ផ្នែកទី១
តើមានគោលបំណងសម្រាប់ជីវិតទេ?
១. តើសំនួរអ្វីដែលគេសួរជាញឹកញយអំពីគោលបំណងនៃជីវិត ហើយបុគ្គលម្នាក់មានគំនិតយ៉ាងណាអំពីរឿងនេះ?
មិនយូរមិនឆាប់ មនុស្សសឹងតែគ្រប់រូបនឹងងឿងឆ្ងល់ ថាតើអ្វីទៅជាគោលបំណងនៃជីវិត។ តើត្រូវខំធ្វើការដើម្បីចម្រើនជីវភាពរស់នៅរបស់យើង ចិញ្ចឹមគ្រួសារយើង ហើយស្លាប់ទៅវិញក្រោយពេលប្រហែល ៧០ ឬ ៨០ ឆ្នាំ ហើយរួចមក ក៏លែងរស់នៅជានិរន្តរ៍ឬ? មនុស្សវ័យក្មេងម្នាក់ដែលគិតដូចនេះបាននិយាយថា គ្មានគោលបំណងឯទៀតណាក្នុងជីវិតទេ ក្រៅពី «រស់នៅ បង្កើតកូន មានចិត្តសប្បាយ ហើយស្លាប់ទៅវិញ»។ ប៉ុន្តែ តើគំនិតនេះត្រូវទេ? តើមនុស្សពិតជាស្លាប់ទៅ ហើយចប់តែប៉ុណ្ណោះឬ?
២, ៣. ហេតុអ្វីក៏ការរកឲ្យមានទ្រព្យសម្បត្ដិមិនអាចបំពេញគោលបំណងក្នុងជីវិត?
២ មនុស្សជាច្រើននៅបូព៌ានិងបស្ចិមប្រទេសយល់ថា គោលបំណងសំខាន់បំផុតក្នុងការរស់នៅគឺ រកឲ្យមានទ្រព្យសម្បត្ដិច្រើន។ គេជឿថា នេះអាចនាំឲ្យជីវិតបានសប្បាយ ហើយមានន័យផង។ ប៉ុន្តែ ចុះយ៉ាងណាដែរ ចំពោះពួកអ្នកដែលមានទ្រព្យសម្បត្ដិហូរហៀរហើយនោះ? អ្នកនិពន្ធជនជាតិកាណាដាម្នាក់ឈ្មោះ ហារ៉ី ប៊្រូស្ស មានប្រសាសន៍ថា៖ «ពួកអ្នកមានជាច្រើននាក់ទទូចថា គេមិនសប្បាយចិត្តទេ»។ លោកក៏មានប្រសាសន៍ទៀតថា៖ «ការស្ទង់មតិមហាជនបង្ហាញប្រាប់នូវការអស់សង្ឃឹមយ៉ាងខ្លាំង នៅទ្វីបអាមេរិកខាងជើង . . . តើមានអ្នកណា សប្បាយចិត្តទេនៅក្នុងលោកនេះ? បើមានមែន តើអ្វីទៅជាកូនសោនៃសុភមង្គលនោះ»?
៣ អតីតប្រធានាធិបតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិកឈ្មោះ ជីម្មី ខារតឺរ បានថ្លែងថា៖ «យើងបានរកឃើញថា ការមានរបស់របរនិងប្រើប្រាស់ចាយរបស់របរទាំងនេះ គឺមិនស្កប់ចិត្តយើងក្នុងការចង់បានន័យក្នុងជីវិតឡើយ . . . ការគរទុកទ្រព្យសម្បត្ដិមិនអាចបំពេញជីវិតដ៏គ្មានន័យ ជីវិតដ៏គ្មានសេចក្ដីទុកចិត្តនិងគ្មានគោលបំណងនោះទេ»។ អ្នកដឹកនាំនយោបាយម្នាក់ទៀតបាននិយាយថា៖ «អស់រយៈបីបួនឆ្នាំហើយ ឥឡូវនេះ ដែលខ្ញុំបានខំស្វែងរកយ៉ាងខ្លាំងនូវសេចក្ដីពិតអំពីរូបខ្ញុំនិងជីវិតខ្ញុំ មនុស្សជាច្រើននាក់ដែលខ្ញុំស្គាល់ក៏ខំស្វែងរកដែរ។ មនុស្សកាន់តែច្រើនឡើងក៏សួរថា ‹តើមនុស្សយើងជាអ្នកណា? តើអ្វីទៅជាគោលបំណងរបស់យើង›»?
ស្ថានភាពរឹតតែពិបាកខ្លាំងឡើង
៤. ហេតុអ្វីបានជាមនុស្សខ្លះមិនជឿថាជីវិតមានគោលបំណង?
៤ មនុស្សជាច្រើនមិនជឿថាជីវិតមានគោលបំណងទេ ពេលគេឃើញស្ថានភាពរស់នៅរឹតតែពិបាកខ្លាំងឡើង។ ទូទាំងពិភពលោក មនុស្សជាងមួយរយកោដិនាក់មានជម្ងឺឈឺធ្ងន់ ឬខ្វះជាតិចំណីអាហារ ដែលបណ្ដាលឲ្យកូនក្មេងស្លាប់រៀងរាល់ឆ្នាំ ប្រមាណដប់លាននាក់ គ្រាន់តែនៅក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិកប៉ុណ្ណោះ។ ប្រជាជនលើផែនដីមានចំនួនជិតដល់ ៦ រយកោដិ ក៏កើនចំនួនរឹតតែច្រើនឡើង ដែលមានជាង ៩០ លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ ហើយជាង ៩០ ភាគរយនៃការកើនឡើងនោះ គឺនៅក្នុងប្រទេសឱនថយ។ ប្រជាជនរឹតតែច្រើនឡើងជាដរាបនេះក៏ត្រូវការចំណីអាហារ ផ្ទះសម្បែង និងឧស្សាហកម្មច្រើនថែមទៀត ហើយនេះក៏នាំឲ្យមានធាតុកខ្វក់ពីឧស្សាហកម្មនិងប្រភពផ្សេងៗ ដែលបណ្ដាលឲ្យខូចខាតដល់ដី ទឹក និងខ្យល់ថែមទៀត។
៥. តើមានអ្វីកើតឡើងដល់រុក្ខជាតិលើផែនដី?
៥ សៀវភៅការចាយប្រើប្រាស់ខាងយោធានិងសង្គមនៃពិភពលោក ១៩៩១ រាយការណ៍ថា៖ «រៀងរាល់ឆ្នាំ ផ្ទៃព្រៃឈើទំហំប៉ុនផ្ទៃដី [ប្រទេសអង់គ្លេស]ទាំងមូលបានត្រូវកាប់បំផ្លាញ។ បើ (កាប់បំផ្លាញ) តាមកំរិតឥឡូវនេះ នោះដល់ឆ្នាំ ២០០០ យើងនឹងជំរះព្រៃឈើអស់ ៦៥ ភាគរយ ពីតំបន់ភូមិភាគនៃឧណ្ហប្បទេស»។ យោងទៅតាមក្រសួង អ.ស.ប. ដើមឈើ ១០ ដើមត្រូវកាប់នៅតំបន់ទាំងនោះ ហើយមានតែ ១ ដើមត្រូវដាក់ដាំ។ នៅទ្វីបអាហ្វ្រិក ២០ ដើមត្រូវកាប់ មានតែ ១ ដើមត្រូវដាក់ដាំវិញ។ ដូច្នេះ ទីវាលរហោស្ថាន៍ក៏រីកធំឡើងៗ ហើយរាល់ឆ្នាំ ផ្ទៃដីទំហំប៉ុនប្រទេសបែលហ្ស៊ិកត្រូវបាត់បង់ សំរាប់ប្រើប្រាស់ខាងកសិកម្ម។
៦, ៧. តើបញ្ហាអ្វីខ្លះដែលមេដឹកនាំមនុស្សដោះស្រាយមិនបាន ដូច្នេះតើមានសំនួរអ្វីដែលត្រូវតែឆ្លើយជាចាំបាច់?
៦ ថែមទៅទៀត ក្នុងសតវត្សទី ២០ នេះ ចំនួនមនុស្សស្លាប់ដោយសង្គ្រាមគឺបួនដងប្រៀបនឹងចំនួនទាំងអស់បញ្ចូលគ្នាពីក្នុងបួនសតវត្សមុន។ គ្រប់ទីកន្លែងក៏មានបទឧក្រិដ្ឋរឹតតែច្រើនឡើង ជាពិសេសគឺបទឧក្រិដ្ឋឃោរឃៅ។ ការទាស់ទែងគ្នាក្នុងក្រុមគ្រួសារ ការប្រើគ្រឿងញៀន រោគអេដស៍ រោគឆ្លងដោយការរួមដំណេក និងកត្ដាអាក្រក់ឯទៀតក៏ធ្វើឲ្យជីវិតរស់នៅពិបាកខ្លាំងឡើងដែរ។ ហើយមេដឹកនាំពិភពលោកមិនអាចដោះស្រាយបញ្ហាជាច្រើន ដែលធ្វើទុក្ខដល់គ្រួសារមនុស្សឡើយ។ ម្ល៉ោះហើយ យើងអាចយល់បាននូវមូលហេតុដែលមនុស្សសួរថា៖ តើអ្វីទៅជាគោលបំណងនៃជីវិត?
៧ តើពួកអ្នកប្រាជ្ញនិងមេដឹកនាំសាសនាបានដោះស្រាយយ៉ាងណាដែរ ចំពោះសំនួរនេះ? ក្រោយពេលជាច្រើនសតវត្សមកនេះ តើពួកគេបានផ្ដល់ឲ្យចម្លើយដ៏ត្រូវចិត្តទេ?
ពួកគេនិយាយយ៉ាងដូចម្ដេច
៨, ៩. (ក) តើអ្នកប្រាជ្ញចិនម្នាក់មានប្រសាសន៍យ៉ាងដូចម្ដេចអំពីគោលបំណងជីវិត? (ខ) តើបុគ្គលដែលរួចរស់ជីវិតពីមរណជំរំរបស់ណាត្ស៊ីបានថ្លែងយ៉ាងណា?
៨ អ្នកប្រាជ្ញលទ្ធិខុងជឺ ឈ្មោះ ធូ វៃ-មីង មានប្រសាសន៍ថា៖ «ន័យដ៏ខ្ពស់បំផុតនៃជីវិតគឺឃើញក្នុងជីវិតរស់នៅជាធម្មតារបស់មនុស្ស»។ យោងទៅតាមទស្សនៈនេះ មនុស្សលោកតែងតែកើតមានតមក រួចខំពុះពាររស់នៅ ហើយស្លាប់ទៅវិញ។ ចំពោះទស្សនវិស័យបែបនេះគឺមានសេចក្ដីសង្ឃឹមតិចតួចណាស់។ ហើយតើទស្សនៈនេះត្រូវមែនឬ?
៩ លោក អែល្លី វីសែល ជាអ្នករួចរស់ជីវិតពីមរណជំរំរបស់ណាត្ស៊ីកាលសង្គ្រាមលោកលើកទី២ បានកត់សម្គាល់ថា៖ « ‹ហេតុអ្វីក៏មនុស្សយើងនៅក្នុងលោកនេះ›? នោះគឺជាសំនួរដ៏សំខាន់បំផុត ដែលមនុស្សត្រូវតទល់។ . . . ខ្ញុំជឿថាជីវិតមានន័យ ថ្វីបើមានសេចក្ដីស្លាប់ដ៏ឥតន័យ ដែលខ្ញុំបានឃើញនោះក៏ដោយ»។
១០, ១១. (ក) តើអ្នកតែងសេចក្ដីម្នាក់បង្ហាញយ៉ាងណា ថាមនុស្សឥតមានចម្លើយនោះ? (ខ) ហេតុអ្វីក៏ទស្សនៈរបស់អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រខាងវិវត្តន៍ម្នាក់មិនអាចគាប់ចិត្តមនុស្ស?
១០ អ្នកតែងសេចក្ដីម្នាក់ឈ្មោះ វឺរ៍ម៉ុន រ៉យស្ដឺរ៍ បានថ្លែងថា៖ «ក្នុងការសញ្ជឹងគិតអំពីមនុស្ស . . . អំពីទីកន្លែងរបស់គេក្នុងសកលលោក នោះយើងគិតមិនបានសម្រេចប៉ុន្មានទេតាំងពីដើមរៀងមក។ យើងនៅតែមិនទាន់អាចឆ្លើយសំនួរដែលថា តើមនុស្សយើងជាអ្នកណា ហេតុអ្វីក៏យើងនៅក្នុងលោកនេះ ហើយអ្វីទៅដែលរង់ចាំយើងនៅអនាគតនោះ»។
១១ លោក ស្ទេផាន ជេយ ហ៊្គូល ជាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រខាងវិវត្តន៍កត់សម្គាល់ថា៖ «យើងប្រហែលចង់បានជាខ្លាំងនូវចម្លើយ ‹ខ្ពស់ឧត្តម›—ប៉ុន្តែរកមិនបានទេ»។ ចំពោះពួកអ្នកវិវឌ្ឍនិយមបែបនេះ ជីវិតគឺជាការពុះពារនៃរូបមាំទាំជាងគេ ដើម្បីរស់រាន ហើយសេចក្ដីស្លាប់បញ្ចប់អ្វីៗទាំងអស់។ ចំពោះទស្សនៈនេះក៏គ្មានសេចក្ដីសង្ឃឹមដែរ។ ប៉ុន្តែតើទស្សនៈនេះត្រូវដែរឬអី?
១២, ១៣. តើអ្វីជាទស្សនៈរបស់ពួកអ្នកដឹកនាំសាសនា ហើយតើទស្សនៈទាំងនេះធ្វើឲ្យស្កប់ចិត្តជាងទស្សនៈនៃជនឥតទាក់ទងនឹងសាសនាឬទេ?
១២ មេដឹកនាំសាសនាជាច្រើននាក់និយាយថា គោលបំណងនៃជីវិតគឺត្រូវរស់នៅធ្វើអំពើល្អ ដើម្បីដល់ពេលស្លាប់ទៅ ព្រលឹងគេអាចទៅរស់អស់កល្បជានិច្ចនៅឯស្ថានសួគ៌។ រីឯផលនៃមនុស្សអាក្រក់វិញ គឺត្រូវរងទារុណកម្មអស់កល្បជានិច្ចក្នុងភ្លើងនរក។ ប៉ុន្តែ ស្របតាមជំនឿនេះ នៅលើផែនដីនឹងមានតែជីវិតរស់នៅដ៏មិនត្រូវចិត្តដដែលៗតទៅ ដូចមានស្រាប់មកហើយក្នុងអស់ទាំងប្រវត្ដិសាស្ត្រ។ តែបើព្រះមានគោលបំណងឲ្យមនុស្សរស់នៅក្នុងស្ថានសួគ៌ដូចទេវតាមែន ហេតុអ្វីក៏ទ្រង់មិនបង្កើតពួកគេតាមហ្នឹងទៅ ដូចដែលទ្រង់បានបង្កើតពួកទេវតាមកនោះ?
១៣ សូម្បី តែពួកបព្វជិតក៏មានការពិបាកនឹងទស្សនៈបែបនេះដែរ។ បណ្ឌិត វ. រ. អ៊ីនធឺ ជាអតីតព្រឹទ្ធសមាជិកនៃមហាវិហារសន្តប៉ុលនៅក្រុងឡនដុន មានប្រសាសន៍ថា៖ «អស់មួយជីវិតហើយ ខ្ញុំបានប្រឹងប្រែងស្វែងរកគោលបំណងនៃជីវិត។ ខ្ញុំបានខំដោះស្រាយបញ្ហាបីយ៉ាង ដែលហាក់ដូចជាសំខាន់ជានិច្ចចំពោះខ្ញុំ គឺ៖ បញ្ហានៃភាពអស់កល្បជានិច្ច បញ្ហាខាងបុគ្គលិកលក្ខណៈមនុស្ស និងបញ្ហាខាងអំពើអាក្រក់។ ខ្ញុំឥតបានជោគជ័យទេ សូម្បី តែបញ្ហាមួយក៏ខ្ញុំដោះស្រាយមិនបានផង»។
អានុភាព
១៤, ១៥. តើទស្សនៈដែលមិនស្របគ្នាមានអានុភាពអ្វីលើមនុស្សជាច្រើន?
១៤ តើគំនិតដ៏ច្រើនខុសៗគ្នាទាំងនេះរបស់ពួកអ្នកប្រាជ្ញនិងមេដឹកនាំសាសនាចំពោះសំនួរអំពីគោលបំណងនៃជីវិត មានអានុភាពយ៉ាងណាដែរ? មនុស្សជាច្រើនឆ្លើយតបដូចមនុស្សចាស់ម្នាក់ដែលថា៖ «ខ្ញុំបានសួរសឹងតែមួយអាយូសហើយ ថាហេតុអ្វីបានជាខ្ញុំនៅក្នុងលោកនេះ។ បើសិនជាមានគោលបំណងមែន នោះខ្ញុំឥតរវល់ទៀតទេ»។
១៥ មនុស្សជាច្រើនដែលសង្កេតមើលទស្សនៈច្រើនសន្ធឹកក្នុងចំណោមសាសនាពិភពលោក សន្និដ្ឋានថា មិនជាការសំខាន់ទេ ចំពោះអ្វីដែលបុគ្គលម្នាក់ជឿនោះ។ គេយល់ថាសាសនាគ្រាន់តែជាការបំបែរចិត្តប៉ុណ្ណោះ ជាអ្វីមួយដែលផ្ដល់សេចក្ដីសុខសាន្តដល់ចិត្តនិងសេចក្ដីសម្រាលទុក្ខ ដើម្បីឲ្យគេអាចលៃលកដោះស្រាយបញ្ហានៃជីវិត។ អ្នកខ្លះទៀតយល់ថា សាសនាគឺគ្រាន់តែជាជំនឿឆ្វេងប៉ុណ្ណោះ។ គេយល់ថាលទ្ធផលនៃការស្មានរបស់សាសនា ជាច្រើនសតវត្សមកនេះ មិនបានឆ្លើយសំនួរអំពីគោលបំណងជីវិតទេ ហើយក៏មិនបានធ្វើឲ្យការរស់នៅរបស់មនុស្សសាមញ្ញបានប្រសើរឡើងដែរ។ មែនហើយ ប្រវត្ដិសាស្ត្របានបង្ហាញថា សាសនានៃពិភពលោកនេះតែងតែរារាំងមនុស្សលោកមិនឲ្យចំរើនជឿនលឿន ហើយបានបណ្ដាលឲ្យកើតមានការស្អប់គ្នានិងសង្គ្រាមទៅវិញ។
១៦. តើការស្វែងរកគោលបំណងនៃជីវិតជាការសំខាន់យ៉ាងណា?
១៦ ប៉ុន្តែ តើជាការសំខាន់ឬទេ ក្នុងការស្វែងរកសេចក្ដីពិតអំពីគោលបំណងជីវិតនោះ? លោក វីកតឺរ៍ ហ្វ្រែងល៍ ជាអ្នកមានវិជ្ជាជីវៈខាងសុខភាពនិងខាងចិត្ត បានមានប្រសាសន៍ឆ្លើយថា៖ «ការខិតខំស្វែងរកន័យក្នុងជីវិត គឺជាកម្លាំងដ៏សំខាន់បំផុតដែលជំរុញចិត្តមនុស្ស។ . . . ខ្ញុំហ៊ាននិយាយថា ក្នុងលោកីយ៍នេះគឺគ្មានអ្វីដ៏ស័ក្ដិសិទ្ធិ ដែលជួយគេឲ្យបានរួចផុតពីស្ថានភាពដ៏ពិបាកបំផុត ដូចការដឹងថាជីវិតគេមានន័យនោះឡើយ»។
១៧. តើមានសំនួរអ្វីដែលយើងត្រូវតែសួរឥឡូវនេះ?
១៧ ពីព្រោះទស្សនវិជ្ជារបស់មនុស្សនិងសាសនាមិនបានពន្យល់ឲ្យត្រូវចិត្តសោះអំពីគោលបំណងនៃជីវិត តើយើងអាចបែរទៅឯណាទៀត ដើម្បីឲ្យដឹងថាអ្វីជាគោលបំណងនៃជីវិតនោះ? តើមានប្រភពនៃប្រាជ្ញាដ៏ប្រសើរឧត្តម ដែលអាចប្រាប់យើងនូវសេចក្ដីពិតអំពីរឿងនេះទេ?
បើគ្មានសេចក្ដីបញ្ជាក់ថែមទៀតទេ នោះបទគម្ពីរនៅក្នុងសៀវភៅស្តើងនេះ គឺបានដកស្រង់ចេញពីសេចក្ដីបកប្រែជាភាសាខ្មែរ ពីសមាគមខ្មែរនៃព្រះគម្ពីរបរិសុទ្ធ ដែលផ្សាយចេញក្នុងឆ្នាំ១៩៥៤។ បើមាន «ព.ថ.» នៅបន្ទាប់ពីបទគម្ពីរណា នោះបញ្ជាក់ថាបទនោះបានដកស្រង់ចេញពី សេចក្ដីបកប្រែពិភពលោកថ្មីនៃបទគម្ពីរបរិសុទ្ធ ជាភាសាអង់គ្លេស។
[រូបភាពនៅទំព័រ៤]
«រៀងរាល់ឆ្នាំ ផ្ទៃព្រៃឈើទំហំប៉ុនផ្ទៃដី [ប្រទេសអង់គ្លេស] ទាំងមូល បានត្រូវកាប់បំផ្លាញ»
[រូបភាពនៅទំព័រ៥]
«ខ្ញុំបានសួរសឹងតែមួយអាយូសហើយ ថាហេតុអ្វីបានជាខ្ញុំនៅក្នុងលោកនេះ»