Muntu Inge Wafwa Uya Pi?

1-3. Ñanyi mepuzho epuzha bantu pa lufu? Kabiji bupopweshi bwapusana pusana bukumbula’mba ka?

BAIBOLO waamba’mba ‘lufu kechi lukekalako jibiji ne.’ (Lumwekesho 21:4) Mu Kitango 5, twafunjile kuba’mba bukuzhi bo bwalengela twaikala na luketekelo lwa kwikala na bumi bwa myaka ne myaka. Nangwa byonkabyo, bantu ne luno babena kufwa. (Musapwishi 9:5) Onkao mambo, bwipuzho bumo bwanema bingi ke bwa kuba’mba: Ki ka kimweka inge muntu wafwa?

² Mukumbu wa buno bwipuzho wanema bingi kikatakata inge muntu ye twatemwa wafwa. Twakonsha kutendeka kwipuzha’mba: ‘Nanchi waya pi? Ubena kwitumona nyi? Abya wakonsha kwitukwasha nyi? Tukamumonapo jikwabo nyi?’

³ Ba mu bupopweshi bwavula bakumbwila mwapusana pusana ano mepuzho. Bamo bafunjisha’mba inge wi muntu wawama, inge wafwa uya mwiulu, ne kuba’mba muntu watama inge wafwa uya ku helo. Bamo bamba’mba inge wafwa wikala mupashi ne kuya na kwikala pamo na balongo bobe bafwile kala. Bakwabo nabo bamba’mba inge muntu wafwa kabiji bamuchibila mambo, usemwa jikwabo nangwa’mba wikala mumi jibiji mu mubiji mukwabo, amba wakonsha kusemekwa jikwabo mu bumuntu nangwa mu bunyama.

4. Bupopweshi bwavula bufunjisha’mba ka pa lufu?

⁴ Bupopweshi bwavula bufunjisha byapusana pusana. Nangwa byonkabyo, bonse bambatu pa kintu kimo. Bafunjisha kuba’mba muntu inge wafwa, utwajijila kwikala na bumi. Nanchi byo ibyo nyi?

MUNTU INGE WAFWA UYA PI?

5, 6. Ki ka kimweka inge muntu wafwa?

⁵ Yehoba wayuka kimweka inge muntu wafwa, kabiji witubula kuba’mba inge muntu wafwa, ko kuba’mba waleka kwikalako. Lufu lo lupusano lwa bumi. Onkao mambo, muntu inge wafwa, kechi utwajijila kwikala ku mpunzha ikwabo ne.a Inge muntu wafwa, ko kuba’mba waleka kumvwa ne kulanguluka.

⁶ Mfumu Solomone wanembele’mba, “bantu bafwa kafwako kintu nangwa kimo kyo bayuka ne.” Bafwa kechi bakonsha kutemwa nangwa kupata bantu ne, kabiji ‘mu Kilende kechi muji kwingila mingilo, kulanguluka, kuyuka kintu nangwa kwikala na maana ne.’ (Tangai Musapwishi 9:5, 6, 10.) Baibolo pa Salamo 146:4 witubula’mba, umvwe muntu wafwa, “milanguluko yanji” ifwa.

YESU WALUMBULWILE BIJI LUFU

7. Yesu walumbulwile byepi biji lufu?

⁷ Mulunda nanji Lazalasa byo afwile, Yesu wabujile baana banji ba bwanga amba: ‘Lazalasa mulunda netu, walaala mu tulo.’ Yesu kechi walumbulwilenga’mba Lazalasa ubena kukokoloka ne. Yesu waambilenga’mba: “Lazalasa wafwa.” (Yoano 11:11-14) Onkao mambo, Yesu wafwanyikizhe lufu ku tulo. Kechi waambile’mba Lazalasa uji mwiulu nangwa’mba uji na balongo banji bafwile kala ne. Kabiji kechi waambilepo’mba ubena kuyanda mu mujilo wa helo nangwa’mba wasemekelwa mu bumuntu nangwa mu bunyama ne. Kyajingatu nobe Lazalasa walajile mu tulo twine. Binembelo bikwabo byafwanyikizha lufu ku tulo tukatampe. Baibolo waamba’mba, Setepena byo bamwipaile, “waponejile mu tulo twa lufu.” (Byubilo 7:60) Kabiji mutumwa Paulo wanembele pa bena Kilishitu bamo amba “baponena kala mu tulo twa lufu.”—1 Kolinda 15:6.

8. Twayuka byepi kuba’mba Lesa kechi walengele bantu amba bakafwenga ne?

⁸ Nanchi Lesa walengele ba Adama ne Evwa kuba’mba juba jimo bakafwa nyi? Ine! Yehoba wibalengele na butuntulu bwa mubiji bwalumbuluka kuba’mba bakekalenga myaka ne myaka. Bantu bakeba kwikala myaka ne myaka mambo Yehoba byobyo ebalengele kuba’mba bakekalenga. (Musapwishi 3:11) Bansemi kechi bakeba’mba baana babo bakakote ne kufwa ne. Yehoba naye kechi byobyo akeba’mba twikalenga ne. Inge Lesa witulengele kuba’mba tukekalenga myaka ne myaka, pano mambo ka o tufwila?

MAMBO KA BANTU O BAFWILA?

9. Mambo ka mukambizho Yehoba ye akambizhe Adama ne Evwa o abujile kukatazha kulondela?

⁹ Yehoba waambijile Adama mu bujimi bwa Edena amba: “Ku bichi byonse bya mu bujimi wakonsha kujako monka mo usakila. Bino ku kichi kya kuyuka byawama ne byatama, kechi wafwainwa kujako ne, mambo mu juba jo ukajako, kine ukafwa.” (Ntendekelo 2:9, 16, 17) Kechi kyakatezhe kukokela uno mukambizho ne, Yehoba wajinga na luusa lwa kubula Adama ne Evwa kyawama ne kyatama. Inge bakokejile Lesa, inge bamwesheshe’mba banemeka buntangi bwa Yehoba, ne kumwesha’mba bamusanchila pa byonse byo ebapa.

10, 11. (a) Satana wajimbaikile byepi ba Adama ne Evwa? (b) Mambo ka ba Adama ne Evwa o babujile kwibalekelako mambo?

¹⁰ Kya bulandatu ke kya kuba’mba, ba Adama ne Evwa basajilepo kumusatukila Yehoba. Satana wamwipwizhe Evwa amba: “Nanchi Lesa kine wimwambijile’mba kechi mwafwainwa kuja ku bichi byonse bya mu bujimi nenyi?” Evwa wakumbwile’mba: “Twakonsha kuja ku bipangwa bya ku bichi bya mu bujimi. Bino ku kipangwa kya ku kichi kiji pakachi ka bujimi, Lesa waambile’mba, ‘Kechi mwafwainwa kujako ne, nangwa kukwatakotu ne; mambo umvwe mwauba bino, mukafwa.’”—Ntendekelo 3:1-3.

¹¹ Kepo Satana aambile’mba: “Kine kechi mukafwa ne. Mambo Lesa wayuka’mba mu juba jo mukajako ku kino kichi, meso enu akalaba kabiji mukekala nobe Lesa mu kuyuka byawama ne byatama.” (Ntendekelo 3:4-6) Satana wakebelenga Evwa kulanguluka’mba uji na luusa lwa kuba byonse byo akeba kuba, byawama nangwa byatama. Kabiji wamubepele ne kuba’mba mu kusatukila Lesa musakufuma byawama. Satana wamubepele Evwa amba kechi usakufwa ne. Onkao mambo, Evwa wajileko kipangwa kabiji wapelepo ne mwatawanji. Adama ne Evwa bayukile kuba’mba Yehoba wibabujile kuba’mba kechi bafwainwa kuja kino kipangwa ne. Byo bajile, basajilepo kubula kukokela mukambizho wapeela kabiji wafwainwa. Kuja kino kipangwa, kwamwesheshe’mba kechi banemeka Shabo wa mwiulu wibatemwa bingi ne. Kechi bebalekejileko mambo ne!

12. Mambo ka o kyatamijile bingi ba Adama ne Evwa byo basatukijile Yehoba?

¹² Kyaubile bansemi yetu batanshi kyatamine bingi, mambo kechi banemekele Mulenga wabo ne. Mwakonsha kumvwa byepi inge baana benu babiji, wamulume ne wamukazhi bomwakomesha bemusatukila ne kuba byo mwakwibakanya? Nanchi kechi kyakonsha kwimukola bingi ku muchima nenyi?

13. Yehoba walumbulwilenga ka byo aambile’mba, “ku lukungu koko ukabwela”?

¹³ Byo basatukile, ba Adama ne Evwa batayile bumi bwa myaka ne myaka. Yehoba waambijile Adama amba: “Mambo wi lukungu ne ku lukungu ko ko ukabwela.” (Tangai Ntendekelo 3:19.) Kino kyalumbulwilenga’mba, Adama ukekala jikwabo lukungu, uba nobe kechi wajingako ne. (Ntendekelo 2:7) Byo alengele mambo, Adama wafwile kabiji kechi waikeleko jikwabo ne.

14. Mambo ka bantu o bafwila?

¹⁴ Ba Adama ne Evwa inge bakokejile Lesa ne lelo jino inge ko baji. Byo basatukile balengele mambo, ne kufwa bafwile. Bundengamambo buji nobe kikola kyatama kiji na bansemi kyo twasemwatu nakyo. Atweba bonse tusemwatu bandengamambo, o ene mambo o tufwila. (Loma 5:12) Bino Lesa kechi byobyo akebelenga ne. Lesa kechi wakebelenga’mba bantu bakafwenga ne. Baibolo utongola lufu amba “mulwanyi.”—1 Kolinda 15:26.

BUKINE BWITUKASULULA

15. Kuyuka bya kine pa biji bafwa kwitukasulula ku ka?

¹⁵ Kuyuka bya kine pa lufu kwitukasulula ku bya bubela byaitabilamo bantu bavula. Baibolo waamba’mba, bantu bafwa kechi bayanda na misongo nangwa kumvwa bulanda ne. Kechi twakonsha kwisamba nabo ne, mambo kechi bakonsha kwamba ne. Kechi twakonsha kwibakwasha ne, kabiji bafwa nabo kechi bakonsha kwitukwasha ne. Kechi twafwainwa kwibachiinanga ne, mambo kafwako kyo bakonsha kwituba. Nangwa byonkabyo, bantangi ba bupopweshi bavula babepa’mba, bafwa kuji kumo kobaji kabiji amba inge bebapa mali bapulishiti ne bakwabotu banabalume bobamona’mba bazhila bakonsha kukwasha bafwa. Bino inge twayuka bya kine pa biji bafwa kechi baketubepa ne.

16. Ba mu bupopweshi bwavula babepa’mba ka pa kufunjisha bantu pa biji bafwa?

¹⁶ Satana ubena kwingijisha bupopweshi bwa bubela kulengela bantu kwitabila’mba bafwa kuji kobaji na bumi. Bupopweshi bumo bufunjisha’mba inge muntu wafwa kuji ko aya na kwikala. Nanchi muchechi mo muya byobyo bemufunjisha nyi, inyi bemufunjisha byaamba Baibolo pa bafwa? Satana wingijisha bubela pa kongola bantu ne kwibafumya kwi Yehoba.

17. Kufunjisha kuba’mba bantu bebasoka mu mujilo wa helo kubula byepi kunemeka Yehoba?

¹⁷ Bifunjisha ba mu bupopweshi bwavula byatama bingi. Bupopweshi bumo bufunjisha’mba bantu batama bakebasoka mu mujilo wa helo myaka ne myaka. Kuno ke kuba mwenga Yehoba. Lesa Kechi wakonsha kumanyika bantu bino ne. (Tangai 1 Yoano 4:8.) Mwakonsha kumvwa byepi umvwe mwamona muntu saka asoka maboko a mwananji watamisha mu mujilo? Ao muntu mukamumona’mba wakanama bingi. Kechi mwakonsha ne kukeba’mba ekale mulunda nenu ne. Abino Satana byobyo akeba’mba tulangulukenga pe Yehoba kuba’mba byobyo aji.

18. Mambo ka o twafwainwa kubujila kuchiina bafwa?

¹⁸ Bupopweshi bumo bufunjisha’mba, muntu inge wafwa, wikala ke mupashi. Buno bupopweshi bufunjisha kuba’mba twafwainwa kwibanemeka mambo bakonsha kwikala balunda netu nangwa balwanyi. Bantu bavula baitabila buno bubela. Kechi bapopwela Yehoba ne, bapopwelako bafwa mambo bobo bachiina. Vulukainga kuba’mba bafwa kechi balanguluka nangwa kumvwa ne. Onkao mambo, kechi twafwainwa kwibachiinanga ne. Yehoba ye Mulenga wetu. Ye Lesa wa kine ye twafwainwatu kupopwela kwapwa.—Lumwekesho 4:11.

19. Kuyuka bya kine pa biji bafwa kwitukwasha byepi?

¹⁹ Kuyuka bya kine pa biji bafwa kwituzhikijila ku bubela bwa mu bupopweshi. Kuyuka bya kine pa biji bafwa kwitukwasha kumvwisha milaye ya Yehoba yaamba pa bumi ne pa bintu byawama biji kulutwe.

20. Tukesamba pa ka mu kitango kyalondelapo?

²⁰ Kala kene, Yoba, muntu wa Lesa waipwizhe’mba: “Umvwe muntu wafwa, nanchi wakonsha kwikala na bumi jibiji nyi?” (Yoba 14:14) Nanchi kine muntu wafwa wakonsha kwikala na bumi jibiji nyi? Byaamba Lesa mu Baibolo bitutekenesha bingi. Mukeumvwina mu kitango kyalondelapo.