ចំណុចហាត់រៀនទី២
ពត៌មានដែលនាំឲ្យយល់ដឹងពន្យល់យ៉ាងច្បាស់
១ សុន្ទរកថាដែលមានតម្លៃនោះ ត្រូវរៀបចំឡើងដោយយកចិត្តទុកដាក់។ នេះក៏តម្រូវឲ្យព្យាយាមទាំងចំណាយពេលយូរបន្ដិចផង។ ប៉ុន្តែ ទង្វើនេះពិតជាមានប្រយោជន៍មែន! ដ្បិតយើងអាចបង្កើននូវចំណេះត្រឹមត្រូវ ហើយអាចចែកជូនអ្នកស្ដាប់នូវពត៌មានដែលពិតជាមានប្រយោជន៍។ ជាជាងនិយាយបែបគ្មានភាពប្រាកដនិយម យើងអាចផ្ដល់ពត៌មានលំអិតដែលជួយបំភ្លឺឲ្យយល់ច្បាស់ ហើយយើងអាចដឹងប្រាកដក្នុងចិត្តថា ពាក្យថ្លែងនោះគឺត្រឹមត្រូវមែន។ នេះនឹងជួយលើកទឹកចិត្តអ្នកស្ដាប់ឲ្យមានអំណរគុណចំពោះព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះ ព្រមទាំងលើកកិត្ដិយសថ្វាយព្រះយេហូវ៉ាផងដែរ។ ការពិនិត្យមើលចំណុចនេះអំពីពត៌មានដែលនាំឲ្យយល់ដឹង គឺទាក់ទងជាពិសេសនឹងអ្វីដែលយើងថ្លែងក្នុងសុន្ទរកថា។ សូមពិនិត្យមើលយ៉ាងសង្ខេបនូវទិដ្ឋភាពផ្សេងៗនៃចំណុចនេះ។ នេះគឺជាចំណុចទីមួយលើប័ណ្ណឱវាទសំរាប់ការហាត់និយាយ។
២ ពត៌មានជាក់លាក់: សុន្ទរកថាដែលគ្មានភាពប្រាកដនិយម គឺគ្មានតម្លៃឬឥទ្ធិពលសោះឡើយ។ សុន្ទរកថាបែបនេះមុខជាធ្វើឲ្យស្រពិចស្រពិល ហើយបណ្ដាលឲ្យអ្នកស្ដាប់មិនយល់ប្រាកដតែម្ដង។ ប្រសិនបើចង់ជួយឲ្យអ្នកស្ដាប់ចាំនូវគំនិតណាមួយ សុន្ទរកថាត្រូវតែមានពត៌មានជាក់លាក់និងចំៗ។ នេះបង្ហាញថា អ្នកថ្លែងបានស្រាវជ្រាវនិងមានចំណេះអំពីប្រធាននោះ។
៣ យើងអាចបណ្ដុះឲ្យមានលក្ខណៈនេះក្នុងពេលរៀបចំសុន្ទរកថា ដោយសួរសំនួរដូចជា ហេតុអ្វី? នៅពេលណា? នៅកន្លែងណា? ជាដើម។ តាមធម្មតា គឺមិនគ្រប់គ្រាន់ឲ្យយើងនិយាយអំពីអ្វីដែលបានកើតឡើងប៉ុណ្ណោះទេ។ យើងក៏គួរប្រាប់ឈ្មោះកន្លែង ថ្ងៃខែ ប្រហែលជាប្រាប់អំពីមូលហេតុទៀតផង។ បើនិយាយតែហេតុការណ៍ពិតប៉ុណ្ណោះ ក៏មិនគ្រប់គ្រាន់ដែរ។ យើងត្រូវបង្ហាញនូវមូលហេតុដែលរឿងនេះគឺពិត និងហេតុដែលការដឹងពត៌មាននោះគឺមានតម្លៃ។ បើកំពុងតែបង្ហាត់បង្ហាញដល់គេ ចូរពន្យល់នូវរបៀបសម្រេចកិច្ចការនោះ។ តើយើងត្រូវចាំបាច់ពន្យល់ពត៌មាននេះប៉ុណ្ណាទៅ? នេះគឺស្រេចនឹងអ្នកស្ដាប់ ថាតើពួកគេដឹងពត៌មាននោះច្រើនប៉ុណ្ណា។ ដូច្នេះ សូមពិចារណាអំពីអ្នកស្ដាប់សិន ដើម្បីឲ្យដឹងប្រាកដថា ពួកគេត្រូវការពត៌មានអ្វីខ្លះ។
៤ នាំឲ្យអ្នកស្ដាប់យល់ដឹង: ពត៌មានដែលអាចនាំឲ្យអ្នកស្ដាប់មួយក្រុមយល់ដឹង ប្រហែលជាមិនជួយបន្ថែមចំណេះដឹងដល់មនុស្សមួយក្រុមទៀតទេ ឬរហូតដល់ធ្វើឲ្យក្រុមមួយទៀតនោះឥតយល់ទាល់តែសោះ។ ដូច្នេះ ការពិតពត៌មានដែលយើងថ្លែងត្រូវតែសមនឹងសមត្ថភាពក្រុមអ្នកស្ដាប់។ ជាឧទាហរណ៍ សុន្ទរកថាអំពីកិច្ចការផ្សាយរបស់យើង។ នៅឯការប្រជុំអប់រំកិច្ចបំរើ យើងនឹងបកស្រាយពត៌មាននេះតាមរបៀបផ្សេង។ ប៉ុន្តែ បើថ្លែងសុន្ទរកថានោះជូនអ្នកថ្មីដែលកំពុងតែប្រុងប្រៀបថ្វាយខ្លួនចំពោះព្រះយេហូវ៉ា ឬថ្លែងប្រាប់មនុស្សក្នុងលោកីយ៍ នោះយើងនឹងបកស្រាយពត៌មាននេះតាមបែបផ្សេងវិញ។
៥ យើងក៏ត្រូវគិតអំពីកត្ដាទាំងនេះពេលរៀបចំថ្លែងសុន្ទរកថាផ្សេងៗក្នុងសាលាកិច្ចបំរើព្រះធិបតេយ្យ។ យើងគួរយកពត៌មានដែលត្រូវពន្យល់ក្នុងសុន្ទរកថាណាមួយមកពិចារណាមើលដោយគិតអំពីអ្នកស្ដាប់ អំពីលំដាប់រៀបចំ និងគោលបំណងនៃសុន្ទរកថានោះ។ ពត៌មានដែលត្រូវថ្លែងជូនក្នុងសុន្ទរកថា គឺអាស្រ័យលើសុន្ទរកថាមួយណាដែលត្រូវថ្លែង ហើយលំដាប់រៀបចំដែលអ្នកថ្លែងបានជ្រើសរើស។ រីឯសុន្ទរកថាបង្ហាត់បង្ហាញតែងតែជាសុន្ទរកថាថ្លែងជូនបងប្អូនក្នុងក្រុមជំនុំ។ សុន្ទរកថាឯទៀតគឺមានទិដ្ឋភាពផ្សេងៗពីគ្នា ហើយតាមលំដាប់រៀបចំនោះ យើងអាចដឹងថាពត៌មាននេះសំដៅទៅអ្នកស្ដាប់បែបណា និងដឹងអំពីគោលបំណងនៃសុន្ទរកថានោះ។ ក្នុងគ្រប់ករណីទាំងអស់ សិស្សនិងអ្នកជូនឱវាទអាចសួរខ្លួនថា៖ តើពត៌មាននេះបានរៀបចំដើម្បីថ្លែងជូនអ្នកស្ដាប់បែបយ៉ាងនេះឬទេ? តើពត៌មាននេះនឹងនាំឲ្យអ្នកស្ដាប់យល់ដឹងទេ?
៦ ពេលដែលយើងរៀបចំសុន្ទរកថា សូមសួរខ្លួនថា៖ តើខ្ញុំចង់សម្រេចអ្វីក្នុងសុន្ទរកថានេះ? តើមនុស្សម្នាក់នេះឬក្រុមអ្នកស្ដាប់នេះមានចំណេះដឹងប៉ុណ្ណា ស្តីអំពីពត៌មានដែលខ្ញុំចង់ថ្លែងនោះ? តើខ្ញុំត្រូវស្ថាបនាមូលដ្ឋានអ្វី មុននឹងខ្ញុំអាចពន្យល់ចំណុចនេះឲ្យបានច្បាស់? បើមានក្រុមអ្នកស្ដាប់ខុសគ្នាទៀត តើខ្ញុំអាចថ្លែងបែបផ្សេងយ៉ាងដូចម្ដេច? ការប្រៀបធៀបចំណុចផ្សេងៗតែងបំភ្លឺឲ្យឃើញយ៉ាងច្បាស់។ ពេលរៀបចំសុន្ទរកថា សូមសាកពន្យល់ពត៌មានតាមរបៀបផ្សេងៗ ហាក់ដូចជាថ្លែងជូនក្រុមអ្នកស្ដាប់ផ្សេងៗពីគ្នា។ កាលដែលធ្វើដូច្នេះ សូមយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះអ្នកស្ដាប់ ដោយចង់ធ្វើឲ្យពត៌មាននាំក្រុមមួយនោះឲ្យយល់ដឹង។
៧ ពត៌មានដែលមានប្រយោជន៍: មានពត៌មានជាច្រើនដែលយើងអាចរៀនបាន តែមិនមែនពត៌មានទាំងអស់មានប្រយោជន៍ឡើយ។ ចំពោះយើង ពត៌មានដែលនាំឲ្យយល់ដឹង គឺទាក់ទងនឹងអ្វីៗក្នុងកិច្ចបំរើផ្សាយរបស់យើង ហើយជីវភាពរស់នៅជាគ្រីស្ទាន។ យើងចង់ចេះអនុវត្តតាមពត៌មានដែលយើងទទួលនោះ។
៨ កាលដែលសិស្សរៀបចំសុន្ទរកថា ហើយអ្នកត្រួតពិនិត្យសាលាជូនឱវាទ ពួកគេអាចគិតអំពីរបៀបអនុវត្តតាមពត៌មាននោះ ដោយសួរថា៖ តើសុន្ទរកថានេះមានគោលការណ៍ណែនាំអ្វីខ្លះ? តើយើងអាចប្រើពត៌មាននេះបាន ពេលធ្វើការសម្រេចចិត្តឬទេ? តើយើងអាចប្រើពត៌មានដែលថ្លែងជូននោះ ក្នុងកិច្ចបំរើផ្សាយរបស់យើងឬទេ? តើពត៌មាននេះលើកតម្កើងព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះ និងចង្អុលបញ្ជាក់ពីគោលបំណងរបស់ទ្រង់ឬ? កម្រណាស់ដែលអាចមានសុន្ទរកថាផ្ដល់ពត៌មានទាំងអស់នេះបាន។ ប៉ុន្តែ បើចង់ឲ្យពត៌មាននោះផ្ដល់ប្រយោជន៍ គឺត្រូវថ្លែងជូនអ្នកស្ដាប់ឲ្យយល់ដឹងពីរបៀបដែលគាត់អាចយកពត៌មាននោះមកអនុវត្តតាម។
៩ ភាពត្រឹមត្រូវនៃការនិយាយ: ស្មរបន្ទាល់ព្រះយេហូវ៉ាជាអង្គការមួយដែលកាន់ជាប់នូវសេចក្ដីពិត។ ដូចនេះគួរគប្បីឲ្យយើងពោលពាក្យពិត និងប្រាប់ពត៌មានល្អិតល្អន់ទាំងប៉ុន្មានយ៉ាងត្រឹមត្រូវជានិច្ច។ យើងមិនគ្រាន់តែនិយាយពិតអំពីសេចក្ដីបង្រៀនផ្សេងៗប៉ុណ្ណោះទេ។ យើងក៏បញ្ជាក់ភាពពិតពេលដែលយើងប្រើពាក្យដែលបានដកស្រង់ ព្រមទាំងអ្វីដែលយើងនិយាយអំពីអ្នកដទៃ ហើយរបៀបដែលយើងរៀបរាប់អំពីពួកគេ។ យើងក៏បញ្ជាក់ភាពពិតនៃរឿងខាងវិទ្យាសាស្ត្រ និងអំពីព្រឹត្ដិការណ៍ក្នុងសារពត៌មានជាដើម។
១០ ប្រសិនបើយើងនិយាយពត៌មានមិនពិតប្រាប់អ្នកស្ដាប់ នោះពួកគេក៏អាចនិយាយពីមាត់មួយទៅមាត់មួយតៗគ្នា ហើយកំហុសនេះអាចរីកដុះដាលកាន់តែធំឡើងៗ។ បើអ្នកស្ដាប់ជ្រាបថាយើងបាននិយាយមិនត្រឹមត្រូវនោះ នេះអាចធ្វើឲ្យគាត់សង្ស័យលើប្រភពនៃចំណុចឯទៀតរបស់អ្នកថ្លែង ហើយប្រហែលជាគាត់សង្ស័យទៅលើសារនោះទៀតផង។ បើអ្នកចាប់អារម្មណ៍ថ្មីឮពត៌មានបែបមិនត្រឹមត្រូវ តែគាត់បានឮនូវទស្សនៈផ្សេងៗអំពីពត៌មាននេះនៅពេលមុន នោះគាត់អាចសន្និដ្ឋានថា ស្មរបន្ទាល់ព្រះយេហូវ៉ាគ្មានជំនឿឯកភាពគ្នាទេ។ គាត់ក៏អាចឈប់សេពគប់ជាមួយយើងក៏អាចថាបាន ដោយឥតប្រាប់មូលហេតុ។
១១ អ្នកជូនឱវាទមិនគួររិះគន់គ្រប់អ្វីដែលសិស្សនោះថ្លែងដូចជាចង់ដេញទាន់ជាន់កែងនោះឡើយ ជាពិសេសបើសិស្សទើបតែបានចូលក្នុងសេចក្ដីពិតជាមួយយើង ហើយមិនទាន់បានយល់ជ្រៅជ្រះក្នុងព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះ។ ផ្ទុយទៅវិញ ដោយភាពប៉ិនប្រសប់ អ្នកជូនឱវាទនឹងជួយកែតម្រង់គំនិតសិស្ស ហើយបង្ហាញនូវរបៀបរៀបចំដោយប្រិតប្រៀនទុកជាមុន ដើម្បីមានភាពត្រឹមត្រូវកាន់តែច្រើនឡើង។
១២ ពត៌មានបន្ថែមដែលជួយបំភ្លឺ: គំនិតដែលថ្លែងមកដោយសារបានរំពឹងគិតឬបានស្រាវជ្រាវថែមទៀតលើប្រធានមួយ នោះអាចធ្វើឲ្យសុន្ទរកថាមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់។ ជួនកាលការរៀបចំបែបនេះអាចជួយកុំឲ្យប្រើពត៌មានដដែលៗ ដែលមិនបង្ហាត់បង្រៀន ឬក៏ជាពត៌មានដែលអ្នកស្ដាប់ធ្លាប់ដឹងរួចទៅហើយ។ ពត៌មានបន្ថែមអាចជួយឲ្យសុន្ទរកថាមានគុណភាពស្រស់ថ្លា ទាំងលើកទឹកចិត្តឲ្យអ្នកស្ដាប់មានចំណាប់អារម្មណ៍ថែមទៀត ហើយអាចធ្វើឲ្យប្រធានដែលគាត់ធ្លាប់ស្គាល់ហើយ ទៅជាទីគាប់ចិត្តវិញ។ ម្យ៉ាងទៀត នេះក៏ធ្វើឲ្យអ្នកថ្លែងសុន្ទរកថាមានទំនុកចិត្តដែរ។ គាត់ថ្លែងសុន្ទរកថាដោយចិត្តត្រេកអរ ព្រោះដឹងថាខ្លួនមានពត៌មានប្លែកខ្លះៗដែលគាត់ចង់ថ្លែងប្រាប់។
១៣ គ្រោះថ្នាក់ដែលយើងត្រូវជៀសវាង គឺការបញ្ចេញគំនិតរបស់ខ្លួនយើងផ្ទាល់។ យើងត្រូវប្រើប្រកាសនវត្ថុរបស់ស្មរបន្ទាល់ព្រះយេហូវ៉ា និងទុកចិត្តលើប្រកាសនវត្ថុទាំងនោះ។ សូមពិនិត្យមើលឲ្យបានប្រាកដថា អ្វីៗដែលយើងនិយាយ តែងជួយបំភ្លឺមិនមែនធ្វើឲ្យយល់ខុសពីការពិតនោះទេ។
**********
១៤ ពេលរៀបចំថ្លែងពត៌មាន គឺសំខាន់ណាស់ដែលយើងយកចិត្តទុកដាក់នឹងរបៀបនិយាយអ្វីដែលយើងចង់ប្រាប់នោះ។ ប័ណ្ណឱវាទសំរាប់ការហាត់និយាយហៅចំណុចនេះថា «ច្បាស់ហើយស្រួលយល់»។ បើមិនយកចិត្តទុកដាក់នឹងចំណុចនេះ ប្រហែលជាពត៌មានដែលយើងថ្លែងនឹងមិនជ្រួតជ្រាបដល់ចិត្តរបស់អ្នកស្ដាប់ ឬពួកគេនឹងមិនចាំនូវអ្វីដែលខ្លួនឮទេ។ ចំណុចហាត់រៀននេះមានគោលការណ៍ចំបងបីដែលយើងត្រូវយកមកពិនិត្យមើល។
១៥ ប្រើពាក្យងាយស្រួល: នេះមិនបានសេចក្ដីថា យើងត្រូវគិតកំណត់ឃ្លាទាំងឡាយទុកជាមុនទេ។ ប៉ុន្តែ យើងត្រូវវិភាគមើលគំនិតដែលត្រូវពន្យល់នោះ ហើយក៏យកចិត្តទុកដាក់នឹងចំណុចជាក់លាក់ផ្សេងៗទៀតដែរ។ បើធ្វើដូច្នេះ សុន្ទរកថាយើងនឹងត្រូវបំព្រួញឲ្យខ្លី ជាការបញ្ចេញគំនិតដែលស្រួលយល់ ដោយប្រើពាក្យសាមញ្ញធម្មតា។ ប្រធានដែលស្មុគស្មាញក្នុងគំនិតរបស់អ្នកថ្លែង នោះនឹងត្រូវថ្លែងដោយមានភាពស្មុគស្មាញពិបាកយល់ដែរ។
១៦ យើងត្រូវជៀសវាងជាដាច់ខាតនូវការរៀបចំក្នុងពេលប្រថុចញ៉ុច។ គោលចំណុចនិមួយៗត្រូវយកមកគិតឲ្យវែងឆ្ងាយដើម្បីជួយឲ្យស្រួលយល់ និងជាក់ច្បាស់ចំពោះអ្នកថ្លែង។ ការពិនិត្យមើលឡើងវិញនូវចំណុចទាំងនេះពេលរៀបចំថ្លែងសុន្ទរកថា ក៏នឹងធ្វើឲ្យចំណុចនានាដក់ជាប់ក្នុងគំនិត ហើយស្រួលនឹកចាំ ថែមទាំងអ្នកស្ដាប់ក៏នឹងយល់ចំណុចនោះយ៉ាងច្បាស់ ដូចជាអ្នកថ្លែងយល់ផងដែរ។
១៧ ពន្យល់ពាក្យដែលគេមិនសូវយល់: ការសិក្សាបទគម្ពីរនិងប្រកាសនវត្ថុរបស់ស្មរបន្ទាល់ព្រះយេហូវ៉ា បាននាំឲ្យយើងចេះពាក្យច្រើន។ ចំពោះអ្នកដែលមិនសូវដឹងអំពីកិច្ចការរបស់យើង ពាក្យទាំងប៉ុន្មាននោះជាពាក្យចម្លែកមិនមែនពាក្យធម្មតា។ ប្រសិនបើយើងពន្យល់នូវសេចក្ដីពិតក្នុងព្រះគម្ពីរដល់អ្នកស្ដាប់ខ្លះ ដោយប្រើពាក្យចម្លែកមិនធម្មតានោះ ពួកគេនឹងមិនយល់ ឬក៏ពំនោលរបស់យើងនឹងក្លាយជាសំដីឥតន័យទៅវិញ។
១៨ សូមគិតអំពីអ្នកស្ដាប់។ តើពួកគេយល់ប៉ុនណាទៅ? តើពួកគេស្គាល់កិច្ចការរបស់យើងប៉ុនណា? តើពួកគេស្រួលយល់ពាក្យទាំងប៉ុន្មានដូចដែលអ្នកថ្លែងយល់ឬទេ? ពាក្យដូចជា «ព្រះធិបតេយ្យ» «ជនសំណល់» «ចៀមឯទៀត» ឬក៏«អើម៉ាគេដូន» និង«ព្រះរាជាណាចក្រ» អាចធ្វើឲ្យអ្នកស្ដាប់យល់ផ្សេង ឬមិនយល់ទាល់តែសោះក៏មាន។ សូម្បីតែពាក្យដូចជា«ព្រលឹង» «ស្ថាននរក» និង«ជីវិតអមតៈ» ក៏យើងត្រូវតែពន្យល់ដែរ ប្រសិនបើអ្នកស្ដាប់ពុំស្គាល់កិច្ចការរបស់យើងនោះ។ ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើយើងថ្លែងសុន្ទរកថាជូនក្រុមជំនុំវិញ យើងមិនចាំបាច់ពន្យល់ពាក្យដូចនេះឡើយ។ ដូច្នេះ យើងត្រូវគិតអំពីលំដាប់រៀបចំដែរ។
១៩ កុំប្រើពត៌មានច្រើនពេក: បើសុន្ទរកថាមានពត៌មានច្រើនម្ល៉េះ ហាក់ដូចជាស្រោចជោកជាំលើពួកអ្នកស្ដាប់ នេះអាចបណ្ដាលឲ្យអ្នកស្ដាប់ពិបាកយល់ ឬពុំយល់ន័យទាំងស្រុង។ ដើម្បីសម្រេចនូវគោលបំណងនៃសុន្ទរកថា យើងមិនគួរបញ្ចូលពត៌មានបន្ថែមដែលពុំអាចពន្យល់ឲ្យបានច្បាស់លាស់ក្នុងពេលកំណត់នោះឡើយ។ យើងមិនគួរនិយាយច្រើនពេកដល់ម្ល៉េះបានជាអ្នកស្ដាប់ពុំអាចចាប់បានពត៌មាននោះទេ។ ម្យ៉ាងទៀត កាលបកស្រាយប្រាប់អ្នកមិនចេះ ឬអ្នកចាប់អារម្មណ៍ថ្មីនោះ យើងត្រូវកាត់ស្រាយន័យពត៌មានបន្ថែមទៀត ដើម្បីឲ្យស្រួលយល់។ ប៉ុន្តែ បើយើងថ្លែងជូនក្រុមជំនុំវិញ គឺមិនចាំបាច់កាត់ស្រាយន័យច្រើនពេកនោះទេ។ ក្នុងករណីនេះ អ្នកជូនឱវាទក៏ត្រូវគិតអំពីអស់អ្នកដែលកំពុងតែស្ដាប់នូវអ្វីដែលអ្នកថ្លែងប្រាប់នោះ។
២០ តើសិស្សអាចដឹងយ៉ាងណាបាន ថាត្រូវប្រើពត៌មានប៉ុន្មានក្នុងសុន្ទរកថានោះ? ពេលរៀបចំសុន្ទរកថា យកល្អឲ្យគាត់ប្រៀបធៀបចំណុចផ្សេងៗ។ យើងគួរពិនិត្យនូវអ្វីដែលយើងត្រូវថ្លែង។ តើអ្នកស្ដាប់ដឹងចំណុចប៉ុន្មានហើយ មិនថាយល់តែសើៗប៉ុណ្ណោះក៏ដោយ? តើមានចំណុចប៉ុន្មានដែលសុទ្ធតែថ្មី? បើគេមានចំណេះដឹងខ្ពស់ នេះបានន័យថា អ្នកថ្លែងអាចបន្ថែមចំណុចច្រើនជាងក្នុងកំណត់ម៉ោងនោះ។ ប៉ុន្តែ បើអ្នកស្ដាប់សឹងតែឥតស្គាល់អ្វីសោះអំពីប្រធានដែលត្រូវពិគ្រោះនោះ អ្នកថ្លែងត្រូវប្រយ័ត្នអំពីចំណុចទាំងប៉ុន្មានដែលគាត់នឹងពន្យល់ ហើយត្រូវមើលថាតើគួរចំណាយពេលប៉ុន្មានដែរ ទើបអ្នកស្ដាប់អាចយល់ចំណុចទាំងប៉ុន្មានឲ្យបានច្បាស់។
[សំណួរសម្រាប់អត្ថបទសិក្សា]
១-៣. ហេតុអ្វីក៏ត្រូវការពត៌មានជាក់លាក់ដើម្បីជួយឲ្យគេយល់ដឹងពីសុន្ទរកថា?
៤-៦. ដើម្បីនាំឲ្យអ្នកស្ដាប់យល់ដឹងពីសុន្ទរកថា តើយើងត្រូវយកចិត្តទុកដាក់នឹងកត្ដាណាខ្លះ?
៧, ៨. តើយើងអាចធ្វើឲ្យសុន្ទរកថាដែលយើងថ្លែងមានប្រយោជន៍បានយ៉ាងណា?
៩-១១. ហេតុអ្វីក៏សំខាន់ដែលយើងថ្លែងពត៌មានត្រឹមត្រូវ?
១២, ១៣. តើពត៌មានបន្ថែមដែលជួយបំភ្លឺនោះ មានតម្លៃយ៉ាងណា?
១៤-១៦. តើត្រូវធ្វើអ្វីពេលរៀបចំសុន្ទរកថា ដើម្បីនិយាយឲ្យគេស្រួលយល់?
១៧, ១៨. ហេតុអ្វីក៏ត្រូវពន្យល់ពាក្យដែលអ្នកស្ដាប់មិនសូវយល់?
១៩, ២០. តើយើងអាចជៀសវាងការប្រើពត៌មានច្រើនពេកយ៉ាងដូចម្ដេច?