BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w01 10/1 pp. 19-24
  • Londai Yehoba mu Kukomesha Baana Benu

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Londai Yehoba mu Kukomesha Baana Benu
  • Kyamba kya Usopa—2001
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Kujimuna Byokwalumbulula
  • Butemwe Bobutundaika Kwibakwasha
  • Kasamwisamba
  • Kokai Muchima
  • Lufunjisho Lwakisemi Lwafwainwa Kwikala Luleta Kisangajimbwe
  • Anweba Bansemi, Funjishainga Baana Benu Mu Butemwe
    Kyamba kya Usopa—2007
  • Anweba Bansemi Funjishainga Baana Benu Kutemwa Yehoba
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2022
  • Tendekai Kufunjisha Mwanenu Saka Akijitu Lukeke
    Kintu Kilengela Kisemi Kwikala kya Lusekelo
  • Baana Betu, Bunonshi Bwanema Bingi
    Kyamba kya Usopa—2005
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2001
w01 10/1 pp. 19-24

Londai Yehoba mu Kukomesha Baana Benu

“Nanchi bansemi bonse kechi bolola baana babo nenyi?” —BAHEBELU 12:7, Contemporary English Version.

1, 2. Mamboka bansemi kyobekela nalukatazho mu kukomesha baana babo lelo jino?

BANTU bepuzha kukeba kuyuka bwikalo bwa bantu mu Japan mumyaka yakunyumakwe, baambile’mba bakulumpe bavula bobaipwizhe bebakumbwile’mba bansemi bavula kechi besamba javula nabaana babo ne, kabiji balekelela bingi baana babo. Kabiji bakwabo nabo mukyonkakya kyalo baambile’mba, bantu bacheche muboba bobaipwizhe bakumbwile’mba kechi bayuka mwakumvwañena nabaana babo ne. Kino kisela kechi kijitu mubyalo bya Kumusela byonka ne. Pepala wabyambo wa The Toronto Star washimwine’mba bansemi bavula mu Canada baitabizhe’mba bezhinauka abo bene’mba kechi bansemi bafunjisha baana babo kyakine kine ne. Kumapunzhatu avula bansemi kibena kwibashupa bingi kukomesha baana babo.

2 Mamboka bansemi kyobekela nalukatazho mu kukomesha baana babo? Kishinka kikatampe kekyakuba’mba tuji mu ‘moba apelako’ kabiji mu “bimye byakatazha.” (2 Timoti 3:1) Kikwabo, Baibolo yaamba’mba, “milanguluko ya mu michima ya bantu yo ya bubi kufuma ku bwanyike bwabo.” (Ntendekelo 8:21) Banyike bapela bingi kongolwa kubyabujimuku byakwa Satana aye uji nobe “bokwe wimba” uja babula kujimuka. (1 Petelo 5:8) Bansemi bavula babwina Kilishitu bekala bingi nalukatazho pakukomesha baana babo “kwibafunjisha ne kwibajimuna monka mwaswila aye Nkambo.” (Efisesa 6:4) Bansemi bakonsha kukwasha byepi baana babo kukoma’mba bakekale bapopweshi ba Yehoba balumbuluka bayuka kupima ne “kuyuka byawama ne byatama”?—Bahebelu 5:14.

3. Mamboka lufunjisho lwabansemi lwakufunjisha baana babo kyolwanemena pakuba’mba bakome bulongo?

3 Solomone Mfumu wamaana waambile’mba, “kukosama kwakakachila mu muchima wa mwanyike.” (Byambo bya Mana 13:1; 22:15) Pakuba’mba kuno kukosama kufume mumichima yabo, baana bakeba bansemi yabo kwibolola mubutemwe. Pano bino javula banyike kechi bakeba kwibololako ne. Bazhingila bingi umvwe uji yense wibafundako. Onkao mambo, bansemi bafwainwa kuyuka “kufunjisha mwana kwenda mu jishinda jafwainwa.” (Byambo bya Mana 22:6) Umvwe baana kebomvwine byobabena kwibajimunako, bakekala bomi. (Byambo bya Mana 4:13) Byo kyanemapo bansemi kuyuka byavwangwa mukufunjisha baana babo!

