BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w02 5/1 pp. 23-27
  • Yehoba Washikwa Bukamfutumfutu

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Yehoba Washikwa Bukamfutumfutu
  • Kyamba kya Usopa—2002
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Bañanga Bajinga Namambo
  • Kulama Mizhilo ya Lesa
  • Kyotwafwainwa Kutekenya
  • Kutwela Mumasongola Namuntu Wabula Kwitabila
  • Kukabisha Mwina Kobe
  • Buku wa mu Baibolo Nambala 39—Malakai
    “Binembelo Byonse”—bya Kine Kabiji Byawama
  • Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Malakai
    Kyamba kya Usopa—2007
  • Kulondela Mikambizho ya Lesa Kutumbijika Yehoba
    Kyamba kya Usopa—2002
  • Bañanyi Bakapuluka Mujuba ja Yehoba?
    Kyamba kya Usopa—2002
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2002
w02 5/1 pp. 23-27

Yehoba Washikwa Bukamfutumfutu

‘Kwifutukangamo anwe bene na bene ne.’—MALAKAI 2:10.

1. Kika Lesa kyoakeba kwiatweba umvwe tukeba kukamona bumi bwamyaka?

NANCHI mukeba bumi bwamyaka nemyakanyi? Umvwe mwaketekela luketekelo lwalayiwa mu Baibolo, kampe mwakonsha kukumbula’mba, ‘Ee.’ Bino umvwe kine mukeba Lesa amba akemupe bumi bwamyaka muntanda yanji ipya, mwafwainwa kulama mikambizho yanji. (Musapwishi 12:13; Yoano 17:3) Abya kyakatazha bantu bambulwakoloka kuba kinonyi? Ine, mambo Yehoba waamba bino byambo byalutundaiko amba: ‘Nkeba butemwe bwa kine kechi bitapishotu ne, kabiji nkeba ne maana a kungyuka amiwa Lesa kukila milambo ya kusoka.’ (Hoseya 6:6) Onkao mambo, nangwatu bantu bambulwakoloka bakonsha kulama mikambizho ya Lesa.

2. Bena Isalela bavula bamufutukilemo byepi Yehoba?

2 Bino, kechi bonse bakeba kuba kyaswa muchima wa Yehoba ne. Hoseya walumbulula kuba’mba nangwatu bena Isalela kechi bavula basakile kuba kyaswa muchima wa Yehoba ne. Byobajinga mukoka, balayañene na Lesa lulayañano lwakukokela mizhilo yanji. (Kulupuka 24:1-8) Bino kechi papichile nekimyene, batatwile ‘kuzhilulula lulayañano’ nakulala mizhilo yanji. Onkao mambo, Yehoba waambile’mba aba bena Isalela ‘bamufutukilemo.’ (Hoseya 6:7) Bantu bavula nabo byobyo babena kuba kufumatu pakyokya kimye. Pano bino, Yehoba washikwa byubilo byabukamfutumfutu, kikale kumufutukamo aye, nangwa kufutukamo boba bamutemwa bamwingijila.

3. Bika byotusa kubalaula-balaula muluno lufunjisho?

3 Hoseya kechi yeyenkatu ngauzhi waambile pamambo a Lesa byoashikwa bukamfutumfutune. Mulanguluko wakushikwa bukamfutumfutu yeyetwafwainwa kwikala nanji umvwe tukeba kukeyowa bumi bwalusekelo. Mumutwe wapita, twatatwile kubalaula-balaula byambo byavula byabungauzhi bwakwa Malakai, kutatula nakyapitala kitanshi kyabuku wanji. Pano twayai tuzhikule mukyapitala kyabubiji kyauno buku nekumona byambo bikwabo bibena kwamba pamambo a Lesa byoashikwa bukamfutumfutu. Nangwa kyakuba Malakai waambilenga pabyaubilenga bantu ba Lesa byopapichile myaka yavula panyuma yakufuma kubuzha mu Babilona, kino kyapitala kyabubiji kiji nalufunjisho lwanema bingi kwiatweba lelo jino.

