Kʼaru naʼajmank re xtawbʼal li junelik yuʼam?

1. Kʼaru nekeʼxkʼoxla wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan chirix naq teʼwanq xyuʼam chi junelik?

NAABʼALEBʼ li kristiʼaan nekeʼril chiʼus kʼaru nekeʼxtzeka ut rajlal nekeʼxkawresi li xjunxaqalil re naq inkʼaʼ teʼyajerq. Usta joʼkan, inkʼaʼ nekeʼroybʼeni naq teʼwanq chi junelik xbʼaan naq nekeʼxkʼoxla naq moko naru ta. Abʼanan, li Jesús saʼ Juan 3:16 ut 5:24 kixye naq ebʼ li kristiʼaan naru naq teʼwanq «xyuʼam chi junelik».

2. Kʼaru naxye li tasal waqibʼ re li hu Juan chirix li junelik yuʼam? (Juan 6:​39, 40).

² Saʼ jun kutan li Jesús kixbʼaanu jun li sachbʼachʼoolej rikʼin li kaxlanwa ut li kar re naq teʼwaʼaq chi mil li kristiʼaan.a Ebʼ li kristiʼaan xeʼsach xchʼool xbʼaan aʼin, abʼan kʼajoʼ keʼsach xchʼool rikʼin li kixye wulajaq chik. Ebʼ li kristiʼaan xeʼxtaqe li Jesús toj Capernaúm, chire li palaw re Galilea ut aran kixye rehebʼ naq ebʼ li kristiʼaan naru naq teʼwakliiq chi yoʼyo ut teʼwanq chi junelik (yaabʼasi Juan 6:​39, 40). Kʼoxla ebʼ laakomon ut ebʼ laawamiiw li ak xeʼkamk. Li Jesús kixye naq naabʼalebʼ li kristiʼaan li ak xeʼkamk teʼwakliiq chi yoʼyo joʼkan naq laaʼat rochbʼeenebʼ laawamiiw ut ebʼ laakomon tatruuq xyalbʼal xsahil li junelik yuʼam. Abʼan li Jesús kixye jalan chik li aatin saʼ li tasal waqibʼ re li hu Juan li inkʼaʼ xeʼxtaw ru. Kʼaru kixye li Jesús?

3. Kʼaru kixye li Jesús saʼ Juan 6:51?

³ Ebʼ li kristiʼaan re Capernaúm xeʼxjuntaqʼeeta li kaxlanwa li xeʼkʼeheʼk re xbʼaan li Jesús, rikʼin li maná li kixkʼe li Jehobʼa rehebʼ li xxeʼtoon. Li Santil Hu naxkʼabʼaʼi li maná joʼ li «kaxlanwa li nachalk saʼ choxa» (Sal. 105:40; Juan 6:31). Li Jesús kiʼaatinak chirix li maná re xkʼutbʼal chiruhebʼ jun li naʼlebʼ. Usta li maná aʼan jun li maatan li chalenaq rikʼin li Yos, moko kixbʼaanu ta naq li xeʼwaʼok re inkʼaʼ teʼkamq (Juan 6:49). Abʼanan, li Jesús kixkʼabʼaʼi ribʼ joʼ «li tzʼaqal kaxlanwa li nachalk saʼ choxa», «li kaxlanwa li nachalk rikʼin li Yos» ut «li kaxlanwa li nakʼehok yuʼam» (Juan 6:​32, 33, 35). Li Jesús kixkʼut jun li xjalanil rikʼin li maná ut li xtibʼel. Kixye: «Laaʼin li yoʼyokil kaxlanwa li xʼelk chaq saʼ choxa. Wi junaq li qas qiitzʼin tixwaʼ li kaxlanwa aʼin, twanq xyuʼam chi junelik» (yaabʼasi Juan 6:51). Li aatin aʼin inkʼaʼ xeʼxtaw ru ebʼ laj judiiy. Chanru truuq xkʼutbʼesinkil li Jesús naq xkubʼeek chaq saʼ choxa ut naq aʼan li «kaxlanwa» li jwal wank xwankil chiru li maná li kixkʼe li Yos rehebʼ li xxeʼtoon? Li Jesús kixye jun chaabʼil naʼlebʼ chirix aʼin: «Li kaxlanwa li tinqʼaxtesi […] aʼan lintibʼel». Chirix kʼaru tawiʼ yook chi aatinak? Naqaj xnawbʼal li xsumenkil li patzʼom aʼin, re naq chi joʼkan tqanaw kʼaru naxbʼaanu naq laaʼo ut ebʼ li qakomon tooruuq xtawbʼal li junelik yuʼam. Qakʼehaq reetal chirix kʼaru yook chi aatinak li Jesús.

