“Mupashi Ukebakeba . . . Byazhika bya Lesa”
“Mupashi ukebakeba byonse, ne bine byazhika bya Lesa.”—1 KO. 2:10.
1. Mwingilo ka wingila mupashi wazhila Paulo ye alumbulula pa 1 Kolinda 2:10, kabiji mepuzho ka epuzhiwa?
TUSANTA bingi pa mwingilo wingila mupashi wazhila wa Yehoba! Binembelo byamba pa mupashi kuba amba nkwasho, bupe, ushimuna kabiji witulombelako. (Yoa. 14:16; Byu. 2:38; Loma 8:16, 26, 27) Mutumwa Paulo walumbulwile mwingilo mukwabo wanema wingila mupashi wazhila amba: “Mupashi ukebakeba byonse, ne bine byazhika bya Lesa.” (1 Ko. 2:10) Kya kine, Yehoba wingijisha mupashi wanji wazhila kusolola byazhika bya bukine bwa ku mupashi. Kwakubula buno bukwasho, twakonsha kumvwisha byepi nkebelo ya Yehoba? (Tangai 1 Kolinda 2:9-12.) Nangwa byonkabyo, kwikala kwipuzha mepuzho avula nabiji a kuba amba: Mupashi ukebakeba byepi “byazhika bya Lesa”? Mu myaka kitota kitanshi C.E., Yehoba wasolwele bino bintu kupichila mwi bañanyi? Lelo jino, mupashi ukebakeba byepi bino bintu byazhika kabiji kupichila mwi bañanyi?
2. Mu ñanyi mashinda abiji mupashi mo engijila?
2 Yesu wamwesheshe mashinda abiji afwainwa kwingijilamo mupashi. Panyumatu ya lufu lwanji, Yesu waambijile batumwa banji amba: “Nkwasho, ye Mupashi Wazhila, ye bakatuma Batata mu jizhina jami, aye ukemufunjisha bintu byonsetu, ye ukemuvulula byonse byo naambile nenu.” (Yoa. 14:26) Onkao mambo, mupashi wazhila ukekala mufunjishi kabiji wa kuvululañanako. Byo aji mufunjishi, ukwasha bena Kilishitu kukwatankanya bintu byo babujile kumvwisha kimye kitanshi. Byo aji wa kuvululañanako, wibakwasha kuvuluka ne kwingijisha byaambiwapo.
Mu Myaka Kitota Kitanshi
3. Ñanyi byambo bya kwa Yesu byamwesheshenga kuba amba “byazhika bya Lesa” bikasololwanga pachepache?
3 Yesu wafunjishe baana banji ba bwanga bukine bwavula bo babujile kumvwapo kala ne. Nangwa byonkabyo, bakijinga na byavula byo bafwainwe kufunda. Yesu waambijile batumwa amba: “Amiwa nji na bintu byavula bya kwimubula, bino kechi mwakonsha kwibitambula katataka ne. Pakuba aye Mupashi wa bukine, byo akeya, ukemutangijila ku byonse bya kine.” (Yoa. 16:12, 13) Onkao mambo, Yesu wamwesheshe kuba amba kupichila mu mupashi wazhila, bintu byazhika bya ku mupashi bikasololwanga pachepache.
4. Pa juba ja Pentekosita mu 33 C.E., mupashi waingijile byepi mwingilo wa bufunjishi ne wa kuvululañanako?
4 Pa juba ja Pentekosita mu 33 C.E., “mupashi wa bukine” wafikile, ne kwitulukila pa bena Kilishitu 120 bashonkenejile mu Yelusalema. Kino kyamwekejile mu byo bamwenenga ne byo baambilenga. (Byu. 1:4, 5, 15; 2:1-4) Baana ba bwanga baambijile mu njimi yapusana pusana pa “mambo a mingilo ikatampe ya Lesa.” (Byu. 2:5-11) Kino kyajinga kimye kya kusololwa kwa bintu bipya. Ngauzhi Yoela waambijile jimo kuba amba mupashi wazhila uketululwa. (Yoe. 2:28-32) Bantu Bamwenengako bemwenejile byo bwafikizhiwenga mu jishinda jo babujile kuketekela, kabiji mutumwa Petelo watendekele kwibalumbulwila mwatajile bino byonse. (Tangai Byubilo 2:14-18.) Onkao mambo mupashi wazhila waingijile mwingilo wa bufunjishi mu kumwesha Petelo kuba amba byamwekejile baana ba bwanga byafikizhenga bungauzhi bwa kala. Kabiji mupashi waingijile ne mwingilo wa kwibavululamo, mambo Petelo kechi waambiletu pe Yoela ne, bino waambile ne pa masalamo abiji a kwa Davida. (Sala. 16:8-11; 110:1; Byu. 2:25-28, 34, 35) Byonse byo bamwene ne kumvwa aba bakonkenejile pamo byajinga byazhika bya kwa Lesa.
