BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w01 12/1 pp. 24-28
  • Akamwai Yehoba Nekulama Mikambizho Yanji

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Akamwai Yehoba Nekulama Mikambizho Yanji
  • Kyamba kya Usopa—2001
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Shikwai Bubi
  • Bantu Basatu Baakaminwe Lesa
  • Moyo Wakuchina Kufichisha Lesa Pamuchima Wilwisha Nawakuchina Bantu
  • Muchima Wenu Akamwenga Yehoba
    Kyamba kya Usopa—2001
  • Ikalai Na Maana —Akamwai Lesa!
    Kyamba kya Usopa—2006
  • Ikalainga Bulongo Na Moyo Wa Kwakamwa Yehoba
    Kyamba kya Usopa—2007
  • Akamwai Yehoba pa Juba pa Juba
    Mwingilo Wetu wa Bufumu—2000
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2001
w01 12/1 pp. 24-28

Akamwai Yehoba Nekulama Mikambizho Yanji

“Akamwai Lesa ne kulama mikambizho yanji; mambo kyo kyonka kyafwainwa kuba bantu.”—MUSAPWISHI 12:13.

1, 2. (a) Moyo wakonsha kwitulamawizha byepi kubintu? (b) Mamboka bansemi bamaana kyobebikilako kufunjisha baana babo moyo wakine?

LEONARDO Da Vinci waambile’mba: “Kubula moyo kuletelela muntu, pakuba kwikala namoyo kumulamawizha.” Kubula kuchina kintu kulengela muntu kubula kuyuka malwa akonsha kufumamo, pano umvwe uji namoyo, moyo wanji wakonsha kumuvululamo amba ajimuke. Kyakumwenako, umvwe kyakuba twatala mujikanda jazhika nekumona byojakalepa, atweba bavula bukiji-bukiji tufikenatu kupapuzhukako kuchina kuponenamo. Byonkabyo nemoyo wakine kechi witulengelatu kwikala nabulunda ne Lesa byonka byotwafunjile mumutwe wakunyumane, bino witulamawizha nekubintu byakonsha kwituletela misongo.

2 Nangwatu moyo wakuchina bintu byaano moba bileta misongo naye wafwainwa kufunjiwa. Namambo akuba banyike bacheche kechi bayuka’mba malaichi nangwa myotoka bipayañanane, kimo kimye bakonsha kutanwa mumapuso abaya bingi.a Bansemi bamaana beseka nangovu yonse kwibafunjisha moyo, nekwibajimuna javula kuchina bintu bileta malwa. Bansemi bayuka kuba’mba uno moyo wakonsha kupulusha bumi bwa baana babo.

3. Mamboka Yehoba oetujimwina pamambo abintu byakonsha kwituletela malwa kumupashi kabiji uba byepi kino?

3 Ne Yehoba naye byoetuta muchima byonkabyo. Byoaji Shetu wabutemwe witufunjisha kupichila mu Byambo nejibumba janji kuba’mba tumwenemo. (Isaya 48:17) Lubaji lumo loetufunjisha Lesa kelwakwitujimunako “kikupu” pamambo abitewa byakonsha kwituletela malwa kumupashi pakuba’mba twikale namoyo wakine wakuchina byobyo bintu. (2 Byambo bya Moba 36:15; 2 Petelo 3:1) Mubwikalo bwabantu, ‘inge moba onse baikalanga namuchima wa byonkabyo wakwakamwa Lesa nekulama mikambizho yanji,’ bintu byavula bileta malwa kumupashi nelumanamo lwavula umvwe kechi bikalakone. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 5:29) Twakonsha kwikala byepi namuchima wakwakamwa Lesa nekuchinuzhuka bintu byakonsha kwituletela malwa kumupashi mubino “bimye byakatazha”?—2 Timoti 3:1.

Shikwai Bubi

4. (a) Moyo wamutunduka bena Kilishitu yebafwainwa kwikala nanji? (b) Yehoba wiumvwa byepi pamambo abyubilo byabundengamambo? (Monai tubyambo twapanshi.)

4 Baibolo ilumbulula’mba: “Kumwakamwa Yehoba ko kushikwa bubi.” (Byambo bya Mana 8:13) Dikishonale wa Baibolo ulumbulula kuno kushikwa’mba: “Kubula kukeba bantu nebintu byabula kufwainwa, byabunya, byasulwa abyo muntu byoabula kukeba kukwatankana nabyo.” Onkao mambo, moyo wakwakamwa Lesa ulumbulula kushikwa byonse byabunya kumeso a Yehoba.b (Masalamo 97:10) Witukosesha kuchina bubi, byonkatu byotupapuzhuka kuchina kuponena mujikanda jazhika. Baibolo yamba’mba: “moyo wa kumwakamwa Yehoba ye ufumya muntu ku bubi.”—Byambo bya Mana 16:6.

5. (a) Twakonsha kukosesha byepi moyo wetu wakwakamwa Lesa nekushikwa kuba bubi? (b) Bwikalo bwabena Isalela bwitufunjishapoka pakino?

5 Twakonsha kukosesha uno moyo wakine nekushikwa bubi umvwe ketulanguluke pabintu byamalwa bifuma mukuba bubi. Baibolo itubujishatu patoka kuba’mba muntu yense unowa kyoabyala—kana kubuntunshinyi, inyi kana kumupashi. (Ngalatiya 6:7, 8) Pamambo akino Yehoba walumbulula bingi bulongo malwa afuma mukusula mikambizho yanji nekusankilapo bupopweshi bwakine. Bena Isalela umvwe nekwibalama kwi Lesa ne, umvwe bebamanyikilengatu kikupu kubakwabo bangovu bashinchile bobajinga nabo mukinkalankulo kimo. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 28:15, 45-48) Malwa ebeshijile bena Isalela namambo amilengulwila yabo anembelwe onse mu Baibolo namambo a “kufundwa kwetu” pakuba’mba tufunjileko nekwikala namoyo wakwakamwa Lesa.—1 Kolinda 10:11.

6. Byakumwenakoka byanembwa mu Binembelo byotwakonsha kufunjilako pakuba’mba twikale namoyo wakwakamwa Lesa? (Monai tubyambo twapanshi)

6 Mu Baibolo kechi mujitu byonka byamwekejile bena Isalela ne, bino mwanembwa nebwikalo bwakine bwabantu bamo bajinga nakichima, baubanga bulalelale, bajinga nalwiso, nebelundumikanga.c Bano banabalume bamo baingijiile Yehoba myaka yavula bingi, pano bino pakimye kimo mubwikalo bwabo, moyo wabo wakwakamwa Lesa kechi wakoselene, kabiji beletejile malwa. Kulanguluka-languluka pabyakumwenako byamu Binembelo byabyonkabye kwakonsha kukosesha mulanguluko wetu wakuchina kuba bilubo byobaubilepo. Byokyafwainwa kwikalapo kyabulanda umvwe twabula kumvwina lufunjisho lwa Lesa nekupembela poso twamona malwa! Kupusanako nabyaitabila bavula kuba’mba kupita mubintu kokwibiyuka—kikatakata mubyakwilekelela kechi lolufunjisho lwawamane.—Masalamo 19:7.

7. Ñanyi muntu Yehoba yeeta mutente wanji wakifwanyikizho?

7 Kishinka kikwabo kyotwafwainwa kwikela namoyo wakwakamwa Lesa kekusaka kwetu kwakukeba kulama bulunda bwetu na Lesa. Tuchina kufichisha Yehoba pamuchima mambo twanemeka bulunda bwetu neaye. Nanchi ñanyi Yehoba yeamona amba mulunda nanji yeakonsha kwita mutente wanji wakifwanyikizho? Posotu “yenkaye wenda bulongotu ne kuba byaoloka.” (Masalamo 15:1, 2) Umvwe twanemeka buno bulunda bwakushukilwa botuji nabo na Mulenga wetu, tukebikangako kwenda bulongotu kumeso anji.

