“Ono Họ Ohwo Owareghẹ Avọ Eriariẹ Udevie Rai?”

“Ono họ ohwo owareghẹ avọ eriariẹ udevie rai? Jọ uzuazọ riẹ ojọ oriruo oma-urokpotọ nọ areghẹ ọ rẹ wha tha.”—JEM. 3:13.

1, 2. Eme a rẹ sae ta kpahe ahwo buobu nọ a bi rri wọhọ iwareghẹ?

ONO whọ rẹ sae ta nnọ o gine wo areghẹ? Kọ ọsẹgboni ra, ọkpako soso, hayo kọ ohwo nọ o kpohọ isukulu gaga? Eware nọ whọ rẹro ruẹ no evaọ uzuazọ gbe uyero ra e rẹ sae lẹliẹ owhẹ rri oghẹrẹ ahwo jọ inọ a wo areghẹ. Rekọ oware nọ Ọghẹnẹ o re rri nọ ọ jẹ ta nọ ohwo o wo areghẹ oye idibo Ọghẹnẹ a re rri ro dhesẹ nọ ohwo o gine wo areghẹ.

² Orọnikọ ohwo kpobi nọ akpọ na o rri wọhọ owareghẹ họ ọnọ o gine wo areghẹ evaọ aro Ọghẹnẹ hẹ. Wọhọ oriruo, Job ọ ta ẹme kẹ ezae nọ i roro inọ a be ta eme ọ areghẹ inọ: “Mẹ rẹ te ruẹ ohwo owareghẹ evaọ udevie rai hi.” (Job 17:10) Pọl ukọ na o kere kpahe ahwo jọ nọ a siọ eriariẹ Ọghẹnẹ inọ: “Okenọ a bi se oma rai nọ ae iwoareghe, a te ziheruọ igheghẹ.” (Rom 1:22) Yọ ẹkwoma Aizaya ọruẹaro na Jihova ọ ta gbiae nọ: “Uye u re te enọ i roro nọ a wo areghẹ evaọ aro rai.”—Aiz. 5:21.

3, 4. Eme o gwọlọ re ohwo o wo uvi areghẹ?

³ U re vevẹ, u fo re ma riẹ oware nọ a rẹ rọ ta nnọ ohwo o gine wo areghẹ, onọ o rẹ sae lẹliẹ iẹe wo ọjẹrehọ Ọghẹnẹ. Itẹ 9:10 o fiobọhọ k’omai riẹ ohwo nọ o gine wo areghẹ: “Ozodhẹ ỌNOWO na họ emuhọ areghẹ, gbe eriariẹ Ọrẹri Ọvo na ọye họ aro-orovie.” Ohwo owareghẹ o re wo uvi ozodhẹ Ọghẹnẹ je wo adhẹẹ kẹ itee riẹ. Rekọ, re ma rọwo ọvo inọ Ọghẹnẹ ọ rrọ jegbe nnọ o fi izi jọ họ u te he. Jemis olele na ọ tuduhọ omai awọ kpahe onana. (Se Jemis 3:13.) Muẹrohọ ẹme nana: “Jọ uzuazọ riẹ ojọ oriruo.” U fo re a jọ uruemu gbe ẹmeunu ra kẹdẹ kẹdẹ ruẹ uvi areghẹ.

⁴ Uvi areghẹ u kugbe emamọ iroro-ejẹ gbe eriariẹ avọ otoriẹ nọ ma re fihọ iruo evaọ emamọ edhere. Eme u ti dhesẹ inọ ma wo areghẹ otiọye? Jemis ọ fodẹ eware jọ nọ a rẹ ruẹ evaọ oma ahwo nọ a wo areghẹ.a Eme ọ ta nọ o rẹ sai fiobọhọ k’omai wo emamọ usu kugbe ibe eg’Ọghẹnẹ gbe ahwo nọ a rọ ukoko na ha?