KʼARU KIRAJ XYEEBʼAL LI JESÚS RIKʼIN LI AATIN LI «YOʼYOKIL KAXLANWA» UT «LINTIBʼEL»?

4. Kʼaʼut wankebʼ xeʼsach xchʼool rikʼin li kixye li Jesús?

⁴ Wankebʼ xeʼsach xchʼool naq li Jesús kixye naq tixqʼaxtesi li xtibʼel re naq twanq xyuʼam li ruuchichʼochʼ. Maare xeʼxkʼoxla naq aʼan yook xyeebʼal naq teʼxtzeka li tzʼaqal xtibʼel (Juan 6:52). Abʼan qʼaxal wiʼ chik xeʼsach xchʼool rikʼin li kixye li Jesús moqon: «Wi inkʼaʼ nekeetzeka li xtibʼel li Ralal li Winq ut wi inkʼaʼ nekeerukʼ li xkikʼel, moko teetaw ta eeyuʼam» (Juan 6:53).

5. Kʼaʼut naqanaw naq li Jesús moko yook ta xpatzʼbʼal rehebʼ li kristiʼaan naq teʼrukʼ li tzʼaqal xkikʼel?

⁵ Saʼ xkutankil laj Noé, li Jehobʼa ak kixye rehebʼ li kristiʼaan naq inkʼaʼ teʼxtzeka li kikʼ (Gén. 9:​3, 4). Ut moqon li Jehobʼa kixye ajwiʼ rehebʼ laj Israel naq inkʼaʼ teʼxtzeka li kikʼ. Tento naq «taaʼisimanq» saʼ xyanqebʼ li naxwaʼ li kikʼ (Lev. 7:27). Li Jesús kixkʼut chiruhebʼ laj judiiy naq tento teʼabʼinq chiru chixjunil li chaqʼrabʼ li xeʼkʼeheʼk re xbʼaan li Yos (Mat. 5:​17-19). Joʼkan naq moko wank ta xyaalal naq li Jesús tixpatzʼ rehebʼ laj judiiy naq teʼxwaʼ li tzʼaqal xtibʼel malaj teʼrukʼ li tzʼaqal xkikʼel. Rikʼin ebʼ li aatin aʼin li Jesús yook xkʼutbʼal chiruhebʼ li kristiʼaan chanru teʼxtaw li junelik yuʼam (Juan 6:54).

6. Li Jesús yal yook chi aatinak chirix jun eetalil naq kixye naq tqawaʼ li xtibʼel ut tqukʼ li xkikʼel, joʼkan naq kʼaru chik nokooxtenqʼa re xtawbʼal ru li kixye?

⁶ Chʼolchʼo naq yal yook chi aatinak chirix jun eetalil, joʼ kixbʼaanu naq kiʼaatinak rikʼin jun li ixq re Samaria: «Maajunwa chik tchaqiq re li qas qiitzʼin li t-ukʼuq re li haʼ li tinkʼe laaʼin. Li haʼ aʼin chanchanaq li yuʼamhaʼ li nabʼulbʼut rikʼin ut tixkʼe re li junelik yuʼam» (Juan 4:​7, 14).b Li Jesús moko yook ta xyeebʼal naq li ixq re Samaria tixkʼul li junelik yuʼam yal rikʼin rukʼbʼal li haʼ li naʼelk saʼ jun li bʼekbʼilhaʼ. Chi moko yook xyeebʼal naq ebʼ li kristiʼaan re Capernaúm teʼwanq chi junelik wi teʼxwaʼ li tzʼaqal xtibʼel ut teʼrukʼ li tzʼaqal xkikʼel.

JUN CHIK LI HOONAL NAQ LI JESÚS KIʼAATINAK RIKʼIN EETALIL

7. Kʼaru nekeʼxye wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan chirix li kixye li Jesús saʼ Juan 6:53?

⁷ Wankebʼ nekeʼxye naq saʼ Juan 6:53 li Jesús yook xchʼolobʼankil li tento teʼxbʼaanu li kristiʼaan naq teʼxnima li xkamik, xbʼaan naq saʼ li hoonal aʼan kachʼin chik ma juntaqʼeet li aatin li kiroksi (Mat. 26:​26-28). Nekeʼxye naq chixjunilebʼ li nekeʼwulak chi Xnimankil li Xkamik li Jesús tento teʼxwaʼ li kaxlanwa ut teʼrukʼ li bʼiin li nanumsimank. Ma yaal li nekeʼxye? Aajel ru xtawbʼal xsumenkil li patzʼom aʼin xbʼaan naq rajlal chihabʼ chi miyon li kristiʼaan nekeʼxchʼutubʼ ribʼ qikʼin re Xnimankil li Xkamik li Jesús. Tqil naabʼal li xjalanil li aatin li natawmank saʼ Juan 6:53 ut li kixye li Jesús naq kixnima li xkamik.

8. Kʼaru xjalanil wank li aatin li natawmank saʼ Mateo 26:​26-28 rikʼin li wank saʼ Juan 6:53? (Chaawil ebʼ li jalam u).

⁸ Qilaq li xjalanil ebʼ li aatin aʼin. Xbʼeen, joqʼe ut bʼar wank li Jesús naq kixye li wank saʼ Juan 6:​53-56? Kixye naq wank chiru naabʼalebʼ laj judiiy aran Galilea saʼ li chihabʼ 32 re li qakutan. Aʼin kibʼaanumank rubʼelaj naq maajiʼ naxaqabʼamank li Xnimankil li Xkamik li Jesús aran Jerusalén. Xkabʼ, re ani aj e kixye li aatin aʼin? Saʼ Galilea wankebʼ naabʼal li xeʼrabʼi li Jesús, abʼan nekeʼxik xchʼool chirix li nekeʼraj saʼ li xjunxaqalil ut inkʼaʼ chirix li naʼajmank chiru saʼ li xpaabʼal (Juan 6:26). Naq li Jesús kixye jun li naʼlebʼ li inkʼaʼ xeʼxtaw ru, naabʼalebʼ inkʼaʼ chik xeʼpaabʼank. Wankebʼ li xtzolom inkʼaʼ chik xeʼxtaqe (Juan 6:​14, 36, 42, 60, 64, 66). Abʼan li kikʼulmank saʼ li sut aʼin jalan chiru li xkʼulmank rubʼelaj naq li Jesús kixxaqabʼ li xnimankil li xkamik saʼ li chihabʼ 33. Saʼ li hoonal aʼan li Jesús wank rochbʼeen li junlaju chi xtzolom li tiikebʼ xchʼool, usta ebʼ aʼan inkʼaʼ nekeʼxtaw ru li yook xkʼutbʼal. Abʼanan, moko juntaqʼeetebʼ ta rikʼin li xkʼihalil li kristiʼaan re Galilea. Ebʼ li xtzolom chʼolchʼo chiruhebʼ naq li Jesús aʼan Ralal li Yos li xkubʼeek chaq saʼ choxa (Mat. 16:16). Joʼkan naq li Jesús kixkʼe xsahilalebʼ xchʼool xbʼaan chanru xeʼnaʼlebʼak: «Laaʼex xeekuy wank wikʼin naq xinkʼul li aaleek» (Luc. 22:28). Li wiibʼ chi naʼlebʼ aʼin naxkʼut naq maakʼaʼ xyaalal naq tqaye naq li naxye Juan 6:53 xeʼroksi re xxaqabʼankil li Xnimankil li Xkamik li Jesús. Abʼan, wank jalan chik li naʼlebʼ.

KʼARU NARAJ XYEEBʼAL CHOʼQ AAWE LI KIXYE LI JESÚS

9. Re ani aj e li aatin li kixye li Jesús naq kixxaqabʼ li xnimankil li xkamik?

⁹ Naq kixxaqabʼ li xnimankil li xkamik, li Jesús kixkʼe rehebʼ li xʼapóstol li kaxlanwa li maakʼaʼ xchʼamal, kixye rehebʼ naq aʼan reetalil li xtibʼel. Moqon kixnumsi li bʼiin ut kixye rehebʼ naq aʼan reetalil «li xkikʼel li sumwank» (Mar. 14:​22-25; Luc. 22:20; 1 Cor. 11:24). Jwal wank xwankil li kixye chirix li sumwank. Kixkʼabʼaʼi li «akʼ sumwank». Kaʼajwiʼ teʼawabʼejinq rikʼin li Jesús saʼ li Xʼawabʼejilal li wankebʼ saʼ li sumwank aʼan, moko chixjunilebʼ ta li kristiʼaan (Heb. 8:​6, 10; 9:15). Saʼ li hoonal aʼan, ebʼ li apóstol inkʼaʼ xeʼxtaw ru li naraj xyeebʼal li naʼlebʼ aʼin. Abʼan moqon teʼyuleʼq ru rikʼin santil musiqʼej ut teʼokenq saʼ li akʼ sumwank re naq teʼxkʼul jun xnaʼaj rochbʼeen li Jesús saʼ choxa (Juan 14:​2, 3).

10. Kʼaru chik xjalanil li kixye li Jesús naq kixxaqabʼ li xnimankil li xkamik ut li kixye aran Galilea? (Chaawil li jalam u).

¹⁰ Li kixye li Jesús saʼ xnimankil li xkamik kaʼajwiʼ naʼokenk choʼq re li «chʼina chʼuut chi karneer». Saʼ xtiklajik, saʼ xyanq li chʼina chʼuut aʼin kaʼajwiʼ wankebʼ li apóstol li tiikebʼ xchʼool li xeʼrochbʼeeni li Jesús saʼ li hoonal aʼan (Luc. 12:32). Ebʼ li xʼapóstol ut jalanebʼ chik li kristiʼaan li teʼokenq saʼ li chʼuut aʼan tento teʼxwaʼ li kaxlanwa ut teʼrukʼ li bʼiin. Chixjunilebʼ teʼxkʼul jun xnaʼaj saʼ choxa rochbʼeen li Jesús. Li kixye rehebʼ li xʼapóstol saʼ li hoonal aʼin jalan chiru li kixye rehebʼ li kristiʼaan re Galilea. Aran li Jesús kiʼaatinak chiru naabʼal li tenamit joʼkan naq tooruuq xyeebʼal naq yook chi aatinak chirix naabʼal li kristiʼaan.

11. Chanru naqanaw naq naabʼalebʼ li kristiʼaan nekeʼruuk xtawbʼal li osobʼtesihom li kixye li Jesús aran Galilea?

¹¹ Saʼ li chihabʼ 32 naq li Jesús wank chaq Galilea, yook chi aatinak rikʼinebʼ laj judiiy li nekeʼraj naq teʼkʼeheʼq xkaxlanwa. Abʼan li Jesús kiraj xtenqʼankilebʼ re naq teʼxtaw ru naq wank jun chik naʼlebʼ jwal wank xwankil chiru li tzekemq, li truuq xkʼebʼal rehebʼ li junelik yuʼam. Joʼkan ajwiʼ, kixye rehebʼ naq li teʼkamq naru naq teʼwakliiq saʼ li kutan chalk re ut teʼxtaw li junelik yuʼam. Aʼan moko yook ta chi aatinak chirix jun li maatan li teʼruuq xtawbʼal yal wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan joʼ xkʼulmank naq kixxaqabʼ li xnimankil li xkamik. Aran Galilea yook bʼan chi aatinak chirix li junelik yuʼam li teʼruuq xtawbʼal naabʼalebʼ li kristiʼaan. Joʼkan naq kixye: «Li kaxlanwa li tinqʼaxtesi re naq twanq xyuʼam li ruuchichʼochʼ aʼan lintibʼel» (Juan 6:51).

12. Kʼaru naʼajmank re xtawbʼal li junelik yuʼam li kiʼaatinak wiʼ li Jesús aran Galilea?

¹² Ma kiraj xyeebʼal li Jesús naq chixjunilebʼ li kristiʼaan li xeʼyoʼlaak teʼxtaw li junelik yuʼam? Inkʼaʼ, kaʼajwiʼ teʼxtaw li nekeʼxwaʼ li kaxlanwa aʼin, naraj xyeebʼal, li nekeʼxpaabʼ li Jesús. Wankebʼ laj paabʼanel nekeʼxkʼoxla naq re koleʼk kaʼajwiʼ naʼajmank xpaabʼankil li Jesús ut naq teʼril joʼ laj Kolol rehebʼ (Juan 6:​29, Li Santil Hu, Sociedad Bíblica de Guatemala). Abʼan li xyaalalil aʼan naq junxil wankebʼ li kristiʼaan xeʼxpaabʼ li Jesús, abʼan moqon xeʼxtzʼeqtaana. Kʼaʼut kikʼulmank aʼin?

13. Kʼaru naʼajmank re wank joʼ tzʼaqal xtzolom li Jesús?

¹³ Li xkʼihalil li kristiʼaan kaʼajwiʼ xeʼxtaqe li Jesús xbʼaan naq xeʼxkʼul rikʼin li nekeʼraj. Ebʼ aʼan nekeʼraj naq teʼkʼirtasiiq, teʼkʼeheʼq xtzekemq ut naq tixye rehebʼ li naʼlebʼ li nawulak chiruhebʼ. Abʼan li Jesús kixkʼut chiruhebʼ naq toj wank naʼajmank re wank joʼ tzʼaqal xtzolom. Aʼan moko xchalk ta saʼ Ruuchichʼochʼ yal re naq teʼkʼojlaaq xchʼool saʼebʼ li xjunxaqalil. Tento naq teʼxsikʼ li Jesús, naraj xyeebʼal, naq teʼxkʼulubʼa li xkʼutum ut teʼabʼinq chiru (Juan 5:40; 6:44).

14. Kʼaru tento tqabʼaanu re xtawbʼal rusilal li xkikʼel ut li xtibʼel li Jesús?

¹⁴ Li Jesús kixye naq tento teʼxkʼutbʼesi naq nekeʼxpaabʼ naq li xtibʼel ut li xkikʼel li tixkʼe joʼ mayej tixbʼaanu naq teʼxtaw li junelik yuʼam. Jwal naʼajmank naq ebʼ laj judiiy teʼxpaabʼ aʼin ut naʼajmank ajwiʼ aʼin choʼq qe (Juan 6:40). Re naq tqataw rusilal li xkikʼel ut li xtibʼel li Jesús li naʼaatinak wiʼ Juan 6:​53, tento tqakʼutbʼesi naq naqapaabʼ li xkamik li Jesús. Aʼin tixbʼaanu naq naabʼalebʼ teʼxtaw li junelik yuʼam (Efes. 1:7).

15, 16. Kʼaru naʼlebʼ jwal wank xwankil xqatzol saʼ li tasal waqibʼ re li hu Juan?

¹⁵ Li tasal waqibʼ re li hu Juan naxkʼutbʼesi naq li Jesús kʼajoʼ naxra ebʼ li kristiʼaan, joʼkan naq jwal wank xwankil choʼq qe ut choʼq rehebʼ li qakomon. Saʼ Galilea li Jesús kixkʼirtasi ebʼ li yaj, kiʼaatinak rikʼinebʼ li kristiʼaan chirix li Awabʼejilal ut kixkʼehebʼ xtzekemq li yookebʼ xtzʼokajik (Luc. 9:11; Juan 6:​2, 11, 12). Ut moko kaʼajwiʼ aʼin kixbʼaanu, kixkʼut chiruhebʼ naq aʼan li «kaxlanwa li nakʼehok yuʼam» (Juan 6:​35, 48).

¹⁶ Ebʼ li kristiʼaan li kixkʼabʼaʼi li Jesús joʼ jalanebʼ chik li karneer inkʼaʼ teʼxwaʼ li kaxlanwa ut teʼrukʼ li bʼiin saʼ li Xnimankil li Xkamik li Jesús (Juan 10:16). Abʼan, nekeʼruuk xtawbʼal rusilal li xtibʼel ut li xkikʼel li Jesús naq nekeʼxkʼutbʼesi naq nekeʼxpaabʼ li xkamik (Juan 6:53). Abʼanan, li nekeʼxwaʼ li kaxlanwa ut nekeʼrukʼ li bʼiin, nekeʼxkʼutbʼesi naq nekeʼokenk saʼ li akʼ sumwank ut teʼawabʼejinq saʼ li Xʼawabʼejilal li Yos. Joʼkan naq, maakʼaʼ naxye wi yulbʼil qu malaj reho li jalanebʼ chik chi karneer jwal wank xwankil naq tqatzʼil rix li tasal waqibʼ re li hu Juan, xbʼaan naq naxkʼut chiqu naq tento kawaq qapaabʼal chirix li xkamik li Jesús re xtawbʼal li junelik yuʼam.