8. Bena Isalela bamo mumoba akwa Malakai bapezhezhe byepi bulunda bwabo na Lesa?

8 Kyabulanda, bena Isalela bamo mumoba akwa Malakai bapezhezhe bulunda bwabo na Lesa. Mukifulo kyakwakamwa nekunemeka Yehoba, batapishenga banyama bakolwa nebalemana pakyakusokelapo. Kabiji kubula moyo kwabo bekumwesheshe nemubyubilo byabo pamambo amasongola. Basankijilepo bakazhi babo bakubwanyike kwakubula mambo antaka kuba’mba bamone jishinda jakusongwelamo bakamwale bangi. Malakai wibabujile’mba Yehoba ‘washikwa kwikana’ nekuba’mba muchima wabo wabujimbijimbi wibapatwileko kwi Lesa. Lesa wakonsheshe kutambwila byepi milambo yabo aku mukifwanyikizho, kyakusokelapo kasa kyayula mipolo yamabingo abakazhi babo bobakaine? Kubula kunemeka mizhilo yanji kwalengejile Yehoba kushikisha’mba: “Munema wami uji pi?”—Malakai 1:6-8; 2:13-16.

9, 10. Twakonsha kumwesha byepi’mba twanemeka bulunda bwetu ne Yehoba?

9 Nelelo jino, Yehoba umona bulanda bwabaana bobashatu bungayangaya kubashabo babula lusa nangwa bainabo, nebanabakazhi bajinga mumasongola bobakana kubanabalume nangwa banabalume bobakana kubanabakazhi balwiso. Kine kimuletela bingi bulanda. Pano umvwe muntu mulunda na Lesa, umona bintu monka mwibimwena Lesa nekwibikako nakukosesha masongola anji, kukana milanguluko yainontanda ipezha buneme bwamfungwa yamasongola, ‘nekuchina bulalelale.’—1 Kolinda 6:18.

10 Kikale mumasongola nangwa mumbajitu ikwabo yabwikalo, kushikwa bintu byatama kumeso a Yehoba, nekunemeka bulunda botuji nabo neaye, kukalengela Yehoba kwitutemwa nekwitabilwa kwiaye. Mutumwa Petelo waambishetu’mba: “Kine pano nayuka namba aye Lesa kechi utala ku bilungi bya bantu ne: pakuba ne mu mikoka yonse yabantu, aye wamwakamwa ne kuba byaoloka, ye waitabilwa kwi aye.” (Byubilo 10:34, 35) Tuji nabyakumwenako byavula bingi mu Binembelo bimwesha moyo wakwakamwa Lesa byoakoseshe bantu kuba byaoloka mubintu byalweseko byavula bingi.

Bantu Basatu Baakaminwe Lesa

11. Bintuka byalengejile Abalahama kutelwa’mba “wakamwa Lesa”?

11 Mu Baibolo muji muntu umo Yehoba mwine yealumbulwile amba mulunda nanji—mushakulu Abalahama. (Isaya 41:8) Moyo wakwa Abalahama wakwakamwa Lesa waesekelwe kimye Lesa kyoamukambizhe kupana mwananjitu umo aye Izaka kekitapisho, aye yenka Lesa yealayile’mba mwiaye moakafikizhizha mulaye wanji’mba baana bakwa Abalahama bakekale kekisaka kikatampe. (Ntendekelo 12:2, 3; 17:19) Nanchi uno “mulunda na Lesa” wapichile muluno lweseko lukozha kumuchimanyi? (Yakoba 2:23) Aku Abalahama unyamunatu mpoko amba atape Izaka, malaika wa Lesa wamwambijile’mba: “Kechi ubike kuboko pa mwana ne, nangwa kumuba kintu kimo ne; mambo pano nayuka namba obewa wakamwa Lesa, mambo kechi wakana kumpa mwanobe, yenkawa umotu ye uji nanji ne.”—Ntendekelo 22:10-12.

12. Kika kyatundaikile moyo wakwa Abalahama wakwakamwa Lesa, kabiji twakonsha kumwesha byepi muchima wabyonkabya?

12 Nangwa kyakuba Abalahama wayukanyikilwe jimo amba muntu wakamwa Yehoba, pakyokya kimye wamwesheshe moyo wanji wakwakamwa Lesa patoka mujishinda jakukumya. Kwipana kwanji kwakulambula Izaka kyajinga kintu kimo kyanema bingi kukilatu nekumwesha lukokelo. Kwipana kwakwa Abalahama kwatundaikilwe naluketekelo lwakine kuba’mba Shanji wamwiulu ukafikizha mulaye wanji wakusangula Izaka umvwe wakeba. Byonka byanembele Paulo, Abalahama ‘wayukishetu amba akya kyoalayile [Lesa] wakonsha kwikyuba.’ (Loma 4:16-21) Nga atweba nanchi twikokozha kuba kyaswa muchima wa Lesa nangwa kyakuba twaikala mubintu byakatazhanyi? Abya twayukishatu kuba’mba lukokelo lwauno mutundu luketuletela mfweto yamyaka, nekuyuka’mba Yehoba “ye ufweta boba bamukebesha”? (Bahebelu 11:6) Awo yemoyo wakine wakwakamwa Lesa.—Masalamo 115:11.

13. Mamboka okyayilamo Yosefwa aye mwine kwilumbulula’mba wajinga muntu ‘wachinanga Lesa wakine’?

13 Twayai tumone muntu mukwabo wajinga namoyo wakwakamwa Lesa—Yosefwa. Juba nejuba Yosefwa watalañenenga nalweseko lwakukeba kumubisha bulalelale byoajinga muzha munzubo yakwa Potifwalo. Kechi mwajingapotu nangwa jishinda jimo jakubula kumonañenamo namukankambo yanji waubilenga mikela yakumongwela mubyubilo byabunyane. Kyapeleleko, mukankambo yanji “wamukwachile” bino ‘aye wanyemene nekulupuka walupukilemo.’ Ikika kyamukoseshe kuchina kuba bubi ponkapotu? Kwakubula nangwa kupita mumbajine, kishina kine kyajinga moyo wakwakamwa Lesa, nekuchina kuba ‘bubi bukatampe bwakumulenga mambo aye Lesa.’ (Ntendekelo 39:7-12) Nanchi kokuba’mba kyayilamotu ne Yosefwa mwine kwilumbulula’mba wajinga muntu ‘wachinanga Lesa.’—Ntendekelo 42:18.

14. Lusa lwakwa Yosefwa lwamwesheshe byepi moyo wakine wakwakamwa Lesa?

14 Byopapichile myaka, Yosefwa wamonañene nabalongo banji, babujile lusa bamupoteshe mubuzha. Wafwainwe kushinkanya nabo byobamubile pakyokya kimye kyobaishile nakukeba kajo. Bino kukabisha bantu kechi kumwesha moyo wakwakamwa Lesa ne. (Bena Levi 25:43) Onkao mambo, Yosefwa byoamwene’mba byobajinga kala balongo banji kechi byobajine, wibobile lusa nekwibalekelako mambo. Byonka byajinga Yosefwa, moyo wetu wakwakamwa Lesa uketukosesha kushinda bubi nakyawama, nekwitulamawizha kuchina kuponena mulweseko.—Ntendekelo 45:1-11; Masalamo 130:3, 4; Loma 12:17-21.

15. Mamboka byubilo byakwa Yoba kyobyasangajikilenga muchima wa Yehoba?

15 Yoba naye wajinga muntu umo wajinga namoyo wakwakamwa Lesa. Yehoba waambijile Diabola amba: ‘Wamulangulukapo kala wa mwingilo wami Yoba nyi? Mambo kapaji muntu mukwabo pano pantanda waesakana nanji mu kulumbuluka nemukoloka, nemukungakamwa amiwa Lesa nemukuvundamina kububine.’ (Yoba 1:8) Byubilo byakwa Yoba byaoloka pamyaka yavula byasangajikile muchima wa Shanji wamwiulu. Yoba wajinga namoyo wakwakamwa Lesa mambo wayukile kuba’mba kyokyajinga kintu kyawama kuba kabiji bobwikalo bwawama kwikala. Yoba waambile’mba: ‘Umvwai, kumwakamwa Yehoba, ao o maana; ne kufuma ku bubi ayo yo milangwe.’ (Yoba 28:28) Byoajinga muntu wasongwele, Yoba kechi wajipotu nangwa nakamulanguluko kamo mumuchima wanji kakukumbwa bansongwakazhi kukeba kuba nabo bukendene. Nangwa kyakuba wajinga munonshi, wakanyishetu kukinka manungo mubunonshi bwanji, kabiji wakaine misango yonse yakupopwela bankishi.—Yoba 31:1, 9-11, 24-28.

16. (a) Muñanyi mashinda Yoba moamwesheshe lusa? (b) Yoba wamwesheshe byepi kulekelako mambo bakwabo?

16 Byonkabyo moyo wakwakamwa Lesa ulumbulula kuba byawama nekukana kuba bubi. Yoba wakwashishenga bampofu, balemana nebayanji. (Bena Levi 19:14; Yoba 29:15, 16) Yoba wayukile’mba: “Awa ubula kumubila lusa mulunda nanji uleka moyo wa kwakamwa Wa bulume bonse.” (Yoba 6:14) Kubula kuba lusa kwakonsha kuvwangamo kubula kulekelako bakwetu mambo, nekwifila mfika. Monka mwayila mizhilo ya Lesa, Yoba walombejileko bakwabo basatu bamubishe bulanda bukatampe. (Yoba 42:7-10) Nanchi netuwa kuba twamwesha uno muchima wakulekelako mambo mukwetu mulwitabilo wituzhingijisha nenyi? Kulombelako mukwetu wituzhingijisha kwakonsha kwitukwasha kubula kumufila mfika. Bintu byawama byamwene Yoba namambo amoyo wanji wakwakamwa Lesa kebimotu bimwesha ‘buwame bukatampe Yehoba boatujila boba bamwakamwa.’—Masalamo 31:19; Yakoba 5:11.

Moyo Wakuchina Kufichisha Lesa Pamuchima Wilwisha Nawakuchina Bantu

17. Moyo wakwakamwa bantu wakonsha kwituba byepi, pano bino mamboka moyo wauno mutundu kyoaikela wakakimye kacheche?

17 Moyo wakwakamwa Lesa witukosesha kuba byawama, pano moyo wakuchina bantu wakonsha kwitukokeshesha lwitabilo lwetu. Pamambo akino, kimye Yesu kyoatundaikilenga batumwa kwikala basapwishi bapayankana kusapwila mambo awama, wibambijile’mba: “Abo bepaya mubiji ne kukankalwa kwipaya mweo kwibachina ne: muchinai aye wakonsha konauna ne mweo ne mubiji pamo mu Ngehena.” (Mateo 10:28) Byonka byalumbulwile Yesu, moyo wakwakamwa bantu wakakimye kachechetu, mambo bantu kuba betonawina luketekelo lwetu lwabwikalo bwakulutwene. Kikwabo, twakamwa Lesa mambo twayuka ngovu yanji yakukumya, yabula kwesakanatu nangwa pacheche nayabantu bonse umvwe yabikwa pamo. (Isaya 40:15) Byonka byajinga Abalahama tuji naluketekelo lwine mu ngovu ya Yehoba yakusangula bakalume Banji bakishinka. (Lumwekesho 2:10) Kyokyotwambila naluketekelo’mba: “Umvwe Lesa tuji nanji, ñanyi uketwimena?”—Loma 8:31.

18. Muñanyi jishinda Yehoba moafwetela boba bamwakamwa?

18 Muntu witumanyika nangwa ekale mulongo wetu mukisemi nangwa mukwetu musukulu, tukatana kuba’mba “awa uji na moyo wa kwakamwa Yehoba uji na luketekelo lwakosa.” (Byambo bya Mana 14:26) Twakonsha kulomba Lesa amba etukoseshe nekuyuka kuba’mba usakwitumvwa. (Masalamo 145:19) Yehoba kechi wibalubako aba bamwakamwane. Kupichila mwingauzhi wanji Malakai, witubujishatu’mba: “Ponkapo aba baakaminwenga Yehoba baambañenenga bene na bene, kabiji Yehoba watelekelenga, ne kwibomvwa wibomvwine, ne buku wa kwibavulukilako aba bamwakaminwe Yehoba ne kulanguluka jizhina janji wanembelwe ku meso anji.”—Malakai 3:16.

19. Moyo wamutunduka ukapwa, bino wepi ukekajijila myaka nemyaka?

19 Kimye kyafwenya kala kepepi yense panopantanda kyoakapopwela Yehoba nemoyo wakuchina bantu ukapwa. (Isaya 11:9) Kabiji kechi kukekala moyo wakuchina bipowe byanzala, bikola, bukapondo nangwa makondone. Pano moyo wakwakamwa Lesa ukekajijila myaka nemyaka, kepo nebakalume banji bakishinka mwiulu nebapanopantanda bakatwajijila kumupa mushingi wanji wamufwainwa, nekumukokela. (Lumwekesho 15:4) Pano pakino kimye kyotujipo atweba bonse twayai tumvwine lujimuno lwanembele Solomone amba: “Muchima wobe kechi ebobile kichima bandengamambo ne, kabiji wikale na moyo wakumwakamwa Yehoba juba jonse. Mambo kine ko kiji kyo ukamwenamo ku mpelo, ne luketekelo lobe kechi lukapelatu patu ne.”—Byambo bya Mana 23:17, 18.

[Tubyambo twa mushi]

a Bakulumpe bamo moyo wibapwa umvwe kimye kyonse bengila nabintu byakatazha byakonsha kwibaletela mapuso. Kalipentala umo wayukisha uno mwingilo byobamwipwizhe kilengela bakalipentala bavula kwikala namunwe umo wavituka, wakumbwile’mba: “Kibalengela ke namambo akuba’mba moyo wakuchina baso batwa bamalaichi upwa.”

b Yehoba aye kechi watemwa bintu byabunyane. Kyakumwenako, Efisesa 4:29 ilumbulula ñambilo yamukeyu’mba “byambo byatama.” Kyambo kya Kingiliki kyaingijishiwa pakyambo kya ‘kutama’ kilumbulula kipangwa, jisabi, nangwa nyama umvwe yabola. Kino kyambo kibena kumwesha byotwafwainwa kushikwa ñambilo yamwenga kabiji yamukeyu. Byonkabyo nebankishi nabo javula mu Binembelo batongolwa’mba “bintu bya bunya.” (Mpitulukilo ya mu mizhilo 29:17; Ezikyo 6:9) Kushikwa kwakisemwa kotushikwa bintu byabunya nabiji malabishi afuma munda, kwakonsha kwitukwasha kuyuka Yehoba byoashikwa byatama byamusango uji yense wakupopwela bankishi.

c Byakumwenako, tangai byaamba Binembelo pamambo a Kaina (Ntendekelo 4:3-12); Davida (2 Samwela 11:2–12:14); Gehazi (2 Bamfumu 5:20-27) ne Uziya (2 Byambo bya Moba 26:16-21).

Mukivuluka Nyi?

• Tufunda byepi kushikwa kyatama?

• Bena Isalela bamo mumoba akwa Malakai bapezhezhe byepi bulunda bwabo ne Yehoba?

• Twakonsha kufundakoka kwi Abalahama, Yosefwa ne Yoba pamambo amoyo wakwakamwa Yehoba?

• Ñanyi moyo ukekajijila myaka nemyaka, kabiji mamboka?

[Kipikichala pa peja 25]

Bansemi bamaana bafunjisha baana babo moyo wakine

[Kipikichala pa peja 26]

Byonka moyo byoetulengela kuchina byakatazha, moyo wakwakamwa Lesa witufumya kububi

[Kipikichala pa peja 28]

Yoba watwajijile namoyo wanji wakwakamwa Lesa nangwatu kimye kyamukatezhenga bakwabo basatu babubela

[Picture credit line on page 28]

Kyafuma mu Baibolo wa Vulgata Latina, 1795

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu