Jehova a, kangrunaanna gapu kadagiti relihioso a rason, dida awaten ti panangyalison iti dara? Rumbeng kadi nga iyalisonan ti doktor ti pasiente uray maibusor iti pagayatan ti pasiente no agparang a dayta ti “kasayaatan” a panangagas? Nainkalintegan kadi nga aramiden dayta a di ammo ti pasiente, a kasla ket tay ‘ti saan nga ammo ti pasiente saan a makadangran kenkuana’?

Tapno umiso ti panangtaming kadagitoy nga isyu, masapul dagiti doktor ti nainkalintegan a pannakaawat iti panangmatmat dagiti Saksi. Iti biangda, sigagagar dagiti Saksi ni Jehova a mangilawlawag iti takderda kadagiti doktor, ta mabigbigda a ti panagkinnaawatan ti mangiliklik kadakuada iti pannakisupiat.

Panangammo iti Kapanunotan

Kayat ni Propesor Diego Gracia, maysa a prominente nga Español nga autoridad iti bioetika, a maaddaan ti klasena iti kasta a panagsasarita. “Rumbeng laeng a maikkankayo [dagiti Saksi ni Jehova] iti gundaway a mangyebkas kadagiti pakaseknanyo . . . gapu kadagiti napadasanyon a pakarigatan mainaig iti panangyalison iti dara,” kinuna ti propesor.

Gapuna, idi Hunio 5, 1996, tallo a pannakabagi dagiti Saksi ni Jehova ti naawis iti Complutense University idiay Madrid, España, a mangilawlawag iti panangmatmatda. Agarup 40 a doktor ken dadduma pay a propesional ti adda sadiay.

Kalpasan ti ababa a panangiparang dagiti Saksi, naikkan ti grupo iti gundaway nga agsaludsod. Inanamongan ti isuamin nga adda sadiay a ti maysa nga adulto a pasiente rumbeng a maaddaan iti kalintegan nga agkedked iti maysa a partikular a pamay-an ti panangagas. Patien met ti grupo a saan koma a pulos mayalisonan ti pasiente no awan ti naisurat a pammalubosna. Ngem addada benneg iti takder dagiti Saksi a pakaseknanda.

Maysa a saludsod ti mainaig iti kuarta. No dadduma ti operasion a di agusar iti dara ramanenna ti naisangsangayan nga alikamen, kas iti pannakaopera babaen iti laser, agraman dagiti nangingina nga agas, kas iti erythropoietin, a mausar a mangtignay iti pannakapataud ti nalabaga a selula ti dara. Pampanunoten ti maysa a doktor no gapu iti panagkedkedda iti saan unay a nangina a pannakaagas (ti dara ti sabali a tao), nalabit inanamaen dagiti Saksi a maikkanda iti publiko a serbisio ti salun-at kadagiti naisangsangayan a pribilehio.

Nupay bigbigenda a ti kuarta ket maysa a nasken a banag nga ikonsiderar dagiti doktor, tinukoy ti pannakabagi ti Saksi dagiti naipablaaken a panagadal a nangusig kadagiti nalmeng a gastos iti panangyalison ti dara ti sabali a tao. Dagitoy iramanna ti gasto iti panangagas kadagiti kasta a komplikasion a mainaig iti panangyalison, agraman ti mapukaw a birok maigapu kadagita a komplikasion. Inadawna ti adut’ saklawenna a panagadal idiay Estados Unidos a nangipakita a ti kadawyan a kaadu ti dara, nupay iti damo aggatad laeng iti $250, kinapudnona pataudenna ti gasto a nasurok a $1,300​—mamin-lima a dakdakkel ngem ti dati a gatadna. Gapuna, impatuldona, a no makuenta amin, nalaklaka ti operasion a di agusar iti dara. Kasta met, adu kadagiti makuna a kanayonan a gasto iti operasion a di mausar ti dara ti maipaay iti alikamen a mausarto manen.

Ti sabali pay a saludsod a pampanunoten ti sumagmamano a doktor ket mainaig iti makuna ti grupo. Anianto ti mapasamak, kunada, no nagbaliw ti panunot ti Saksi ket inawatna ti panangyalison? Ilaksidto kadi ti kagimongan dagiti Saksi?

Agpannuray ti sungbat iti aktual a kasasaad, ta ti panangsalungasing iti linteg ti Dios ket talaga a serioso a banag, banag a sukimaten dagiti panglakayen iti kongregasion. Tarigagayan dagiti Saksi a tulongan ti asinoman a tao a nakapadas iti makapadanag a mamagpeggad-iti-biag nga operasion ken nangawat iti panangyalison. Awan duadua a ti kasta a Saksi mabalin a madanagan unay ken maseknan iti relasionna iti Dios. Mabalin a kasapulan ti kasta a tao ti tulong ken pannakaawat. Tangay ayat ti pamuon ti Kinakristiano, kayat dagiti panglakayen a pakuyogan ti kinatibker iti asi, kas kadagiti amin a hudisial a kaso.​—Mateo 9:12, 13; Juan 7:24.

“Dikayto kadi uliten nga usigen ti etikal a takderyo?” inimtuod ti maysa a propesor iti bioetika, a bumisbisita a naggapu idiay Estados Unidos. “Kasta ti inaramid dagiti dadduma a relihion kadagiti kallabes a tawen.”

Ti takder dagiti Saksi maipapan iti kinasagrado ti dara ket doktrinal a pammati imbes nga etikal a kapanunotan a masapul a matingiting a kanayon, kinunada kenkuana. Ti nalawag a bilin ti Biblia dina ipalubos ti pannakikompromiso. (Aramid 15:28, 29) Pagkedkedan ti Saksi ti pananglabsing iti kasta a nadiosan a bilin a kas iti panagkedkedda a mangpanuynoy iti idolatria wenno pannakiabig.

Apresiaren unay dagiti Saksi ni Jehova ti kinatulok dagiti doktor​—kas kadagiti adda iti seminar iti bioetika idiay Madrid​—a mangraem iti pangngeddengda a mangbirok iti maisandi a panangagas a maitunos iti naibatay-Biblia a pammatida. Awan duadua, napateg ti paset ti bioetika a mangparang-ay iti relasion ti doktor ken pasiente ken padakkelenna ti panagraem iti pagayatan ti pasiente.

Kas naipadamag a kinuna ti maysa a nalatak nga Español a doktor, masapul a kanayon a laglagipen dagiti doktor nga “agtrabahoda babaen kadagiti di naan-anay nga alikamen ken mabalin nga agbiddut a pamay-an.” Ngarud masapulda ti “pammati a rumbeng a maipakita a kanayon ti ayat no kurang ti pannakaammo.”