Kujimuna Byokwalumbulula

4. Byonka byokyaambiwa mu Baibolo, kyambo kya “kujimuna” kikatakata kilumbululaka?

4 Namambo akuchina bantu kwamba’mba bakananga bayanjisha bingi baana—kikale kumubiji, mubyambo nangwa mumilanguluko—bansemi bamo kechi bololako baana babo ne. Kechi twafwainwa kuchina kino ne. Kyambo kya “kujimuna” byokyaambiwa mu Baibolo kechi kilumbululapo kuyanjisha nangwa kushintane. Kyambo kya Kingiliki kya “kujimuna” kikatakata kilumbulula kufunjisha, kolola kabiji kimye kimo nekumukotaula muntu mubutemwe.

5. Mamboka okyawamina kulanguluka pamashinda Yehoba moobila nabantu banji?

5 Yehoba Lesa kewakumwenako walumbuluka bingi pakupana luno lujimuno. Mutumwa Paulo byoapashañenye Yehoba kubashetu, waambile’mba: “Nanchi bansemi bonse kechi bololako baana babo nenyi? . . . Bashetu betololako pakakimye kacheche, kabiji boba kino pobamwena’mba bafwainwa kuba byobyo. Bino Lesa witololako kuba’mba twikalenga bulongo, mambo ukeba’mba twikale bazhila.” (Bahebelu 12:7-10, Contemporary English Version) Ee, Yehoba ujimuna bantu banji mambo ukeba’mba bekale bazhila. Twakonsha kufunda byavula pamambo akolola baana pakumona Yehoba byoafunjisha bantu banji.—Mpitulukilo ya mu mizhilo 32:4; Mateo 7:11; Efisesa 5:1.

Butemwe Bobutundaika Kwibakwasha

6. Mamboka bansemi okyakonsha kwibashupila kulonda butemwe bwa Lesa?

6 Mutumwa Yoano waambile’mba “Lesa ye butemwe.” Onkao mambo, lufunjisho Lesa loafunjisha kimye kyonse lutundaikwa nabutemwe. (1 Yoano 4:8; Byambo bya Mana 3:11, 12) Nanchi kino kilumbulula’mba bansemi baji nakifyele kubaana babo kyakonsha kwibapelela kulonda Yehoba mukuba kino nyi? Ine, kechi kyapela ne. Butemwe bwa Yehoba bwaimana pamafunde. Shayuka umo Mungiliki waambile’mba buno butemwe bwaimana pamafunde “kechi kimye kyonse kyobuswañana nakifyele ne.” Lesa kechi kitabilambijingane. Kimye kyonse umona bintu byawama byoafwainwa kupa bantu banji.—Isaya 30:20; 48:17.

7, 8. (a) Ñanyi kyakumwenako kyabutemwe bwa mumafunde Yehoba kyoamwesheshe pakulama bantu banji? (b) Bansemi bakonsha byepi kulonda Yehoba kukwasha baana babo kwikala namuchima wakulondela mafunde a Baibolo?

7 Akilangulukai pabutemwe Yehoba boamwesheshe kubena Isalela. Pakwibulumbulula buno butemwe Yehoba boamwesheshe kubena Isalela, Mosesa wibupashañenye kukintu kimo. Tutanga’mba: ‘Byonka byo oba mpungu pa kusanda kinsa kyanji ubakamina peulu ya baana, ne kutanyika byapi byanji ne kwibabaka ne kwibasenda pa byapi, ibyo byo aubile aye Yehoba byo amutangijilenga [Yakoba].’ (Mpitulukilo ya mu mizhilo 32:9, 11, 12) Pakuba’mba afunjishe baana banji kutumbuka, inabo ‘usanda kinsa kyanji,’ watanyika ne kubakamisha byapi byanji kukambizha baana banji kutumbuka. Umvwe kaana katumbuka pakinsa palepa, inanji “ubakamina peulu” yako. Umvwe wamona’mba kasakwituta panshi, inanji uya munshi yako nekwikasenda “pa byapi byanji.” Byonkabyo, Yehoba naye byobyoasungilenga bena Isalela nabutemwe. Wibapele Mizhilo yakwa Mosesa. (Masalamo 78:5-7) Kepo Lesa ebasopelenga, nekwibakwasha umvwe baponena mubuyanji.

8 Bansemi babwina Kilishitu bakonsha kulonda byepi butemwe bwa Yehoba? Patanshi bafwainwa kufunjisha baana babo mafunde nemizhilo iji mu Byambo bya Lesa. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 6:4-9) Nkebelo yakuba kino keyakukwasha mwana kuyuka kusala bintu kwesakana namafunde amu Baibolo. Mukuba kino, kiji nobe bansemi babena kubakamina peulu yabaana babo, sabamona byobabena kwingijisha mafunde obebafunjisha. Baana babo byobakoma nekwiikela abo bene, bansemi balusa benengezha “kuya munshi yabo” ne ‘kwibasenda pa byapi byabo’ umvwe paikala lukatazho. Lukatazho lwamutunduka?

9 Lukatazhoka kikatakata bansemi babutemwe lobafwainwa kutako muchima? Lumbululai.

9 Yehoba Lesa wajimwine bena Isalela bintu bifuma mukwendañana nababi. (Kubala 25:1-18; Ezela 10:10-14) Kwendañana nabantu babula kufwainwa kekitewa kiji konse konse lelo jino. (1 Kolinda 15:33) Bansemi babwina Kilishitu bafwainwa kulonda Yehoba kujimuna baana babo pakino. Lisa nsongwakazhi wamyaka yakusemwa 15 wifwalamine nansongwalume umo wabujile kuyuka byubilo byawama ne mafunde akisemi akumupashi. Lisa washimikizhe’mba: “Bansemi yami bukiji-bukiji baakaminwe bingi pakumona byubilo byami byobyaalukile. Pabimye bimo bangolwelengako kabiji pabimye bikwabo bankwashishenga nalusa.” Kukeba kwitabizhiwa kubakwabo’mba kuchina bakamulengulula lolukatazho lobamwenenga lwajinga na Lisa. Onkao mambo, baikelenga nanji panshi nekumukwasha kwilupwisha.a

Kasamwisamba

10. Muñanyi mashinda Yehoba moaikela wakumwenako mukwisamba kwanji nabena Isalela?

10 Pakuba’mba bebafunjishe bulongo baana babo, bansemi bafwainwa kwisambanga nabo. Nangwa kyakuba Yehoba wayuka biji mu michima yetu, witutundaika kwisamba nanji. (1 Byambo bya Moba 28:9) Panyuma yakwibapa bena Isalela Mizhilo, Yehoba wibatongwejile bena Levi amba bebafunjishenga, kabiji watuminenga nebañanga kukesamba nabo nekwibololako. Kabiji wakebelenga kumvwa milombelo yabo. 2 Byambo bya Moba 17:7-9; Masalamo 65:2; Isaya 1:1-3, 18-20; Yelemiya 25:4; Ngalatiya 3:22-24.

11. (a) Bansemi bakonsha kulengela byepi baana babo kwikala bakasuluka kwisamba nabo? (b) Mamboka okyanemena kubansemi kwikala banteleki bateleka bibena kwamba baana babo pakwisamba nabo?

11 Bansemi bakonsha kulonda byepi Yehoba pakwisamba nabaana babo? Kintu kitanshi kikatampe bafwainwa kwikala nakimye kyakwisambilamo nabo. Kabiji bansemi kechi bafwainwa kwamba ñambilo yakupulumukane, nabiji kwamba’mba, “Fumapapo! Nabalangulukenga namba byo ubena kwamba byakine, nanchi byakukaisha-kaishatu”; “Kukosamako”; “Pano ukebaka? Wimwanyike obewa.” (Byambo bya Mana 12:18) Pakuba’mba baana bekale bakasuluka kwisamba nabo, bansemi bamaana bekala banteleki batelekesha bibena kwamba baana babo. Bansemi balengulula baana babo sabakiji banyike, bakamona kuba’mba baana babo byobakakoma nabo bakebalengulula. Yehoba kimye kyonse uteleka byamba bantu banji. Umvwa boba bekepesha ne kwalulukila kwiaye mululombelo.—Masalamo 91:15; Yelemiya 29:12; Luka 11:9-13.