Uruemu A re ro Vuhu Ọnọ O Gine Wo Areghẹ

5. Ẹvẹ uruemu ohwo nọ o gine wo areghẹ o rẹ jọ?

⁵ Wọhọ epanọ ma ta vẹre na, Jemis o dhesẹ inọ emamọ oriruo a rẹ rọ riẹ ohwo nọ o wo areghẹ. Fikinọ ozodhẹ Jihova họ emuhọ areghẹ, ohwo owareghẹ o re yeri uzuazọ nọ o rọwo kugbe izi Ọghẹnẹ. A yẹ omai avọ areghẹ Ọghẹnẹ hẹ. Ghele na ma rẹ sai wo areghẹ ẹkwoma Ebaibol nọ ma re wuhrẹ kẹse kẹse gbe eroro-didi. Enana i ti fiobọhọ k’omai ru oware nọ obe Ahwo Ẹfẹsọs 5:1 o ta inọ: “Wha jọ ahwo nọ a bi lele Ọghẹnẹ.” Epanọ ma be raro kele Jihova te, ere areghẹ o ti dhesẹ oma via te evaọ uruemu mai. Idhere Jihova i kpehru gaga vi erọ ahwo-akpọ. (Aiz. 55:8, 9) Fikiere, nọ ma be raro kele Jihova na, enọ e rrọ ukoko na ha a te ruẹ inọ ma wo ohẹriẹ.

6. Fikieme omaurokpotọ o rọ rrọ imuẹro inọ ohwo ọ rrọ ọg’Ọghẹnẹ, kọ ẹvẹ ma re ro dhesẹ iẹe?

⁶ Jemis o dhesẹ inọ edhere jọ nọ ma rẹ rọ raro kele Jihova họ ma re wo “oma-urokpotọ nọ areghẹ ọ rẹ wha tha.” Dede nọ omaurokpotọ o gwọlọ inọ ohwo ọ rẹ jọ dhedhẹ, o gwọlọ inọ Oleleikristi o re wo udu nọ o re ro ru oware ezi. Dede nọ Ọghẹnẹ o wo ẹgba thesiwa, o wo omaurokpotọ, fikiere ozọ u re mu omai hi re ma si kẹle iẹe. Jesu Kristi ọ raro kele omaurokpotọ Ọsẹ riẹ te epanọ ọ sae rọ ta nọ: “Whai e ruẹ uye gbe enọ e wha owha ogbẹgbẹdẹ kpobi, wha bru omẹ ze, mẹ rẹ kẹ owhai udhedhẹ. Rehọ owhowha mẹ wha, wha wuhrẹ [mi] omẹ, keme me re wowolẹ jegbọ eva i ro kpotọ, wha rẹ te ruẹ udhedhẹ kẹ izi rai.”—Mat. 11:28, 29; Fil. 2:5-8.

7. Fikieme ma jẹ sae ta inọ Mosis yọ emamọ oriruo omaurokpotọ?

⁷ Ebaibol e ta kpahe amọfa enọ e rrọ uvi iriruo omaurokpotọ. Mosis yọ omọvo rai jọ. O wo owha-iruo ologbo, ghele na a dhesẹ i riẹ inọ ọ jọ “wowou, vi ahwo kpobi nọ a jẹ ria evaọ akpọ na.” (Ik. 11:29; 12:3) Jẹ kareghẹhọ ẹgba nọ Jihova ọ kẹ Mosis ru iruo nọ Ọ kẹ riẹ. O were Jihova re ọ rehọ ahwo omaurokpotọ ru ẹjiroro riẹ gba.

8. Ẹvẹ ahwo sebaẹgba a sai ro dhesẹ “oma-urokpotọ nọ areghẹ ọ rẹ wha tha”?

⁸ U re vevẹ, o lọhọ re ahwo-akpọ sebaẹgba a dhesẹ “oma-urokpotọ nọ areghẹ ọ rẹ wha tha.” Kọ ere ma rrọ? Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ uruemu nana ziezi? Omaurokpotọ yọ abọjọ ọrọ ubi ẹzi ọfuafo Jihova. (Gal. 5:22, 23) Ma rẹ sae lẹ re ọ k’omai ẹzi riẹ jẹ daoma re ma dhesẹ ubi ẹzi na, avọ evaifihọ inọ Ọghẹnẹ o ti fiobọhọ k’omai dhesẹ omaurokpotọ ziezi. Ọso-ilezi na ọ k’omai uduotahawọ ulogbo onọ ma re ro ru onana, nọ ọ ta nọ: ‘Ọghẹnẹ o re ti wuhrẹ enọ e rọ oma kpotọ edhere riẹ.’—Ol. 25:9.

9, 10. Omodawọ vẹ o gwọlọ mi omai re ma sai dhesẹ uvi omaurokpotọ, kọ fikieme?

⁹ Re ma sai dhesẹ omaurokpotọ, o gwọlọ omodawọ. Fiki oghẹrẹ oria nọ mai otujọ a jọ whẹro, o rẹ sae jọ bẹbẹ k’omai re ma dhesẹ omaurokpotọ. Ofariẹ, ahwo nọ a wariẹ omai họ a rẹ sae tuduhọ omai awọ inọ ma dhesẹ omaurokpotọ họ, ta kẹ omai inọ ma re “fi oma h’otọ kẹ ohwo ọvo ho.” Kọ onana u gine dhesẹ areghẹ? Otẹrọnọ oware jọ o be to evaọ uwou ra, kọ epẹtiro who re ro furie erae na manikọ ame? Erae na e rẹ ga viere nọ whọ tẹ kpare epẹtiro ku ei, rekọ whọ tẹ kpare ame ku erae na, e rẹ sai fu. Epọvo na re, Ebaibol e hrẹ omai nọ: “Uyo olọlọhọ o rẹ whaha ofu, rekọ ẹme ọgaga ọ rẹ rariẹ ofu.” (Itẹ 15:1, 18) Oke ọfa nọ ohwo jọ nọ ọ rrọ ukoko na hayo ọnọ ọ rrọ ukoko na ha o te ru omai eva dha, ma rẹ sai dhesẹ inọ ma gine wo areghẹ otẹrọnọ ma r’udu kpotọ.—2 Tim. 2:24.

¹⁰ Epanọ ma ta no ẹsejọ na, ibuobu nọ ẹzi akpọ na ọ rrọ oma a rẹ jọ wolẹ hayo rọ udu kpotọ họ. Ukpoye, ahwo omoya gbe enọ e rẹ dhuaro ma be jọ oria kpobi ruẹ. Jemis ọ riẹ onana, fikiere ọ tẹ kẹ unuovẹvẹ re ẹzi nana ọ siọ enọ e rrọ ukoko na ba ewholo. Eme ọfa ma rẹ sai wuhrẹ no ohrẹ nọ ọ kẹ na ze?

Epanọ A re ro Vuhu Enọ I Wo Areghẹ Hẹ

11. Eware jọ vẹ a re ro vuhu enọ e kare areghẹ nọ o no obọ Ọghẹnẹ ze?

¹¹ Jemis ọ fodẹ eware nọ a re ro vuhu enọ e kare areghẹ nọ o no obọ Ọghẹnẹ ze. (Se Jemis 3:14.) Ihri-eriọ gbe oma-uhrowo yọ uruemu akpọ na, orọnikọ enọ i no obọ Ọghẹnẹ ze he. Roro kpahe oware nọ o rẹ via nọ iroro akpọ na e tẹ da ohwo oma fia. Egbẹgwae ezeza “nọ i se omarai Ileleikristi” a bi su abọ sa-sa Ichọche nọ a rehọ fihọ ọrẹri evaọ Jerusalẹm, onọ a bọ fihọ oria nọ a ta nọ a jo kpe Jesu je ki iei fihọ. U kri no nọ ẹwhọ ọ rọ rrọ udevie egbẹgwae nana. Evaọ 2006, emagazini ọ Time o ta kpahe oware nọ o via okejọ nọ isu ichọche na jọ a rọ “whọ evaọ euwa buobu, . . . jẹ rehọ ekpọ nọ a rẹ rehọ ekandoro tu fihọ fa ohwohwo.” Fiki epanọ a fi eva họ omoma rai vievie he, a tẹ tubẹ rehọ usiavẹ uwou ichọche na kẹ ohwo egagọ Muslim kru.

12. Eme ọ rẹ sae via nọ ma tẹ kare areghẹ?

¹² A rẹ jọ ukoko Ileleikristi uzẹme na ruẹ ẹwhọ otiọye na vievie he. Ghele na, ẹsejọ sebaẹgba o ru no nọ otujọ a rọ ta nnọ makọ oware nọ o rẹ via, a re nwene eriwo rai hi. Oyena o rẹ sae wha ẹwhọ gbe ozighi ze. Pọl ukọ na o muẹrohọ onana evaọ ukoko obọ Kọrint, fikiere o te kere nọ: “Kọ wha gbẹ riẹ nọ ahwo gheghe wha rọ nọ ihri gbe ẹwhọ e rọ udevie rai?” (1 Kọr. 3:3) Ẹbẹbẹ nana o kri otọ omojọ evaọ ukoko Kọrint ọrọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na. Fikiere ma rẹ yọroma re ẹzi otiọye na ọ siọ ukoko na ba ẹjọ nẹnẹ.

13, 14. Kẹ iriruo ọrọ epanọ ẹzi akpọ na o re ro dhesẹ oma via.

¹³ Ẹvẹ ẹzi otiọye na ọ sae rọ rehọ ẹmẹrera ruọ ukoko na? O rẹ sae rehọ eware esese muhọ. Wọhọ oriruo, a tẹ be bọ Ọgwa Uvie, ọvuọ eriwo riẹ ọ rẹ sae ta kpahe oghẹrẹ nọ u fo nọ a re ru eware. Eva e rẹ sae dha oniọvo jọ otẹrọnọ a rehọ ẹme riẹ hẹ, ọ vẹ be tubẹ rehọ unu raha onọ a ta nnọ a ru na. Ọ sae tubẹ se inọ o gbe bi ru iruo ọvo ho evaọ ebabọ na. O be thọrọ ohwo nọ o wo uruemu utioye na ẹro inọ oware kpobi nọ ukoko jọ u bi kuomagbe ru, udhedhẹ o gbẹ rọ udevie rai hi a rẹ sai ru ei hi a tẹ make riẹ oghẹrẹ nọ a re ru oware na. Ẹzi owowolẹ oye Jihova ọ rẹ ghale, orọnikọ ọrọ ẹwhọ họ.—1 Tim. 6:4, 5.

¹⁴ Oriruo ọfa họ okenọ ekpako nọ e rrọ ukoko a tẹ ruẹ inọ oniọvo jọ nọ ọ rrọ ọkpako kri no o gbe te ọkpako ho. Nọ ọsẹro okogho nọ ọ ziọ ukoko rai ọ ruẹ inọ a kẹ ọkpako nana ohrẹ no evaọ okejọ nọ u kpemu rekọ o ru oware ovo kpahe iẹe he, ọ tẹ rọwo kugbe ekpako edekọ na inọ a re si oniọvo na no ọkpako. Ẹvẹ o re rri ẹme na? Kọ ọ te rehọ ẹzi omaurokpotọ rọwo ẹjiroro ekpako na gbe ohrẹ rai nọ u no Ebaibol ze re ọ jẹ gbae mu inọ ọ rẹ daoma re ọ wariẹ te ọkpako evaọ obaro? Hayo kọ ọ te jẹ ekpako na egrẹ je mu ofu fikinọ ọ gbẹ rrọ ọkpako ho? Fikieme oniọvo jọ o je sikẹ inọ o te ọkpako kpakiyọ ekpako nọ i kiọkọ kpobi a ta nnọ o te he? O rẹ mae jọ oware areghẹ re ọ roma kpotọ je vuhu oware nọ a ro si ei no ọkpako na mu.

15. Fikieme whọ sae rọ ta nnọ ohrẹ nọ a rọ ẹgba ẹzi ọfuafo kere fihọ Jemis 3:15, 16 na o roja gaga?

¹⁵ Eware efa e riẹ nọ e rẹ lẹliẹ ohwo wo ọkpọ ẹzi otiọye na. Makọ oware kpobi nọ o roma via, ma rẹ daoma whaha ekpehre ẹzi yena. (Se Jemis 3:15, 16.) Jemis olele na o se uruemu utioye na “ọ rọ akpọ” keme o no obọ Ọghẹnẹ ze he. A rrọ “ababọ ẹzi,” koyehọ a kare uruemu nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ma ohwo-akpọ. Uruemu utioye na o tẹ jẹ rọ “ọrọ ẹzi omuomu,” keme i tho uruemu idhivẹri na. O thọ gaga re Oleleikristi o dhesẹ uruemu utioye!

16. Uruemu vẹ u fo inọ ma rẹ whaha, kọ ẹvẹ ma sai ro ru ere?

¹⁶ U fo re ohwo kpobi evaọ ukoko na ọ kiẹ oma riẹ riwi re ọ jẹ daoma whaha uruemu utioye na. Wọhọ enọ i bi wuhrẹ amọfa evaọ ukoko na, esẹro e rẹ whaha uruemu nọ u fo ho. O rrọ bẹbẹ re ma whaha uruemu utiona fiki sebaẹgba mai gbe ahwo nọ ma be rria kugbe. Re ma whaha uruemu utiona o wọhọ ẹsenọ ohwo ọ be daoma gadiẹ ugbehru nọ o be whrae. Ababọ oware nọ ma re kru, whọ rẹ sae whrae zihe kpemu. Rekọ, ma te bi fi ohrẹ Ebaibol gbe onọ u bi no ukoko Ọghẹnẹ ze họ iruo ziezi, ma te kparobọ.—Ol. 73:23, 24.

Uruemu nọ Ohwo Owareghẹ O re Dhesẹ

17. Eme ohwo owareghẹ o re ru okenọ ọ tẹ rẹriẹ ovao dhe odawọ?

¹⁷ Se Jemis 3:17. Ma rẹ sai wo erere nọ ma te roro kpahe uruemu ezi nọ ma re wo nọ ma te bi dhesẹ “areghẹ nọ o nehru ze.” Ẹfuọ o gwọlọ inọ te uruemu te iroro mai e rẹ jọ fuafo. Ma rẹ siọ eware iyoma vẹrẹ vẹrẹ, ababọ oke oraha. Ma rehọ iẹe nnọ ohwo jọ o bi duobọhọ owhẹ ẹro. Whọ rẹ fare aro ababọ okioraha. Who re du roro iei tao ho. Ere ọvona u fo nọ o rẹ jọ okenọ oware uyoma uruo o tẹ ziọ omai iroro. Obroziẹ-iroro mai nọ ma rehọ Ebaibol wuhrẹ no gbe uruemu ezi mai e rẹ wọ omai siọ oware uyoma vẹrẹ vẹrẹ. (Rom 12:9) Ebaibol na e kẹ iriruo ahwo jọ nọ i ru enẹ, ejọ rai họ Josẹf avọ Jesu.—Emu. 39:7-9; Mat. 4:8-10.

18. Eme u dhesẹ re ohwo (a) ọ jọ dhedhẹ? (b) ọ jọ ọnọ ọ rẹ gwọlọ udhedhẹ?

¹⁸ Areghẹ nọ o no obọ Ọghẹnẹ ze o tẹ jẹ gwọlọ inọ ma rẹ jọ dhedhẹ. Onana o gwọlọ inọ ma rẹ whaha ofu hayo oware kpobi nọ o rẹ wha ozighi ze. Jemis o fi ẹgba họ onana nọ ọ ta nọ: “Ahwo nọ a rẹ ruẹrẹ ahwo họ a rẹ kọ ubi udhedhẹ a ve vu ẹrẹreokie.” (Jem. 3:18) Muẹrohọ ẹme na “kọ ubi udhedhẹ.” Kọ a jọ ukoko na riẹ omẹ wọhọ ọnọ ọ rẹ gwọlọ udhedhẹ manikọ ọnọ o re ru ozighi? Kọ mẹ yọ ohwo nọ o re lele ahwo whọ kẹse kẹse, ọnọ o re kru ofu emu hu, ọnọ ọ rẹ kaki ru amọfa eva dha? Kọ mẹ rẹ ta kẹ amọfa inọ a kẹ omẹ uvẹ, inọ ere mẹ rrọ, hayo kọ mẹ be rehọ omaurokpotọ daoma re me si obọ no uruemu nọ u re tu amọfa oma? Kọ a riẹ omẹ wọhọ ohwo nọ ọ rẹ daoma re udhedhẹ o jọ udevie mẹ avọ amọfa, ọnọ ọ rẹ kake rọ vrẹ amọfa jẹ kpairoro vrẹ iruthọ rai? Ma tẹ kiẹ oma mai riwi ziezi ma te ruẹ eria jọ nọ u fo inọ ma jọ ru inwene re ma sai dhesẹ areghẹ nọ o no obọ Ọghẹnẹ ze.

19. Ẹvẹ a rẹ rọ riẹ ohwo sọ ọ rẹ rehọ ẹme amọfa?

¹⁹ Okenọ Jemis o je dhesẹ oghẹrẹ nọ areghẹ nọ o no ehru ze o rẹ jọ, ọ ta inọ ohwo otiọye na o re roro didi. Kọ a riẹ omẹ wọhọ ọnọ o re kie kẹ amọfa evaọ oware nọ a jọ raha uvumọ uzi Ebaibol ho, ọnọ o re sikẹ hẹ inọ omẹ ọvo a rẹ rehọ? Kọ a riẹ omẹ wọhọ ohwo nọ ọ rrọ wolẹ, ọnọ a rẹ sae kẹ ohrẹ? Ma tẹ rrọ ere yọ u dhesẹ inọ ma rẹ rehọ ẹme amọfa.

20. Erere vẹ o ti noi ze nọ ma te bi dhesẹ uruemu ezi nọ ma ta ẹme te no na?

²⁰ Dai rri udhedhẹ nọ o rẹ jọ evaọ ukoko nọ inievo a tẹ be daoma dhesẹ uruemu ezi nọ Jemis o kere kpahe na! (Ol. 133:1-3) Ma tẹ rrọ dhedhẹ, wolẹ, je bi kie kẹ ohwohwo o te whai ze nọ ma te rọ riẹ yeri kugbe u ve je dhesẹ inọ ma wo “areghẹ nọ o nehru ze.” Evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na, ma te ta kpahe erere nọ o re noi ze nọ ma te bi rri amọfa wọhọ epanọ Jihova o rri rai.

[Oruvẹ-obotọ]

Kọ Whọ Sae k’Iyo Enọ Nana Vevẹ?

• Ẹvẹ a rẹ rọ riẹ inọ Oleleikristi o gine wo areghẹ?

• Ẹvẹ ma re ro dhesẹ ziezi inọ ma wo areghẹ nọ o no ehru ze?

• Uruemu vẹ a rẹ ruẹ evaọ oma ahwo nọ a kare “areghẹ nọ o nehru ze”?

• Uruemu vẹ whọ gwọlọ dhesẹ vi epaọ anwẹdẹ?

[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 23]

Ẹvẹ ozighi ọ sae rọ rehọ ẹmẹrera ruọ udevie mai nẹnẹ?

[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 24]

Kọ whọ rẹ siọ oware uyoma ababọ okioraha?