Unamminiarnartoq iliuuseqarfigiuk

UKIUT ingerlaneranni ADHD-llit ikiorniarlugit assigiinngitsunik unnersuussuteqarsimavoq. Ilaasa nerisassat sammisimavaat. Kisianni misissuinerit ilaat takutikkunarpaat nerisassanut akuutissat amerlanertigut aallaamasuunermik kinguneqarneq ajortut immikkullu nerisat tungaasigut katsorsaaniarnerit sunniuteqarpallaarsimanngitsut. ADHD aamma nakorsaatitigut, iliuutsinik sunniiniarnikkut kiisalu inuup imminut isiginninneranut sunniiniarnikkut katsorsarniarneqarsimavoq.a

Nakorsaatit. ADHD qaratsap sulinerani amigaateqarnermik pissuteqarunarami amerlasuut nakorsaatit atorlugit kemiikkut naligiissitsineq iluaqutigisimavaat.b Kisianni nakorsaatit ilinniarneq taarsersinnaanngilaat. Immaqa meeraq ikiorsinnaavaat aallussilluarnerunissaanut taamaattumillu nutaanik ilikkagarnissaanut tunngaveqalersillugu.

Aamma inersimasut amerlasuut ADHD-llit nakorsaatit iluaqutigisimavaat. Meeqqat inersimasullu eqqarsaatigalugit mianersortariaqarput nakorsaatit qiimmassaatit ilaat uerinerlunnarsinnaammata.

Iliuutsinik sunniiniarneq. Naak meeraq ADHD-eeraluartoq angajoqqaat perorsartariaqarpaat. Immaqa immikkut soqutigisaqartariaqarput, kisianni Biibilimi ima unnersuussuteqarpoq: „Inuusuttoq ingerlavissaanik ajoqersuuguk, taava utoqqaliguni tamanna nigussanngilaa.“ (Ussatit 22:6) Atuakkiamini Your Hyperactice Child-imi Barbara Ingersoll allassimavoq: „Angajoqqaat tunniutiinnarunik isumaqarlutik meeraq aallaamasuusoq imminiiginnartariaqartoq taava iluaqutissaanik iliunngillat. Meeqqatut allatut aallaamasuusoq aalajaatsumik perorsarneqartariaqarpoq inuttullu ataqqineqartariaqarluni. Ersarissunik killeqartinneqartariaqarpoq naleqqulluartunillu akissarsisariaqarpoq pillaatisisariaqarlunilu.“

Taamaattumik angajoqqaat meeqqaminnut aalajangersimasunik killeqartitsisariaqarput. Aamma ulluinnarni suliassat pilersaarut aalajangersimasoq malillugu suliarineqartariaqarput. Meeraq pilersaarusiornermut tamatumunnga peqataasinnaavoq, ilinniarnissanut, asannissaanut, errorsinissaanut suliassallu tamakkununnga assingusunut piffissaqartillugu. Taavali pilersaarutip maleruartarnissaa pingaartorujussuuvoq. Amerikamiut atuagassiaataanni Phi Delta Kappan-mi allassimavoq: „Nakorsat, tarnip pissusiinik ilisimatuut, atuarfimmi aqutsisut ilinniartitsisullu meeraq angajoqqaallu paasitittariaqarpaat ADD-mik imaluunniit ADHD-mik nappaateqarneq ima paasisariaqanngitsoq meeraq piumasani malillugu iliorsinnaatitaasoq, imali paasisariaqartoq meeqqap pissusii nassuiarneqarsinnaasut naleqquttumillu ikiornissaanut periarfissaqartoq.“

Meeqqap imminut isiginninnera. Taamaaliornikkut meeraq imminut nappaatiminullu allatut isiginnittaaseqalersinneqarsinnaavoq. „Aallussilluarsinnaanngikkaanni inuk ’pinniitsutut, sianiitsutut naleqanngitsutullu’ misigisarpoq, naak pinnersuusinnaagaluarluni, silassorissuusinnaagaluarluni asannittuusinnaagaluarlunilu,“ dr. Ronald Goldberg oqarpoq. Taamaattumik ADD-lik ADHD-lilluunniit imminut eqqortumik isiginneriaaseqarnissaminut ikiorneqartariaqarpoq paasisariaqarlugulu ajornartorsiut iliuuseqarfigineqarsinnaasoq. Tamanna ingammik inuusuttuaqqanut pingaaruteqarpoq. ADHD-lik inuusuttuaranngoruni kammalaatinit, ilinniartitsisunit, qatanngutiminit immaqalu allaat angajoqqaaminit isornartorsiorneqarsimasorujussuussaaq. Maanna piviusorsiortunik anguniagaqartariaqarpoq imminillu eqqortumik ingasattumiunngitsorlu nalilertariaqarluni.

Katsorsarneqariaatsit pingasut qulaani eqqaaneqartut aamma inersimasut ADHD-llit iluaqutigisinnaavaat. „Periaatsit inuup ukioqassusianut naleqquttunngorsartariaqarput,“ dr. Goldberg allassimavoq, „tamarmilli inuup utoqqaassusia apeqqutaatinnagu iluaqutaasinnaapput — nakorsaatit eqqortumik atorneqaraangata taavalu iliuutsinik inuullu imminut isiginninneranik sunniisoqaraangat.“

Allat tapersersuisinnaapputtaaq

Johnip, inuusuttuaqqamik ADHD-limmik ernilliup, angajoqqaat assingusumik atugallit ima oqarfigai: „Ajornartorsiut pillugu sapinngisassinnik ilisimasaqarniaritsi. Paasissutissat amerlasuut tunngavigalugit aalajangertaritsi. Meeqqasi asasariaqarpasi ineriartortittariaqarlugillu. Imminut ataqqinngikkaanni inoorusussuseqarsinnaanngilaq.“

Meeraq ADHD-lik naammattumik annertoqquserneqassappat angajoqqaat tamarmik suleqatigiittariaqarput. Dr. Gordon Serfontain allappoq meeqqap ADHD-llip „malugisinnaasariaqaraa ilaquttaminit asaneqarluni, asanninnerlu tamanna angajoqqaat imminnut asanninneranik aallaaveqartoq“. (Uagut uingasunngorlugit erseqqissarpavut.) Ajoraluartumik tamatuminnga amigaateqarsinnaavoq. Dr. Senfontain nangilluni allappoq: „Ilaqutariinnut allanut naleqqiukkaanni paasinarsivoq ilaqutariinni ADHD-limmik meeralinni aappariit ajornartorsiuteqartut avittartullu 33 procentinik amerlanerusartut.“ Ajornartorsiutit tamakku pinngitsoortinneqassappata ataataasoq meeqqap ADHD-llip perorsarneqarnerani peqataalluartariaqarpoq. Anaanaasoq akisussaaffimmik tamatuminnga kisimiitittariaqanngilaa. — Evfisumiut 6:4; 1 Pîtruse 3:7.

Qanittumik ikinngutit aamma iluaqutaasorujussuusinnaapput naak ilaqutaanngikkaluarlutik. Qanoq ilillutik? John aatsaat issuarneqartoq oqarpoq: „Asannillutillu inussiarnersuugit. Tunuliaqutai isigikkit. Meeraq ilisarillualerniaruk. Angajoqqaajusuttaaq soqutigikkit. Qanoq innerpat? Ulluinnarni qanoq inuusarpat?“ — Ussatit 17:17.

Kristumiut ilagiissaanniittut allat meeraq angajoqqaallu tapersersorumallugit iliuuseqarsinnaaqaat. Qanoq? Ingasaassinianngitsumik ilimasuffigisariaqarpaat. (Filípimiut 4:5) Meeraq ADHD-lik akornusersuisorujussuusinnaasarpoq. Imali oqassanngilatit: „Sooq meerarsi aqussinnaanngilisiuk?“ Imaluunniit „Soormi persorsarneq ajorpisiuk?“ Uppeqatip paasinnittup nalunngilaa angajoqqaat ulluinnarni suliassat naammassiniarlugit ilungersortartut. Soorunami angajoqqaat sapinngisamik meeqqap akornusersuinnginnissaa anguniartariaqarpaat. Kisianni uppeqatit meeraq paaminnarnera nakkaannarfiginagu Biibilimi unnersuussutigineqartutut ’nallittuisariaqarput’ ’pilluaqqusisarlutillu’. (1 Pîtruse 3:8, 9) Aap, amerlanertigut uppeqatit aqqutigalugit Guutip ’nikallortut tuppallersartarpai’. — 2 Korintumiut 7:5-7.

Biibilimik ilisimasaqarluta paasivarput naammalluinnanngissuserput, ilaatigut ilikkarsinnaanikkut artornassutsit, tassaasut inummit siullermit Adamimit kingornussat. (Rûmamiut 5:12) Aamma nalunngilarput Pinngortitsisup Jehovap silarsuassamik nutaamik naapertuilluartumik nappaateqarfiunngitsumik neriorsuutini eqqortikkumaarai. (Jesaja 33:24; sarĸúmersitat 21:1-4) Neriuut qularnaatsoq tamanna ADHD-llit allanillu nappaatillit neriuutigilluarsinnaavaat. „Ernerput peroriartornermini ilinniartinneqarneruleriartorluni misilittagaqarneruleriartortillunilu atukkani paasinerusinnaallugillu iliuuseqarfiginerusinnaavai,“ John oqarpoq. „Silarsuarmi matumani ajorunnaavissinnaanngikkallarpoq. Ullut tamaasa tuppallersaatigisarparput nalunnginnatsigu Jehovap silarsuassami nutaami nappaataa iluarsissagaa, ernitta inuuneq nuannaarutigilluinnarsinnaaqqullugu.“ (gE 22/2 97)

[Quppernerup ataani ilanngussat]

[Qupp. 8-mi ungalusaq]

Angajoqqaanut siunnersuut

MEEQQAT tamanngajaammik ilaannikkut aallussilluarnatik, tassanngaannariartarlutik ingasaassivallaarsinnaapput. Imali paasisariaqanngilaq taamaattut tamatigut ADHD-eertut. Atuakkiamini Before It’s Too Late-imi ph.d. Stanton E. Samenow allappoq: „Meerarpassuit takusimavakka aalajangersimasumik iliuuseqarusunngitsut nappaateqarnerat utoqqatsissutigineqartartut nammineq pisuussuteqanngitsutut isigineqartinniarlugit.“

Dr. Richard Bromfield aamma mianersoqqusivoq. „Ilumoorpoq ADHD-​mik nappaateqarsorineqartut ilaat qaratsamikkut ajoquteqartut nakorsaatinillu pisariaqartitsisut,“ allappoq. „Kisianni atornerlunneqarneq, ilumoortuusaarniarneq pikataassuserlu aamma nappaammik tamatuminnga pissuteqartinneqartarput, naak ADHD-​mut attuumassuteqanngikkaluartut. Ullumikkut innuttaaqatigiinni maligassiat maleruarneqarpallaanngimmata — nakuuserneq, ikiaroornartutorneq imaluunniit ilaqutariit iluanni aaqqissugaanerlunneq eqqarsaatigalugit — qularnanngitsumik qaratsami amigaateqarnerit pinnagit eqqissiveqannginnermik ADHD-​mut assingusumik kinguneqarnerusinnaavoq.

Taamaattumik dr. Ronald Goldberg pissutissaqarluarluni mianersoqqusivoq ADHD sunut tamanut attuumassuteqartinneqartariaqanngitsoq. Siunnersuivoq „nappaatip suussusia aalajangertinnagu suut tamarmik sukumiisumik misissorneqartariaqartut“. Malunnaatit ADHD-​mut assingugaluartut timikkut misigissutsikkulluunniit ajornartorsiutinut assigiinngitsorpassuarnut malunnaasinnaapput. Nappaatip suussusia aalajangissagaanni nakorsamit misilittagaqarluartumit ikiorneqartariaqarpoq.

Naak nappaat aalajangerneqarsimagaluartoq angajoqqaat nakorsaatip aalajangersimasup iluaqutaanera ajoqutaaneralu nalilertariaqarpaat. Ritalinip malunnaatit ilaat kissaatigineqanngitsut peersinnaagaluarpai aammali nuanniitsunik kingunipiloqarsinnaalluni, soorlu sinissinnaannginneq, ersinerulerneq annilaanganerlu. Ph.d. Richard Bromfieldip meeqqat kissaatigineqanngitsumik malunnaataat pinngitsoortinniaannarlugit nakorsaatinik atuinissaq nangaassuteqartippaa. „Meeqqat amerlavallaartut aamma inersimasut amerlanerujartuinnartut pissutissaqanngitsumik ritalinimik tunineqartarput,“ oqarpoq. „Misilittakkakka naapertorlugit ritalin atorneqarnerusarpoq angajoqqaat ilinniartitsisullu naammagittarunnaaleraangata. Takusimavara meeqqanut tunniunneqartoq ikiorneqarnissaat pinnagu iliuuseqannginnissaalli anguniarlugu.“

Taamaattumik meeqqat ingerlaannartumik ADHD-littut isigineqartussaanngillat. Angajoqqaat nakorsat pikkorissut ikiortigalugit nalunaajaatit eqqarsaatigeqqissaartariaqarpaat. Paasigunikku meeraq ilikkagaqarsinnaanikkut ajornartorsiuteqartoq imaluunniit ADHD-​mik nappaateqartoq pissutsit misissoqqissaartariaqarpaat meeqqamik iluaqutissaanik iliuuseqarsinnaajumallutik.

[Qupp. 9-mi assiliartaq]

Meeraq ADHD-lik inussiarnersumik aalajaatsumillu perorsarneqartariaqarpoq

[Qupp. 10-mi assiliartaq]

Angajoqqaat nersuilaarisarnerat iluaqutaasorujussuuvoq