12. Byubiloka bansemi byobafwainwa kwikala nabyo byakonsha kukwasha baana babo kwikala bakasuluka pakwibasolomoka?

12 Kabiji akilangulukai bumuntu bwa Lesa byobwapelejilenga bantu banji kwikala bakasuluka kumusolomoka. Kyakumwenako, Mfumu Davida wabena Isalela walengele mambo abulala byoaubile bukende ne Betesheba. Byoajinga muntu mbulwakoloka, Davida naye walengele mambo avula mubwikalo bwanji. Bino nangwa byonkabyo, kechi wakankelwenga kusolomoka Yehoba nekulomba lulekelo lwamambo nekufundwa ne. Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, kifyele nelusa lwa Lesa lwamukwashishe Davida kwikala wakasuluka pakwalulukila kwi Yehoba. (Masalamo 103:8) Umvwe kebamweshe byubilo bijipo na Lesa nabiji lusa nebuwame, bino byubilo bya bansemi byakonsha nekutundaika baana babo kwikala bakasuluka kwisamba nabo umvwe kyakuba batamisha.—Masalamo 103:13; Malakai 3:17.

Kokai Muchima

13. Kukokamuchima kulumbululaka?

13 Kimye kyobabena kuteleka bibena kwamba baana babo, bansemi bafwainwa kukokamuchima nekumwesha ‘maana afuma mwiulu.’ (Yakoba 3:17) Mutumwa Paulo wanembele’mba, “Kukokamuchima kwenu kuyukanyikwe ku bantu bonse.” (Filipai 4:5) Kukokamuchima kwalumbululaka? Ndumbulwilo imo yakyambo kya Kingiliki kwatuntululwa kyambo kya “kukokamuchima” ke “kubula kuminatu popolo pamizhilo.” Bansemi byo baji bantu bakulama mizhilo yakumupashi yabyubilo byawama kwakubula kwalauka-alauka, bakonsha kwikala byepi bakokamuchima?

14. Yehoba wamwesheshe byepi kukokamuchima kukyalombele Lota?

14 Yehoba wamwesha kyakumwenako kyawama bingi mukukokamuchima. (Masalamo 10:17) Byoakambizhe Lota nekisemi kyanji’mba bafume mumuzhi wa Sodoma wajinga pepi nakonaunwa, Lota “wabanjile kwimana.” Pakupitapo kimye, malaika wa Yehoba byoamwambijile’mba anyemene kumutumba, Lota waambile’mba: “Kechi nakonsha kunyemena ku mutumba ne . . . Pano talai aka kamuzhi [ka Zoala] kaji pepi na kuno, ko kafwainwa kunyemenamo, kabiji ko kachechetu; mwane banswishe kunyemenamo, (ke ko kacheche nenyi?)” Yehoba waubile byepi pakumvwa kino? Waambile’mba: “Umvwa, nakwitaba ne pa kino kintu nakyo namba: Kechi nsakumonauna uno muzhi ye watongola ne.” (Ntendekelo 19:16-21, 30) Yehoba waitabizhe kyoalombele Lota. Ee ibyo, bansemi bafwainwa kulonda mizhilo Yehoba Lesa yoabika mu Baibolo, Byambo byanji. Bino nangwa byonkabyo, bakonsha kwitabizha bikeba mwana umvwe kyakuba kyoakeba kechi kyazhilulula mafunde amu Baibolo ne.

15, 16. Lufunjishoka bansemi lobakonsha kufunjilako kukyakumwenako kiji mu Isaya 28:24, 25?

