Mambo a Yehoba o Omi
Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Malakai
NZUBO ya Lesa ya mu Yelusalema yapwile kushimukululwa kukila pa myaka 70. Nangwa byonkabyo, mu kuya kwa kimye Bayudea bakokele ku mupashi. Kabiji bañanga nabo batamine bingi. Pano bañanyi bafwainwe kwibakwasha kutwajijila kwikala bakosa ku mupashi? Yehoba wapele mwingilo ngauzhi Malakai.
Malakai wamunemba uno buku mu jishinda ja kubula kupita mu mbaji. Ke buku wapelako mu Binembelo bya Kihebelu muji byambo bya bungauzhi byanembeshiwa kwi Lesa. Kuteshako muchima ku bino byambo bya bungauzhi bwa kwa Malakai kwakonsha kwitukwasha kwikala benengezha ku “aja juba jikatampe ja Yehoba jilengesha moyo kasa jikyangye kufika,” kimye buno bwikalo bubi kyo bakebufumyapo.—Malakai 4:5.
BAÑANGA “BATUNTWISHA BAVULA”
Yehoba wamwesheshe byo eumvwine na kisaka kya bena Isalela pa kwibambila’mba: “Nemutemwa.” Bano bangauzhi basujile bingi jizhina ja Lesa. Mu ñanyi jishinda? ‘Mambo balambwilenga kajo kazhilululwa pa [kyanji] kya kusokelapo bitapisho’ ne kupichila mu kulambula ‘nyama usunkuta nangwa uji na kikola’ ke kitapisho.—Malakai 1:2, 6-8.
Bano bañanga ‘batuntwishishe bavula mu muzhilo.’ Bantu batendekele “kwifutukamo bene na bene.” Bamo nabo basongwelenga banabakazhi bangi. Kabiji bakwabo nabo “bakainenga ne bakazhi babo bakatoto.”—Malakai 2:8, 10, 11, 14-16.
Mepuzho a mu Binembelo Akumbulwa:
2:2—Mu ñanyi jishinda Yehoba mo aalulwijile “mapesho ke mafingo” ku bañanga bamusatukijile? Lesa wikyubile kino mu jishinda ja kuba’mba mapesho o ebalaile kupichila mu bano bañanga aalukile ke mafingo.
2:3—Kyalumbulwilenga ka ‘kushinga busobe’ pa bilungi bya bañanga? Kwesakana na mwaijile Muzhilo, busobe bwa nyama ye balambulanga bebutwalanga pangye ya kampu na kwibusoka mu mujilo. (Levi 16:27) Kushinga busobe pa bilungi bya bañanga kyalumbulwilenga’mba Yehoba wakaine milambo yabo pamotu ne boba beilambwilenga batajilwe bibi kwi aye.
2:13—Bañanyi bazobeshe kyakusokelapo bitapisho kya Yehoba kyonse na mipolo? Ino yajinga mipolo ya banabakazhi baishile ku nzubo yazhila ne kwipana na michima yabo yonse kwi Yehoba. Ki ka kyalengejile bano banabakazhi kwikala na buno bulanda? Mambo bamwata wabo Bayudea bebakaine pa kubulapotu ne mambo ne, kukebatu kusongola banabakazhi bangi.
Lufunjisho Kotuji:
1:10. Yehoba kechi umwenamo lusekelo mu milambo ya bañanga balunkumbwa, balipilisha bantu pa mingilo yabo kampe pa kushinkatu kibelo nangwa kwambula mujilo pa kyakusokelapo bitapisho ne. Byo kyanemapo kumona’mba byubilo byetu bya mpopwelo, pamo ne byo tuba mu mwingilo wetu wa bwina Kilishitu byubiwenga na butemwe bwa kutemwa Lesa ne bakwetu, kechi nobe amba tukamwenemo kajilo ne!—Mateo 22:37-39; 2 Kolinda 11:7.
1:14; 2:17. Yehoba kechi usekela mu bantu bakamfutumfutu ne.
2:7-9. Aba bonse baji na jishuko ja kufunjisha mu kipwilo bafwainwa kumona’mba byo babena kufunjisha byaesakana na mwayila Mambo a Lesa, Binembelo byazhila, ne mabuku alumbulula Baibolo a “kalama wa kishinka.”—Luka 12:42; Yakoba 3:11
2:10, 11. Yehoba ukeba bapopweshi banji kulondela lujimuno lwa kusongola nangwa kusongolwatu “kana monka mwi Nkambo” kwapwa.—1 Kolinda 7:39.
2:15, 16. Bapopweshi bakine bafwainwa kunemeka bingi lulayañano lwa masongola na bakazhi babo bakatoto.
