Kũruta Mĩario Ũtekũrora Mũno Maũndũ Mandĩke

NO KŨHOTEKE nĩ wĩrutanĩirie mũno ũkĩhaarĩria mĩario yaku. No ũkorũo ũrĩ na ũhoro wa kũguna athikĩrĩria. Wahota gũkorũo na ihooto njega. Rĩngĩ na rĩngĩ wahota kũruta mĩario yaku na njĩra ĩrathĩrĩrĩka wega. Ĩndĩ angĩkorũo meciria ma athikĩrĩria aku nĩ marorũũra maũndũ-inĩ mangĩ, mĩario yaku ĩngĩkĩmaguna atĩa? Angĩkorũo harĩ na hinya athikĩrĩria kũiga meciria mao mĩario-inĩ yaku-rĩ, hihi no kũhoteke ũhutie ngoro ciao?

Kĩhumo gĩa thĩna ta ũcio kĩngĩkorũo kĩrĩ kĩ? Nĩ harĩ maũndũ matiganĩte mangĩrehe thĩna ta ũcio. Kaingĩ, umanaga na mũndũ kũruta mĩario akĩroraga mũno maũndũ mandĩke. Na njĩra ĩngĩ nĩ kuga mwaria nĩ ararora mũno ndeto iria andĩkĩte, kana njĩra yake ya kũruta mĩario ĩgakorũo nĩ baacĩrĩre mũno. O na kũrĩ ũguo, mathĩna macio moimanaga ĩmwe kwa ĩmwe na mũhaarĩrĩrie wa mĩario.

Ũngĩamba kwandĩka mĩario yaku ũcoke ũgerie kũmĩtua matemo, no ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ kũmĩruta ũtekũrora mũno maũndũ marĩa wandĩkĩte. Nĩkĩ? Tondũ nĩ ũthuurĩte ciugo iria ũbangĩte kũhũthĩra. O na ũngĩhũthĩra matemo macio ũkĩruta mĩario, no ũrĩgeria kũririkana ciugo iria waandĩkĩte mbere ũkĩhaarĩria. Ũndũ ũngĩandĩkwo, ciugo ikoragwo irĩ baacĩrĩre mũno na mũbangĩre wa ciugo ũkaritũha gũkĩra ũrĩa ũkoragwo ndeereti-inĩ cia o mũthenya. Mũrutĩre waku wa mĩario nĩ ũkuonania ũguo.

Handũ ha kwandĩka maũndũ mothe megiĩ mĩario yaku, geria ũũ: (1) Thuura ũhoro wa mũthingi na maũndũ ma bata makĩria marĩa ũkaahũthĩra ũgĩthathaũra ũhoro ũcio. Maũndũ merĩ ma bata makĩria nĩ maiganu harĩ mĩario mĩkuhĩ. Maũndũ mana kana matano no mabataranie harĩ mĩario mĩraihu. (2) Rungu rwa ũndũ o wothe wa bata makĩria, rora maandĩko marĩa makuuĩte ũhoro marĩa ũrabanga kũhũthĩra gũthathaũra ũndũ ũcio; ningĩ rora ngerekano na ihooto iria ũkũhũthĩra. (3) Wĩcirie ũrĩa ũkwarũka mĩario ĩyo. O na no wandĩke ciugo nyinyi cia kwarũka. Ningĩ, banga ũrĩa ũkũmĩtiriha.

Kwĩhaarĩria ũrĩa ũkaaruta mĩario nĩ kwa bata. No ndũgathome mĩario yaku kiugo gwa kiugo ũrĩ na muoroto wa kũiga ũhoro wothe meciria-inĩ. Mũndũ akĩhaarĩria ũrĩa akaaruta mĩario atekũrora mũno maũndũ maandĩke, ndagĩrĩirũo gwĩciria mũno ũhoro wa ciugo, ĩndĩ agĩrĩirũo gũthingata rĩciria o rĩciria. Rĩciria o rĩciria rĩagĩrĩirũo gũcokerwo, nginya mothe maingĩre meciria-inĩ mathingatanĩte wega. Angĩkorũo mĩario yaku ĩbangĩtwo ĩthingataine wega, ũndũ ũcio ndũngĩkorũo ũrĩ mũritũ, na nĩ ũndũ ũcio, rĩciria o rĩciria rĩagĩrĩirũo gũthĩrĩrĩka wega na ningĩ na njĩra hũthũ.