5, 6. (a) Panyuma ya Pentekosita mu 33 C.E., ñanyi mepuzho a pa mambo a lulayañano lupya akebewenga kukumbulwa? (b) Ano mepuzho aishileko kupichila mwi bañanyi, kabiji bafuukwilepo byepi?
5 Kwajinga bintu byavula byakebewenga kwibilumbulula bulongo pa kuba’mba bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi bakonshe kwibyumvwisha. Kyakumwenako, kwajinga mepuzho a pa mambo a lulayañano lupya lwatendekele kwingila pa joja juba ja Pentekosita. Nanchi lulayañano lupya lwajingatu lwa Bayudea ne bantu bakwabo baalukile ke Bayudea nyi? Abya Bangetila nabo bebatambwijile mu luno lulayañano ne kushingwa na mupashi wazhila nyi? (Byu. 10:45) Nanchi banabalume Bangetila bafwainwe kutwela mu mukanda ne kukokela Mizhilo ya Mosesa nyi? (Byu. 15:1, 5) Ano ajinga mepuzho anema bingi. Mupashi wa Yehoba wafwainwe kukebakeba bino byazhika. Nanchi wafwainwe kwingila kupichila mwi bañanyi?
6 Wafwainwe kwingila kupichila mu balongo bajinga na mutembo baletele mambo onse akebewenga kulangulukapo. Petelo, Paulo ne Banabasa bajingapo pa kupwila kwa jibumba jitangijila kabiji balumbulwile pa mambo a Yehoba byo atendekele kuta muchima Bangetila babujile kutwela mu mukanda. (Byu. 15:7-12) Panyuma ya kwisamba pa bino bintu ne byobya byaambiwapo mu Binembelo bya Kihebelu, kabiji ne na bukwasho bwa mupashi wazhila, jibumba jitangijila jafuukwilepo bya kuba. Kepo banembejile bipwilo makalata a kwibabula byo bafuukwilepo.—Tangai Byubilo 15:25-30; 16:4, 5; Efi. 3:5, 6.
7. Bukine bwazhika bwasolwelwe mu ñanyi jishinda?
7 Bintu bikwabo byavula byalumbulwilwe bulongo kupichila mu binembelo byanembelwe na mupashi bya kwa Yoano, Petelo, Yakoba ne Paulo. Pano bino, pa kimye kimo panyuma ya kupwisha kunemba Binembelo bya bwina Kilishitu, bya bupe bya bungauzhi ne bya kukumya byamwesheshenga maana byapwile. (1 Ko. 13:8) Nanchi mupashi watwajijile kwikala mufunjishi ne kuvululañanako nyi? Abya watwajijile kukwasha bena Kilishitu kukebakeba byazhika bya Lesa nyi? Bungauzhi bwamwesheshe amba ukatwajijila.
Mu Kimye kya ku Mpelo
8, 9. Bañanyi bakonsheshe ‘kusama’ ne kwikala na maana a ku mupashi mu kimye kya ku mpelo?
8 Byo aambilenga pa kimye kya ku mpelo, malaika waambijile jimo amba: ‘Ba maana bakasama nobe kusama kwa jiulu; ne boba balulwila bakwabo bavula ku bololoke bakasama nobe tubangabanga twa mwiulu myaka ne myaka. . . . ne maana a kuyuka bintu akayanga na kunanuka.’ (Da. 12:3, 4) Bañanyi bakonsheshe kwikala na maana ne kusama? Yesu wapaine kyakumwenako mu kishimpi kyanji kya kajo ne bincha. Pa mambo a “juba jikapelako,” Yesu waambile amba: “Ponkapo baoloka bakasama pamo no juba mu bufumu bwa Shabo.” (Mat. 13:39, 43) Mu ndumbulwilo yanji, Yesu wayukanyikishe “baoloka” kuba amba bo ‘baana ba mu bufumu,’ ko kuba’mba bena Kilishitu bashingwa.—Mat. 13:38.
9 Nanchi bena Kilishitu bashingwa bonse bakonsheshe ‘kusama’ nyi? Twakonsha kwamba amba, ee, mambo bena Kilishitu bonse basapwila, kulenga baana bwanga, kabiji ne kwikosesha bene na bene pa kupwila. Bashingwa bakonsheshe kwikala bakumwenako. (Zeka. 8:23) Nangwa byonkabyo, kununga pa bino, byazhika byafwainwe kusololwa mu kimye kya ku mpelo. Buno bonka bungauzhi bwanembele Danyela ‘babikilepo ne katetesho’ poso kyonkakya kimye kyatongwelwe. (Da. 12:9) Mupashi wakonsheshe kukebakeba byepi mu bino bintu byazhika kabiji kupichila mwi bañanyi?
10. (a) Mupashi usolola byazhika bya bukine kupichila mwi bañanyi mu ano moba a ku mpelo? (b) Londololai bukine pa mambo a nzubo ikatampe ya ku mupashi ya Yehoba byo bwalumbulwilwe.
10 Umvwe kimye kya kusolola bintu bya ku mupashi kyafika mu moba etu, mupashi wazhila ukwasha boba baji na mutembo wa kwimenako ‘kalume wakishinka kabiji wa maana’ baji pa maofweshi akatampe a ntanda yonse kuyuka bukine bwazhika bwabujile kuyukanyikwa. (Mat. 24:45; 1 Ko. 2:13) Bonse ba mu Jibumba Jitangijila bapwila pamo ne kumona biji yoyo ndumbulwilo ipya. (Byu. 15:6) Byo bafunda bebisampanya pa kuba amba bonse bamwenemo. (Mat. 10:27) Mu kuya kwa kimye, bukine bwakonsha kukebewa kutokeshapo bulongo jibiji, kabiji buno bukine bebulumbulula bulongo.—Monai kakitenguluzha kaamba amba: “Mupashi byo Asolwele Mwatajile Ndumbulwilo ya Nzubo ya Lesa ya ku Mupashi.”
Kumwenamo mu Mwingilo Wingila Mupashi Lelo Jino
11. Bena Kilishitu bonse lelo jino bamwenamo byepi mu mwingilo wingila mupashi wazhila wa kusolola byazhika bya Lesa?
11 Bena Kilishitu bonse bakishinka bamwenamo mu mwingilo wingila mupashi wazhila wa kusolola byazhika bya Lesa. Byonka byajinga bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi, ne atweba lelo jino tufunda kabiji palutwe kacheche tuvuluka ne kwingijisha bintu byo etukwasha mupashi wazhila kumvwisha. (Luka 12:11, 12) Kechi tukebewa kufunda ku mubiji kufika palepa pa kuba’mba tukwatakanye bukine bwazhika bwa ku mupashi bwanembwa ne. (Byu. 4:13) Twakonsha kuyilako byepi palutwe mu kumvwisha byazhika bya Lesa? Akilangulukai pa ano mashinda amo.
12. Kimye ka kyo twafwainwa kulomba mupashi wazhila?
12 Lombainga mupashi wazhila. Saka tukyangye kutendeka kufunda byambo biji mu Binembelo, patanshi twafwainwa kulomba mupashi wazhila kwitutangijila. Twafwainwa kubanga bino kikale tuji bunke nangwa kya kuba tujitu na kakimye kacheche. Ino milombelo ya kwikepesha itokesha Shetu wa mwiulu pa muchima. Byonka byamwesheshe Yesu, Yehoba witupa mupashi wanji wazhila inge twalomba kufuma panshi ya muchima.—Luka 11:13.
13, 14. Kunengezha kupwila kwitukwasha byepi kumvwisha byazhika bya Lesa?
13 Nengezhainga kupwila. Tutambwila “kajo pa kimye pafwainwa” kupichila mu jibumba ja kalume. “Kalume” wingila mwingilo wanji kupichila mu kusampanya kajo ka mu Binembelo ne kunengezha mitanchi ya kufunda ne kupwila. Kuji bishinka byanema bilengela kwambila “balongo” bonse kulondela byambo byo bebabula. (1 Pe. 2:17; Kolo. 4:16; Yuda 3) Tulondela mupashi wazhila umvwe twibikishako kulondela mikambizho yanengezhiwa.—Lum. 2:29.
14 Kimye kyo tubena kunengezha kupwila kwa bwina Kilishitu, kyawama kumona Binembelo bijimo ne kumona byo byakwatankana na mutwe ye tubena kwisambapo. Kuba bino kuketulengela kumvwisha Baibolo. (Byu. 17:11, 12) Kutanga Binembelo kuketukwasha kuvuluka byambo kupichila mu bukwasho bwa mupashi wazhila. Kunungapo, umvwe ketutange byambo biji mu Baibolo, kiketukwasha kuvulukanga kyepelo paji byobyo byambo.
15. Twakonsha kutwajijila byepi kutanga mabuku etu, kabiji muba byepi kino?
15 Twajijilai kutanga mabuku anembwa. Mabuku amo kechi twiengijisha kufundamo pa kupwila kwetu ne, pano bino anengezhiwa kwitukwasha. Nangwatu magazini a kusha mu bujimi nao anengezhiwa kwitukwasha. Mu ino ntanda yaluwankana, kuji bimye bimo byo twikala na kupembelela muntu nangwa bintu bimo. Inge twasenda buku ye twabula kutangamo kala nangwa ye twatangamotu pacheche, twakonsha kwingijisha bino bimye kutangilamo bibaba bya mu yewo buku. Bamo batwajijila kuteleka ku matepu muji byambo bya mu mabuku etu kimye kyo babena kuya pa lwendo nangwa kimye kyo baji mu motoka. Byo beapesapesa ne kwianemba bulongo pa kuba’mba aba beatanga bamwenengamo, ano onse mabuku etulengela kubayisha lusanchilo lwetu lwa bintu bya ku mupashi.—Ha. 2:2.
16. Mfweto ka ifuma mu kunemba ne kukeba mikumbu ya mepuzho o twikala nao?
16 Langulukaipo. Byo mutanga mu Baibolo nangwa mu mabuku alumbulula Baibolo, ikalaingako na kimye kya kulangulukapo. Kimye kyo mubena kutanga, mwakonsha kwikala na mepuzho. Mwakonsha kunemba oo mepuzho ne kwiengijisha kufunjilapo bikwabo kimye kikwabo. Javula inge twatanamo byambo bikebewa kupesapesa, po po twibikishako ne kufunda byavula. Bintu byo twibikishako kufunda bikala ke lubaji lwa bintu bya buneme bitukwasha mu kimye kyo twakajilwa.—Mat. 13:52.
17. Mutanchi ka wa lufunjisho lwa kisemi nangwa wa pa bunke ye mulondela?
17 Nengezhai mutanchi wa kupopwela kwa kisemi. Jibumba Jitangijila jitutundaika atweba bonse kwikalangako na kimye kya lufunjisho lwa pa bunke nangwa lwa kisemi pa mulungu pa mulungu. Kupimpulwa kwa mutanchi wa kupwila kwitupa jishuko ja kwikalako na kupopwela kwa kisemi. Bintu ka byo mwisambapo kimye kya Kupopwela kwa Kisemi? Bamo batanga Baibolo, kupesapesa pa byepelo byo bamona amba bibakatazha, ne kunembako bishinka mu Baibolo wabo. Bisemi byavula bikalako na kimye kya kumona byo bakonsha kwingijisha bintu byo bafunda. Mitwe ya bisemi imo imonapo mutwe ye bamona kuba amba kisemi kyafwainwa kwisambapo nangwa ubena kwamba pa mepuzho ba mu kisemi o bakeba kuba’mba bakesambepo. Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, mukamonapo ne mitwe ikwabo yo mukesambangapo mu kuya kwa kimye.a
18. Mambo ka o twafwainwa kubujila kubwela panyuma mu kufunda bukine bwazhika bwa mu Mambo a Lesa?
18 Yesu waambile amba mupashi ukakwashañananga. Onkao mambo kechi twafwainwa kubwela panyuma mu kufunda bukine bwazhika bwa mu Mambo a Lesa ne. Buno bukine ke lubaji lwa ‘maana a kumuyuka Lesa’ anema, kabiji witwambila kukebakeba ano maana. (Tangai Byambo bya Mana 2:1-5.) Mambo anji asolola bintu byavula pa mambo a “byo ebalungikila Lesa bantu bamutemwa.” Byo twibikishako kufunda Mambo a Yehoba, mupashi wazhila witukwasha, mambo ‘mupashi ukebakeba byonse, ne bine byazhika bya Lesa.’—1 Ko. 2:9, 10.
[Tubyambo twa mushi]
Musakukumbula’mba Ka?
• Mu ñanyi mashinda abiji mupashi mo etukwashisha kukebakeba “byazhika bya Lesa”?
• Mu myaka kitota kitanshi, mupashi wazhila wasolwele bukine bwazhika kupichila mwi bañanyi?
• Mupashi wazhila wingila byepi pa kulumbulula bintu lelo jino?
• Mwakonsha kuba ka pa kuba’mba mumwenemo mu mwingilo wingila mupashi?
[Kitenguluzha pa peja 22]
Mupashi byo Asolwele Mwatajile Ndumbulwilo ya Nzubo ya Lesa ya ku Mupashi
Pa “byazhika bya Lesa” byasolwelwe mu myaka kitota kitanshi paji ne bya kuba amba tente wa lusambakeno ne nzubo ya Lesa byaimenejilengako bukine bwa ku mupashi. Paulo watelele buno bukine kuba amba ke “tente wa kine, ye apopele Nkambo, kechi bantu ne.” (Hebe. 8:2) Ino yajinga nzubo ikatampe ya kwa Lesa ya ku mupashi, jajinga jishinda ja kusolomokelamo Lesa kupichila mu kitapisho ne buñanga bwa kwa Yesu Kilishitu.
“Tente wa kine” wamwekele mu 29 C.E. Yesu byo abatizwe ne kwitabilwa kwi Yehoba kwikala kitapisho kyalumbuluka. (Hebe. 10:5-10) Panyuma ya lufu ne kusangulwa kwanji, Yesu watwelele Mwine Mwazhijisha mu nzubo ya Lesa ya ku mupashi kabiji wapaine buneme bwa kitapisho kyanji “ku meso a Lesa.”—Hebe. 9:11, 12, 24.
Kabiji mutumwa Paulo wanembele pa bena Kilishitu bashingwa kuba’mba ‘bakoma ke nzubo yazhila ya Lesa mwi Nkambo.’ (Efi. 2:20-22) Nanchi ino nzubo ya Lesa yafwainwe kwikala nobe “tente wa kine” ye aishile kulumbulula mu nkalata yanji yo anembejile Bahebelu nyi? Pa myaka yavula bakalume ba Yehoba balangulukilenga amba byo yajinga. Kyamwekele nobe bena Kilishitu bashingwa bebanengezhezhenga panopantanda kuba’mba bakekale “mabwe” mu nzubo ya Yehoba ya mwiulu.—1 Pe. 2:5.
Pano bino, mwaka wa 1971 byo anangijilenga, aba bajinga na mutembo ba mu jibumba ja kalume batendekele kumvwisha kuba amba nzubo ya Lesa yo aambilengapo Paulo mu Efisesa kechi nzubo ikatampe ya Yehoba ya ku mupashi ne. Umvwe “tente wa kine” wajinga bena Kilishitu bashingwa basangwilwe, wafwainwe kumweka panyuma ya lusanguko lwabo pa “kwiya kwa Nkambo.” (1 Tesa. 4:15-17) Pano bino, pa kwamba pa tente wa lusambakeno, Paulo wanembele amba: ‘[Uno tente] kyo kifwanyikizho kya kino kimye kya katataka.’—Hebe. 9:9.
Kupichila mu kwesakanya bino binembelo na binembelo bikwabo, kyayukanyikilwe kuba amba nzubo ya kwa Lesa ya ku mupashi kechi yashimikilwenga ne, kabiji ne kuba amba bena Kilishitu bashingwa kechi “mabwe” o babika pa ntanda ne. Pakuba, bena Kilishitu bashingwa babena kwingijila mu kipango ne Mwazhila mu nzubo ya Lesa ya ku mupashi, kabiji bapa Lesa “kitapisho kya kutota” pa juba pa juba.—Hebe. 13:15.
[Kipikichala pa peja 23]
Twakonsha kuyilako byepi palutwe mu kumvwisha “byazhika bya Lesa”?