Bañanga Bajinga Namambo

4. Ñanyi lujimuno Yehoba loajimwine bañanga?

4 Kyapitala 2 kyatendeka nabyambo bya Yehoba byakuzhachisha bañanga ba Bayudea namambo akusha mashinda anji aoloka. Umvwe nekumvwina lujimuno lwanji nekolola mashinda abone, kine bakonsheshe kumona byamalwa. Monai byaamba mavesi atanshi abiji: “Uno mukambizho ye wenu anweba bañanga. Yehoba wa mabumba waamba’mba: Umvwe mwakana kumvwa, ne kuteshako muchima mu kunemeka jizhina jami ne, nkemufinga mafingo, ne kwalula mapesho o nemupesheshe ke mafingo.” Inge kyakuba bañanga bafunjishe bantu Mizhilo ya Lesa nekwiilama, umvwe bamwene mapesho. Pano namambo akuba basujile kyaswa muchima wa Lesa, mafingo oebeshijile. Nangwatu mapesho aambilenga bañanga aalukile kemafingo.

5, 6. (a) Mamboka kikatakata bañanga kyobaikejile namambo? (b) Yehoba wamwesheshe byepi byoashikilwe bañanga?

5 Mamboka kikatakata bañanga kyobaikejile namambo? Vesi 7 yalumbulula bingi kino bulongo amba: ‘Kanwa ka ñanga wa Lesa kafwainwa kulama maana akuyuka, kabiji bantu bafwainwa kukeba kumvwa mafunjisho afuma mukanwa kanji, mambo aye ye muluwe wa Yehoba wa mabumba.’ Kala keene, mizhilo ya Lesa yoapele bena Isalela kupichila mwi Mosesa yaambile’mba bañanga bajinga namwingilo ‘wakufunjisha bena Isalela malamuna onse o ebambijile Yehoba.’ (Bena Levi 10:11) Kekyabulanda bingi kumona’mba kulutwe nalwendo nembi wa Byambo bya Moba 15:3 washimwine amba: “Myaka yavula bena Isalela babujilwe Lesa wa kine, nangwa ñanga wa kwibafunjisha, nangwa mizhilo.”

6 Mumoba akwa Malakai, mukitota myaka kyabutanu B.C.E., buñanga bwajingatu kintu kimo. Bakankelwenga kufunjisha bantu Mizhilo ya Lesa. Onkao mambo, kyafwainwe bingi kwibapamo mambo bano bañanga. Monai byambo byakosa Yehoba byoebabujile. Malakai 2:3 washimuna’mba: ‘Nkashingapo busobe pa bilungi byenu, bonkabwa busobe bwa banyama bo mutapisha.’ Byoebakajipijilepo! Busobe bwabanyama bakutapisha bebutwalanga pangye yakampu nakwibusoka. (Bena Levi 16:27) Pano Yehoba byoaambile’mba ukebashinga busobe pabilungi byabo, kibena kumwesha patoka kuba’mba wibashikilwe nekukana bitapisho byabo neboba bebilambwilenga.

7. Mamboka Yehoba kyoazhingijile bafunjishi ba Mizhilo?

7 Kala keene Malakai saka akyangye kwikalako, Yehoba wapele bena Levi mwingilo wakulama bulongo tente walusambakeno kepo palutwe kacheche kulama nzubo ya Lesa nekwingila mwingilo wazhila. Bobajinga bafunjishi mukisaka kyabena Isalela. Kwingila uno mwingilo kokwafwainwe kwibaletela bumi nemutende abo bene nemukoka yense. (Kubala 3:5-8) Bena Levi bataile moyo wakwakamwa Lesa yebajinga nanji patanshi. Onkao mambo, Yehoba wibabujile’mba: “Mwasendukamo mu jishinda; mwibatuntwisha bavula na mafunjisho enu, mwaonauna lulayañano lo nalayañene na Levi, . . . mwakana kwenda mu mashinda ami.” (Malakai 2:8, 9) Bañanga basendwile bingi bena Isalela bavula mambo bakankelwe kufunjisha bukine nekubula kwikala nabyubilo byawama byakumwenako, nanchi kokuba’mba Yehoba pakwibazhingijila kechi watamishene.

Kulama Mizhilo ya Lesa

8. Nanchi Lesa ukebela bantu byobafwainwa kubula kuba mukulama mizhilo yanji nyi? Lumbululai.

8 Kange tulanguluke’mba aba bañanga bafwainwe kwibobila lusa nekwibalekelako mambo, mambo akuba’mba bajinga bambulwakoloka, kyokyo bakankejilwenga kulama mizhilo ya Lesa ne. Kishinka kekyakuba’mba bantu bakonsha kulama mikambizho ya Lesa, mambo Yehoba kechi wibakebela kuba bintu byobakonsha kukankalwa kubane. Kampe kwajingapo bañanga bamo balaminenga mizhilo ya Lesa, bino “ñanga mukatampe” wiilaminenga bulongo ke Yesu. (Bahebelu 3:1) Kyaambiwa bingi bulongo peaye amba: “Mafunjisho a bukine alupukilenga mu kanwa kanji, kabiji kechi mwalupukilepo byatama mu kanwa kanji ne. Waendelenga ne amiwa mu mutende ne mu bololoke, kabiji walubulwile michima ya bavula kufuma ku bubi bwabo.”—Malakai 2:6.

9. Bañanyi mumoba etu alelo babena kusampanya mubukishinka bukine bwamu Baibolo?

9 Byonkabyo, nemu moba etu alelo, balongo bashingwa ba Kilishitu, baji naluketekelo lwakuya mwiulu, baikala ke “buñanga bwazhila, bwa kulambula bitapisho bya bumupashi, byaitabilwa kwi Lesa.” (1 Petelo 2:5) Babena kutangijila mukusampanya bukine bwamu Baibolo kubantu. Byomwafunda bukine bobafunjisha, abya kechi mwimwena anwe bene amba mizhilo yabukine iji mutunwa twabo nenyi? Bakwasha bantu bavula kufuma mubupopweshi bwabubela, babavule pano kuzhokoloka ntanda yonse bafunda bukine bwamu Baibolo kabiji baji naluketekelo lwakwikala bumi bwamyaka nemyaka. Bano nabo baji najishuko jakufunjishako bakwabo bavula mizhilo yabukine.—Yoano 10:16; Lumwekesho 7:9.

Kyotwafwainwa Kutekenya

10. Mamboka kyotwafwainwa kutekenyanga muñambilo yetu?

10 Pano bino twafwainwa kutekanya, mambo kimo kimye twakonsha kukankalwa kumvwisha mafunjisho aji mu Malakai 2:1-9. Abya atweba pamuntu pamuntu twikenkenta kuchina’mba mwakalupuka byatama mutunwa twetu nyi? Kyakumwenako, nanchi bamu kisemi kyetu baketekela byotwamba? Balongo nebanyenga yetu mukipwilo betuketekelanyi? Kyapela bingi kwamba byambo mujishinda jakwibimwesha nobe byakine, pano bino inge byapesewa-pesewa bulongo kyakonsha kutanyiwa’mba, ee byakine pano bitwala bantu mungi. Kampe umo wakonsha kubepa nangwa kubula kwamba bishinka bine pamambo abusulu boabena kuba namukwabo. Nanchi Yehoba kuba wamona kino nenyi? Umvwe satuba byubilo byauno mutundu, abya wakonsha kutambwila milambo yakumutota yapa tunwa twetunyi?