‘AYE NKAMBO UKASOLOMOKELATU KU NZUBO YANJI’
“Kabiji aye Nkambo [Yehoba Lesa] ukeya ku nzubo yanji ne yenkawa muluwe wa lulayañano [Yesu Kilishitu].” Kabiji Lesa ‘ukafwenya kwipi na [bantu banji] mu kwibachibila mambo’ kabiji ukekala ke kamonyi wa kwibashinawina bukijitu aba bonse bangubabibi. Kabiji “ne buku wa kwibavulukilako” aba bamwakaminwe Yehoba wanembelwe.—Malakai 3:1, 3, 5, 16.
Mambo aja juba jikeya “jikapyana nobe mujilo wa mukintengwa” jikebasoka bonse bangubabibi. Juba ja Yehoba kasa jikyangye kufika ne, nkemutumina ngauzhi aye ‘ukeyalulwila michima ya bashabo ku baana ne michima ya baana ku bashabo.’—Malakai 4:1, 5, 6.
Mepuzho a mu Binembelo Akumbulwa:
3:1-3—Kimye ka “Nkambo” ne “muluwe wa lulayañano” kyo baishile ku nzubo ya Lesa, kabiji ñanyi watuminwe kulutwe yabo? Wakwimenako Yehoba ye watuminwe kwiya ku ino nzubo yanji ne kwiitokesha pa Nisanyi, mu 33 C.E. Kino kyo kimye Yesu kyo atwelele mu nzubo ya Lesa ne kwibapangamo aba bonse bapotesheshengamo ne bapotejilengamo. (Mako 11:15) Kyajinga panyuma ya myaka isatu ne kichika Yesu saka ashingwa kala kwikala Mfumu. Panyumatu ya myaka isatu ne kichika kufuma po aikajikilwe ke Mfumu mwiulu, kyamweka Yesu kyo kimye kyo aile pamo ne Yehoba ku nzubo ya ku mupashi ne kutana bantu ba Lesa bafwainwe kutokeshiwa. Mu myaka kitota kitanshi, Yoano Mubatishi watuminwe kuya na kunengezhezha jishinda Bayudea kwiya kwa kwa Yesu Kilishitu. Mu ano moba etu muluwe watuminwe jimo kunengezhezha jishinda Yehoba ja kwiya ku nzubo yanji ya ku mupashi. Nobe mu ma 1880, jibumba ja bafunda Baibolo jaingijile na ngovu kunengezha mafunjisho a bukine a kufunjisha bantu ba michima ya kishinka.
3:10—Nanchi kuleta “byonse bya bujikumi” kulumbulula kupana kwi Yehoba bintu byonse byo tuji nabyo nyi? Mizhilo ya Mosesa yaishile kupwa pa lufu lwa kwa Yesu, onkao mambo kechi kukikebewa kabiji bya bujikumi pa kupopwela Lesa lelo jino ne. Pano bino, bya bujikumi biji na mo byatala mu bukifwanyikizho. (Efisesa 2:15) Kechi kimenako kupana byonse byo tuji nabyo ne. Bino bya bujikumi bebiletanga pa mwaka pa mwaka, pa kuba atweba tuletatu byonse kwi Yehoba jimo kwapwa, tuba bino kimye kyo twipana atwe bene kwi Yehoba ne kumwesha kwipana kwetu kupichila mu lubatizhilo lwa mu mema. Kufumatu kimye kyo tubatizwa, byonse byo tuji nabyo bikala ke bya kwa Yehoba. Nangwa byonkabyo, aye wituswisha kusalululapo pa byo tuji nabyo, ko kuba’mba bya bujikumi bya kifwanyikizho byo twakonsha kwingijisha mu mwingilo wanji. Twakonsha kwingijisha kiji kyonse kyo twakonsha kupana kwesakana na bwikalo bwetu byo buji. Bitapisho byo tupana kwi Yehoba byavwangamo kimye kyetu, bulume bwetu ne bintu byetu bya ku mubiji byo twingijisha mu mwingilo wa Bufumu wa kusapwila ne kulenga baana ba bwanga. Kabiji mwavwanga ne kutanwa jonse ku kupwila kwa bwina Kilishitu, kupempula bakolwa, ne bakote bakwetu ba mu lwitabilo ne kupanako mali a kutwajilamo palutwe mpopwelo ya kine.
4:3—Mu ñanyi jishinda bapopweshi ba Yehoba “mo bakebanyantawila babi”? Bantu ba Lesa baji panopantanda kechi “bakebanyantaula babi” ne, ko kuba’mba kechi bakekalamo na lubaji lwa kwibachibila mambo ne. Kino kibena kumwesha’mba bakalume ba Yehoba panopantanda bakoba kino mu bukifwanyikizho byo bakasekelela pa kushindwa kwa ino ntanda ya kwa Satana.—Salamo 145:20; Lumwekesho 20:1-3.
