Fikieme Oke O jẹ Kpẹre t’Enẹ?

OKE. O rẹ sae jọ bẹbẹ re ma f’otọ ubiẹme na gbagba, rekọ ma riẹ vevẹ nọ oke nọ ma wo o wọhọ nọ u bi te k’omai hi. Ma tẹ jẹ riẹ nọ oke o be dhẹ siawọ gaga. Evaọ uzẹme, ẹsebuobu ma re kuẹwẹ nọ, “Oke u bi siawọ kẹhẹ.”

Ghele na, o rọ vevẹ inọ ọketa Oyibo na Austin Dobson ọ nya kẹle uzẹme na nọ o muẹrohọ evaọ 1877 nọ: “Whọ be ta nọ oke o be vrẹ? Ah ijo! Sho, Oke o rẹ gbẹ jọ, mai a rẹ vrẹ.” Anwọ oke uwhu riẹ evaọ 1921, Dobson ọ gbẹ riẹ hẹ, enwenọ ikpe 80 no; rekọ oke o gbẹ rọ.

Oke O Rrọ Buobu

Ebaibol na ọ ta k’omai kpahe Ọnọma ohwo-akpọ nọ: ‘Nọ igbehru e te dhẹvia ha, hayo nọ a te ma otọ gbe akpọ họ, no ebẹdẹ bẹdẹ rite bẹdẹ bẹdẹ yọ owhẹ rọ Ọghẹnẹ.’ (Olezi 90:2) Fikiere oke o te gbẹ nyaharo wọhọ epanọ Ọghẹnẹ omariẹ ọ rọ na—bẹdẹ bẹdẹ!

Wo ohẹriẹ gaga no Ọghẹnẹ, ọnọ ọ be rria bẹdẹ bẹdẹ, ma se kpahe ahwo-akpọ nọ: “Keme edẹ mai kpobi e rẹ jọ udevie ofu ra vrẹ, ikpe mai e rẹ vrẹ kerọ ẹwẹokuo. Edẹ ikpe mai i re te udhukposa gbe ikpe, [otẹrọ] fiki omoga i re te udheone; omoga na o rọ uye gbe omaorọ; u re kri hrọhọ o vẹ nwane ra vrẹ.”—Olezi 90:9, 10.

Fikieme uzuazọ inẹnẹ o jẹ kpẹre tere, kpakiyọ Ebaibol o wuhrẹ vevẹ inọ ẹjiroro Ọghẹnẹ kẹ ohwo-akpọ họ re ọ rria bẹdẹ bẹdẹ? (Emuhọ 1:27, 28; Olezi 37:29) Viukpe uzuazọ nọ u wo oba ha wọhọ epaọ ẹjiroro Ọghẹnẹ, eme jabọ ahwo-akpọ a jẹ be rria, a tẹ daoma kẹhẹ, kpotọ vi edẹ 30,000? Fikieme oke o jẹ kpẹre tere kẹ ahwo-akpọ? Ono hayo eme ọ wha uyero ọkora nana ze? Ebaibol na ọ kẹ uyo uvevẹ orọ evevọwẹ.a

Oke nọ O Be Kpẹre Viere

Ahwo nọ a kpako no a rẹ kẹ imuẹro riẹ inọ umutho ikpe jọ nọ e vrẹ na uzuazọ o kpata viere no. Ọniyẹrẹ jọ, Dr. Sybille Fritsch, ọ riobọhọ nnọ evaọ ikpe 200 nọ e vrẹ na, oke iruo evaọ ẹkpoka na u kiekpotọ no euwa 80 ziọ euwa 38 no, “ghele na ma re siọ enuobro ba ha inọ oke o riẹ hẹ.” O ru rie vẹ nọ: “Oke o riẹ hẹ; oke họ ugho; ahwo a gwọlọ oke wọhọ epanọ a gwọlọ ẹwẹ; uzuazọ o rọ gidigidi.”

Ikuẹku ekpokpọ i rovie uvẹ gbe idhere buobu no nọ ige nọ e vrẹ a roro kpahe he. Rekọ epanọ idhere buobu i rovie fihọ te kẹ iruo sa-sa, ere idhọvẹ oke nọ a re ro ru ai nọ o riẹ hẹ o rẹ rro te re. Enẹna, evaọ abọ buobu akpọ na, ughọjọ ahwo a be rọ nya, be dhẹ no oka jọ kpohọ oka ọdekọ. Ọsẹ o re kpohọ iruo hrọ eva 7:00 a.m., Oni ọ rẹ wọ emọ na kpohọ isukulu hrọ eva 8:30 a.m., Ọsẹ-ologbo ọ be nya e ruẹ edọkita eva 9:40 a.m., yọ mai kpobi ma rẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ obọdẹ ẹgwae jọ eva 7:30 p.m. Nọ ma bi le oke jọ no obonẹ kpohọ obei na, uvumọ oke o gbẹ riẹ kẹ eriosehọ họ. Yọ ma bi bruenu kẹ omalọhọ ekẹdẹ kẹdẹ, okpokpoho na.

Mai Ọvo A Wo Oke Kakao Ho

Ọwegrẹ Ọghẹnẹ, Setan Ẹdhọ na, ọnọ ẹgwa oyoma riẹ o su kpohọ oke okpẹkpẹe rọkẹ ohwo-akpọ na, o kiẹta emuemu obọ riẹ no. (Wawo Ahwo Galesha 6:7, 8.) Be ta kpahe eyẹ Uvie Mesaya na evaọ odhiwu, Eviavia 12:12 o k’omai ẹruore, nọ o ta nọ: ‘Fikiere ghọghọ whai ihru gbe enọ e riẹ eva kpobi, rekọ uye u te owhai, o akpọ gbe abade, keme ukumuomu na ọ rehọ ofu ọgaga bru owhai ze, keme ọ riẹ nọ oke riẹ o re kpẹkpẹre.’

Wọhọ epanọ okeukele ogbagba Ebaibol gbe orugba eruẹaruẹ Ebaibol i dhesẹ, enẹna ma be rria ekuhọ ‘oke okpẹkpẹe na.’ Ẹvẹ oghọghọ riẹ o rro te re ma riẹ nọ oke Setan u bi kuhọ no! Nọ a tẹ kare iẹe fihọ ọgọdọ no, a ti zihe ahwo-akpọ ẹmeoyo ziọ ẹgbagba, a ve ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ nọ Jihova ọ jiroro riẹ kẹ ae no emuhọ ze na. (Eviavia 21:1-4) Ababọ oke o gbẹ te jọ ẹbẹbẹ hẹ.

Kọ who roro oghẹrẹ nọ o te jọ no re a wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ—re a rria bẹdẹ bẹdẹ? Eware nọ whọ be sai ru hu e gbẹ te jọ idhọvẹ k’owhẹ hẹ. Whọ tẹ gwọlọ oke buobu, odẹnotha o riẹ, hayo oka n’otha, hayo ukpe n’otha—evaọ uzẹme, ibẹdẹ bẹdẹ o rọ aro kẹ owhẹ!

Eroruiruo Oke nọ Ma Wo na avọ Areghẹ

Nọ ọ riẹ nọ oke nọ ọ rẹ rọ kpọ ahwo-akpọ u tulo ho, Setan ọ be daoma ru iruo bu ahwo abọ te epanọ a gbe ro wo oke rọ gaviezọ kẹ usiuwoma Uvie Ọghẹnẹ nọ a ro mu no ho. Fikiere, u fo re ma kezọ kẹ ohrẹ Ọghẹnẹ na: “Wha fiẹrohọ otọ enẹna eva onya rai, o jọ wọhọ igheghẹ hẹ rekọ iwoareghẹ, wha raha oke he, keme edẹ na i re yoyoma. Fikiere wha jọ wọhọ igheghẹ hẹ, rekọ wha riẹ otọ epanọ oreva Ọnowo na o rọ.”—Ahwo Ẹfẹsọs 5:15-17.

Ẹvẹ u wuzou te re ma rọ areghẹ raha oke mai kẹ eware nọ e rẹ mae jọ erere ukpenọ ma rẹ raha oke na kẹ ilale ifofe nọ e rẹ wha emamọ erere ze he. U fo re ma wo oghẹrẹ uruemu nọ Mosis o wo okenọ ọ rọ eme urirẹ nana lẹ Jihova: “Wuhrẹ omai re ma kele edẹ mai re ma fi eva mai họ areghẹ olele.”—Olezi 90:12.

Uzẹme, evaọ akpọ inẹnẹ na iruo i bu ohwo kpobi abọ. Ghele na, Isẹri Jihova a be tuduhọ owhẹ awọ gaga re whọ rehọ oke oghaghae ra ro wuhrẹ kpahe ẹgwọlọ Ọghẹnẹ kẹ ewo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ otọ esuo Uvie riẹ. Auwa ọvo nọ a rẹ raha k’oka k’oka evaọ ewuhrẹ othotha Ebaibol na re a riẹ “otọ epanọ oreva Ọnowo na o rọ,” o rẹ sae lẹliẹ owhẹ ruẹ orugba eme nana: “Siobọnọ umuomu, re who ru ewoma; re whọ ria bẹdẹ. Ikiẹrẹe e rẹ te rehọ otọ na reuku, a vẹ jẹ ria ae bẹdẹ.”—Olezi 37:27, 29.

[Footnotes]