Ũguni. Ũndũ ũmwe mwega harĩ kũruta mĩario ũtekũrora mũno maũndũ mandĩke nĩ atĩ ũgũkorũo ũkĩaria na njĩra ya ndeereti, na ũndũ ũcio nĩ ũtũmaga andũ maiyũkie na njĩra hũthũ. Mũrutĩre waku ũgũkorũo na ũcanjamũku makĩria na ũgucĩrĩrie athikĩrĩria.

Njĩra ĩno ya kũruta mĩario ĩgũteithagia kũrorana na athikĩrĩria aku, na gwĩka ũguo nĩ kwagĩragia kwaranĩria gwaku nao. Tondũ wa kwaga gũtinda ũkĩrora maũndũ marĩa wandĩkĩte ũkĩgweta ũndũ o wothe-rĩ, athikĩrĩria aku nĩ megwĩtĩkia atĩ ũrĩ na ũtaũku mũiganu wĩgiĩ ũhoro ũcio na kũna nĩ wĩtĩkĩtie maũndũ marĩa ũroiga. Nĩ ũndũ ũcio, njĩra ĩno ya kũruta mĩario ĩtũmaga mĩario ĩgĩe cama, ĩkorũo ĩtariĩ ta ndeereti, na ĩhutie ngoro cia athikĩrĩria.

Ningĩ kũruta mĩario mwaria atekũrora mũno maũndũ mandĩke nĩ kũmũteithagia eke ũgarũrũku. Ũhoro wake ũgakorũo ũtarĩ mũbacĩrĩre mũno ũndũ atangĩhota gũcenjia. Ta tua atĩ rũcinĩ rwa mũthenya ũrĩa ũkũruta mĩario nĩ waigua ũndũ mohoro-inĩ, ũhutĩtie mĩario yaku ĩmwe kwa ĩmwe. Na githĩ ti wega kũhũthĩra ũndũ ũcio? Kana hihi ũrĩ rĩarĩrio-inĩ, wone atĩ thĩinĩ wa athikĩrĩria aku kũrĩ na ciana nyingĩ cia cukuru. Githĩ to ũkorũo ũrĩ ũndũ mwega kũgarũrĩra ngerekano ciaku na ũrĩa cingĩhũthĩka nĩguo ũmateithie mone ũrĩa ũhoro ũcio ũrahutia mĩtũũrĩre yao!

Wega ũngĩ wa kũruta mĩario ũtekũrora mũno ũhoro mwandĩke nĩ atĩ meciria maku nĩ marurumũragwo. Ũngĩona athikĩrĩria nĩ magũthikĩrĩirie na kinyi, canjamũka makĩria ũcoke ũthathaũre makĩria rĩĩciria o rĩĩciria kana ũcokere maũndũ mamwe ũrĩ na muoroto wa kũmatĩtĩrithia. Ũngĩona ta meciria ma athikĩrĩria marorũũra maũndũ-inĩ mangĩ, caria njĩra cia kũmarurumũra handũ ha gũthiĩ na mbere na kwarĩria andũ mataragũthikĩrĩria wega.

Maũndũ ma Gwĩthema. Ningĩ nĩ wega kũririkana atĩ kũrĩ mathĩna mangiumana na mũndũ kũruta mĩario atekũrora mũno maũndũ mandĩke. Thĩna ũmwe nĩ gũkĩria mahinda. Ũngĩingĩria maũndũ maingĩ mũno ũkĩruta mĩario, wahota gũkĩria mahinda. No wĩtheme thĩna ũcio ũngĩandĩka matemo-inĩ maku ndagĩka iria ciagĩrĩire harĩ o gacunjĩ ka mĩario yaku. Ũcoke ũtigĩrĩre biũ atĩ warũmĩrĩra mũtaratara ũcio.

Thĩna ũngĩ, makĩria harĩ aria arĩa marĩ ũmenyeru, nĩ kwĩĩtĩkia mũno. Nĩ ũndũ wa gũkorũo na ũmenyeru wa kwaria mbere ya andũ, amwe no mone arĩ ũndũ mũhũthũ kũgathĩkania tũmaũndũ nĩguo mahũthĩre mahinda mothe marĩa maheetwo. Ĩndĩ kwĩnyihia na kũmenya atĩ tũranyita itemi tabarĩra ya gĩthomo kĩrĩa Jehova we mwene arĩ we Mũrutani ũrĩa Mũnene, kwagĩrĩirũo gũtũteithia tuoe na ũritũ makĩria gĩcunjĩ o gĩothe na twĩhaaragĩrie wega.—Isa. 30:20; Rom. 12:6-8.

Rĩngĩ na rĩngĩ kĩrĩa kĩmakagia aria aingĩ arĩa matakoragwo na ũmenyeru wa kũruta mĩario matekũrora mũno maũndũ marĩa mandĩke nĩ atĩ mahota kũriganĩrũo nĩ ũrĩa megũtanyĩte kuga. Ndũgetĩkĩre mwĩcirĩrie ũcio ũtũme wage kuoya ikinya rĩu rĩa bata harĩ gũtuĩka mwaria mwega. Haarĩria wega na wĩhoke ũteithio wa roho wa Jehova.—Joh. 14:26.

Angĩ nao matangĩkagĩra mũno ciugo iria mekũhũthĩra, na nĩ ũndũ ũcio magetigĩra kũruta mĩario matekũrora mũno maũndũ mandĩke. Ma nĩ atĩ, mĩario ya kũrutwo mũndũ atekũrora mũno maũndũ mandĩke ndĩkoragwo na ciugo baacĩrĩre mũno na irĩ na mũbangĩre mwega ta mĩario ya gũthoma, ĩndĩ kũhũthĩra njĩra ya ndeereti nĩ kũhumbagĩra mathĩna macio. Andũ nĩ maiyũkagia na njĩra hũthũ rĩciria rĩraheanwo na ciugo megũtaũkĩrũo nĩcio narua na itarĩ nditũ. Ũngĩhaarĩria wega, ciugo iria ciagĩrĩire ikwĩrehe cio nyene, ti tondũ wa gũkorũo ũcigĩte meciria-inĩ, no nĩ tondũ nĩ ũnyitĩte rĩciria o rĩothe biũ. Na ũngĩmenyera kũhũthĩra ciugo njega ndeereti-inĩ cia o mũthenya, ciugo nĩ irĩĩrehaga cio nyene ũrĩ rĩarĩrio-inĩ.

Maũndũ Mandĩke Marĩa Wagĩrĩirũo Kũhũthĩra. Thutha wa ihinda na kwĩmenyeria, nĩ ũrĩhotaga gũkorũo na matemo marĩ na ciugo nyinyi tu harĩ rĩciria o rĩciria mĩario-inĩ yaku. Matemo macio, hamwe na maandĩko marĩa ũbangĩte kũhũthĩra, no ũkorũo ũmaandĩkĩte gakandi-inĩ kana karatathi-inĩ kanini nĩguo ũkahota gũikia riitho harĩ mo. Kaingĩ ũtungata-inĩ, ũkũbatara gũkorũo na matemo mahũthũ meciria-inĩ. Angĩkorũo nĩ wĩkĩte ũthuthuria wĩgiĩ ũndũ mũna nĩ ũndũ wa gũthiĩ gũcokera mũndũ, no wandĩke tũmaũndũ tũnini ũtũige Bibilia-inĩ yaku. Kana ũhũthĩre matemo kuuma kabuku-inĩ ka “Maũndũ ma Kwarĩrĩria Makoniĩ Bibilia” kana ũrute ũhoro thĩinĩ wa Kutoa Sababu kwa Kutumia Maandiko.

O na kũrĩ ũguo, angĩkorũo ũrĩ na icunjĩ cigana ũna mĩcemanio-inĩ ihinda-inĩ rĩa ciumia nyinyi na nginya hihi kũruta mĩario ĩigana ũna ya andũ othe, no ũbatare kwandĩka maũndũ maingaingĩ. Nĩkĩ? Nĩguo ũkeririkania ũhoro ũrĩa ũrĩ o gĩcunjĩ-inĩ mbere ya gũkĩruta. No rĩrĩa ũraruta mĩario, ũngĩĩhocia mũno maũndũ-inĩ marĩa wandĩkĩte ũkĩrora ciugo iria ũkũhũthĩra—ũgaikara ũkĩmaroraga o thutha wa kũgweta ciugo nyinyi—nĩ ũgũte moguni marĩa moimanaga na kwaria mũndũ atekũrora mũno maũndũ mandĩke. Angĩkorũo wandĩkĩte ũhoro mũingĩ, kururĩra tu ciugo nyinyi na maandĩko manyinyi nĩguo ũhote kuona o na ihenya rĩrĩa waikia riitho.

O na gũtuĩka mwaria ũrĩ na ũmenyeru agĩrĩirũo nĩ kũruta mĩario atekũrora mũno maũndũ mandĩke-rĩ, no gũkorũo na ũguni angĩtukania njĩra ĩno na njĩra ingĩ cia kũruta mĩario. Akĩarũka na agĩtiriha mĩario, angĩkorũo harĩ na ciugo irabatara kũgwetwo na ũritũ na ũbacĩrĩru mũna o arorete athikĩrĩria, kũiga ciugo cigana ũna meciria-inĩ no kũmũteithie gwĩka ũguo. Nĩ wega gũthoma ĩmwe kwa ĩmwe itũmi, mũigana, ũhoro mũgwete kuuma kĩhumo-inĩ kĩngĩ, kana maandĩko, na ũndũ ũcio no ũkorũo na moimĩrĩro mega.

Rĩrĩa Andũ Marenda Gũtaarĩrio. Nĩ kũrĩ hĩndĩ tũngĩĩrwo tũtaarĩrie ũndũ mũna wĩgiĩ wĩtĩkio witũ tũtehaarĩirie. No gũthiĩ ũguo mũndũ angĩtũũria kĩũria tũrĩ ũtungata-inĩ. Ũndũ ũcio no woneke rĩrĩa tũrĩ na andũ a famĩlĩ, wĩra-inĩ, kana cukuru. Maobithaa a thirikari o nao no matwĩre tũmataarĩrie ũhoro wĩgiĩ wĩtĩkio witũ na mũtũũrĩre witũ. Maandĩko matũhatagĩrĩria ũũ: “Ikaragai hĩndĩ ciothe mwĩhaarĩirie gũcokeria mũndũ o wothe ũrĩa ũngĩmũũria gĩtũmi kĩa ũhoro ũrĩa mũtũire mwĩrĩgagĩrĩra, no mũmũcokerie mũhoreire, na mwĩ na gĩtĩo.”—1 Pet. 3:15.

Rora Atũmwo 4:19, 20 wone ũrĩa Petero na Johana maacokeirie Kĩama gĩa Sanhedrini. Maahũthĩrire o ciugo ndare gũtaarĩria mũrũgamo wao. Meekire ũguo na njĩra athikĩrĩria acio mangĩataũkĩirũo—makĩonania atĩ ũndũ ũrĩa wahutĩtie atũmwo, nĩ wahutĩtie kĩama kĩu o nakĩo. Thutha ũcio, Stefano nĩ aathitangirwo na thitango cia maheeni na agĩtwarũo o kĩama-inĩ kĩu. Thoma Atũmwo 7:2-53 wone ũrĩa aacokirie na ũritũ o na atehaarĩirie. Aabangire ndeto ciake atĩa? Aaciheanire ithingatanĩte kũringana na mahinda marĩa maũndũ macio meekĩkĩte. Akinya handũ hana, akĩambĩrĩria gũtĩtĩrithia ũrĩa rũrĩrĩ rwa Isiraeli ruonanĩtie roho wa ũremi. Agĩtiriha, akĩonania atĩ kĩama gĩa Sanhedrini kĩonanĩtie roho o ta ũcio na njĩra ya kũũragithia Mũriũ wa Ngai.

Ũngĩĩrũo ũteharĩirie ũtaarĩrie maũndũ megiĩ wĩtĩkio waku-rĩ, nĩ kĩĩ kĩngĩgũteithia warie na njĩra njega? Rũmĩrĩra kĩonereria kĩa Nehemia, ũrĩa wahoire na ngoro atanacokia kĩũria kĩrĩa orĩtio nĩ Mũthamaki Aritashashita. (Neh. 2:4) Ũcoke ũhaarĩrie narua matemo meciria-inĩ. No ũbange maũndũ na njĩra ĩno: (1) Thuura kaũndũ kamwe kana twĩrĩ tũrĩa ũrenda gũtaarĩria (no ũhũthĩre tũmaũndũ kuuma Kutoa Sababu kwa Kutumia Maandiko). (2) Wĩcirie nĩ maandĩko marĩkũ ũkũhũthĩra kũnyita mbaru tũmaũndũ tũu. (3) Banga ũrĩa ũkwambĩrĩria gũtaarĩria na njĩra ya ũũgĩ ũndũ mũũria ekũgucĩrĩrio gũgũthikĩrĩria. Ũcoke wambĩrĩrie kwaria.

Hihi ũrĩ hatĩka-inĩ no ũririkane ũrĩa ũkuuga? Jesu eerire arũmĩrĩri ake ũũ: ‘Mũtikanatangĩkĩre ũrĩa mũkaaria o na kana ndeto iria mũkaaria: nĩ ũndũ thaa ĩo nĩ mũkaaheo ũhoro wa kwaria. Nĩ ũndũ ti inyuĩ mũgaakorũo mũkĩaria, no nĩ roho wa Ithe wanyu ũkaaragia ũrĩ thĩinĩ wanyu.’ (Mat. 10:19, 20) Ũguo ti kuga atĩ nĩ ũkũringĩrũo kĩama ũheo ‘ũhoro wa kwaria na ũũgĩ’ ta ũrĩa waheirũo Akristiano a mahinda ma atũmwo. (1 Kor. 12:8) No ũngĩhũthagĩra gĩthomo kĩrĩa Jehova aheaga ndungata ciake kĩũngano-inĩ gĩa Gĩkristiano, roho mũtheru nĩ ũrĩkũririkanagia maũndũ rĩrĩa ũramabatara.—Isa. 50:4.

Hatarĩ nganja, kũruta mĩario ũtekũrora mũno maũndũ mandĩke no gũkorũo na moimĩrĩro mega mũno. Ũngĩĩmenyeria gwĩkaga ũguo rĩrĩa ũraruta mĩario kĩũngano-inĩ, gũcokia ciũria ũtehaarĩirie ndũrĩkoragwo ũrĩ ũndũ mũritũ, tondũ njĩra ya kũrũmĩrĩrũo no ĩyo ĩmwe. Ndũgetigĩre. Kwĩruta kwaragia ũtekũrora mũno maũndũ mandĩke nĩ kũrĩgũteithagia kũgĩa na moimĩrĩro mega ũtungata-inĩ. Na angĩkorũo nĩ ũkoragwo na mĩeke ya kũruta mĩario kĩũngano-inĩ, no kũhoteke nĩ ũrĩnyitaga meciria ma athikĩrĩria na ũkahutia ngoro ciao.