Uvi Obufihọ kẹ Uviuwou Na

“Orọ gbagba re a ta nọ ozighi ọ rọ uviuwou evaọ America. Oghẹrẹ ofa nọ a rẹ tae o riẹ hẹ nọ ma te roro kpahe erọo nọ e be fa, emọ nọ a bi yẹ fihọ ogbẹ, gbe olahiẹ nọ a be rọ kẹ emọ gbe erivẹ-orọo.”

EME enana nọ Tom Brokaw, ọtota etẹlivisiọne United States ọ ta, e rẹ sae jọ uzẹme kpahe erẹwho buobu. Eme ozighi ọnana o dhesẹ?

Evaọ idhere buobu uviuwou na họ ugogo eblọko nọ a rẹ rọ bọ okegbe. Ẹbẹbẹ ọ tẹ rọ uviuwou na, koyehọ ẹbẹbẹ ọ rọ okegbe na re. Ofariẹ, uviuwou na họ ehri uketha uruemu gbe ugho kẹ emọ. Etẹe a rẹ kake jọ wuhrẹ eware uzuazọ nọ e mai wuzou. Ẹbẹbẹ ọ tẹ rọ uviuwou na, kọ eme emọ na a bi wuhrẹ? Diẹse ufuoma rai o rọ? Didi oghẹrẹ ekpako a te jọ?

Kọ obufihọ jọ o riẹ kẹ uviuwou na evaọ oke ozighi ọnana? E. Uviuwou na yọ ọruẹrẹfihọ nọ Ọghẹnẹ omariẹ o ro mu. (Emuhọ 1:27, 28) Yọ ọ kẹ ọkpọvio nọ a rẹ ruẹ ibe riẹ hẹ evaọ Ẹme riẹ, Ebaibol na. (Ahwo Kọlọsi 3:18-21) Uzẹme, ma rẹ sai nwene okegbe na kpobi hi, rekọ ma rẹ sai fi ohrẹ Ebaibol na h’iruo kẹ uviuwou mai. Ma gwọlọ ta k’owhẹ kpahe ahwo jọ nọ a ru onana gbe emamọ iyẹrẹ nọ a wo.

Ẹwhaha Orọo-Ofa

Evaọ erẹwho buobu, erọo 50 evaọ udhusoi kpobi e be fa. Oyena yọ ekie ologbo evaọ usu ohwo-akpọ! Uzẹme, ahwo nọ erọo rai e fa no a bi ru okpiruo evaọ ẹyọrọ emọ rai. Rekọ ibuobu e rẹ rọwo n’evaze inọ o rẹ mai woma otẹrọnọ ọzae avọ aye a re ku ebẹbẹ rai họ re a jọ kugbe.

Orọo ọzae avọ aye jọ evaọ Solomon Islands o kẹle ẹfa kpobi no. Ọzae na, ọmọ ichifi jọ, ọ rẹ họre ohọre gaga yọ o wo ekpere iruemu efa buobu. Uzuazọ o bẹ aye na te epanọ ọ rọ j’owọ ezo. Kẹsena, ọzae na ọ tẹ rọwo nnọ Isẹri Jihova a wuhrẹ Ebaibol kugbei. O wuhrẹ nnọ ohwo nọ ọ gwọlọ ru Ọghẹnẹ eva were kpobi orọnikọ ọ rẹ riẹ oware nọ o thọ ọvo ho rekọ o re “mukpahe eyoma.” (Olezi 97:10) Oyena o kẹre te emukpahe eware wọhọ ọruọta, ujitho, ozighi, gbe ọgbudi. Ọ kezọ kẹ ohrẹ onana je fi ekpere iruemu gbe okpofu riẹ kparobọ. Enwene na o gbe aye riẹ unu, orọo rai u te nwene gaga fiki epanọ Ẹme Ọghẹnẹ o kpoma hiẹe te.