4:4—Mambo ka o twafwainwa ‘kuvulukilanga . . . mizhilo ya Mosesa’? Ino mizhilo kechi ikingila ku bena Kilishitu ne, pano bino yaimenejilengako “kimvule kya bintu byawama bikeya.” (Bahebelu 10:1) Onkao mambo, kutesha muchima ku ino Mizhilo ya Mosesa kwakonsha kwitukwasha kumona bintu byanembwa byo bibena kufikizhiwa. (Luka 24:44, 45) Pano bino, ino Mizhilo yajinga “bifwanyikizho bya bintu bya mwiulu.” Kwibifunda bino bintu byanembwa mu Mizhilo kwanema bingi mambo kwakonsha kwitulengela kumvwisha mafunjisho ne byubilo bya bwina Kilishitu.—Bahebelu 9:23.
4:5, 6—Nanchi “ngauzhi Elaija” ubena kwimenako bañanyi? Kyaambiwe kuba’mba “Elaija” ye ukengila mwingilo wa kunengezhezha jimo michima ya bantu. Mu myaka kitota kitanshi C. E, Yesu Kilishitu wayukanyikishe Yoano Mubatishi amba ye “Elaija.” (Mateo 11:12-14; Mako 9:11-13) Mu moba etu a lelo bantu baji byonka byo ajinga batumwa “aja juba jikatampe ja Yehoba jilengesha moyo kasa jikyangye kufika.” Elaija mu ano moba ubena kwimenako ‘kalume wa kishinka ne wa maana.’ (Mateo 24:45) Bano bena Kilishitu bashingwa babena kwingila na ngovu mwingilo wa kukwasha bantu ku mupashi.
Lufunjisho Kotuji:
3:10. Umvwe ketubule kumupa Yehoba bintu byetu byawamisha ukafumyapo mapesho pe atweba.
3:14, 15. Na mambo a kya kumwenako kyatama kya bañanga, Bayudea batendekele kumona mwingilo wa Lesa ke wakukaishatu. Aba bonse baji pa bifulo mu kipwilo kya bwina Kilishitu bafwainwa kwikala ba kumwenako bawama.—1 Petelo 5:1-3.
3:16. Yehoba kechi ukavulama aba bonse bamwakamwa kabiji baikala bakishinka kwi aye ne. Wibavuluka kabiji ukebapulusha mu kimye kyo akonauna buno bwikalo bubi bwa kwa Satana. Onkao mambo, twayai atweba bonse tukakachile ku bulumbuluke bwetu mwi Lesa.—Yoba 27:5.
4:1. Mu juba ja kwitotolwela kwi Yehoba, “musampi” ne “muzhazhi,” ko kuba’mba, baana ne bansemi bakazhachishiwilwatu pamo. Onkao mambo bansemi baji na mutembo mukatampe wa kufunjisha baana babo! Bansemi ba bwina Kilishitu ba balume ne babakazhi bafwainwa kwingila na ngovu kuba’mba batalwe bulongo kwi Lesa kabiji ne kwikala balumbuluka kwi aye.—1 Kolinda 7:14.
“Akamwai Lesa wa Kine”
Bañanyi bakapuluka mu “aja juba jikatampe ja Yehoba jilengesha moyo”? (Malakai 4:5) Yehoba waamba’mba: ‘Anweba mwakamwa jizhina jami juba ja bololoke jikemuselela kasa jimubuka na mintetenga yajo; kepo mukalupuka kasa mukilauka nobe baana ba bañombe pa kulupuka mu kipaka.’—Malakai 4:2.
Yesu Kilishitu ubena kusamisha “kyeya kya bololoke,” pa bonse baakamwa jizhina ja Lesa ne kwiyowa bibusa bya Yehoba. (Yoano 8:12) Ku bamwakamwa babena “kubukiwa mu byapi byanji,” ko kuba’mba babena kubukiwa ku mupashi luno, kabiji mu ntanda ipya ya Lesa bakabukiwa ku mubiji, ne mu milanguluko. (Lumwekesho 22:1, 2) Tukasangalala ne kusekela ‘nobe baana ba bañombe balupuka mu kipaka.’ Byo tubena kupembelela ano mapesho, twayai tumvwinenga lujimuno lwa Mfumu Solomone wanembele’mba: “Akamwai Lesa ne kulama mikambizho yanji; mambo kyo kyonka kyafwainwa kuba bantu.”—Musapwishi 12:13.
[Kipikichala pa peja 28]
Ngauzhi Malakai wajinga wa mukoyo, kalume wipaine kwi Lesa
[Kipikichala pa peja 31]
Byo tufunjisha byafwainwa kwesakana na mwayila Baibolo
[Kipikichala pa peja 31]
Bakalume ba kwa Yehoba banemeka bingi lulayañano lwa masongola abo