BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w11 11/15 pp. 6-10
  • “Kuta Muchima Ku Milangwe Yobe Obe Mwine Ne”

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • “Kuta Muchima Ku Milangwe Yobe Obe Mwine Ne”
  • Kyamba kya Usopa—2011
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Mu Bimye bya Bulanda
  • Bya Kuba pa Kufuukula Bintu
  • Pa Kushinda Meseko
  • Kushinda Bukoke bwa Bumuntu
    Kyamba kya Usopa—2001
  • Byo Twakonsha Kuwamishako Milombelo Yetu
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2023
  • Mambo ka O Twafwainwa Kulombelanga na Kubula Kuzhikilwa?
    Kyamba kya Usopa—2003
  • Byo Mwakonsha Kuwamishako Milombelo Yenu
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2025
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2011
w11 11/15 pp. 6-10

“Kuta Muchima Ku Milangwe Yobe Obe Mwine Ne”

“Ketekela mwi Yehoba na muchima wobe yense, ne kuta muchima ku milangwe yobe obe mwine ne.”—MANA 3:5.

1, 2. (a) Ñanyi makatazho o twakonsha kutalañana nao? (b) Inge ketupite mu bya bulanda, pa kufuukula bintu nangwa inge twatalañana na meseko, twafwainwa kuketekela mwi ñanyi?

MUKULUMPE wa mingilo wa ba Cynthiaa washinkile mbaji imo ya kampanyi ne kupanga bamingilo bamo nkito. Ba Cynthia baakaminwe’mba nabo basakwibapanga nkito. Pano bakonsheshe kumwenanga mu ka inge mingilo yapwile? Nanchi bakakonshanga kupana misonko nyi? Nyenga mwina Kilishitu wa jizhina ja Pamela wakebelenga kuya na kwingijila kuji basapwishi ba Bufumu bacheche, pano wafwainwe kuba byepi? Kabiji wakyanyike wa jizhina ja Samuel naye uji na lukatazho lwapusanako. Watambile bya mulekese kimye kyo ajinga mwanyike. Pano byo akila pa myaka 20 ubena kutalañana na lweseko lwa kukeba kutambanga bya mulekese jikwabo. Pano wakonsha kushinda byepi luno lweseko?

2 Muketekela mwi ñanyi inge kemupite mu bya bulanda, pa kufuukula bintu nangwa inge mwatalañana na meseko? Nanchi mwiketekela nyi, inyi ‘mutwika Yehoba kisendwa kyenu’? (Sala. 55:22) Baibolo wamba’mba: “Meso a Yehoba aji pa baoloka, ne matwi anji ashinkukila kujila kwabo.” (Sala. 34:15) Onkao mambo kyanema bingi kuketekela mwi Yehoba na muchima wetu yense ne kubula kuketekela mu maana etu.—Mana 3:5.

3. (a) Kuketekela mwi Yehoba kwavwangamo ka? (b) Ki ka kilengela bamo kwiketekela abo bene?

3 Kuketekela mwi Yehoba na muchima yense kulumbulula kubila bintu mo akebela, ko kuba’mba mwayila nkebelo yanji. Kyakonsha kwitukwasha kuba bino ke kutwajijila kumulomba kufuma panshi ya muchima kuba amba etutangijilenga. Pano bino kuba bino kechi kwibapelela bantu bavula ne. Kyakumwenako, mwina Kilishitu nyenga wa jizhina ja Lynn waambile’mba, “Kufunda bya kuketekela Yehoba na muchima yense kwakatazha bingi.” Mambo ka? Uno nyenga waambile’mba, “kechi twitemwa ne batata ne, kabiji bamama kechi batangako muchima kunkomesha bulongo ne. Onkao mambo, nafunjijile mu kitoba bya kwilama amiwa mwine.” Nkomeno ya ba Lynn ibalengelanga kukankalwa kuketekela mu kintu nangwa kimo. Maana ne bintu byo twaubapo mu bwikalo bilengela kwiketekela atweba bene. Mukulumpe mu kipwilo inge wiketekela na mambo a bintu byo aubapo kala, wakonsha kutendeka kuba bintu bya kipwilo kwakubula patanshi kulomba bukwasho kwi Lesa.

4. Ñanyi bintu byo tusakwisambapo mu uno mutwe?

4 Yehoba ukeba atweba kuba bintu kwesakana na byo tulomba ne kwikela mwayila kyaswa muchima wanji. Pano twakonsha kutaya byepi bisendwa byetu pe aye akwe saka twibikako kupwisha makatazho? Ki ka kyo twafwainwa kuvulukanga pa kufuukula bya kuba? Mambo ka o kyanemena kulomba mu kimye kya kushinda meseko? Tusakukumbula ano mepuzho byo tusakwisambanga pa bantu batongolwa mu Binembelo.

Mu Bimye bya Bulanda

5, 6. Hezekiya waubile byepi byo bamuzakamishe kwi mfumu wa bena Asilya?

5 Baibolo waamba pa Mfumu wa bena Yuda, aye Hezekiya amba: “Wakakachilenga kwi Yehoba; kechi walekele kumulondela ne, bino walaminenga mikambizho yo akambizhizhe Yehoba mwi Mosesa.” Kya kine, Hezekiya “wamuketekejilenga Yehoba, Lesa wa Isalela.” (2 Mfu. 18:5, 6) Hezekiya waubilepo byepi kimye Mfumu Senakelibu wa bena Asilya kyo atumine bantu banji kuya ku Yelusalema, pajinga ne Labashake na nzhita ikatampe? Ino nzhita ya bulume bukatampe ya bena Asilya yashinjile mizhi ya masakwa akosa mu Yuda, kabiji Senakelibu wanankamine Yelusalema. Hezekiya wayile ku nzubo ya Yehoba ne kulomba amba: “Anweba Yehoba, Lesa wetu, nemusashijila namba mwitupokolole mu kuboko kwanji, bufumu bonse bwa pano pa ntanda buyuke’mba anweba Yehoba mwi Lesa bunke bwenu.”—2 Mfu. 19:14-19.

6 Hezekiya waubijile bintu monka mwayijile milombelo yanji. Saka akyangye kuya ku nzubo ya Lesa na kulomba waambijile bantu kubula kukumbula myendeleko ya kwa Labashake. Hezekiya watumine miluwe kwi ngauzhi Isaya pa kuba’mba a mubuleko bya kuba. (2 Mfu. 18:36; 19:1, 2) Hezekiya waubile byo afwainwe kuba. Pa kino kimye kechi wakebelepo kupwisha lukatazho mu jishinda jabula kuswañana na kyaswa muchima wa Yehoba kupichila mu kukeba bukwasho ku bena Ijipita nangwa byalo bibazhokolokele ne. Mu kifulo kya kuketekela mu milangwe yanji mwine, Hezekiya wakinkile manungo mwi Yehoba. Panyuma ya kuba malaika wa Yehoba watapa bashilikale 185,000 ba kwa Senakelibu, Senakelibu “wafumineko” ne kubwela ku Ninevwa.—2 Mfu. 19:35, 36.

7. Milombelo yalombanga Hana ne Yona itutekenesha byepi?

7 Hana, muka Elekana mwina Levi, naye waketekejile mwi Yehoba kimye kyo ajinga na bulanda bwakubula kusemapo mwana. (1 Sam. 1:9-11, 18) Ngauzhi Yona byo bamupulwishe kufuma munda mwa jisabi walombele’mba: “Mu kumanama kwami namwichile Yehoba, ne aye wangitabile amiwa; monka mwine mu Kalunga ka bafu mo najijile, ne anweba mwaumvwine jiwi jami.” (Yona 2:1, 2, 10) Kitutekenesha bingi kuyuka’mba nangwa twapita mu meseko a byepi nangwa byepi, twakonsha kujijila Yehoba kuba’mba omvwe “lusashijilo” lwetu!—Tangai Salamo 55:1, 16.

8, 9. Milombelo ya kwa Hezekiya, Hana ne Yona yaambilenga pa ka, kabiji twakonsha kufunjilako ka?

8 Ku byapichilemo Hezekiya, Hana, ne Yona tufunjilako kintu kimo kyo twafwainwa kubula kulubangako pa kulomba inge tuji mu meseko ne. Bano bonse basatu basusubele bingi byo bapichilenga mu bimye byakatazha. Nangwa byonkabyo, milombelo yabo imwesha kuba’mba kechi beteletu muchima abo bene ne kukebatu kuba’mba lukatazho lwibamuke ne. Jizhina ja Lesa, mpopwelo yanji ne kuba kyaswa muchima wanji byo bintu byo batelepo bingi muchima. Kwendeleka jizhina ja Yehoba kwamukolele bingi ku muchima Hezekiya. Hana walayile kupana mwananji ye akebeshe bingi kuya na kwingijila pa tente wa lusambakeno mu Shilo. Yona waambile’mba: “Akya kyo nalayile na luchipo, nkekyuba.”—Yona 2:9.

9 Inge twalomba Lesa kwitupokolola mu bya malwa, kyanema bingi kwipesapesa ne kumona kyo tubena kulombela. Nanchi tubena kukebatu lukatazho kwitwamuka nyi, inyi tuta muchima pe Yehoba ne nkebelo yanji? Kumanama kwakonsha kwitulengela kwitatu muchima kya kuba ne bintu bya ku mupashi twibifungila panyuma. Pa kulomba Lesa kwitukwasha, twafwainwa kuta muchima pe Yehoba, kuzhijika jizhina janji ne kutumbijika bukalama bwanji. Kuba bino kwakonsha kwitulengela kubula kulefulwa nangwa kya kuba bintu byaya munsunya. Kimye kimo Lesa wakonsha kukumbula lulombelo lwetu kupichila mu kwitukwasha kuchinchika.—Tangai Isaya 40:29; Filipai 4:13.

Bya Kuba pa Kufuukula Bintu

10, 11. Yehoshafwata waubilepo byepi byo atalañene na lukatazho lwamushinkile bulaka?

10 Muba byepi pa kufuukula kuba bintu bikatampe? Abya mutendekelapo kufuukula bintu bino panyuma kemulombe Yehoba kwimupesha pa byo mwafuukula nyi? Akilangulukai pa byaubile Yehoshafwata mfumu wa bena Yuda byo bamutujile bulemo ku nzhita ya bena Moabu ne bena Amonyi bevwangile pamo. Bena Yuda kechi bakonsheshe kushinda ne. Pano Yehoshafwata wafwainwe kuba byepi?

11 Baibolo waamba’mba: “Yehoshafwata waubile moyo ne kutesha watesheshe muchima wanji mu kukeba Yehoba.” Wapwizhizhe pamo bena Yuda bonse na “kukeba bukwasho kwi aye Yehoba.” Panyuma ya kuba bino waimene mu kipwilo kya bena Yuda ne Yelusalema ne kulomba. Wamusashijile’mba: “Anweba Lesa wetu, kechi musakwibazhachisha ne kwibakabisha nenyi? Mambo atweba kechi tuji na bulume bwa kulwa na jino jibumba jikatampe jaiya na kwitulwisha ne; kabiji kechi twayuka kya kuba ne; bino meso etu atala kwi anweba.” Lesa wakine waumvwine lulombelo lwa kwa Yehoshafwata ne kwibapokolola mu jishinda ja kukumya. (2 Moba 20:3-12, 17) Pa kufuukula bintu, kikatakata byalamata bulunda bwetu ne Lesa, nanchi kechi twafwainwa kuketekela mwi Yehoba kukila kuketekela mu maana etu nenyi?

12, 13. Tufunjilako ka ku byaubile Mfumu Davida pa kufuukula bintu?

12 Twafwainwa kuba byepi inge twatalañana na lukatazho lumweka nobe lwapela kupwisha, kampepo na mambo a bintu byo twapitamo mu bwikalo bitulengela kuyuka bya kuba bukiji? Jishimikila ja Mfumu Davida jitukwasha pa kino. Bena Amaleki byo balukukile bena Zikilagi, basendele ne bakazhi ba kwa Davida pamo ne baana banji kabiji ne baana ba banabalume bo ajinga nabo. Davida waipwizhe Yehoba amba: “Nekipupile kino kipanyi nyi?” Yehoba wakumbwile amba: “Bapupile; mambo kine usakwibatana ne kupokolola byonse.” Davida wakokejile kabiji “wapokolwele byonsetu byo basendele bena Amaleki.”—1 Sam. 30:7-9, 18-20.

13 Kimye kimo bena Amaleki saka bakyangye kutulañana bulemo, bena Filishitiya baishile kulukuka bena Isalela. Davida wakebele bukwasho bwa Yehoba kabiji wamukumbwile. Lesa waambile’mba: “Yanga, mambo nsakwibapana bena Filishitiya mu kuboko kobe kwa kubula kuzhinauka.” (2 Sam. 5:18, 19) Palutwe kacheche, bena Filishitiya babwelele balukuka Davida jikwabo. Wakonsheshe kuba byepi pa kyokya kimye? Wakonsheshe kulanguluka’mba: ‘Kino kyo kimye kya bubiji kutalañana na luno lukatazho. Mbena kuya nkasambakane na balwanyi ba Lesa byonka byo naubile kimye kitanshi.’ Inyi Davida wafwainwe kukeba lutangijilo lwa Yehoba? Davida kechi wiketekejile na mambo a byo apichilemo ne. Walombele ne jikwabo bukwasho bwa Yehoba. Kuba bino kwamuletejile bingi lusekelo. Mikambizho yo atambwijile pa kyokya kimye yapuseneko. (2 Sam. 5:22, 23) Inge twatalañana na lukatazho lo twakipitapo kala, twafwainwa kujimuka kuchiina kwiketekela na mambo a byo twapichilemo.—Tangai Yelemiya 10:23.

14. Twakonsha kufunjilako ka ku byaubile Yoshua ne banabalume bena Isalela na bena Gibeona?

14 Na mambo a kuba’mba bonsetu twibambulwa kulumbuluka ne bakulumpe mu kipwilo pamo, twafwainwa kuchinuzhukanga muteeto wa kubula kukeba lutangijilo lwa Yehoba pa kufuukula bintu. Akilangulukai pa byaubile Yoshua nswanyi wa kwa Mosesa ne banabalume bena Isalela kimye kyaishile bena Gibeona mu bujimuku ne kubepa amba bafuma kwalepa. Kwakubula kwipuzha Yehoba, Yoshua ne bakwabo baswile kulayañana nabo lulayañano lwa mutende bena Gibeona. Nangwa kya kuba Yehoba waitabizhe luno lulayañano, bino wamwene kuba’mba kilubo kyo baubile kya kubula kukeba lutangijilo lwanji kyanembwa mu Binembelo kuba’mba tufunjileko.—Yosh. 9:3-6, 14, 15.

Pa Kushinda Meseko

15. Lumbululai lulombelo kyo lwanemena pa kushinda meseko.

15 Byo tuji na “muzhilo wa bundengamambo” mu mubiji, twafwainwa kwibikangako kushinda muchima wa kukeba kulenga mambo. (Loma 7:21-25) Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, twakonsha kushinda. Mu ñanyi jishinda? Yesu waambijile baana banji ba bwanga kuba’mba lulombelo lwanema bingi pa kushinda meseko. (Tangai Luka 22:40.) Nangwa kya kuba milanguluko ya kukeba kuba bubi yatwajijila panyuma ya kulomba kwi Lesa, twafwainwa kutwajijila “kulomba Lesa” kwitupa maana a kwitukwasha kuchinchika meseko. Betubula’mba: “Lesa upana na muchima yense ku bonse kabiji kechi uzhingijila yewa umulomba ne.” (Yako. 1:5) Yakoba wanembele’mba: “Nanchi mwi anweba muji wakolwa [ku mupashi] nyi? Ete bakulumpe mu kipwilo, ne abo bamulombelele ne kumushinga manyi mu jizhina ja Yehoba. Kabiji lulombelo lwa lwitabilo lukalengela muntu wakolwa kukosa.”—Yako. 5:14, 15.

16, 17. Pa kulomba kwitukwasha kushinda lweseko, kimye ka kyawama kulombelamo?

16 Kulomba kwanema bingi pa kushinda meseko, pano bino twafwainwa kuvulukanga ne kuba’mba kyawama kulomba pa kimye kyafwainwa. Akilangulukai pa nsongwalume umo watongolwa mu Byambo bya Mana 7:6-23. Mu kimye kya mabanga, ubena kuya mu jishinda mwatemwa kupita mwanamukazhi pite. Na bujimbijimbi ne na byambo byamulambisha uno pite waongola nsongwalume, kamulondele, byonka bilondela ñombe ye bajinjika ye babena kutwala kwa kumwipayila. Pano uno nsongwalume mambo ka o ayijile mu joja jishinda? Mambo ‘wabujile maana’ nangwa’mba wajinga “kitabilambijinga,” kabiji milanguluko ya kukeba kuba bubi yamukatezhenga mu muchima. (Mana 7:7) Ñanyi kimye lulombelo kyo lwafwainwe kumukwasha? Kechi kyatamine kulomba kushinda meseko mu kimye kyo asambakene na pite ne. Pano bino kyakonsheshe kuwama bingi inge walombele saka akyangye kuya mu jishinda jo ayukile’mba jatama.

17 Ne lelo jino mwanamulume wakonsha kukebesha kushinda muteeto wa kutamba bya mulekese. Pano ibyepi inge kya kuba washinkula misabilo ya Intaneti yo ayuka kuba’mba mutanwa bipikichala byabula kufwainwa nangwa katambe mafilimu muji byubilo bincha? Nanchi kuba bino kechi kyo kimotu na byaubile yewa nsongwalume ye baambapo mu Byambo bya Mana kitango 7 nenyi? Kuba bino ke kwibika mu kizumba kyatama bingi. Pa kuba’mba muntu ashinde muteeto wa kutamba bya mulekese, wafwainwa kulomba bukwasho bwa Yehoba mu lulombelo saka akyangye kushinkula Intaneti.

18, 19. (a) Mambo ka kushinda meseko o kwakatezha, pano bino twakonsha kwiashinda byepi? (b) Mwafuukulapo kuba ka?

18 Kushinda lweseko nangwa kusankilapo muteeto watama kechi kwapela ne. Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Mubiji wa bundengamambo ulwañana na mupashi wazhila, kabiji mupashi wazhila naye ulwañana na mubiji wa bundengamambo.” Onkao mambo ‘tubula kuba bintu byo tukeba kuba.’ (Nga. 5:17) Pa kuba’mba tushinde twafwainwa kulomba na mukoyo inge twaikala na milanguluko yatama, ne kubila bintu mwayila milombelo yetu. “Kafwako lweseko lwimufikila lwabula kupitamo bantu bakwabo ne,” kabiji na bukwasho bwa Yehoba twakonsha kutwajijila kwikala bakishinka kwi aye.—1 Ko. 10:13

19 Nangwa tuji mu lukatazho, tubena kufuukula bintu byanema nangwa kushinda lweseko, kyanema bingi kulomba mambo lulombelo ke jishinda janengezha Yehoba kwitukwashishamo. Kulomba kumwesha byo twakinka manungo mwi aye. Kabiji jo jishinda jo tulombelamo mupashi wazhila witutangijila ne kwitukwasha mu bwikalo bwetu. (Luka 11:9-13) Onkao mambo, twayai tuketekele mwi Yehoba ne kubula kuta muchima ku milangwe yetu.

[Tubyambo twa mushi]

a Mazhina apimpulwa.

Mukivuluka Nyi?

• Mwafunjilako ka kwi Hezekiya, Hana ne Yona pa mambo a kuketekela mwi Yehoba?

• Byapichilemo Davida ne Yoshua bitulengela kuchiina kuba ka pa kufuukula bintu?

• Ñanyi kimye kyawama kulomba pa meseko?

[Kipikichala pa peja 9]

Ñanyi kimye kyawama kulomba pa kushinda lweseko?

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu