BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w17 November pp. 13-17
  • Mweshainga Bunchibamambo Bwaoloka bwa Yehoba ne Lusa Lwanji

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Mweshainga Bunchibamambo Bwaoloka bwa Yehoba ne Lusa Lwanji
  • Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2017
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • LUNENGEZHO LWA “MIZHI YA KUFYAMAMO” LWAMWESHESHE LUSA LWA LESA
  • NEMEKAI BUMI, KABIJI “KECHI MUKEKALA NA MAMBO A MASHI NE”
  • CHIBAINGA MAMBO “MONKA MWAYILA ANO MALAMUNA”
  • Nanchi Mufyama mwi Yehoba Nyi?
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2017
  • ‘Shenu Uba Lusa’
    Kyamba kya Usopa—2007
  • Twingijila Lesa uji na “Lusa Lwavula”
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2021
  • ‘Fundai kwi Amiwa’
    Kyamba kya Usopa—2002
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2017
w17 November pp. 13-17
Mulongo walapila babena kumukwasha ku bakulumpe mu kipwilo

Mweshainga Bunchibamambo Bwaoloka bwa Yehoba ne Lusa Lwanji

“Chibainga mambo na bunchibamambo bwa kine, kabiji mwimweshenga butemwe bubula kwaluka ne kwiubila lusa.”—ZEKA. 7:9.

NYIMBO: 125, 88

MWAKONSHA KULUMBULULA NYI?

  • Twakonsha kumwesha byepi lusa lwa Yehoba inge bakwetu balomba kwibalekelako mambo?

  • Twakonsha kumwesha byepi amba twanemeka bumi byonka Yehoba byo ebunemeka?

  • Bakulumpe mu kipwilo bakonsha kumwesha byepi bunchibamambo bwa Lesa bwaoloka inge babena kuchiba mambo?

1, 2. (a) Yesu wamonanga byepi Mizhilo ya Lesa? (b) Banembeshi ne Bafaliseo batwajile byepi mungi Mizhilo ya Lesa?

YESU watemenwe Mizhilo ya Mosesa. Mambo a kuba’mba ino mizhilo yafumine ku Mwine ye anemekele bingi, ko kuba’mba Shanji wa mwiulu aye Yehoba. Salamo 40:8 waambijile jimo pe Yesu byo atemenwe mizhilo ya Lesa, amba: “Nsekela bingi kuba kyaswa muchima wenu, anweba Lesa wami, ne mizhilo yenu iji mwine mukachi kami.” Mu byambo ne mu byubilo byanji, Yesu wamwesheshe patoka’mba Mizhilo ya Lesa yaoloka kabiji yawama, ne byonse byanembwamo bikafika.—Mat. 5:17-19.

2 Yesu kyamukolele bingi ku muchima pa kumona banembeshi ne Bafaliseo byo batwajilenga mungi Mizhilo ya Bashanji. Balondelangakotu bimo bya mu mizhilo. Yesu wibambijile’mba: “Mupana bya bujikumi bya tubijimwa twa minti ne anisi ne kamuni, bino mwalengulula bine byanema bya mu Mizhilo, ko kuba amba bololoke, lusa ne bukishinka.” (Mat. 23:23) Yesu wapuseneko na Bafaliseo bemonanga nobe baoloka. Aye wayukile mafunde paimenejile Mizhilo ne byubilo bya Lesa byajinga mu oo mafunde.

3. Ñanyi bintu byo tusakwisambapo mu uno mutwe?

3 Atweba bena Kilishitu kechi tuji mu lulayañano lwa Mizhilo ne. (Loma 7:6) Nangwa byonkabyo, Yehoba witulamina ino Mizhilo mu Mambo anji, Baibolo. Kechi ukeba’mba tusabaulenga Mizhilo ne, pakuba ukeba’mba tuyuke ne kulondela bintu “bine byanema,” ko kuba’mba mafunde a Lesa paimena mizhilo. Ñanyi mafunde paimena lunengezho lwa mizhi ya kufyamamo? Mu mutwe wafumako twafunjile pa byaubanga muntu waipayañene kya mapuso. Bino ino mizhi ya kufyamamo itufunjisha ne pa lusa lwa Yehoba, ne byo twakonsha kumwesha byubilo byanji. Onkao mambo, uno mutwe usakukumbula ano mepuzho asatu: Mizhi ya kufyamamo imwesha byepi lusa lwa Yehoba? Itufunjishapo ka pe Lesa byo amona bumi? Imwesha byepi bunchibamambo bwanji bwaoloka? Byo tusakwisambanga, monaipo mashinda o mwakonsha kumwesheshamo byubilo biji na Shenu wa mwiulu.—Tangai Efisesa 5:1.

LUNENGEZHO LWA “MIZHI YA KUFYAMAMO” LWAMWESHESHE LUSA LWA LESA

Mapu ubena kumwesha mizhi ya kufyamamo itanu na umo yajinga mu Isalela ne mikwakwa yawama yajingamo

4, 5. (a) Mambo ka mizhi ya kufyamamo o yabujile kukatazha kutaana? (b) Kino kitufunjishapo ka pe Yehoba?

4 Mizhi ya kufyamamo itanu na umo kechi yajinga kwalepa nangwa kwafyamika ne. Yehoba wakambizhe bena Isalela kushimikila ino mizhi ku bushiya ne bushiya bwa Mukola wa Yodano. Mambo ka? Pakuba’mba muntu waipayañana kya mapuso kikamupeelele kunyemenamo bukiji bukiji. (Bala. 35:11-14) Bawamishanga mashinda ayile ku mizhi ya kufyamamo. (Mpitu. 19:3) Kwesakana na mashimikila a Bayudea, banembele bipachi byamwesheshenga kwaikejile mizhi ya kufyamamo. Na mambo a kuba’mba kwajinga mizhi ya kufyamamo, mwina Isalela waipayañana kya mapuso kechi wafwainwe kunyemena ku kyalo kikwabo ne, mambo kuba bino kwakonsheshe kumulengela kutendeka kupopwela balesa ba bubela.

5 Akilangulukai pa kino: Yehoba yenka wabikileko muzhilo wa kuba’mba muntu waipayañana bafwainwe kumwipaya, wabikileko ne lunengezho lwa kuzhikijila ne kubila lusa muntu waipayañana kya mapuso. Shayuka umo wanembele’mba: “Bintu byonse bebinengezhezhe bulongo pa kuba’mba kibule kukatazha. Kino kyamwesheshenga kifyele kya Lesa.” Yehoba kechi nchibamambo wakanama ukebesha kukambula bakalume banji ne. Bino, uji “na lusa lwavula.”—Efi. 2:4.

6. Byubilo bya Bafaliseo byapusene byepi na Lesa byo obila bantu lusa?

6 Bafaliseo abo kechi baubilanga bakwabo lusa ne. Kechi balekelangako muntu mambo kukila pa bimye bisatu ne. Yesu wasolwele patoka byubilo byabo bya kubula kulekelako bakwabo mambo kupichila mu kwamba pa Mufaliseo walombelenga’mba: “Anweba Lesa, nemusanchila bingi mambo amiwa kechi nji nobe bantu bakwabo—bantu baja bya lunkanankana, babula koloka, bankende—nangwa nobe uno musonkeshi ne.” Waambilenga pa musonkeshi walombelenga’mba Lesa amubile lusa. Mambo ka Bafaliseo o babujilanga kubila bakwabo lusa? Baibolo waamba’mba ‘balengululanga bakwabo.’—Luka 18:9-14.

Mulongo ubena kuteleka ku mukwabo ubena kumulomba lulekelo lwa mambo

Mwafwainwa kukasulukila bemulenga mambo pa kuba’mba kibapelele kulomba lukelo lwa mambo (Monai mafuka 4-8)

7, 8. (a) Mwakonsha kumwesha byepi byubilo bya Yehoba inge mukwenu wimulenga mambo? (b) Mambo ka o kikebewa kwipelula pa kuba’mba mulekeleko mukwenu mambo?

7 Mwafwainwa kumweshanga byubilo bya Yehoba, kechi byajinga na Bafaliseo ne. Ubilainga bantu kifyele. (Tangai Kolose 3:13.) Jishinda jimo mo twakonsha kubila bino ke kukasulukila boba betulenga mambo pa kuba’mba kibapeelele kwitulomba lulekelo lwa mambo. (Luka 17:3, 4) Ishikishai amba: ‘Nanchi bantu bandenga mambo kibapeelela kwiya na kulomba lulekelo lwa mambo nangwa kya kuba babwezhabwezhapo kulubankanya nyi? Nanchi nebikako kupwana na muntu wamfichishe ku muchima nyi?’

8 Kikebewa kwipelula pa kuba’mba tulekeleko mambo muntu witulubankenye. Bafaliseo bakankalwanga kuba bino mambo balengulwile bakwabo. Atweba bena Kilishitu twafwainwa kwipelula ne ‘kulanguluka’mba bakwetu betukila.’ (Fili. 2:3) Nanchi mwakonsha kwipelula byonka biji Yehoba nyi? Mwafwainwa kukasulukila bemulenga mambo pa kuba’mba kibapelele kulomba lulekelo lwa mambo. Bobilainga lusa kabiji kange muzhingilenga bukiji ne.—Sapwi. 7:8, 9.

NEMEKAI BUMI, KABIJI “KECHI MUKEKALA NA MAMBO A MASHI NE”

9. Yehoba wakwashishe byepi bena Isalela kuyuka buneme bwa bumi bwa muntu?

9 Ene mambo o banengezhejile mizhi ya kufyamamo ke kuzhikijila bena Isalela ku mambo a mashi. (Mpitu. 19:10) Yehoba watemwa bumi kabiji washikwa “maboko echila mashi a bantu babula mambo.” (Maana 6:16, 17) Na mambo a kuba’mba Lesa wazhila, kechi wakonsheshe kutalapotu pa mashi nangwatu oa aichikile kya mapuso ne. Muntu inge waipayañana kya mapuso bamubilanga lusa. Nangwa byonkabyo, wafwainwe kutwala mambo anji ku bakulumpe, kabiji inge bakulumpe bataana’mba waipayañene kya mapuso, waikalanga mu muzhi wa kufyamamo poso ñanga mukatampe wafwa. Ko kuba’mba wakonsheshe kwikala mu muzhi wa kufyamamo bumi bwanji bonse. Kino kyakwashishe bena Isalela bonse kunemeka bumi bwa muntu. Pa kuba’mba banemeke mwine Upana Bumi, bafwainwe kuchinuzhuka byubilo nangwa bintu byakonsheshe kubika bumi bwa muntu mu kizumba.

10. Kwesakana na byaambile Yesu, Bafaliseo ne banembeshi bamweshanga byepi amba kechi banemekele bumi ne?

10 Kupusanako ne Yehoba, Bafaliseo ne banembeshi kechi banemekele bumi ne. Mu ñanyi jishinda? Yesu wibambijile’mba: “Mwashinkila bantu bibelo bya kuyuka Lesa. Anwe bene kechi mwatwelelemo ne, kabiji mwibakanya ne bonse bakeba kutwelamo!” (Luka 11:52) Bafwainwe kulumbulula bulongo Mambo a Lesa ne kukwasha bakwabo kwenda mu jishinda jaya ku bumi bwa myaka ne myaka. Pano bino abo bakanyanga bantu kwitabila mwi Yesu, “Ntangi Mwine wa bumi,” ne kutwala bantu mu jishinda jaya ku lonaiko. (Byu. 3:15) Bwitote ne kwitemwatu abo bene, byo byalengejile Bafaliseo ne banembeshi kubula kuta muchima bakwabo ne kubula kunemeka bumi. Kechi bajinga na lusa ne, kabiji bakanamine bingi.

11. (a) Mutumwa Paulo wamwesheshe byepi amba wamonanga bumi byonka Lesa byo ebumona? (b) Ki ka kiketukwasha kusapwila na mukoyo byonka byasapwilanga Paulo?

11 Twakonsha kwikala byepi na byubilo bijipo ne Yehoba ne kuchinuzhuka miteeto yajinga na Bafaliseo ne banembeshi? Twafwainwa kunemeka bumi. Mutumwa Paulo waubile bino kupichila mu kusapwila. Kyafuminemo, waambile’mba: “Amiwa nabinga ku mashi a bantu bonse.” (Tangai Byubilo 20:26, 27.) Bino Paulo kechi wasapwijilenga na mambo a kuchina mambo a mashi, nangwa na mambo a kuba’mba ye mukambizho wa Yehoba ne. Watemenwe bantu, kabiji wanemekele bumi bwabo. (1 Ko. 9:19-23) Ne atweba twafwainwa kunemeka bumi byonka Lesa byo ebunemeka. Yehoba “ukeba’mba bonse balapile.” (2 Pe. 3:9) Nanchi byo byo mukeba nyi? Muchima wa lusa wakonsha kwimulengela kusapwila na mukoyo ne kwikala na lusekelo lukatampe.

12. Mambo ka bantu ba Lesa o bachinuzhukila bintu byakonsha kuleta mapuso?

12 Tumwesha’mba twanemeka bumi byonka Yehoba byo ebunemeka inge twachinuzhuka bintu byakonsha kwitulengela kwikala na mambo a mashi. Inge tubena kwendesha motoka, tubena kushimika, nangwa tubena kuya na kupwila, twafwainwa kumona kuba’mba twizhikijila ku bintu byakonsha kuleta mapuso. Pa kwingila nkito, kechi twafwainwa kutangizhako mingilo nangwa mali ne kulubako kwizhikijila ku mapuso nangwa kulubako butuntulu bwa mubiji ne. Lesa wetu kimye kyonse uba byaoloka kabiji mu jishinda jafwainwa. Twafwainwa kwikala byonka byo aji. Bakulumpe mu kipwilo bebikako kwizhikijila abo bene ne bakwabo. (Maana 22:3) Onkao mambo, inge mukulumpe mu kipwilo wimuvululamo pa buneme bwa kwizhikijila, mwafwainwa kumvwina byo emubuula. (Nga. 6:1) Inge kemumone bumi byonka Yehoba byo ebumona, “kechi mukekala na mambo a mashi ne.”

CHIBAINGA MAMBO “MONKA MWAYILA ANO MALAMUNA”

13, 14. Bakulumpe ba bena Isalela bafwainwe kulondela byepi bunchibamambo bwaoloka bwa Yehoba?

13 Yehoba wakambizhe bakulumpe ba bena Isalela kulondela bunchibamambo bwanji bwaoloka. Patanshi bakulumpe bafwainwe kuyuka bishinka. Bapitulukangamo bulongo pa kuba’mba bayuke kyalengejile, biji muchima wanji ne byubilo byanji pa kuba’mba bamone inge bakonsha kumubila lusa. Pa kuba’mba bachibe mambo mo aolokela, bafwainwe kuyuka inge awo muntu waipayile mukwabo “na mambo a kumushikwa” ne “kumulangulukila byatama.” (Tangai Kubala 35:20-24.) Pa kuba’mba bachibile mambo muntu waipayañana kwakebewanga kumvwa ku bakamonyi babiji nangwa kukilapo.—Bala. 35:30.

14 Onkao mambo, inge bataana bishinka bakulumpe batalanga pa uno muntu byo aji, kechi kutatu muchima pa mambo o alenga ne. Bakebewanga kwikala na maana a kwibakwasha kuyuka bulongo biji mu muchima wa yewo muntu. Kyakila pa byonse, bakebewanga kwikala na mupashi wazhila wa Yehoba, pa kuba’mba ebakwashe kwikala na maana, lusa ne kuchiba mambo mo aolokela.—Lupu. 34:6, 7.

15. Ambai lupusano lwajinga pe Yesu ne Bafaliseo byo bamonanga bandengamambo.

15 Bafaliseo batangatu muchima pa kyauba ndengamambo, kechi pa biji muchima wanji ne. Bafaliseo byo bamwene Yesu waya ku kijiilo ku nzubo ya kwa Mateo, baipwizhe baana banji ba bwanga amba: “Mambo ka mufunjishi wenu o ajiila pamo na basonkeshi ne bandengamambo?” Yesu wibakumbwile’mba: “Bantu batuntulu kechi bakeba shayuka wa michi ne, poso aba bakolwa. Yainga mukafunde kino mo kyatala: ‘Amiwa nkeba lusa, kechi kitapisho ne.’ Naishile na kwita bandengamambo kechi bantu baoloka ne.” (Mat. 9:9-13) Nanchi Yesu waswishishenga bundengamambo nyi? Ine. Yesu byo asapwijilenga, javula watundaikilenga bandengamambo kulapila. (Mat. 4:17) Kabiji Yesu wamwene kuba’mba “basonkeshi ne bandengamambo” bakebelenga kulapila. Bano bantu kechi bayile ku nzubo ya kwa Mateo na kujatu ne. Bavula bataainweko ‘balondejilenga Yesu.’ (Mako 2:15) Bino kyataminekotu ke kya kuba’mba Bafaliseo bakankelwe kumona bintu byamwene Yesu mu bano bantu. Kupusanako na Lesa wa lusa kabiji uchibila mambo mo aolokela, Bafaliseo balengululanga bakwabo ne kumona nobe kechi bakonsha kupimpula byubilo byabo ne.

16. Bakulumpe baji mu kavoto bafwainwa kwibikako kuyuka ñanyi bintu?

16 Bakulumpe mu kipwilo lelo jino bafwainwa kulondelanga Yehoba “watemwa bunchibamambo bwaoloka.” (Sala. 37:28) Bakulumpe patanshi bafwainwa “kukebakeba bulongo ne kushikishapo bulongo” pa kuba’mba bayuke inge kya kine muntu walenga mambo. Inge kyatanwa’mba kya kine, bakalondela byaamba Binembelo pa kuchiba mambo. (Mpitu. 13:12-14) Bakulumpe baji mu kavoto ka mambo, bafwainwa kwibikako kumona inge mwina Kilishitu walenga mambo akatampe walapila. Kechi kyapeela kuyuka inge muntu walapila kya kine nangwa ne. Kulapila kwavwangamo ndangulukilo, byubilo ne biji mu muchima wa yewo muntu. (Lum. 3:3) Ndengamambo inge ukeba kumubila lusa, wafwainwa kulapila.a

17, 18. Bakulumpe mu kipwilo bakonsha kuyuka byepi amba ndengamambo walapila? (Monai kipikichala kitanshi.)

17 Kupusanako na Yehoba ne Yesu, bakulumpe mu kipwilo kechi bamona biji mu muchima wa muntu ne. Inge mwi bakulumpe mu kipwilo, mwakonsha kuba byepi pa kuba’mba muyuke’mba muntu walapila kya kine? Patanshi, lombai Lesa kwimupa maana ne milangwe. (1 Mfu. 3:9) Kya bubiji, kebakebai mu Mambo a Lesa ne mabuku anengezha kalume wa kishinka pa kuba’mba emukwashe kuyuka “bulanda bwa ba pano pa ntanda” ne “bulanda mwayila kyaswa muchima wa Lesa,” ko kuba’mba kulapila kwa kine. (2 Ko. 7:10, 11) Monai Binembelo byo byalumbulula bantu balapila kya kine ne babula kulapila. Baibolo walumbulula byepi byo bomvwa ne biji byubilo byabo?

18 Kyapelako, ibikaiko kuyuka bulongo biji yewo muntu. Mwafwainwa kulanguluka pa nkomeno yanji, kyamulengejile kulenga mambo ne bintu byo akankalwa kuba. Baibolo waambijile jimo pa mutwe wa kipwilo aye Yesu amba: “Kechi ukachiba mambo kwesakana na mwekelo ya muntu ne. Nangwa kukajipila bantu kwesakana na byo aumvwa ne. Ukachibila bayanji mambo monka mo aolokela, kabiji ukazhachisha bantu mu bololoke ne kupokolola bakimote ba pano pa ntanda.” (Isa. 11:3, 4) Anweba bakulumpe mu kipwilo mwi bakafunga bo batangijila kwi Yesu, kabiji ukemukwasha kuchiba mambo byonka byo achiba. (Mat. 18:18-20) Nanchi kechi tusanta pa kwikala na bakulumpe mu kipwilo bebikako kuba bino nenyi? Twibasanchila bingi pa byo bengila na ngovu kutundaika lusa ne bunchibamambo bwaoloka mu bipwilo byetu!

19. Ñanyi bintu byo mwafunjilako ku mizhi ya kufyamamo byo mukeba kwingijisha mu bwikalo bwenu?

19 Mizhilo ya Mosesa imwesha “musango wa maana ne wa bukine” pe Yehoba ne pa mafunde anji aoloka. (Loma 2:20) Mizhi ya kufyamamo ifunjisha bakulumpe mu kipwilo kuchiba “mambo na bunchibamambo bwa kine,” kabiji itufunjisha atweba bonse kwimwesha “butemwe bubula kwaluka ne kwiubila lusa.” (Zeka. 7:9) Kechi tulondela Mizhilo ya Mosesa ne. Bino Yehoba kechi waluka ne, kabiji wanemeka bingi bunchibamambo bwaoloka ne lusa. Ke kintu kyawama bingi kupopwela Lesa yenka witulengele mu kipasha kyanji, uji na byubilo byo twafwainwa kulondela kabiji mwi aye mo mo twafwainwa kufyama!

a Monai “Mepuzho Afuma ku Batanga” mu Kyamba kya Usopa kya Kizungu kya September 15, 2006, ji. 30.

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu