“Jọ Eva E Were Enọ I Kru Ẹgbakiete”

1-2. (a) Eme egọmeti erẹwho jọ a bi ru idibo Jihova, kọ eme idibo Jihova a ru? (b) Fikieme eva e rẹ rọ were omai nọ a te bi kpokpo omai? (Ta ẹme kpahe uwoho nọ o rrọ uke Uwou-Eroro na re.)

MA BE ta ẹme na, a bi kpokpo idibo Jihova evaọ erẹwho nọ i bu vi ọgba evaọ akpọ na soso. Evaọ erẹwho nana jọ, enọ i bi su a mu inievo mai fihọ uwou-odi. Kọ uzi vẹ a thọ? A raha uzi Ọghẹnẹ ọvo ho. A bi kpokpo ai fikinọ a bi wuhrẹ Ebaibol, be ta usi uwoma je kpohọ ewuhrẹ. Ere ọvo ho, a bi kpokpo ai fikinọ a gba riẹ mu nọ a rẹ jọ abọ egọmeti ọvuọvo ho. Ghelọ uye nana kpobi, a gba riẹ mu nọ a re kru ẹgbakiete rai.b Yọ onana o be lẹliẹ eva were ae gaga.

² O sae jọ nọ whọ ruẹ iwoho inievo mai jọ nọ a bi kpokpo no. Ghele na, eva e be were ai, keme a riẹ nọ ẹrọwọ rai nọ a kru na o be lẹliẹ eva rai were Jihova. (1 Irv. 29:17a) Jesu ọ ta nọ: “Eva e were enọ a bi kpokpo fiki ẹrẹreokie . . . Wha ghọghọ jẹ wereva gaga, keme osohwa rai o rrọ ruaro.”—Mat. 5:10-12.

A FI EMAMỌ ORIRUO HỌ OTỌ KẸ OMAI

3. Wọhọ epanọ o rrọ Iruẹru Ikọ 4:19, 20, eme ikọ na a ru oke nọ a je kpokpo ai, kọ fikieme?

³ A bi kpokpo inievo mai nẹnẹ epanọ a je kpokpo Ileleikristi ọsosuọ fikinọ a jẹ ta usi uwoma kpahe Jesu. Unuẹse buobu ogbẹgwae Sanhẹdrin a vẹvẹ e rai unu inọ “a gbẹ ta ẹme ọvuọvo kpahe odẹ Jesu hayo rehọ iẹe wuhrẹ hẹ.” (Iruẹru 4:18; 5:27, 28, 40) Eme ikọ na a ru? (Se Iruẹru Ikọ 4:19, 20.) A riẹ nọ ohwo jọ nọ o kpehru vi ogbẹgwae Sanhẹdrin na o vi rai nọ a nyae ta usi uwoma je se isẹri kpahe Jesu. (Iruẹru 10:42) Pita avọ Jọn a tẹ vuẹ ai ududu inọ Ọghẹnẹ a re yoẹme kẹ orọnikọ ahwo ho. A tẹ jẹ ta nọ a rẹ siọ ẹme ba ẹta kpahe Jesu hu. O tẹ wọhọ ẹsenọ a be ta kẹ ae nọ, ‘Kọ wha rro vi Ọghẹnẹ nọ wha rẹ rọ vuẹ omai nọ ma ru oware nọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ ma ru hu?’

4. Wọhọ epanọ o rrọ Iruẹru Ikọ 5:27-29, emamọ oriruo vẹ ikọ na a fihọ otọ kẹ omai, kọ ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele ai?

⁴ Emamọ oriruo Ileleikristi ọsosuọ a fihotọ kẹ omai na. Oke nọ a je kpokpo ai a ta nọ, “Ọghẹnẹ họ osu nọ ma re yoẹme kẹ orọnikọ ahwo ho.” (Se Iruẹru Ikọ 5:27-29.) A rọ ekpọ fa ae fikinọ a jẹ ta usi uwoma na. Nọ a siobọno ai no, a tẹ “be ghọghọ fikinọ Ọghẹnẹ o rri rai te ahwo nọ a re kpomovuọ họ oma fiki odẹ Jesu.” A tẹ ruabọhọ usi uwoma na.—Iruẹru 5:40-42.

5. Enọ vẹ u fo nọ ma rẹ riẹ iyo rai?

⁵ Oware nọ ikọ na a ru na o sae lẹliẹ enọ jọ jọ omai udu. Ebaibol ọ ta nọ, ma “romakpotọ kẹ enọ i wo udu-esuo okpehru.” (Rom 13:1) Kọ, nọ ikọ na a ta nọ Ọghẹnẹ a re yoẹme kẹ orọnikọ ahwo ho na, a riẹ ru? Ẹvẹ ma sai ro yoẹme kẹ “enọ i wo udu-esuo okpehru” wọhọ epanọ Pọl ọ ta, ma ve je yoẹme kẹ Ọghẹnẹ osu mai nọ ọ mai kpehru na?—Tait. 3:1.

“ENỌ I WO UDU-ESUO OKPEHRU”

6. (a) Amono họ “enọ i wo udu-esuo okpehru” nọ a fodẹ evaọ Ahwo Rom 13:1 na, kọ ẹvẹ ma sae rọ romakpotọ kẹ ae? (b) Eme u fo nọ ma rẹ riẹ kpahe udu nọ ahwo nọ a bi su nẹnẹ a wo?

⁶ Se Ahwo Rom 13:1. Ahwo-akpọ nọ a bi su erivẹ rai ae a jọ oria ikere nana se “enọ i wo udu-esuo okpehru” na. U fo nọ Ileleikristi a re yoẹme kẹ ae keme enọ i bi su na a re fi izi họ re eware e jọ malẹ, oria kpobi o gbẹ jọ zighi zighi hi. Ohwo nọ o bi koko izi na ha a ve je kru ei. Yọ ẹsejọ a rẹ thọ idibo Jihova nọ ahwo a te bi kpokpo ai. (Evia. 12:16) Fikiere u fo re ma hae hwa osa-uzou, azọhọ, dhozọ rai, jẹ kẹ ae adhẹẹ nọ a gwọlọ. (Rom 13:7) Rekọ ma riẹ nọ Jihova ọye ọ kẹ rai uvẹ jabọ nọ a bi ro su na. Ẹme nọ Jesu ọ ta oke nọ ọba ahwo Rom nọ a re se Pọntiọs Pailet ọ jẹ rehọ iẹe guẹdhọ o lẹliẹ omai riẹ onana. Nọ Pailet ọ vuẹe nọ o wo udu nọ o re ro siobọnoi hayo kpei no, Jesu ọ ta kẹe nọ: “Who re wo udu nọ who re ro ru omẹ oware ovo vievie he ajokpanọ a rehọ iẹe kẹ owhẹ no obọ ehru ze.” (Jọn 19:11) Udu nọ enọ i bi su nẹnẹ a wo u wo umuo wọhọ epanọ Jesu ọ ta kẹ Pailet na.

7. Fodẹ eware jọ nọ enọ i bi su a rẹ ta nọ ma ru nọ i fo ho, gbe oware nọ u fo nọ isu na omarai a rẹ riẹ.

⁷ Ileleikristi a re ru oware nọ egọmeti ọ ta otẹrọnọ o gbẹ wọso uzi Ọghẹnẹ hẹ. Rekọ nọ ohwo-akpọ ọ tẹ ta nọ ma ru oware nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ ghọ, hayo inọ oware nọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ ma ru, ma du ru ei hi, ma re yoẹme kẹe he. Wohọ oriruo, evaọ erẹwho jọ egọmeti a sae ta nọ jọ izoge na a kpohọ isoja re a họre kẹ orẹwho rai.c Yọ ẹsejọ a rẹ sai fi uzi họ inọ jọ ohwo ọvo o se Ebaibol mai gbe ebe ukoko na ha. A sae jẹ ta nọ ma du ta usi uwoma hayo kpohọ ewuhrẹ hẹ. Nọ ahwo egọmeti a te bi kienyẹ ilele Jesu fikinọ ae a bi su, Ọghẹnẹ ọ be ruẹ e rai, yọ ọ te rehọ ae guẹdhọ!—Ọtausi. 5:8.

8. A tẹ ta nọ ohwo o wo “udu-esuo okpehru,” eme u dhesẹ hẹ, kọ ono udu-esuo riẹ o mai kpehru?

⁸ A tẹ ta nọ ohwo o wo “udu-esuo okpehru,” koyehọ ọkwa hayo udu nọ o wo u “kpehru” hayo “woma vi” orọ ahwo jọ. Rekọ u dhesẹ nọ “udu-esuo” riẹ o mai kpehru hayo ọkwa riẹ “ọ mae rro” ho. U wo ẹme ọfa jọ nọ a re ro dhesẹ ohwo nọ ọkwa riẹ ọ mai kpehru hayo nọ udu-esuo riẹ ọ mae rro. Dede nọ Ebaibol ọ ta nọ egọmeti ahwo-akpọ a wo “udu-esuo okpehru,” u wo omọfa jọ nọ udu-esuo riẹ ọ mai kpehru. Ọye họ Jihova. Evaọ Ebaibol, a se Jihova Ọghẹnẹ, “Oride Na” unuẹse buobu.—Dan. 7:18, 22, 25, 27.

“ORIDE NA”

9. Eme Daniẹl ọ ruẹ evaọ eruẹaruẹ?

⁹ Evaọ eruẹaruẹ jọ nọ a dhesẹ kẹ Daniẹl, ọ ruẹ eware nọ i dhesẹ vevẹ nọ udu-esuo Jihova u kpehru vi orọ egọmeti efa kpobi. Daniẹl ọ kake ruẹ erao ilogbo ene nọ i dikihẹ kẹ egọmeti nọ e mai wo ogaga evaọ akpọ na, te enọ i su vrẹ no gbe ọnọ o bi su enẹna. Eye họ Babilọn, Midia avọ Pasia, Grisi, Rom, gbe ọnọ o no Rom ze nọ a bi se esuo Britain avọ America na. (Dan. 7:1-3, 17) Kẹsena Daniẹl ọ tẹ ruẹ Jihova Ọghẹnẹ nọ ọ keria agbara Uvie evaọ okọto obọ odhiwu. (Dan. 7:9, 10) Uwhremu na, ọ tẹ ruẹ oware jọ nọ o rrọ unuovẹvẹ kẹ isu nẹnẹ.

10. Ma te rri ẹme nọ ọ rrọ Daniẹl 7:13, 14, 27, amono Jihova ọ rehọ isuẹsu otọakpọ na kẹ, kọ eme onana u dhesẹ kpahe udu nọ Jihova o wo?

¹⁰ Se Daniẹl 7:13, 14, 27. Ọghẹnẹ o si ahwo-akpọ kpobi nọ a bi su no esuo no, ọ tẹ rehọ isuẹsu na kẹ ahwo nọ a te mae riẹ su, nọ a mai wo ogaga. Amono ọye? Ae họ Jesu Kristi ọnọ “ọ wọhọ ọmọ ohwo” na, gbe ahwo idu udhuhrẹ-gbene (144,000), enọ e rrọ “erẹri Oride Na” nọ i ti lele Jesu su “bẹdẹ bẹdẹ.” (Dan. 7:18) Onana u dhesẹ vevẹ nọ Jihova họ “Oride Na.” Ọye họ ọnọ udu-esuo riẹ ọ mai kpehru kpobi nọ ọ rẹ sai ru oware utiọye na.

11. Eme ọfa Daniẹl o kere nọ u dhesẹ nọ udu-esuo Jihova u kpehru vi orọ ohwo-akpọ kpobi?

¹¹ Oware nọ Daniẹl ọ ruẹ evaọ eruẹaruẹ na u dhesẹ nọ ẹme jọ nọ ọ ta no vẹre uzẹme. Ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ obọ odhiwu na . . . o re si ivie no jẹ rehọ ivie mu.” O te je kere nọ: “Ọnọ Ọ Mai Kpehru na họ Osu uvie ahwo-akpọ, gbe nọ ọ rẹ rehọ iẹe kẹ ohwo kpobi nọ u je rie.” (Dan. 2:19-21; 4:17) Kọ Jihova o si ahwo jọ no isu jẹ rehọ isu mu no oke jọ? Uyo riẹ họ Ee!

12. Fodẹ ahwo jọ nọ Jihova o si no ivie evaọ oke nọ u kpemu. (Rri uwoho na.)

¹² O rrọ vevẹ inọ udu-esuo Jihova o mai kpehru vi orọ ahwo-akpọ. Joma kẹ iriruo esa jọ. Nọ ahwo Izrẹl a jọ igbo evaọ obọ Ijipti, Fẹro o je gboja kẹ ai yọ ọ rọwo nọ o re siobọno ai hi. Rekọ Jihova o dhesẹ ogaga riẹ via, je ru nọ Fẹro avọ egbaẹmo riẹ a rọ da ame whu evaọ Abade Ọwawae na. (Ọny. 14:26-28; Ol. 136:15) Oke jọ Bẹlshaza ovie Babilọn ọ “wọ [omariẹ] kpehru rọsuọ Olori obọ idhiwu na, . . . je jiri eghẹnẹ isiliva avọ igoru,” ukpenọ o re jiri Jihova Ọghẹnẹ. (Dan. 5:22, 23) Rekọ Jihova o hrẹ ọzae yena nọ ọ jẹ ya-oma na ziọ otọ. O ru nọ ahwo Midia gbe Pasia a ro kpei jẹ rehọ uvie riẹ “asoaso yena.” (Dan. 5:28, 30, 31) Oke nọ Herọd Agripa ọsosuọ nọ o je su ẹkwotọ Palẹstain o kpe Jemis no, o te mu Pita ukọ na fihọ uwou-odi. Yọ ọ jẹ gwọlọ nọ o re kpei no. Rekọ Jihova ọ raha omaa riẹ. “Ukọ-odhiwu Jihova ọ tẹ rọ ẹyao tehe iẹe,” o te whu.—Iruẹru 12:1-5, 21-23.

13. Kẹ oriruo oghẹrẹ nọ Jihova ọ rọ thọ idibo riẹ oke nọ isu ewho buobu a wọ ohọre bru ai ze.

¹³ Nọ isu buobu a tẹ maki kuomagbe re a họre Jihova, a re te Jihova ru họ no ho. Oriruo jọ họ, oke nọ ivie ọgbagbọvo evaọ ẹkwotọ Kenan a wọ ohọre bru ahwo Izrẹl, Jihova o fiobọhọ kẹ ahwo Izrẹl fi ai kparobọ je mi ai otọ rai. (Jos. 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) Yọ oke nọ ovie nọ a re se Bẹn-hedad avọ ivie ọgbagbivẹ ahwo Siria a wọ ohọre bru ahwo Izrẹl ze, Jihova o gbe edha họ ae aro.—1 Iv. 20:1, 26-29.

14-15. (a) Eme Nebukadneza avọ Dariọs a ta kpahe isuẹsu Jihova? (b) Eme ọso-ilezi na ọ ta kpahe Jihova avọ orẹwho riẹ?

¹⁴ Oke ofa o jariẹ nọ Jihova o ro dhesẹ nọ ọye họ Osu nọ Ọ Mai Kpehru! Wọhọ oriruo, u wo oke jọ nọ Nebukadneza ọ jẹ rehọ ‘ẹgba gbe ogaga riẹ, gbe oruaro ulogbo riẹ’ seha ukpenọ o re jiri Ọghẹnẹ inọ ọye o fiobọhọ kẹe ru eware nọ o ru na. Ọghẹnẹ o te mi ei areghẹ no, o te mu oruẹ họ ẹmọ. Nọ oruẹ na o kpo no, o te “jiri Ọnọ Ọ Mai Kpehru na.” Kẹsena Nebukadneza ọ tẹ ta nọ “isuẹsu [Jihova] yọ isuẹsu ebẹdẹ bẹdẹ, . . . Ohwo ọvo ọ rrọ họ nọ ọ rẹ sae zae dhe.” (Dan. 4:30, 33-35) Oriruo ọfa họ oke nọ a gbolo Daniẹl fihọ ọgọdọ ikpohrokpo fikinọ ọ be gọ Ọghẹnẹ. Jihova ọ thọ riẹ nọ ikpohrokpo na e gbẹ nwae oma ha. O soriẹ ze nọ Dariọs ovie na ọ rọ ta nọ, u fo nọ “ahwo a rẹ dhozọ jẹ rọ adhẹẹ kẹ Ọghẹnẹ Daniẹl. Keme ọye họ Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ uzuazọ na, yọ ọ rẹ jọ bẹdẹ bẹdẹ. A te raha uvie riẹ vievie he, yọ udu-esuo okpehru riẹ o rrọ bẹdẹ bẹdẹ.”—Dan. 6:7-10, 19-22, 26, 27, ẹme-obotọ.

¹⁵ Ọso-ilezi na o kere nọ: “Jihova ọ raha omaa umuomu erẹwho na no.” Ọ tẹ jẹ ta nọ: “Ọ raha omaa ahwo na ku ai no. Jọ eva e were orẹwho nọ Jihova ọ rrọ Ọghẹnẹ rai, ahwo nọ ọ salọ re a jọ ahwo obọriẹ.” (Ol. 33:10, 12) Enana kpobi yọ eware nọ e rẹ lẹliẹ omai kru ẹrọwọ mai.

ẸMO URERE NA

16. Eme Ọghẹnẹ o ti ru evaọ oke “uye ulogbo” na, kọ fikieme u ro mu omai ẹro nọ o ti ru ere? (Rri uwoho na.)

¹⁶ Ma se kpahe oware nọ Jihova o ru evaọ oke nọ u kpemu no. Kọ eme ma bi rẹro riẹ nọ o ti ru kẹle na? Ma riẹ nọ Jihova ọ te thọ idibo riẹ evaọ oke “uye ulogbo” na. (Mat. 24:21; Dan. 12:1) Kẹle na, erẹwho akpọ na a ti kuomagbe wọ ohọre bru idibo Jihova ze. A jọ Ebaibol se erẹwho nana Gọg obọ Magọg. Yọ evaọ oke yena, Jihova ọ te thọ idibo riẹ. Nọ erẹwho udhuzii gbe ikpegbesa (193) nọ e rrọ ukoko Okugbe Erẹwho na kpobi a tẹ make wọ ohọre ze, a ti te Jihova avọ egbaẹmo obọ odhiwu riẹ ru họ no ho. Jihova ọ ya eyaa nọ: “Mẹ te ginẹ kpare omamẹ kpehru, ru omamẹ ọrẹri, je dhesẹ omamẹ via evaọ iraro erẹwho buobu; a vẹ te riẹ nọ mẹ họ Jihova.”—Izik. 38:14-16, 23; Ol. 46:10.

17. Eme Ebaibol ọ ta nọ ọ te via kẹ ivie otọakpọ na, kọ eme Jihova o ti ru kẹ enọ i kru ẹgbakiete rai?

¹⁷ Evaọ oke nọ Gọg ọ te rọ wọ ohọre bru ahwo Ọghẹnẹ ze na, eva e te dha Jihova. Ọ vẹ te raha “ivie otọakpọ na soso” no. Ẹmo nana a jọ Ebaibol se Amagidọn na. (Evia. 16:14, 16; 19:19-21) Ọ tẹ raha ae no, “enọ i kiete ọvo e te rria otọakpọ na, yọ enọ i bi kru ẹgbakiete họ enọ a te nyaseba eva riẹ.”—Itẹ 2:21.

JOMA KRU ẸGBAKIETE MAI

18. Eme uvi Ileleikristi a gba riẹ mu nọ a re ru, kọ fikieme? (Daniẹl 3:28)

¹⁸ Anwọ ikpe buobu ze na, a bi gboja kẹ uvi Ileleikristi. Inievo mai jọ a rọwo nọ a re whu keme a you Jihova Osu rai nọ Ọ Mai Kpehru na. Nwanọ oware nọ emezae Hibru esa nọ a gbolo fihọ ebruerae na a ru oye. A ta nọ Jihova Ọghẹnẹ Oride na ọvo a rẹ gọ, yọ ọ thọ rai.—Se Daniẹl 3:28.

19. Eme o te lẹliẹ Jihova bruoziẹ kẹ ahwo riẹ, kọ ẹvẹ ma sai ro ru ei enẹna?

¹⁹ Devidi ọso-ilezi na ọ ta oware nọ u ro wuzou re ma kru ẹgbakiete mai. Ọ ta nọ: “Bruoziẹ mẹ, O Jihova, wọhọ epaọ ẹrẹreokie mẹ jẹ wọhọ epaọ ẹgbakiete mẹ.” (Ol. 7:8) O te je kere nọ: “Jọ ẹgbakiete gbe ẹrẹreokie e sẹro mẹ.” (Ol. 25:21) Oware nọ o mai fo nọ ma re ru họ ma re kru ẹgbakiete mai o tẹ make rọnọ a bi kpokpo omai. Ma te ru ere, eva nọ e te were omai, okolo ho, keme ọso-ilezi na ọ ta nọ: “Jọ eva e were enọ i kru ẹgbakiete, enọ i bi koko uzi Jihova.”—Ol. 119:1, ẹme-obotọ.