Evaọ South Africa aye jọ nọ ọ rọ omọvo Isẹri Jihova o yo nọ ohwo nọ o bi ruiruo kẹ gbe ọzae riẹ a be gbẹgwae orọo-ofa. Osẹri na ọ tẹ t’ẹme kẹ ọnọ ọ rehọ e riẹ iruo na kpahe eriwo Ọghẹnẹ ọrọ orọo je dhesẹ obe Edidi Evawere Uviuwou kẹe. Obe onana, onọ Isẹri Jihova a kporo, u dhesẹ ehri-izi Ebaibol nọ i kiekpahe orọo, u fiẹgba họ epanọ Ebaibol na o re ro fiobọhọ kẹ ezae gbe eyae ku ebẹbẹ rai họ. Ọnọ o bi ruiruo kẹ na avọ ọzae riẹ a te se obe na kugbe jẹ daoma fi ohrẹ Ebaibol nọ e rọ obe na h’iruo. Fiki onana, a tẹ siọ ẹjiroro orọo-ofa ba—orọo ofa nọ efihiruo ehri-izi Ebaibol u siwi.

Ọvuọvuọ Egagọ Riẹ Evaọ Uviuwou

Kọ ẹvẹ kpahe uviuwou nọ ọzae gbe aye na a jẹ rọ egagọ sa-sa? Ebaibol ọ rọ areghẹ k’ohrẹ nọ Ileleikristi a rọo “evaọ Ọnowo na.” (1 Ahwo Kọrint 7:39) Rekọ, ẹsejọ, ọrivẹ-orọo ọ rẹ sai nwene egagọ. Kọ oyena o rẹ fa orọo? Vievie.

Evaọ Botswana a nọ aye jọ nọ o kurẹriẹ ziọ omọvo Isẹri Jihova obọ kpahe epanọ ẹrọwọ ọkpokpọ riẹ o ro nwene iei. Ọ tẹ ta kẹ ọzae riẹ re ọ kuyo na kẹe, yọ enẹ ọzae na ọ ta: “Anwẹnọ aye mẹ o ro zihe ruọ omọvo Isẹri Jihova, o ru emamọ inwene buobu no. O dhẹ vi epanọ ọ jọ vẹre no. O wo ẹgba gbe imuẹro nọ ọ rọ siọ isigareti ba evovo, onọ me bi gbe lele muabọ. Aye mẹ o you omẹ gbe emọ mẹ viere no, jegbe amọfa. O bi thihakọ vi epaọ ọsosuọ, maero rọ kẹ emọ na. Mẹ be rue riẹ nọ ọ be raha oke evaọ odibọgba na, be daoma fiobọhọ k’amọfa nwene izuazọ rai woma. Mẹ tẹ jẹ jọ oma mẹ ruẹ emamọ inwene no. Me roro nọ oriruo riẹ ọ be wha enana kpobi ze na.” Ẹvẹ ehri-izi Ebaibol i fiobọhọ kẹ orọo onana te no! Ahwo buobu nọ a rọ Isẹri hi a ta ọkpọ eme itiena na no kpahe erivẹ-orọo rai nọ e rọ Isẹri.

Okenọ Ọsẹ O te Gbabọ kẹ Ewha-Iruo Riẹ

Usu nọ o rẹ jọ udevie ọsẹ gbe emọ riẹ họ usiavẹ nọ a rẹ rọ bọ iviuwou egaga. Pọl ukọ na ọ hrẹ nọ: “Whai esẹ, wha kpọ emọ rai eva ha, rekọ wha ru ai re a yo ẹme je wuhrẹ ai orọ Ọnowo na.” (Ahwo Ẹfẹsọs 6:4) Kpakọ gheghe he nọ uzoẹme jọ evaọ The Wilson Quarterly o jẹ fo esẹ nọ i bi ru ẹkẹ abọ rai hi kẹ ebẹbẹ uyerakpọ. Obe na o ta nọ: “Evaọ udevie 1960 avọ 1990, unu emọ nọ e be rria thabọ no esẹ nọ i yẹ rai n’eva ze e rehọ akuava bu vi epaọ ọsosuọ no . . . Ekie ọrọ owha-iruo ọsẹ yọ oware nọ o be mae wha ebẹbẹ idhọvẹ nọ i bi kpokpo okegbe America ze.”

Kọ onana u dhesẹ nnọ akpọ ọ rẹ nwani yoma kẹ emọ nọ esẹ e kpọ họ? Ijo. Ọso-ilezi anwae na ọ ta nọ: “Kemena ọsẹ gbe oni mẹ a [tẹ] se omẹ, Ọnowahwo o re ti kru omẹ rehọ.” (Olezi 27:10) Ọmọzae ikpe izii jọ evaọ Thailand ọ ruẹ nọ onana uzẹme. Oni riẹ o whu siẹe ba okenọ ọ jọ obọ, yọ ọsẹ riẹ, fikinọ ọ gwọlọ e riẹ hẹ, ọ tẹ dhẹ siẹe ba kẹ oni ologbo riẹ. Nọ ọ riẹ nọ ahwo kpobi a be siẹe, ọmọ na o te je thuethu, a tẹ riẹe wọhọ ogbulegbu. Ọ tubẹ y’obọ kẹ oni ologbo riẹ dede. Etausiuwoma ekobaro Isẹri Jihova ivẹ, nọ a ruẹ nọ kẹse kẹse o re dikihẹ kẹle Ọgwa Uvie na, a te zizie ei kpohọ uwou rai.

A tẹ ta kẹe kpahe Ọghẹnẹ—inọ wọhọ ọsẹ, O you emọ riẹ. A tẹ jẹ ta kpahe Aparadase otọakpọ nọ Ọghẹnẹ ọ y’eyaa riẹ kẹ ahwo-akpọ ẹrọwọ. (Eviavia 21:3, 4) Eme enana kpobi e tẹ were ọmọzae na, o te muhọ ezihe kẹdẹ kẹdẹ re o wuhrẹ viere. Isẹri na a tẹ ta kẹe nọ ọ rẹ siọ ozighi ba ọ tẹ ghinẹ gwọlọ nọ Ọghẹnẹ ọ jọ Ọsẹ riẹ. Onana o rọwo kugbe eme Pọl ro se ahwo Rom: “Otẹ make bẹ, epa umutho nọ orọ owhai oma na, wha rehọ iẹ lele ahwo kpobi ria dhedhẹ.” (Ahwo Rom 12:18) O tẹ jẹ gwọlọ nọ ọ rẹ jọ wowolẹ kugbe oniode riẹ re. (1 Timoti 5:1, 2) U kri hi, o te muọ ehri-izi Ebaibol họ efihọ iruo—onana u te ru uzuazọ uviuwou riẹ kugbe oniode riẹ woma gaga. (Ahwo Galesha 5:22, 23) Inwene nọ erivẹ riẹ a muẹrohọ i te gbe ai unu gaga te epanọ a rọ gwọlọ nọ Isẹri Jihova a wuhrẹ Ebaibol kugbe emọ rai!

Ẹzi Udhedhẹ

Pọl ukọ na o kere se ahwo Kọlọsi nọ: “Wha whẹ uyoyou họ oma, onọ orọ ọwhẹgbe eware kpobi. Jọ udhedhẹ Kristi o jọ eva rai.” (Ahwo Kọlọsi 3:14, 15) Ẹzi udhedhẹ gbe uvi uyoyou e rẹ gba uviuwou kugbe hrọ. Yọ e rẹ sai ku ẹwhọ nọ ọ hẹriẹ uviuwou oke krẹkri no họ. Rukia, ọnọ ọ be rria Albania, o lele oniọvo riẹ t’ẹme he te ikpe 17 fiki ẹwhọ nọ ọ rọ uviuwou rai. Okenọ Isẹri Jihova a wuhrẹ Ebaibol kugbei, o te wuhrẹ nọ idibo Ọghẹnẹ kpobi a rẹ jọ dhedhẹ kugbe ahwo kpobi. ‘Jọ ọ gwọlọ udhedhẹ re o lei.’—1 Pita 3:11.

Rukia ọ tẹ ruẹ nọ ọ rẹ ruẹhọ kugbe oniọvo riẹ. Ọ lẹ aso hẹrioke, okiokiọ riẹ, avọ udu nọ u bi bru ei, ọ tẹ nya kpohọ uwou oniọvo riẹ. Ọmọ oniọvo Rukia o te rovie ẹthẹ na ọ tẹ nọ avọ igbunu nọ: “Eme whọ rọ etenẹ ru?” Rukia ọ tẹ r’unu kpotọ ta nọ ọ gwọlọ ruẹ oniọvo riẹ, inọ ọ gwọlọ ruẹhọ kugbei. Fikieme? Keme enẹna o vuhumu no nnọ onana họ oreva Ọghẹnẹ. Oniọvo riẹ ọ tẹ rọwo nọ a ruẹhọ, a tẹ gba ohwohwo avọ irui oghọghọ—uviuwou na u kugbe no fikinọ a lele ehri-izi Ebaibol.

Ekpere Usu

“Nẹnẹ, emọ i bi rri etẹlivisiọne euwa ihrẹ okpẹdẹ. Taure o te ti muọ isukulu họ, yọ ọ ruẹ ahwo-okpe bu vi idu eree no gbe uruemu ozighi odu ẹgba no.” Ere obe na The 7 Habits of Highly Effective Families o tae. Ẹvẹ ighe enana i re kpomahọ ọmọ te? “Ewena” e be vro kpe ohwohwo kpahe ẹme ọyena, rekọ Ebaibol na ọ vẹvẹ unu gaga kpahe ekpere usu. Wọhọ oriruo, o ta nọ: “Usu igheghẹ o rẹ nwa ohwo oma.” (Itẹ 13:20) O tẹ jẹ ta nọ: “Usu uyoma o rẹ raha uruemu ezi.” (1 Ahwo Kọrint 15:33) Uzuazọ uviuwou u re woma viere ma tẹ rọ areghẹ ruẹ nọ ehri-uzi onana uzẹme, makọ ekpere usu na o rọ ohwo hayo ughe etẹlẹvisiọne.

Omọvo Isẹri Jihova jọ o je wuhrẹ Ebaibol kugbe oni jọ evaọ Luxembourg. Ẹdẹjọ ọ tẹ ta kẹ Osẹri na nnọ evaọ owọwọ kpobi emetẹ ivẹ riẹ, ọjọ ikpe ihrẹ ọfa ikpe eree, a re thuethu gaga. Osẹri na ọ tẹ nọ oware nọ emọ na a re ru evaọ owọwọ kpobi. Oni na ọ tẹ ta nọ a re rri etẹlivisiọne okenọ ọ tẹ be ruẹrẹ ikichini na họ. Didi ughe? Oni na ọ tẹ ta nọ: “O, ighe emaha na jọ.” Okenọ osẹri na ọ vuẹe nọ ighe itieye na e rẹ wha ozighi gaga, oni emetẹ na ọ tẹ y’eyaa nọ o ti fiẹrohọ ae.

Okiokiọ riẹ, oni na ọ tẹ ta nọ ozọ u mu rie nọ ọ ruẹ ughe nọ emetẹ riẹ a je rri. Ọ ta nọ a bi dhesẹ eware jọ nọ i no akpọ ọfa ze nọ e be raha eware kpobi nọ e ruẹ no. Ọ tẹ ta kẹ emetẹ riẹ nọ Jihova o mukpahe ozighi, yọ o rẹ were iẹe he nọ ma te bi rri eware ugbarugba itieye na. (Olezi 11:5) Emetẹ na, fikinọ a gwọlọ ru Jihova eva were, a tẹ jiroro nọ a te hai dhugbẹ drọ eware ukpenọ a re rri etẹlivisiọne. Idudhe na, oheri rai u te kpotọ, udhedhẹ o tẹ ruọ uviuwou na.

Enana yọ iriruo esese gheghe nọ i dhesẹ nọ efihiruo ehri-izi Ebaibol u re ru uzuazọ uviuwou woma. Ohrẹ Ebaibol o rẹ nyate oghẹrẹ iyero kpobi. O rọ gbagba, yọ u re je kpomahọ ohwo wowoma. (Ahwo Hibru 4:12) Nọ ahwo a te wuhrẹ Ebaibol na jẹ daoma fi oware nọ o ta h’iruo n’evaze, iviuwou e rẹ ga viere, iruemu i re nwene, a vẹ jẹ whaha ethobọ. O tẹ make rọnọ omọvo ọvo evaọ uviuwou na o bi lele ohrẹ Ọghẹnẹ, eware i re woma viere. Uzẹme, evaọ abọ uzuazọ kpobi, ma re rri Ẹme Ọghẹnẹ wọhọ epanọ ọso-ilezi na o rri rie ọnọ o kere nọ: “Ẹme ra họ ukpẹ kẹ awọ mẹ, ọye họ elo kẹ edhere mẹ.”—Olezi 119:105.

[Picture on page 5]

A ku ebẹbẹ uviuwou họ no ẹkwoma efihiruo ehri-izi Ebaibol