DEA/G. Dagli Orti/De Agostini via Getty Images
ហ៊ុលទ្រីក ស៊្វីងលីបានស្វះស្វែងរកសេចក្ដីពិតក្នុងគម្ពីរ
នៅសព្វថ្ងៃនេះ អស់អ្នកដែលចង់គោរពប្រណិប័តន៍ព្រះដោយចិត្តស្មោះអាចស្វែងយល់ថាជំនឿរបស់ពួកគេមានមូលដ្ឋានលើគម្ពីរឬយ៉ាងណា។ ប៉ុន្តែ នៅដើមសតវត្សរ៍ទី១៦មិនមែនដូច្នោះទេ។ ហេតុអ្វី? ពីព្រោះនៅពេលនោះមនុស្សភាគច្រើនមិនទាន់មានគម្ពីរជាភាសារបស់ពួកគេឡើយ។ ជាលទ្ធផល សមាជិកជាច្រើននៅក្នុងវិហារមិនអាចប្រៀបធៀបសេចក្ដីបង្រៀននៅក្នុងវិហារជាមួយនឹងអ្វីដែលគម្ពីរបង្រៀនបានទេ។ ម្យ៉ាងទៀត បព្វជិតនៅក្នុងវិហារក៏មិនបានជួយច្រើនដែរ។ សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រនៃគ្រិស្តសាសនាបានរៀបរាប់ថា៖«នៅប្រទេសស្វីស ពួកបព្វជិតនៅក្នុងវិហារប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ មិនសូវមានចំណេះពីគម្ពីរ កាន់តាមជំនឿឆ្វេង ហើយប្រព្រឹត្តអំពើប្រាសចាកសីលធម៌»។
នៅគ្រានោះ ហ៊ុលទ្រីក ស៊្វីងលី បានចាប់ផ្ដើមស្វែងរកសេចក្ដីពិតពីគម្ពីរ។ តើគាត់បានរកឃើញអ្វីខ្លះ? តើគាត់បានចែករំលែកអ្វីដែលគាត់បានរៀនដល់អ្នកឯទៀតយ៉ាងដូចម្ដេច? ហើយតើយើងអាចទាញមេរៀនអ្វីខ្លះពីជីវិតនិងជំនឿរបស់គាត់?
ស៊្វីងលីចាប់ផ្ដើមស្វែងរកសេចក្ដីពិត
ពេលដែលស៊្វីងលីមានវ័យជំទង់ គាត់ចង់ក្លាយជាបូជាចារ្យមួយរូបនៅក្នុងវិហារកាតូលិក។ ប៉ុន្តែ ដើម្បីក្លាយជាបូជាចារ្យ គាត់ត្រូវសិក្សាអំពីទស្សនវិជ្ជា ទំនៀមទម្លាប់ក្នុងវិហារ និងសិក្សាសៀវភៅរបស់ពួកអ្នកផ្ដើមសាសនាកាតូលិក។ ប៉ុន្តែ គាត់មិនបានស្រាវជ្រាវពីគម្ពីរទេ។
តើស៊្វីងលីបានរកឃើញសេចក្ដីពិតយ៉ាងដូចម្ដេច? អំឡុងពេលគាត់រៀននៅសកលវិទ្យាល័យក្នុងក្រុងបាល ប្រទេសស្វីស គាត់បានចូលរួមស្ដាប់សុន្ទរកថារបស់ថូម៉ាស់ វីតថឺនបាក ដែលជាអ្នកមិនពេញចិត្តនឹងសេចក្ដីបង្រៀនក្នុងវិហារ។a អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រម្នាក់បានរៀបរាប់អំពីស៊្វីងលីថា៖«ស៊្វីងលីបានរៀនពី[វីតថឺនបាក]ថា គ្រិស្តបានស្លាប់មួយដងជាការស្រេចដើម្បីលោះការខុសឆ្គងរបស់យើង»។ (ពេត្រុសទី១ ៣:១៨) ពេលគាត់បានយល់ថាមានតែថ្លៃលោះរបស់លោកយេស៊ូប៉ុណ្ណោះដែលអាចអភ័យទោសចំពោះកំហុសឆ្គងរបស់យើង នោះគាត់បានបដិសេធសេចក្ដីបង្រៀនរបស់ពួកអ្នកបង្រៀនសាសនាដែលថាត្រូវបង់ប្រាក់ដើម្បីទទួលការអភ័យទោសពីព្រះ។ (សកម្មភាព ៨:២០) ទោះជាយ៉ាងនោះក្ដី គាត់បានបន្តការសិក្សា ហើយពេលគាត់មានអាយុ២២ឆ្នាំ គាត់បានក្លាយទៅជាបូជាចារ្យកាតូលិក។
ពេលស៊្វីងលីមានអាយុ២០ឆ្នាំប្លាយ គាត់បានចាប់ផ្ដើមរៀនភាសាក្រិចដើម្បីគាត់អាចយល់គម្ពីរសញ្ញាថ្មី។ គាត់បានពិនិត្យមើលសំណេររបស់អេរ៉ាស្មឹស។ ដូចគម្ពីរចែង អ្វីដែលគាត់បានរៀបរាប់មានតែលោកយេស៊ូប៉ុណ្ណោះដែលជាអ្នកសម្របសម្រួលរវាងមនុស្សនិងព្រះ។ (ធីម៉ូថេទី១ ២:៥) ជាលទ្ធផល ស៊្វីងលីចាប់ផ្ដើមសង្ស័យសេចក្ដីបង្រៀនរបស់សាសនាកាតូលិកដែលថា ដើម្បីចូលទៅជិតព្រះយើងត្រូវការជំនួយពីបុគ្គលមួយចំនួនដែលគេចាត់ទុកថាបរិសុទ្ធ។
កាលដែលស៊្វីងលីមានអាយុ៣០ឆ្នាំប្លាយ គាត់កាន់តែស្វែងរកសេចក្ដីពិត ហើយក្នុងអំឡុងពេលដែលគាត់ស្វែងរកសេចក្ដីពិតនោះ គាត់ក៏បានធ្វើជាបូជាចារ្យឲ្យពរដល់ពួកទាហាន ដែលទៅច្បាំងនៅអឺរ៉ុបដើម្បីកាន់កាប់ប្រទេសអ៊ីតាលី។ នៅឆ្នាំ១៥១៥ នៅក្នុងសមរភូមិម៉ារីនញ៉ាណូ គាត់បានឃើញពួកកាតូលិកសម្លាប់ពួកកាតូលិកអស់រាប់ពាន់នាក់។ ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមក ស៊្វីងលីបានចម្លងបទគម្ពីរដោយផ្ទាល់ដៃ ហើយគាត់ក៏ចងចាំបទគម្ពីរភាសាក្រិចនោះជាច្រើនខដែរ។ នៅឆ្នាំ១៥១៩ គាត់បានរស់នៅក្រុងហ្សូរិចជាកន្លែងដែលមានពួកអ្នកនយោបាយសំខាន់ៗ។ នៅទីនោះ គាត់យល់ថានៅក្នុងវិហារមិនគួរបង្រៀនអ្វីដែលមិនមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងគម្ពីរទេ។ ប៉ុន្តែ តើគាត់អាចជួយអ្នកឯទៀតឲ្យមានទស្សនៈដូចគាត់យ៉ាងដូចម្ដេច?
«យើងមិនដែលឮការផ្សព្វផ្សាយបែបនេះពីមុនទេ»
ស៊្វីងលីជឿថា បើមនុស្សស្គាល់សេចក្ដីពិតក្នុងគម្ពីរ ពួកគេនឹងលែងទទួលយកសេចក្ដីបង្រៀនមិនពិតរបស់សាសនាទៀត។ ពេលគាត់បានក្លាយទៅជាបូជាចារ្យម្នាក់ក្នុងវិហារដ៏ធំមួយដែលមានឈ្មោះថាក្រូសមើនស្ទើក្នុងក្រុងហ្សូរិច គាត់បានចាប់ផ្ដើមផ្សព្វផ្សាយដោយចិត្តក្លាហានថា គាត់នឹងឈប់អានសៀវភៅខគម្ពីរភាសាឡាតាំងb ដែលពួកបព្វជិតបានរៀបចំឡើងអស់ជាច្រើនសតវត្សរ៍មកហើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ គាត់បានផ្សព្វផ្សាយពីសៀវភៅដំណឹងល្អទាំងបួនដោយផ្ទាល់ ពីជំពូកមួយទៅជំពូកមួយ ពីដើមដល់ចប់។ ជាជាងយកសំណេររបស់ពួកអ្នកផ្ដើមសាសនាមកពន្យល់ខគម្ពីរ គាត់ព្យាយាមស្វែងយល់បទគម្ពីរដែលពន្យល់បទគម្ពីរឯទៀត។—ធីម៉ូថេទី២ ៣:១៦
Sergio Azenha/Alamy Stock Photo
វិហារក្រូសមើនស្ទើក្នុងក្រុងហ្សូរិច
ពេលដែលគាត់ផ្សព្វផ្សាយ គាត់បានបញ្ជាក់ថាគម្ពីរមានប្រយោជន៍សម្រាប់ជីវិតប្រចាំថ្ងៃ។ គាត់ក៏បង្រៀនខ្នាតតម្រាសីលធម៌ដែលមាននៅក្នុងគម្ពីរ ហើយលើកឡើងអំពីអំពើប្រាសចាកសីលធម៌ដែលពួកបព្វជិតបានប្រព្រឹត្តដែរ។ ម្យ៉ាងទៀត គាត់ផ្សព្វផ្សាយថាសេចក្ដីបង្រៀនរបស់វិហារគឺខុស ដូចជាការគោរពប្រណិប័តន៍ម៉ារៀជាម្ដាយរបស់លោកយេស៊ូ ការអធិដ្ឋានទៅពួកអ្នកដែលពួកគេចាត់ទុកថាបរិសុទ្ធ និងការបង់លុយដើម្បីជួយមនុស្សស្លាប់ឲ្យរួចពីទោសជាដើម។ ដូច្នេះ តើមនុស្សមានប្រតិកម្មយ៉ាងណាក្រោយពីស្ដាប់សុន្ទរកថាដំបូងរបស់គាត់? មនុស្សខ្លះបាននិយាយថា៖«យើងមិនដែលឮការផ្សព្វផ្សាយបែបនេះពីមុនទេ»។ អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រម្នាក់បានសរសេរអំពីអ្នកកាន់សាសនាកាតូលិកដែលស្ដាប់សុន្ទរកថារបស់គាត់ថា៖«ពួកអ្នកដែលធ្លាប់ឈប់ចូលរួមវិហារដោយសារស្អប់ខ្ពើមការប្រព្រឹត្តដ៏ស្មោកគ្រោករបស់អ្នកដឹកនាំសាសនា ឥឡូវបានត្រឡប់មកវិញហើយ»។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៥២២ ពួកបព្វជិតសាសនាព្យាយាមប្រើពួកអ្នកនយោបាយនៅក្រុងហ្សូរិចឲ្យបញ្ឈប់ពួកអ្នកដែលប្រឆាំងនឹងលទ្ធិនៃវិហារ។ ជាលទ្ធផល ស៊្វីងលីបានត្រូវគេដាក់ទោស។ ដោយសារស៊្វីងលីមិនព្រមបោះបង់ចោលជំនឿរបស់គាត់ គាត់ក៏បានលាលែងពីតំណែងជាបូជាចារ្យនៅវិហារកាតូលិកទៀត។
តើស៊្វីងលីបានធ្វើអ្វី?
ទោះជាស៊្វីងលីលែងធ្វើជាបូជាចារ្យក្ដី គាត់នៅតែផ្សព្វផ្សាយយ៉ាងសកម្ម ហើយព្យាយាមជួយអ្នកឯទៀតឲ្យមានជំនឿដូចគាត់ដែរ។ ការផ្សព្វផ្សាយរបស់គាត់បានធ្វើឲ្យគាត់ល្បីល្បាញ ហេតុនេះ គាត់បានក្លាយទៅជាអ្នកនយោបាយដ៏មានឥទ្ធិពល។ តាមរយៈឥទ្ធិពលនោះគាត់បានធ្វើកំណែទម្រង់សាសនានៅក្រុងហ្សូរិច។ ជាឧទាហរណ៍ នៅឆ្នាំ១៥២៣ គាត់បានបញ្ចុះបញ្ចូលពួកអ្នកនយោបាយក្នុងក្រុងហ្សូរិចឲ្យបង្កើតច្បាប់មួយដែលថា បើអ្នកណាបង្រៀនសាសនាដែលមិនមានមូលដ្ឋានលើគម្ពីរ អ្នកនោះនឹងត្រូវមានទោស។ នៅឆ្នាំ១៥២៤ គាត់ក៏បានបញ្ចុះបញ្ចូលពួកគេឲ្យបង្កើតច្បាប់មួយដែលថាការគោរពបូជារូបព្រះគឺខុស។ ដូច្នេះ ទាហានស៊ីវិលរួមទាំងអ្នកផ្សព្វផ្សាយនៅតំបន់នោះ និងមនុស្សផ្សេងៗ បានសហការគ្នាដើម្បីបំផ្លាញអាសនៈ រូបព្រះ និងរូបផ្សេងៗ។ សៀវភៅមួយបានរៀបរាប់ថា៖«ក្រៅពីក្រុមវ៉ាយឃីងដែលធ្លាប់ប្លន់វិហារ មិនដែលមានក្រុមណាហ៊ានបំផ្លាញបែបនេះទេ»។ មកដល់ឆ្នាំ១៥២៥ គាត់បានបញ្ចុះបញ្ចូលពួកអាជ្ញាធរ ឲ្យយកដីធ្លីវិហារធ្វើជាមន្ទីរពេទ្យ និងអនុញ្ញាតឲ្យពួកសង្ឃនិងដូនជីរៀបការ។ គាត់ក៏បានប្ដូរពិធីអភិបូជារបស់សាសនាកាតូលិកទៅជាបុណ្យសាមញ្ញមួយដែលមានមូលដ្ឋានលើគម្ពីរ។ (កូរិនថូសទី១ ១១:២៣-២៥) អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រនិយាយថា ការខំប្រឹងរបស់ស៊្វីងលីបានធ្វើឲ្យអ្នកដឹកនាំនយោបាយនិងអ្នកដឹកនាំសាសនាសហការគ្នា និងបានត្រួសត្រាយផ្លូវក្នុងការកែទម្រង់ប្រព័ន្ធសាសនានៅក្រុងហ្សូរិច ហើយនាំឲ្យមានសាសនាថ្មីមួយហៅថាប្រូតេស្តង់(Zwingli—God’s Armed Prophet)។
គម្ពីរហ្សូរិចនេះដែលចេញនៅឆ្នាំ១៥៣៦ មាននៅមន្ទីរចាត់ការពិភពលោករបស់សាក្សីព្រះយេហូវ៉ា នៅវ័រវិក រដ្ឋញូវយ៉ក។
កិច្ចការដែលមានន័យបំផុតរបស់ស៊្វីងលីគឺការបកប្រែគម្ពីរ។ នៅក្នុងអំឡុងទសវត្សរ៍១៥២០ គាត់បានដឹកនាំបណ្ឌិតមួយក្រុមឲ្យបកប្រែគម្ពីរភាសាដើមហេប្រឺនិងភាសាក្រិច ជាមួយនឹងគម្ពីរសេបធួជីនភាសាក្រិចនិងគម្ពីរវ៉ុលកេតភាសាឡាតាំង។ វិធីដែលគេធ្វើដើម្បីបកប្រែគឺសាមញ្ញ។ ពួកគេបានអានខគម្ពីរភាសាដើមនីមួយៗ ព្រមទាំងសេចក្ដីបកប្រែគម្ពីរផ្សេងៗ ហើយពួកគេពិចារណាខគម្ពីរនោះជាមួយគ្នា ថាខគម្ពីរនោះមានន័យយ៉ាងណា? ហើយសរសេរអ្វីដែលពួកគេបានរកឃើញ។ កិច្ចការរបស់ពួកគេគឺពន្យល់និងបកប្រែគម្ពីរដែលជាបណ្ដាំព្រះ។ ដូច្នេះ ជាលទ្ធផលគេបានសម្រេចកិច្ចការដ៏ធំមួយគឺ ពួកគេបានចេញគម្ពីរហ្សូរិច ក្បាលទី១ ដែលបានចេញនៅឆ្នាំ១៥៣១។
ទោះជាស៊្វីងលីប្រហែលមានចិត្តស្មោះក្ដី តែគាត់មិនគោរពជំនឿរបស់អ្នកឯទៀត ហើយគាត់ជាមនុស្សឆាប់ខឹង។ ជាឧទាហរណ៍ នៅឆ្នាំ១៥២៥ គាត់បានចូលរួមកាត់ក្ដីនិកាយមួយទៀតដែលមិនយល់ស្របនឹងជំនឿគាត់ ស្ដីអំពីការជ្រមុជទឹកឲ្យទារក។ ពេលតុលាការកាត់ទោសប្រហារជីវិតអ្នកដែលប្រឆាំងនឹងការជ្រមុជទឹកឲ្យទារក ស៊្វីងលីមិនបានប្រឆាំងនឹងការកាត់ទោសដ៏សាហាវនោះឡើយ។ បន្ថែមទៀត គាត់ក៏បានជំរុញពួកអ្នកដឹកនាំនយោបាយឲ្យប្រើកម្លាំងយោធាដើម្បីបង្ខំមនុស្សឲ្យទទួលយកជំនឿថ្មីនោះ។ ប៉ុន្តែ នៅតំបន់មួយចំនួនក្នុងប្រទេសស្វីសដែលមានអ្នកកាន់សាសនាកាតូលិកយ៉ាងខ្លាំង បានប្រឆាំងនឹងការកែទម្រង់ថ្មីនេះ ហើយនេះបាននាំឲ្យមានសង្គ្រាមស៊ីវិល។ ស៊្វីងលីក៏បានចូលរួមជាមួយនឹងពួកទាហានពីក្រុងហ្សូរិច ដើម្បីចូលប្រយុទ្ធក្នុងសង្គ្រាមនោះ ហើយនៅទីនោះគេបានសម្លាប់គាត់ កាលដែលគាត់មានអាយុ៤៧ឆ្នាំ។
អ្វីដែលស៊្វីងលីបានបន្សល់ទុក
ហ៊ុលទ្រីក ស៊្វីងលី គឺជាបុគ្គលដ៏សំខាន់ម្នាក់ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ។ គាត់មានឈ្មោះល្បី តែគាត់មិនល្បីដល់ម៉ាធិន លូធើ និងចន ខាលវិនដែលជាអ្នកធ្វើកំណែទម្រង់សាសនាទេ។ ស៊្វីងលីបានបដិសេធសេចក្ដីបង្រៀនសាសនាកាតូលិករ៉ូមយ៉ាងចំៗ។ គាត់ធ្វើដូច្នេះ គឺខ្លាំងជាងអ្វីដែលលូធើបានធ្វើទៅទៀត។ ការខំព្យាយាមរបស់គាត់បាននាំឲ្យមនុស្សស្រួលទទួលយកទស្សនៈរបស់ខាលវិន។ ហេតុនេះហើយបានជាគេចាត់ទុកស៊្វីងលីជាបុគ្គលសំខាន់ទី៣ដែលបានធ្វើកំណែទម្រង់សាសនា។
កិច្ចការដែលស៊្វីងលីបានធ្វើមានទាំងល្អ មានទាំងមិនល្អ។ អ្វីដែលមិនល្អគឺ ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយពីទស្សនៈរបស់គាត់ គាត់បានចូលប្រឡូកក្នុងរឿងនយោបាយនិងសង្គ្រាម។ ដោយធ្វើដូច្នេះ គាត់មិនបានធ្វើតាមគំរូរបស់លោកយេស៊ូទេ គឺលោកមិនចូលរួមខាងនយោបាយ ហើយលោកបង្រៀនអ្នកកាន់តាមលោកឲ្យស្រឡាញ់សត្រូវ មិនមែនសម្លាប់ពួកគេឡើយ។—ម៉ាថាយ ៥:៤៣, ៤៤; យ៉ូហាន ៦:១៤, ១៥
ទោះជាយ៉ាងនោះក៏ដោយ ស៊្វីងលីបានត្រូវគេទទួលស្គាល់ថាជាបុគ្គលម្នាក់ដែលមានចិត្តខ្នះខ្នែងរៀនគម្ពីរ ហើយបានតាំងចិត្តផ្សព្វផ្សាយអំពីអ្វីដែលគាត់បានរៀន។ គាត់បានរកឃើញសេចក្ដីពិតជាច្រើនក្នុងគម្ពីរ ហើយគាត់ក៏បានជួយអ្នកឯទៀតឲ្យធ្វើដូច្នោះដែរ។
a សេចក្ដីបង្រៀនទាំងនោះបានបង្កើតដោយពួកអ្នកដឹកនាំខាងវិហារ ដែលថាមនុស្សនឹងរងទុក្ខនៅកន្លែងធ្វើទារុណកម្មមួយក្រោយពីពួកគេបានស្លាប់ តែទោសនោះអាចកាត់បន្ថយឬបំបាត់តែម្ដង បើពួកគេឲ្យប្រាក់ដល់បូជាចារ្យ។
b នេះជាសៀវភៅខគម្ពីរដែលគេបានជ្រើសរើសទុកជាមុន សម្រាប់អានអស់មួយឆ្នាំ។