15 Kukokamuchima kuvwangamo kukwasha muchima wabaana kuba’mba bomvwe mafunde. Kyakumwenako, Isaya wafwanyikizhe Yehoba kunjimi ne kwamba’mba: “Awa ujima’mba: Mbyale, ujimatu kikupunyi? Uchipula ne kupuma mushiji wanji kikupunyi? Byo apwisha kwesakanya mushiji kechi ukusamo bwengo bufita ne butoka ne kubyala wichi mu mikuku mikuku ne mbaale pantu payo ne sepelita kunsa kunsa nenyi?”—Isaya 28:24, 25.

16 Yehoba ‘ujima pakuba’mba akuse nkunwa’ kabiji ‘upuma mushiji ne kumwesakanya.’ Mukwibajimunako ukwasha michima yabantu banji. Pakolola baana babo, bansemi bakonsha ‘kujima’ byepi muchima wamwanabo? Shetu umo walondele Yehoba pakololako mwananji wamulume wamyaka yakusemwa ina. Umvwe uno mwananji wapuma kalombwana mukwabo, bashanji patanshi bakimutekenyanga pakumvwa byoabena kwikangaizha. Apa bino, uba nobe babena ‘kujima’ mumuchima wamwananji, bashanji bamubujile jishimikila jakalombwana yebamanyikanga kumuntu wakanwa. Aku umvwatu jino jishimikila, mwananji wafikenatu kwamba’mba awo muntu wakanwa wafwainwa kukambulwa. ‘Kujima’ kwa uno mutundu kwanengezhezhe muchima wakalombwana kabiji kyamupelejile kuyuka’mba kupuma mukwabo byajinga byubilo byakanwa kabiji kyatama.—2 Samwela 12:1-14

17. Lufunjishoka luji mu Isaya 28:26-29 bansemi lobafwainwa kufunjilako pakolola baana?

17 Kabiji Isaya wafwanyikizhe ngolwelo ya Yehoba kumashinda akwabo abunjimi—kupula. Njimi wingijisha byakupulako byapusana-pusana kwesakana nakukosa kwamakunzhi akajo. Bwengo bufita bebupula nakakichi kacheche, kabiji bwengo butoka bebupula nakamama, bino kajo kaji mumakunzhi akosa pakwikapula bapishapo bitanga byakalaki. Bino nangwa byonkabyo, kechi pekala kwikapujisha kyakuba kavingauka kebungatu ne. Byonkabyo, Yehoba umvwe ukeba kufumya kintu kyatama mubantu banji upusanya ngolwelo kwesakana nalukatazho lujipo nekyalengela lolo lukatazho. Kechi upulumukatu ponkapo nangwa kushinta ne kumanyikañanane. (Isaya 28:26-29) Baana bamo bomvwatu kimye kyobetala meso nameso nabansemi yabo, kyapwa nekupwa ponkapo. Bamo bakebewa kwibavululako javula, kabiji bakwabo nabo bakebewa kwibakambulako. Bansemi bakokamuchima bolola baana kwesakana nalukatazho lwayewo mwana.

Lufunjisho Lwakisemi Lwafwainwa Kwikala Luleta Kisangajimbwe

18. Bansemi bakonsha kunengezha byepi kimye kyakubilamo lufunjisho lwa Baibolo lwakisemi?

18 Pamashinda awama kufunjishishamo baana benu paji nejoja jalufunjisho lwa Baibolo lwakisemi lwakimye kyonse nekubalaula-balaula mu Binembelo juba nejuba. Lufunjisho lwakisemi lwakonsha kukwasha bingi umvwe lubiwa jonse. Umvwe kelubiwetu kyubiwe-ubiwe nangwa kwilupulumukilatu, kafwapo kyolukobane. Onkao mambo, bansemi bafwainwa ‘kupulusha bimye’ byakubilamo luno lufunjisho. (Efisesa 5:15-17) Bino kechi kyapela kusala kimye kyafwainwa kubonsene. Shetu umo wamwene’mba baana banji byobakomene, mitanchi yabo yakubilamo bintu yamukatezhe pakuba’mba asalepo kimye kyakupwizha kisemi kyonse pamo. Pano bino, mabanga amoba akuya nakupwila, kisemi kyonse popo kyaikelanga pamo. Ponkapo uno shetu wanengezhe kwikalanga nalufunjisho lwakisemi mabanga amo aoo moba. Kino kyaingijiletu bulongo. Baana banji bonse basatu pano kebakalume ba Yehoba babatizwa.

19. Bansemi bakonsha byepi kulonda Yehoba pakufunjisha lufunjisho lwakisemi?

19 Nangwa byonkabyo, kechi kyawana kufundatu kyabyonkabya byambo byamu Binembelo kwakubula kwibikwatakanya bulongone. Yehoba wafunjishenga bena Isalela babwelele kwabo, kupichila mubañanga ‘balumbulwilenga mwayila’ Mizhilo, ‘kuba’mba bantu bomvwe bulongo byobatangilenga.’ (Nehemiya 8:8) Shetu umo wafunjishe bulongo baana banji bonse 7 kutemwa Yehoba kimye kyonse wayanga munzubo yanji nakunengezha nekulangulukapo bulongo pabyoasakwamba byafwainwa mwana yense, lufunjisho lwakisemi sakalukyangye kubiwa. Luno lufunjisho lwakwashishenga bingi baana banji kwikala basangalala. Mwananji umo pano ubakome wavulukile’mba “kimye kyonse lufunjisho lwawamanga bingi. Umvwe tubena kupama mpila kubukonde bwanzubo pano betwita’mba kimye kyalufunjisho lwakisemi kyafika, bukiji-bukiji twasankilangapo mpila yetu nekunyemena ku lufunjisho. Mabanga ajojo juba ajinga kimye kimo kyawaminenga bingi mumulungu.”

20. Lukatazhoka lwakonsha kwikalapo pakukomesha baana lwafwainwa kuvulukwapo?

20 Nyimbi wa masalamo waambile’mba: ‘Talai, baana bo bunonshi bufuma kwi Yehoba; ne bipangwa bipanga jivumo yo mfweto yanji yo apana.’ (Masalamo 127:3) Pakufunjisha baana betu pakebewa kimye nekwibikako, kabiji kuba kino bulongo kilumbulula bumi bwamyaka nemyaka kubaana betu. Ino kemfweto ikatampe bingi. Onkao mambo twayai twibikeko nakulonda Yehoba pakufunjisha baana betu. Bino nangwa kyakuba bansemi baji namwingilo wa ‘kukomesha [baana] na kwibafunjisha ne kwibajimuna monka mwaswila aye Nkambo,’ kechi kilumbulula’mba bintu byendangatu bulongone. (Efisesa 6:4) Nangwatu asungwe bulongo byepi, mwana wakonsha kusatuka nekuleka kwingijila Yehoba. Mwakonsha kuba byepi umvwe kino kimumwekela? Uno yemutwe uji mulufunjisho lwalondelapo.

[Tubyambo twa mushi]

a Byamwekele biji muuno mutwe nemumukwabo walondelapo byafuma mubyalo muji bisho byapusanako nabiji kokokwenu. Monaimo mafunde ajimo mwiengijishe nabyomuba mukisho kyenu.

Musakukumbula’mba Ka?

• Bansemi bafwainwa kulonda byepi butemwe bwa Lesa bwalumbululwa mu Mpitulukilo ya mu mizhilo 32:11, 12?

• Kika kyomwafunda mujishinda Yehoba joesambijilengamo nabena Isalela?

• Yehoba byoaumvwijile kubyamusashijile Lota bitufunjishaka?

• Lufunjishoka lomwafunda mu Isaya 28:24-29 pakolola baana?

[Kipikichala pa peja 21]

Mosesa wapashañenye lufunjisho Yehoba loafunjisha bantu banji kubyuba mpungu nabaana banji

[Bipikichala pa peja 22]

Bansemi bafwainwa kwikala nakimye kyakwikala nabaana babo

[Kipikichala pa peja 23]

“Mabanga ajojo juba ajinga kimye kimo kyawaminenga bingi mumulungu”

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu