Asoi

Anwọ ikpe jọ ze kẹle na, ahwo buobu a be dhẹ no ekwotọ rai kpohọ erẹwho efa fiki ebẹbẹ sa-sa. Whọ sai wuhrẹ epanọ a re yere ahwo na evaọ ẹvẹrẹ rai. Ofariẹ, whọ sai wuhrẹ umutho eme jọ evaọ ẹvẹrẹ rai nọ o rẹ sae lẹliẹ ae gaviezọ kẹ owhẹ. Kẹsena who ve si iroro rai kpohọ jw.org je dhesẹ ividio gbe ebe sa-sa nọ ma wo evaọ ẹvẹrẹ rai kẹ ae. Jihova o ru omai wo ọruẹrẹfihotọ Ewuhrẹ Uzuazọ gbe Usiuwoma Ota na re ma sae riẹ epanọ ma rẹ ta usiuwoma na ziezi. Eware nọ ma be hai wuhrẹ evaọ ewuhrẹ nana i bi fiobọhọ kẹ otu mai jọ buobu nọ ma be sai ro zihe bru ahwo nọ ma ta usiuwoma kẹ je wuhrẹ Ebaibol kugbe ai ziezi. Esẹgbini, wha wuhrẹ emọ rai epanọ a rẹ rọ eme obọrai kuyo, re a hae rọ enẹ ru re elọ rai o lo. Ẹsejọ, iyo nọ emọ na a be hae kẹ nevaze u fiobọhọ kẹ ahwo ọkpokpọ vuhumu no inọ egagọ uzẹme na ma ginẹ rrọ.​—1 Kọr. 14:25. w18.06 22-23 ¶7-9

U wuzou gaga re ma hae kareghẹhọ nọ u wo okejọ nọ ma jọ “erara,” nọ ma wo usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ hẹ. (Ẹf. 2:12) Rekọ “uyoyou” o wọ Jihova si omai kẹle oma. (Hos. 11:4; Jọn 6:44) Yọ Jesu Kristi o dede omai rehọ. O wọhọ ẹsenọ o rovie ẹthẹ kẹ omai re ma sae jọ ahwo uviuwou Ọghẹnẹ. Nọ orọnọ Ọghẹnẹ avọ Kristi a dede omai rehọ ghelọ sebaẹgba mai na, u fo vievie he re ma siọ ohwo jọ! Avro ọ riẹ hẹ, omohẹriẹ gbe egrẹ i ti dhe ẹgẹga nọ akpọ omuomu nana ọ be kẹle ekuhọ na. (Gal. 5:19-21; 2 Tim. 3:13) Rekọ mai idibo Jihova ma re dhesẹ nọ ma wo areghẹ nọ o no obọ Ọghẹnẹ ze, nọ ma gbe bi dhesẹ ọriẹwẹ hẹ je lele amọfa rria dhedhẹ. (Jem. 3:17, 18) Ajọ ma rọ evawere mu usu kugbe ahwo erẹwho efa, jẹ uruemu rai rehọ, je tube wuhrẹ ẹvẹrẹ rai dede. Ma te ru ere, udhedhẹ mai ọ rẹ te jọ wọhọ ethẹ, ẹrẹreokie mai ọ vẹ te jọ wọhọ ẹkporo abade.​—Aiz. 48:17, 18. w18.06 12 ¶18-19

Nọ Alakpa-ẹmo Rom o gbe ri ti fi eviẹ riẹ họ awọ họ, yọ ọ re ruẹrẹ oma kpahe kẹ onya ẹmo ho. Ibutu alakpa-ẹmo Rom ọ rẹ wọhọ eviẹ-ifi, yọ o wo idhe-esa nọ a whẹhọ kugbe nọ u re fiobọhọ kẹ ohwo thihi otọ ziezi. A ru eviẹ na evaọ oghẹrẹ nọ ọ rẹ rọ tọ je kiehọ ohwo awọ ziezi. Dede nọ alakpa-ẹmo Rom ọ rẹ wha eviẹ riẹ kpohọ ẹmo-ofio, eviẹ ẹwoho Oleleikristi i re fiobọhọ kẹe whowho ovuẹ udhedhẹ. (Aiz. 52:7; Rom 10:15) O make rrọ ere na, o rẹ sae gwọlọ udu re ohwo ọ ta usiuwoma na nọ uvẹ u te rovie fihọ. Oniọvo-ọmọzae nọ a re se Bo nọ ọ rrọ ikpe udhe ọ ta nọ: “Ozọ ọ jẹ hai mu omẹ re mẹ ta usiuwoma kẹ emọ-eklase mẹ. Me roro nọ omovuọ o wha onana ze. Me te roro kpemu, mẹ rẹ fo omamẹ nọ, mẹ hae fare unu hu. Enẹna, eva e be were omẹ inọ mẹ be ta usiuwoma kẹ ehwa mẹ.” Izoge buobu a ruẹ nọ, a tẹ ruẹrẹ oma kpahe ziezi kẹ usiuwoma ota, ẹsiẹe a rẹ rọ evawere ta usiuwoma. w18.05 29 ¶9-11

Jesu ọ ta kẹ ikọ riẹ nọ: “Mẹ be kẹ owhai udhedhẹ mẹ.” (Jọn 14:27) Ẹvẹ udhedhẹ yena u bi ro fiobọhọ kẹ omai mọ ibi? Nọ ma bi thihakọ evaọ iruo na, ma be hae kareghẹhọ nọ eva mai e be were Jihova avọ Jesu, yọ onana u bi ru omai wo udhedhẹ. (Ol. 149:4; Rom 5:3, 4; Kọl. 3:15) Nọ Jesu ọ ta kẹ ikọ riẹ inọ ọ gwọlọ nọ oghọghọ rai o rẹ “jọ vọvọ” no, ọ tẹ vuẹ ae epanọ u ro wuzou re a hai dhesẹ uyoyou, ababọ oriobọ. (Jọn 15:11-13) Ọ ta kẹ ae nọ: “Me bi se owhai egbẹnyusu.” A rẹ ruẹ obọ okẹ nọ o ghare te usu kugbe Jesu hu! Eme ikọ na a re ru re a sae jọ egbẹnyusu riẹ ẹsikpobi? O gwọlọ nọ a rẹ “hae mọ ibi.” (Jọn 15:14-16) Ikpe ivẹ nọ i kpemu Jesu ọ vuẹ ikọ riẹ nọ: “Nọ wha be nya na, wha whowho inọ: ‘Uvie odhiwu o kẹle no.’” (Mat. 10:7) Fikiere ọ tuduhọ ae awọ evaọ aso urere taure o te ti whu inọ, jọ a thihakọ evaọ iruo nana nọ a muhọ no na.​—Mat. 24:13; Mak 3:14. w18.05 20-21 ¶15-16

Whẹ uzoge, gbaemu inọ whọ rẹ tẹrovi egagọ Jihova. Onana u dhesẹ nọ who re fi itee họ evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Izoge buobu nẹnẹ a be tẹrovi epanọ a rẹ rọ riakpọ kwoma, yọ ẹsejọ a sae ta nọ who kuomagbe ai. Kẹlena o te gwọlọ nọ who dhesẹvia nọ itee ra nọ who re le tobọ evaọ egagọ Ọghẹnẹ o mae rrọ owhẹ oja. Whọ kuvẹ re ehwa ra i ru owhẹ kpairoro vrẹ itee ra ha. Idhere sa-sa e riẹ nọ ma sai ro fi otunyẹ ọhwa kparobọ. Wọhọ oriruo, daoma whaha iyero nọ i re fi owhẹ họ odawọ. (Itẹ 22:3) U re je fiobọhọ nọ whọ tẹ be hae kareghẹhọ ebẹbẹ nọ i re noi ze nọ who te kuomagbe izoge nọ uruemu rai u fo ho. Ofariẹ, vuhumu nọ whọ gwọlọ emamọ ohrẹ amọfa. Omaurokpotọ u ti fiobọhọ kẹ owhẹ gaviezọ kẹ ohrẹ ọsẹgboni ra gbe inievo nọ i kruga ziezi evaọ ukoko na. (1 Pita 5:5, 6) Kọ omaurokpotọ ra u te epanọ who ti ro ru lele emamọ ohrẹ? w18.04 28-29 ¶14-16

Evaọ ovuẹ riẹ ro se ikoko obọ Esia Minor jọ, Jesu o yere ilele riẹ fiki eware nọ a ru. Wọhọ oriruo, ọ jọ emuhọ ovuẹ nọ o kere se ukoko obọ Thiatira ta nọ: “Mẹ riẹ eware nọ who bi ru, uyoyou gbe ẹrọwọ gbe iruo ra evaọ egagọ Ọghẹnẹ gbe ithihakọ ra, yọ eware nọ who bi ru enẹna i vi enọ who ru evaọ ọsosuọ.” (Evia. 2:19) Orọnikọ Jesu ọ fodẹ ẹnyaharo nọ a wo evaọ iruo rai ọvo ho, rekọ o yere i rai rọkẹ emamọ iruemu rai nọ e wha ẹnyaharo nana ze. Dede nọ o gwọlọ nọ Jesu ọ rẹ kẹ otujọ ohrẹ evaọ Thiatira, ọ rehọ eme uduotahawọ mu ovuẹ riẹ họ je ro ku ovuẹ na họ. (Evia. 2:27, 28) Ọghẹnẹ ọ kẹ Jesu udu re ọ jọ ọnọ o wuzou ikoko na kpobi. O gba riẹ họ nọ o re yere omai hi rọkẹ iruo nọ ma bi ru kẹe. Ghele na, ọ be hai dhesẹ edẹro. Oriruo nọ o fihotọ o woma kẹhẹ! U fo nọ ekpako ukoko a rẹ rọ aro kele iei. w19.02 16 ¶10

Utu ẹruorote ikpe-udhusoi ọsosuọ na o jọ uduotahawọ ulogbo kẹ inievo nọ e jẹ kobaro evaọ iruo usiuwoma ota oke yena gbe ibe Ileleikristi rai kpobi. A jọ usu rai vi Pọl avọ Jọn nyae lẹ kẹ Ileleikristi nọ i bi kurẹriẹ ze obọ re ẹzi ọfuafo na ọ ruẹsi te ae obọ. (Iruẹru 8:5, 14-17) Avro ọ riẹ hẹ, Filip avọ ahwo nọ ọ ta usiuwoma kẹ nọ i kurẹriẹ na a gine wo obọdẹ uduotahawọ no obọ utu ẹruorote na ze. Nẹnẹ, Utu Ẹruorote Isẹri Jihova o rẹ rọ uduotahawọ kẹ inievo nọ e rrọ iruo Ebẹtẹle, enọ e rrọ abọ sa-sa iruo odibọgba oke-kpobi, makọ te inievo akpọ-soso mai. Uduotahawọ nana o be kẹ omai kpobi evawere, nwane wọhọ epanọ o jọ kẹ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ na! U te no onana no, utu ẹruorote na u kere ibroshọ na, Zihe Bru Jihova Ze evaọ 2015, onọ o rrọ obọdẹ uduotahawọ kẹ inievo buobu wariẹ akpọ na soso họ. w18.04 19 ¶18-20

Ahwo buobu a re roro nọ epanọ a wo ufuoma te, ere eware i ti woma kẹ ai te. Rekọ uzẹme riẹ họ, ohwo o te wo ufuoma ga hrọ o rẹ wọhọ ẹsenọ o kru ọgbọdọ akava. Dai roro epanọ akpọ na ọ hai ti yoma te o hẹ jọnọ a fi ọnyaba họ evaọ oware ovo ho. Onana u ru nọ obe na The World Book Encyclopedia o rọ ta nọ izi ekwotọ sa-sa nọ a fihọ e rẹ thọ ahwo, yọ evaọ oke ovona, e be whaha ahwo na eware jọ nọ a gwọlọ ru. Onana o rẹ sae jọ bẹbẹ ẹsejọ. Agbẹta nọ ahwo a ro kere ebe izi buobu, je ru nọ o rọ gwọlọ eriẹ-izi buobu nọ e rẹ fotọ izi na gbe ibruoziẹ nọ e rẹ ruẹ nọ a koko i rai. Eware ivẹ jọ nọ Jesu ọ ta nọ i re ru omai wo uvi ufuoma ena: Ma rẹ rọwo uzẹme nọ o wuhrẹ, ma ve je zihe ruọ ilele riẹ. Enẹ ma re ro wo uvi ufuoma. Rekọ ufuoma rono eme? Jesu ọ ta re nọ: “Ohwo kpobi nọ ọ be raha uzi yọ ọrigbo uzioraha. . . . Ọmọ na o te si owhai no igbo, yọ wha gine zihe ruọ emuyẹ no.”​—Jọn 8:34, 36. w18.04 6-7 ¶13-14

Ma rẹ gwọlọ jọ kugbe ahwo nọ a riẹ epanọ eware e rrọ kẹ omai je wo ọdawẹ kẹ omai. Oware nọ o be kẹ omai uye o rẹ kẹ ae uye re. A rẹ daoma riẹ oware nọ ma gwọlọ je fiobọhọ kẹ omai, ẹsejọ taure ma tẹ te yare obufihọ dede. O rẹ were omai gaga nọ amọfa a te “wo ororokẹ” kẹ omai. Mai Ileleikristi ma re wo ororokẹ hayo ọdawẹ kẹ amọfa. Rekọ re a ta uzẹme, orọnikọ ẹsikpobi onana o rẹ lọhọ họ. Fikieme? Oware jọ nọ o soriẹ họ, ma gba ha. (Rom 3:23) Ma wo uruemu nọ ma re ro roro kpahe omobọ mai ọvo, fikiere o gwọlọ omodawọ mi omai re ma sae whaha uruemu nana. Ofariẹ, o rẹ jọ bẹbẹ kẹ omai otujọ re ma dhesẹ ọdawẹ fiki oghẹrẹ nọ a rọ yọrọ omai hayo eware nọ e via kẹ omai no. U te no ere no, uruemu ahwo nọ a wariẹ omai họ o sai wholo omai. Evaọ edẹ urere nana, ahwo buobu a gbẹ be daezọ amọfa ha. Ukpoye, a “you omobọ rai” ọvo. (2 Tim. 3:1, 2) Rekọ nọ ma tẹ be rọ aro kele Jihova Ọghẹnẹ avọ Ọmọ riẹ, Jesu Kristi, u ti fiobọhọ kẹ omai dhesẹ ọdawẹ ziezi. w19.03 14 ¶1-3

Uzi avọ ikpe evaọ Uzi Mosis na o ta nọ a re wo isiuru kẹ eware amọfa vievie he. (Izie. 5:21; Rom 7:7) Jihova ọ rọ uzi nana kẹ ahwo Izrẹl re o wuhrẹ ai oware jọ nọ u wuzou gaga, inọ idibo riẹ a rẹ sẹro udu rai, koyehọ eware nọ a re roro kpahe gbe oghẹrẹ nọ a re rri eware. Jihova ọ riẹ nọ re ohwo o te ru oware umuomu, o re roro kpahe iẹe tao. Oware utioye o via kẹ Devidi ovie na. Devidi ọ jọ emamọ ohwo. Rekọ evaọ ẹdẹjọ, o te wo isiuru kẹ aye omọfa. Onana u ru nọ ọ rọ raha uzi. (Jem. 1:14, 15) Devidi o bruẹnwae, ọ tẹ jẹ gwọlọ viẹ ọzae aye na họ, kẹsena o te ru nọ a ro kpei. (2 Sam. 11:2-4; 12:7-11) Orọnikọ okafe ọvo Jihova ọ rẹ ruẹ hẹ. Ọ rẹ ruẹ udu mai, oghẹrẹ ohwo nọ ma ginẹ rrọ evaọ obeva. (1 Sam. 16:7) Oware ovuovo, hayo iroro ọvuọvo, nọ a rẹ sae ko dhere Jihova o rrọ họ. Ọ rẹ tẹrovi ewoma evaọ omamai, yọ ọ rẹ tuduhọ omai awọ evaọ oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ ruabọhọ iẹe. U te no ere no, ọ gwọlọ nọ ma muẹrohọ iroro iyoma jẹ kpọ ae, re i gbe ru nọ ma re ro ru oware uyoma ha.​—2 Irv. 16:9; Mat. 5:27-30. w19.02 21 ¶9; 22 ¶11

A jọ Ebaibol na ta nọ Mosis yọ ohwo nọ ọ jọ “wowou, vi ahwo kpobi nọ a jẹ ria evaọ akpọ na.” (Ik. 12:3) Kọ onana u dhesẹ nọ Mosis yọ ọyẹlẹ, nọ ọ rẹ sae jiroro kẹ omobọ riẹ hẹ gbe ohwo nọ ọ rẹ dhozọ amọfa? Ere ahwo jọ a re dhesẹ ohwo nọ o wo omaurokpotọ. Rekọ ere o rrọ vievie he. Mosis yọ odibo Jihova nọ o wo udu, nọ ozọ u re mu hu, nọ ọ rẹ jiroro oware nọ o re ru ududu. Jihova o fiobọhọ kẹe nọ ọ nyabru ovie Ijipti nọ o wo ẹgba gaga na, o te je su ahwo Izrẹl nọ o rẹ sae jọnọ i bu te ima esa (3,000,000) soso nya udhude vrẹ, je fiobọhọ kẹ orẹwho Izrẹl fi ewegrẹ rai kparobọ. Oghẹrẹ ebẹbẹ nọ Mosis o fi kparobọ i bi te omai nẹnẹ hẹ, rekọ kẹdẹ kẹdẹ ma be rẹriẹ ovao dhe iyero sa-sa gbe ahwo sa-sa nọ a re ru ei bẹbẹ kẹ omai re ma wo omaurokpotọ. Rekọ ma tẹ daoma wo omaurokpotọ, erere ologbo jọ o re te omai. Jihova ọ ya eyaa nọ “enọ e rọ oma kpotọ, e rẹ te rọ otọ na reuku.” (Ol. 37:11) Kọ whọ sae ta nọ who wo omaurokpotọ? Kọ amọfa a sai dhesẹ owhẹ ere? w19.02 8 ¶1-2

Ahwo-akpọ a wo obroziẹ-iroro notọ avọ otọ ze. Nọ Adamu avọ Ivi a thọ uzi Ọghẹnẹ no, a te siomano. Onana u dhesẹ nọ obroziẹ-iroro rai o je brukpe ae. Ma sae rọ ahwo nọ a wuhrẹ obroziẹ-iroro rai ziezi hi dhesẹ okọ nọ u wo emamọ ekọmpase he. Nọ ohwo ọ tẹ be dhẹ okọ nọ u wo emamọ ekọmpase he, o rẹ sae viẹ ohwo họ jẹ rọ ere wha okpẹtu ze. Nọ okọ o tẹ rrọ abade, ẹkporo gbe ofou ọ rẹ sae wọ ovao riẹ rri obọfa. Rekọ nọ okọ u te wo emamọ ekọmpase, u re fiobọhọ kẹ ọdhokọ na rọ ovao riẹ rri obonọ ọ gwọlọ kpohọ. Ma sai ta nọ obroziẹ-iroro mai ọ wọhọ ekọmpase nọ o re fiobọhọ kẹ omai kpọ uruemu mai. Obroziẹ-iroro o re fiobọhọ kẹ omai riẹ oware nọ u fo jẹ kpọ omai họ emamọ edhere. Rekọ taure obroziẹ-iroro mai ọ tẹ te sae kpọ omai ziezi, o gwọlọ nọ ma rẹ rehọ ẹme Ọghẹnẹ wuhrẹ iẹe ziezi. Nọ ohwo o gbe wuhrẹ obroziẹ-iroro riẹ ziezi hi, o rẹ sae whaha iẹe eyoma oruo ho. (1 Tim. 4:1, 2) Obroziẹ-iroro otioye ọ rẹ sai tube ru omai “se eyoma ewoma.” w18.06 16-17 ¶1-3

U wo idhere ẹghẹ jọ nọ iroro akpọ na e sae rọ ruọ omai udu, enọ u fo nọ ma re rri mu jẹ kẹnoma kẹ. Wọhọ oriruo, a rẹ sae jọ ekwakwa nọ a rẹ rọ wha usi niyẹrẹ jọ evaọ oghẹrẹ nọ a re ro rri utu egọmeti jọ woma vi efa. A rẹ jẹ jọ ekwakwa iyẹrẹ nana ta ewoma fihọ itee akpọ na gbe epanọ otujọ o ro le ae tobọ no. A rẹ jọ ebe gbe ividio sa-sa ru ahwo wo iroro ọ “mẹ ọ rẹ jọ ohwo ọsosuọ” gbe “uviuwou mẹ o rẹ karo” je ru ahwo rọwo nọ eriwo otiọna o siuru, o woma, ọ tẹ jẹ rrọ gbagba. Iroro itiena e rọwokugbe Ikereakere na ha, nọ o ta nọ ma tẹ rọ Jihova karo ma jẹ jọ emamọ ahwo je wo evawere evaọ iviuwou mai. (Mat. 22:36-39) Orọnikọ onana u dhesẹ nọ o thọ họ re a hae roma kẹ eware ẹkeriotọ nọ e nwani yoma ha. Dede na, ma rẹ nọ omamai nọ: ‘Kọ ma be hai rri iwuhrẹ akpọ na mu, o tẹ make rọnọ edhere ẹghẹ jọ a be rọ rehọ ae ze? Kọ ma be hae whaha emọ mai, hayo omamai eware jọ nọ i woma tere he nọ a bi dhesẹ evaọ ebe hayo ekwakwa iyẹrẹ? Kọ ma be hae rọ iroro Jihova kpọ eriwo emọ mai vi nọ a te yo hayo ruẹ eware jọ nọ i wobọ kugbe eriwo akpọ na?’ w18.11 22 ¶18-19

Jihova ọ be gaviezọ kẹ omai ziezi je dhesẹ ọdawẹ kẹ omai, yọ ọ be rọ enẹ dhesẹ nọ ọ rrọ kugbe omai. Muẹrohọ ẹme nọ ọ ta bi ro dhesẹ nọ o wo ọdawẹ kẹ omai. Jihova ọ ta nọ, ‘Whọ re ghaghae eva aro mẹ, who te je wo adhẹẹ, oye me je you owhẹ.’ (Aiz. 43:4) Oware ovuovo o rrọ idhiwu gbe akpọ na ha nọ o rẹ sai ru nọ Jihova o gbe ro you idibo riẹ hẹ; uyoyou nọ o wo kẹ ae o rẹ hiẹ hẹ. (Aiz. 54:10) Orọnikọ Jihova ọ ya eyaa nọ o ti si ebẹbẹ nọ e be kẹ omai uye no ho, rekọ ọ te kuvẹ re ame ebẹbẹ nọ e wọhọ “ithẹ” i le omai no ho, hayo kuvẹ re edawọ nọ e wọhọ “erae” e wha ọraha ebẹdẹ bẹdẹ se omai hi. Ọ kẹ imuẹro nọ ọ te jọ kugbe omai, inọ o ti fiobọhọ kẹ omai “nya” ebẹbẹ yena kpobi vrẹ. Eme Jihova o ti ru? O ti si ozọ no omai ẹro, onọ u ti ru omai kru ẹgbakiete mai nọ ma tẹ make rẹriẹ ovao dhe uwhu. (Aiz. 41:13; 43:2) Ma te fievahọ eyaa nọ Jihova ọ ya inọ “me reti lele owhẹ jọ,” ma ti wo udu nọ ma tẹ be rẹriẹ ovao dhe edawọ. w19.01 3 ¶4-6

Otẹrọnọ whẹ yọ uzoge, ẹsejọhọ iwuhrẹ, hayo amọfa nọ a wo emamọ eva kpahe owhẹ a ta kẹ owhẹ no inọ who kpohọ isukulu ilogbo jẹ daoma tẹrovi iruo nọ who re jo wo igho buobu. Rekọ Jihova ọ be kẹ owhẹ ohrẹ nọ whọ rọ ovao rri ofẹ ofa. Uzẹme na họ, Jihova ọ gwọlọ nọ who fiẹrohotọ nọ who bi kpohọ isukulu na, re whọ sae rẹrote uviuwou ra nọ who te nwrotọ no isukulu no. (Kọl. 3:23) Rekọ nọ who te bi roro kpahe oware nọ whọ rẹ rọ karo evaọ uzuazọ, Jihova ọ gwọlọ nọ who roro kpahe ehri-izi Ebaibol. Onana u ti fiobọhọ kẹ owhẹ ru eware nọ e rọwokugbe ẹjiroro riẹ gbe ẹgwọlọ riẹ evaọ edẹ urere nana. (Mat. 24:14) Jihova ọ riẹ epanọ odẹ ọ te jọ, ọ riẹ oware nọ o te via kẹ akpọ inẹnẹ na gbe edẹ nọ i kiọkọ re urere na o tẹ te ze. (Aiz. 46:10; Mat. 24:3, 36) Ọ riẹ omai ziezi re, ọ riẹ oware nọ o rẹ kẹ omai evawere gbe oware nọ o rẹ sai ru omai vioja. Fikiere, oghẹrẹ kpobi nọ ohrẹ ohwo-akpọ o rẹ sai woma te kẹhẹ, o gbẹ rọwokugbe Ẹme Ọghẹnẹ hẹ, yọ ufofe. w18.12 19 ¶1-2

Ukpoye, “enọ e rọ oma kpotọ, e rẹ te rọ otọ na reuku; oma o rẹ te were ae evaọ omofọwẹ.” Ẹzi Ọghẹnẹ ọ tẹ jẹ wọ Devidi kere nọ: ‘Ikiẹrẹe e rẹ te rehọ otọ na reuku, a vẹ jẹ ria ae bẹdẹ.’ (Ol. 37:11, 29; 2 Sam. 23:2) Imuẹro vẹ who roro nọ eyaa nana e kẹ ahwo nọ a ginẹ gwọlọ ru oreva Ọghẹnẹ? O kẹ rai imuẹro inọ, otẹrọnọ ahwo okiẹrẹe ọvo a te jọ akpọ na, kiyọ akpọ na kpobi o ti zihe ruọ aparadase nọ ọ te wọhọ ọgbọ Idẹn nọ oke o be nyaharo na. Nọ oke jọ o ruọ emu no, ahwo Izrẹl buobu nọ a je se omarai idibo Ọghẹnẹ a te kiuke ku egagọ uzẹme. Ọghẹnẹ ọ tẹ kuvẹ re ahwo Babilọn a fi idibo riẹ kparobọ, raha ẹkwotọ rai je mu ibuobu rai kpohọ igbo. (2 Irv. 36:15-21; Jeri. 4:22-27) Rekọ eruẹaro Ọghẹnẹ a ta nọ ikpe udhosa gbe ikpe e tẹ ruemu no, a ti siobọno ae zihe kpohọ ẹkwotọ rai. Eruẹaruẹ nana i rugba, yọ i wo otofa kẹ omai nẹnẹ. E ta kpahe aparadase nọ ọ be tha na. w18.12 4-5 ¶9-10

Ehrẹ buobu nọ ahwo akpọ na a be kẹ e wọso Ikereakere na. Dede na, kọ u wo ejọ evaọ usu ehrẹ nana nọ i fo kẹ oke mai na viọ ithubro nọ e rrọ Ikereakere na? Jesu ọ ta nọ: “Iruo nọ areghẹ o ru a rẹ rọ riẹ nọ o kiẹrẹe.” (Mat. 11:19) Akpọ na ọ nyaharo gaga no evaọ ofẹ eware-ikuo; ghele na, a be sai ku ebẹbẹ ilogbo nọ ahwo-akpọ a be rẹriẹ ovao dhe họ họ. Ebẹbẹ wọhọ ẹmo-ofio, omohẹriẹ ovioma, gbe ozighi i bi mi ahwo evawere nẹnẹ. Ọfariẹ-ogbe nọ a be rọ họ yọ ẹbẹbẹ ọfa. Ahwo buobu a rọwo nọ onana o be raha iviuwou kuotọ, jẹ wha eyao gbe ebẹbẹ efa ze. Evaọ abọdekọ riẹ, Ileleikristi nọ i wo ọkpọ iroro Jihova a bi wo evawere evaọ uviuwou rai, a bi wo omokpokpọ fiki ikpehre iruemu nọ a be kẹnoma kẹ, a te bi je yerikugbe ibe Ileleikristi rai dhedhẹ evaọ akpọ na soso. (Aiz. 2:4; Iruẹru 10:34, 35; 1 Kọr. 6:9-11) Kọ onana u gbe dhesẹ nọ iroro Jihova i woma vi erọ akpọ na kpekufiẹ? w18.11 20 ¶8-10

Dede nọ ma rẹ daoma wo emamọ usu kugbe ahwo uviuwou mai jẹ jọ wowou kugbe ai, ma rẹ yọroma re ma gbẹ rọ edhere jọ gbabọkẹ uzẹme na ha fikinọ ma gwọlọ ru eva were ai. Ma rẹ gbẹ ruabọhọ lele ae rria dhedhẹ, ghele na ahwo nọ a you Jihova ọvo ma re mu usu okpekpe kugbe. Ahwo kpobi nọ a be nya evaọ uzẹme na a rẹ jọ fuafo hrọ. (Aiz. 35:8; 1 Pita 1:14-16) Nọ ma je kurẹriẹ, mai kpobi ma daoma ru inwene re uruemu mai o sae rọwo kugbe izi Ebaibol na. Ejọ i ru inwene ilogbo evaọ uzuazọ rai. Oghẹrẹ kpobi nọ o rrọ kẹhẹ, ma rẹ kuvẹ vievie he re iruemu etọtọ akpọ na i gbe obọdẹ uruemu ofuafo mai ku. Eme ma re ru nọ ma gbẹ rọ abọ timu toma ha evaọ iruemu ọfariẹ-ogbe akpọ na? Joma hai roro kpahe osa nọ Jihova ọ hwa re ma sae jọ fuafo, koyehọ azẹ ọghaghae Ọmọ riẹ Kristi Jesu. (1 Pita 1:18, 19) Re ma sae ruabọhọ jọ fuafo ẹsikpobi evaọ aro Jihova, o gwọlọ nọ ma hae kareghẹhọ epanọ idhe ẹtanigbo Jesu na e ghare te. w18.11 11 ¶10-11

Inievo buobu nọ e rrọ iruo odibọgba oke-kpobi na a rẹ sae vuẹ owhẹ nọ usiuwoma ota nọ a romakẹ u fiobọhọ kẹ ae kru udu ga dede nọ eware i nwene kẹ ae. Oriruo rai u dhesẹ nọ ma te ru oware kpobi nọ uyero mai o rẹ sae kẹ omai uvẹ ru, jẹ be hẹrẹ Jihova avọ eva nọ ma fihọ iẹe, udu u ti te omai otọ. Ma te tubẹ ruẹ nọ usu mai kugbe Jihova o ga vi epaọ anwẹdẹ no fikinọ ma nwene lele oghẹrẹ nọ eware e nya kẹ omai. Uzuazọ ra u te nwene idudhe, o tẹ make rrọ fiki inwene nọ e romavia evaọ ukoko na, ẹyao, hayo ewha uviuwou, jọ u mu owhẹ ẹro nọ Jihova ọ be daezọ ra yọ o ti fiobọhọ kẹ owhẹ evaọ okenọ whọ gwọlọ obufihọ. (Hib. 4:16; 1 Pita 5:6, 7) Re oyena o tẹ te via, hai ru oware uwoma kpobi nọ whọ rẹ sae jọ uyero ra na ru. Si kẹle Ọsẹ obọ odhiwu ra re who je fi eva kpobi họ iẹe inọ ọ te rẹrote owhẹ. Ere udu o sai ro te owhẹ otọ nọ eware i te nwene. w18.10 30 ¶17; 31 ¶19, 22

Ma rẹ jọ Ebaibol na ruẹ iriruo buobu kpahe epanọ Jihova ọ rọ rehọ ororokẹ yeri kugbe idibo riẹ. Wọhọ oriruo, muẹrohọ edhere oyoyou nọ Ọghẹnẹ o ro fiobọhọ kẹ Samuẹle vuẹ Ilai, Ozerẹ Okpehru na ẹdhoguo obrukpe Wohọ epanọ o rrọ obe 1 Samuẹle 3:1-18. Jihova o jie uzi inọ jọ emọ e rọ adhẹẹ kẹ otu nọ ọ kpako no, maero kọ osu hayo ohwo nọ o wuzou. (Ọny. 22:28; Izerẹ 19:32) Kọ who roro nọ Samuẹle ọ sae gbaudu nyabru Ilai okiokiọ riẹ re ọ vuẹe ẹdhoguo Ọghẹnẹ? Vievie! Ikuigbe na e ta nọ, “ozọ o gbẹ jẹjọ Samuẹle ta eruẹaruẹ na kẹ Ilai he.” Rekọ Ọghẹnẹ o ru rie vevẹ kẹ Ilai inọ ọyomariẹ họ Ọnọ o bi se Samuẹle. Onana u ru nọ Ilai ọ rọ vuẹ Samuẹle inọ jọ ọ ta ẹme na kẹe, inọ o “si ei no” vievie he. Samuẹle “ọ tẹ ta eware kpobi kẹ e,” yọ ẹme riẹ na ọ wọhọ ẹme jọ nọ a ta kẹ Ilai no vẹre. (1 Sam. 2:27-36) Iku Samuẹle avọ Ilai na i dhesẹ epanọ Jihova o wo ororokẹ gbe areghẹ te. w18.09 23 ¶2; 24 ¶4-5

Erue e da oria kpobi fia nẹnẹ. Ọgba ebe-ikere nọ a re se Yudhijit Bhattacharjee ọ ta evaọ uzoẹme na, “Why We Lie” (Oware nọ Ma be rọ Ta Ọrue) evaọ obe jọ nọ o kere inọ: “Ọrue-ọta o zihe ruọ uruemu nọ ahwo a be sai siobọno ho no.” Ẹsibuobu, ahwo a re gu ọrue nọ a tẹ gwọlọ thọ omarai hayo dhesẹ nọ a kparo vi amọfa. A re gu ọrue re a ruẹse ko iruthọ rai dhere hayo wo erere jọ tobọ. Uzoẹme na o ta nọ ahwo jọ a re “gu ọrue lọlọhọ, te ọrue ọsese gbe okpọrue, rọkẹ erara, ibe iruiruo, egbẹnyusu, te ahwo uviuwou.” Eme onana o wha ze no? Evaifihọ e gbẹ be jariẹ hẹ, yọ o be raha usu ku ahwo. Devidi ọso-ilezi na ọ lẹ se Jihova nọ: “Obeva whọ jọ gwọlọ uzẹme.” (Ol. 51:6) Devidi ọ riẹ nọ obeva uzẹme nọ a rẹ ta u re no ze, koyehọ obọ udu na. Ileleikristi uzẹme a rẹ ‘ta uzẹme kẹ ohwohwo’ evaọ kabọ kabọ uzuazọ rai kpobi.​—Zẹk. 8:16. w18.10 7 ¶4; 8 ¶9-10; 10 ¶19

Ẹsejọhọ ahwo Izrẹl a bu vi ima esa (3,000,000) evaọ ukpe 1513 nọ a no Ijipti taure ekele oke mai na o te ti te. Te emọ gbe ekpako soso, yọ u muẹro nọ enọ oma o ga tere hayo nọ e ko e jọ usu na. Re Osu jọ ọ sae wha ogbotu otiọye no Ijipti, o gwọlọ nọ o re wo orimuo gbe ororokẹ. Jihova ọ rehọ Mosis dhesẹ via nọ oghẹrẹ Osu otiọye ọ rrọ. O whariẹ ze nọ udu u ro te ahwo Izrẹl otọ nọ a je no ẹkwotọ Ijipti nọ o reria e rai oma kpobi no. (Ol. 78:52) Ẹvẹ Jihova o ro ru udu te ahwo Izrẹl otọ? Oware jọ họ, a koko oma họ ziezi keme avọ “oma o ruẹrẹ kpahọ kẹ ẹmo-ofio” a ro no Ijipti. (Ọny. 13:18) Oghẹrẹ nana nọ ahwo Izrẹl a ro koko oma họ no ẹkwotọ na o kẹ rai imuẹro inọ Ọghẹnẹ o bi gine su ai. Ofariẹ, Jihova “ọ rehọ ẹgho su ai oke uvo, aso kọ elo ebrerae.” (Ol. 78:14) Jihova ọ jẹ rọ enẹ vuẹ ae nọ: “Ozọ u mu owhai hi, Mẹ rrọ kugbe owhai, yọ mẹ te thọ jẹ sẹro rai.” w18.09 26 ¶11-12

Evaọ oke ahwo nọ a gbiku rai fihọ Ebaibol na, eware jọ nọ e via kẹ idibo Ọghẹnẹ jọ e kẹ rai uye te epanọ a rọ gwọlọ nọ a re whu. Wọhọ oriruo, uye u te Job te epanọ ọ rọ ta nọ: “Uzuazọ na o vẹso omẹ no.” (Job 7:16) Nọ oware nọ Jona o je rẹro riẹ o via ha evaọ okenọ ọ nya uwou nọ Ọghẹnẹ o vi rie no, o kẹ riẹ uye te epanọ ọ rọ ta nọ: “Fikiere enẹna, O ỌNOWO, rehọ uzuazọ mẹ vrẹ, mẹ lẹ owhẹ, keme uwoma kẹ omẹ re me whu vi ikpenọ mẹ [rẹ] jọ uzuazọ.” (Jona 4:3) Epọvo na re, ukpokpoma nọ u te Elaejah o kẹ riẹ uye te epanọ ọ rọ yare nọ jọ o tube whu dede. Ọ ta nọ: “U te no enẹna, O ỌNOWO rehọ uzuazọ mẹ.” (1 Iv. 19:4) Ghele na, Jihova o rri idibo riẹ yena ghaghae yọ ọ gwọlọ nọ a jọ uzuazọ. Ukpenọ ọ rẹ whọku ae fiki oghẹrẹ iroro nana nọ a wo na, o fiobọhọ kẹ ai nwene iroro nọ a wo na jẹ rọ edhere oyoyou bọ ae ga re a sae ruabọhọ egagọ riẹ. w18.09 13 ¶4

Ọghoruo hayo amọfa nọ ma re dede rehọ yọ oware jọ nọ a rọ riẹ ibe iruiruo Ọghẹnẹ. Evaọ Ikereakere Griki Ileleikristi na, ẹme na “ọrara-odederehọ” u dhesẹ “ewoma nọ a re ru kẹ erara.” (Hib. 13:2; ẹme-obotọ.) Iku buobu e rrọ Ebaibol na nọ i wuhrẹ omai nọ u fo re ma hai dhesẹ uyoyou. (Emu. 18:1-5) Ma rẹ sai fiobọhọ kẹ amọfa, yọ u fo nọ ma hai ru ere kẹ ahwo kpobi noke toke, te “enọ ma gbẹ rrọ ẹrọwọ na” hayo enọ e make rrọ ẹrọwọ na ha. (Gal. 6:10) Edhere ọfa jọ nọ whọ sai ro lele Ọghẹnẹ ru iruo họ, nọ whọ tẹ be hai zizie inievo nọ e rrọ iruo odibọgba oke-kpobi ziọ uwou ra. (3 Jọn 5, 8) Onana u re ru uvẹ fihọ nọ wha rẹ rọ “tuduhọ ohwohwo awọ.” (Rom 1:11, 12) Ebaibol na ọ tuduhọ inievo-emezae awọ inọ a daoma wo ẹnyaharo evaọ ukoko na te epanọ a re ro te kẹ ewha-iruo gbe esẹro re a rọ enẹ lele Jihova ru iruo. (1 Tim. 3:1, 8, 9; 1 Pita 5:2, 3) Inievo nọ i te kẹ ewha-iruo itiena, a re ru eware sa-sa ro fiobọhọ kẹ ibe Ileleikristi rai je ru ai kruga evaọ egagọ Ọghẹnẹ. (Iruẹru 6:1-4) Yọ inievo nọ i ru iruo sa-sa no evaọ ukoko na a rẹ sae vuẹ owhẹ nọ o rẹ kẹ evawere gaga re ohwo o fiobọhọ kẹ amọfa. w18.08 24 ¶6-7; 25 ¶10

Dede nọ a kẹ Timoti udu nọ ọ rẹ rọ kpọ ekpako soso itieye na họ evaọ eware jọ, u fo nọ o re ru onana avọ ohrọ gbe adhẹwẹ. Dede na, ẹvẹ u fo nọ ohwo o re rri ọghọ hayo adhẹẹ nọ ọ rẹ rọkẹ ọkpako soso? Wọhọ oriruo, kọ a rẹ jame wozẹ ọkpako soso abọ nọ o te bi keke aro fihọ raha uzi hayo wha uruemu jọ nọ u fo ho haro? Jihova o re rri okafe ro bruoziẹ hẹ, yọ o re gbolaro kẹ ohwo nọ o keke aro fihọ raha uzi hi, inọ fikinọ ọkpako soso. Obe Aizaya 65:20 o ta nọ, “ọrahauzi nọ ọ jọ udhukpe usoi whu, yọ ọnọ a bọwo ehao,” onọ u dhesẹ nọ a rẹ jame wozẹ ọkpako soso abọ họ nọ o te bi rri izi Ọghẹnẹ vo. Ma rẹ jọ eruẹaruẹ Izikiẹl ruẹ ọkpọ oware utiona. (Izik. 9:5-7) Fikiere, oware nọ o rẹ mae jọ omai oja ẹsikpobi họ, epanọ ma rẹ rọ rehọ adhẹẹ kẹ Jihova Ọghẹnẹ, Ọnọ ọ rrọ no oke anwae ze na. (Dan. 7:9, 10, 13, 14) Ma te ru ere, ozọ u ti mu omai hi re ma kẹ ohwo nọ ọ be nyathọ ohrẹ, ghelọ epanọ ọ kpako te kẹhẹ.​—Gal. 6:1. w18.08 11 ¶13-14

O gwọlọ nọ mai Ileleikristi ma re wo orimuo te epanọ ma rẹ rọ kiẹ ẹme riwi jẹ riẹ oware nọ o ginẹ rrọ uzẹme. (Itẹ 3:21-23; 8:4, 5) Ma gbe wo orimuo otiọna ha, Setan avọ uyerakpọ riẹ a te hai su iroro mai thọ lọlọhọ. (Ẹf. 5:6; Kọl. 2:8) Ma tẹ riẹ uzẹme ẹme hayo oware gbagba ọvo ma sae rọ riẹ epanọ oware na o ginẹ rrọ. Evuẹ e da oria kpobi fia nẹnẹ. Whọ rẹ jọ Itanẹte, etẹlẹvisiọno gbe oria evuẹ efa sa-sa ruẹ evuẹ nọ i bu thesiwa. Ahwo a be rọ ekọmputa hayo itanẹte vi evuẹ buobu se egbẹrioma gbe egbẹnyusu rai. Nọ orọnọ ahwo buobu a re keke aro fihọ vi evuẹ nọ e rrọ uzẹme he gbe enọ e gba te he na, o gwọlọ nọ ma rẹ yọroma je dhesẹ orimuo nọ ma te yo oware hayo nọ a te vi ovuẹ jọ se omai. w18.08 3 ¶1, 3

Nọ okenọ a re ro yẹ Ọmọ Ọghẹnẹ evaọ otọakpọ u te, Jihova ọ tẹ salọ ọmọtẹ-kọkọ jọ nọ o wo omaurokpotọ nọ a re se Meri re ọ jọ oni ọmọ obọdẹ nana. Meri ọ jẹ rria okpẹwho Nazarẹt jọ nọ o te oware ovo ho, onọ u thabọ no Jerusalẹm gbe etẹmpol ologbo riẹ. (Luk 1:26-33) Eme nọ Meri ọ ta kẹ Ẹlizabẹt omoni riẹ uwhremu na i dhesẹ epanọ usu riẹ kugbe Ọghẹnẹ o kpekpe te. (Luk 1:46-55) Ẹhẹ, Jihova o bi muẹrohọ Meri anwẹdẹ, ọ tẹ kẹe uvẹ-ọghọ nana nọ o rẹro riẹ hẹ na fiki ẹmeoyo riẹ. Okenọ Meri o yẹ Jesu no, orọnikọ ikpahwo hayo isu nọ e jọ Jerusalẹm avọ Bẹtlẹhẹm Jihova ọ kẹ uvẹ-ọghọ na re a riẹ oware nọ o via na ha. Ikọ-odhiwu e romavia kẹ ithuru-igodẹ gheghe nọ e jẹ rẹrote igodẹ rai evaọ obọ otafe Bẹtlẹhẹm. (Luk 2:8-14) Ithuru-igodẹ nana e tẹ nyae ruẹ ọmọ nọ a yẹ na. (Luk 2:15-17) Oghẹrẹ nọ a rọ kẹ Jesu ọghọ u gbe Meri avọ Josẹf unu gaga! w18.07 9-10 ¶11-12

Fikieme Jihova ọ rọ dheva kẹ Solomọn? Ebaibol na ọ ta nọ: “Fiki epanọ o si udu riẹ no ỌNOWO na . . . , ọnọ ọ rehọ oma via kẹe isiava, whaọ yọ ọ juzi kpahe oware onana kẹe vẹrino, inọ, ọ rẹ nya lele eghẹnẹ efa ha; rekọ o ru onọ ỌNOWO na ọ rọ jẹ uzi na ha.” Fiki oware nọ o ru na, Ọghẹnẹ ọ gbẹ jẹe rehọ họ yọ o gbe je fiobọhọ kẹe he. Emọ Solomọn a gbe wo uvẹ nọ a re ro su uvie Izrẹl soso ho, yọ ikpokpoma buobu i te rai evaọ ige buobu. (1 Iv. 11:9-13) Wọhọ epanọ o via kẹ Solomọn na, oware jọ nọ ọ rẹ mae raha usu mai kugbe Ọghẹnẹ họ, nọ ma te bi mu usu kugbe ahwo nọ a wo otoriẹ izi Jihova ha yọ a wo adhẹẹ kẹ ae he. Otujọ a rrọ ukoko na rekọ a kruga ha. Amọfa kọ imoni mai, enọ ma gbẹ rrọ oria, ahwo iruo mai, hayo ibe emọ-isukulu mai nọ e be gọ Jihova ha. Oghẹrẹ kpobi nọ o rrọ kẹhẹ, otẹrọnọ ahwo nọ ma bi lele nyusu a wo adhẹẹ kẹ izi Jihova ha, nọ oke o be nyaharo na a sae raha emamọ usu nọ ma wo kugbe Ọghẹnẹ. w18.07 19 ¶9-10

Setan ọ be rọ ifimu gbe ighe etẹlẹvisiọno raha iroro ahwo. Ọ riẹ nọ iku e rẹ were omai je kpomahọ iroro gbe uruemu mai. Jesu ọ jẹ hai gbiku ro wuhrẹ ahwo ẹme Ọghẹnẹ. Wọhọ oriruo, o gbiku kpahe ohwo Sameria nọ ọ jọ emamọ ọrivẹ, gbe ọmọzae nọ o no uwou ọsẹ riẹ jẹ raha eyero riẹ kufiẹ. (Mat. 13:34; Luk 10:29-37; 15:11-32) Rekọ ahwo nọ Setan o gbe iroro rai ku no, a rẹ sae rọ iku raha iroro mai. O gwọlọ nọ ma re wo orimuo. Ifimu gbe ighe etẹlẹvisiọno e rẹ sai ru oma were omai, yọ ma rẹ sai wuhrẹ emamọ eware jọ no ai ze ababọ iroro mai nọ i re gbe ku. Rekọ ma rẹ yọroma gaga. Ma tẹ gwọlọ salọ oghẹrẹ ighe nọ ma re rri, u fo nọ ma rẹ nọ omamai nọ, ‘Kọ ifimu hayo ughe etẹlẹvisiọno nana u ti dhesẹ nọ u fo re mẹ hai ru oware kpobi nọ ugboma mẹ o gwọlọ?’ (Gal. 5:19-21; Ẹf. 2:1-3) Eme u fo nọ who re ru nọ whọ tẹ ruẹ nọ ughe jọ o rẹ sai ru ohwo wo iroro Setan? Whaha ughe utioye, wọhọ epanọ whọ rẹ kẹnoma kẹ ẹyao nọ o re vo na! w19.01 15-16 ¶6-7

Wọhọ epanọ etu alakpa-ẹmo Rom o rẹ thọ ẹvori riẹ na, ere “ẹruore esiwo” mai na o rẹ thọ ẹgba-iroro mai. (1 Tẹs. 5:8; Itẹ 3:21) Ẹvẹ Setan ọ rẹ rọ gwọlọ ru omai ba etu na no uzou? Roro kpahe oware jọ nọ o ru Jesu. Setan ọ riẹ nọ okejọ o be tha nọ Jesu o ti ro mu akpọ na họ esuo. Rekọ o gwọlọ nọ Jesu ọ rẹ hẹrẹ bẹsenọ Jihova ọ te rọ rehọ iẹe mu. Yọ taure oke yena u te ti te, Jesu ọ te ruẹ uye je whu tao. Fikiere, Setan o te ru uvẹ jọ fihọ nọ Jesu ọ sai ro su taure okenọ Ọghẹnẹ o fihọ kẹe u te ti te. Ọ ta kẹ Jesu nọ o te kigwẹ gọe, ọ rẹ te rehọ isuẹsu akpọ na kpobi kẹe ẹsiẹsiẹe. (Luk 4:5-7) Epọvo na re, Setan ọ riẹ nọ Jihova ọ te rọ eyero akpọ ghale omai evaọ akpọ ọkpokpọ nọ ọ ya eyaa riẹ na. Rekọ taure oke yena u te ti te, o gwọlọ nọ ma rẹ hẹrẹ, jẹ tubẹ rẹriẹ ovao dhe ẹgaga uyerakpọ na tao. Fikiere Setan ọ be rọ uvẹ nọ ma rẹ rọ riakpọ kuoma enẹna dawo omai. Ọ gwọlọ nọ ma rọ efe akpọ na karo, re ma woi tobọ enẹna. Setan ọ be tuduhọ omai awọ nọ ma fi iruo Uvie na họ oria avivẹ.​—Mat. 6:31-33. w18.05 30-31 ¶15-17

Avro ọ riẹ hẹ, Jihova ọ gwọlọ nọ izoge a wereva. Tẹrovi itee nọ who fihọ evaọ egagọ Jihova, je ru lele ọkpọvio riẹ evaọ kabọ kabọ uzuazọ. Who te fi itee họ evaọ oke nana nọ whọ gbẹ maha na, whọ te ruẹ epanọ Jihova ọ te rọ kpọ, thọ, jẹ ghale owhẹ. Roro kpahe emamọ ekpọvio nọ e rrọ Ebaibol na, jẹ kareghẹhọ ohrẹ nọ o ta nọ: “Kareghẹhọ ọnọ ọ ma owhẹ evaọ oke ọmoha ra.” (Ọtausi. 12:1) Ma jiri izoge nọ e rrọ ukoko na gaga, enọ e gba riẹ mu nọ a rẹ tẹrovi egagọ Jihova. A fi emamọ itee họ evaọ ukoko na, jẹ rọ iruo usiuwoma ota na karo. Ofariẹ, a gba riẹ mu nọ a re kielele akpọ nana ha. Jọ u mu ae ẹro nọ iruo rai e rrọ uvrẹvru hu. Inievo nọ e rrọ ukoko na a you rai gaga yọ a ti fiobọhọ kẹ ae. Fikiere jọ a ru lele ọkpọvio Jihova evaọ kabọ kabọ uzuazọ, a re ti wo obokparọ. w18.04 29 ¶17, 19