11. Kikatakata bañanyi bafwainwa kwikala bajimuka?

11 Kuboba baji najishuko jakufunjisha Mambo a Lesa mukipwilo lelo jino, byambo byamu Malakai 2:7, byafwainwa kwikala byakwibajimunako. Byaamba’mba byatunwa byabo, ‘byafwainwa kulama maana a kuyuka, kabiji bantu bafwainwa kukeba mafunjisho afuma mukanwa kabo. Bano bafunjishi baji namwingilo wanema bingi mambo Yakoba 3:1 walumbulula’mba ‘bakachibilwa bunchibamambo bwakila mu kukatazha.’ Nangwa kyakuba bafwainwa kufunjisha nakizaku nena jiwi jakanza, lufunjisho lwabo lwafwainwa kwimena mu Byambo bya Lesa byanembeshiwa nemikambizho ipana jibumba ja Yehoba. Mujino jishinda momo bakonsha kwikela bantu ‘bafwainwa kufunjisha bakwabo.’ Onkao mambo, bakambizhiwa kuba’mba: “Kasa uteshakotu muchima ukefikizhe obe mwine kwi Lesa, sa walumbuluka, muntu wa mwingilo wabula ne kya kubilako bumvu, kasa utwalatu bulongo mambo a bukine.”—2 Timoti 2:2, 15.

12. Aba bafunjisha bafwainwa kuvulukangaka?

12 Umvwe nekujimukane, twakonsha kutatula kuvwangamo byambo byotwakeba atweba bene nemilanguluko yetutu mubyotubena kufunjisha. Akyo kyakonsha kuleta lukatazho, mambo kwiketekela kulengela muntu kwambatu byoakeba aye mwine amba byobyonka kwapwa, nangwa kyakuba byapusana nabibena kufunjisha jibumba ja Yehoba. Bino Malakai kyapitala 2 waambishatu kuba’mba bafunjisha mukipwilo bafwainwa kwikala bantu bafunjisha maana a Lesa kechi milanguluko yabo abo benene, mambo yakonsha kutuntwisha mikooko. Yesu waambile’mba: “Awa ukekatuntwisha kamo ka tonka tuno tucheche twangitabila, kyamufwainwa aye kumukuchila jibwe jikatampe ja kupelapo mu nshingo yanji, akebile najo mu kizhiba.”—Mateo 18:6.

Kutwela Mumasongola Namuntu Wabula Kwitabila

13, 14. Ñanyi jishinda jimo jabukamfutumfutu Malakai joatongola?

13 Kufuma muvesi 10 nekuya kulutwe, Malakai kyapitala 2 waamba nejikwabo pabukamfutumfutu kwakubula kupita mumbaji. Malakai washinkamene pabyubilo bibiji bipasha moaambile nakwikibwezha-bwezhapo kyambo kya ‘bukamfutumfutu’. Patanshi, monai kuba’mba Malakai watatula lujimuno lwanji naano mepuzho: ‘Atweba bonse kechi twi baana ba [shetu, NW] umo nenyi? Kechi Lesa umotu yenka witulengele nenyi? Nanchi mambo ka mwifutukilamo anwe bene na bene ne kupelula lulayañano lwa bashakulu betu?’ Kepo anungilepo muvesi 11, amba byubilo byabukamfutumfutu byabena Isalela byazhilulula ‘[buzhile, NW] bwa Yehoba.’ Kika kyakijilemo kutama kyobaubilenga? Ino vesi yatongola kyubilo kimo kyatamine: ‘Basongwele banabakazhi bapopwela balesa bangi.’

14 Muñambilo ikwabo, bena Isalela bamo bajinga mumukoka wipaine kwi Yehoba, batwelelenga mumasongola nabantu babula kumupopwela. Bino byambo bitukwasha kumona ene mambo kino okyatamijile. Vesi 10 yaamba’mba bajinga baana bamuntu umo. Kino kechi kyalumbulwilenga Yakoba (watumbilwe’mba Isalela), Abalahama nangwatu Adama ne. Mu Malakai 1:6 betubula’mba Yehoba ye yeo “shabo umo.” Bena Isalela bajinga mulumvwañano ne Yehoba mambo alulayañano loalayañene nabashakulu babo. Muzhilo umo mulolwa lulayañano waji wakuba’mba: ‘Kechi mukasongozhane nabo ne, mu kupana baana benu ba bakazhi bakasongolwe ku baana babo ba balume ne, nangwa kutambula baana babo ba bakazhi amba bakebasongole ku baana benu ba balume ne.’—Mpitulukilo ya mu mizhilo 7:3.

15. (a) Bamo bakonsha kwikangaizha byepi pakutwela mumasongola namuntu wabula kwitabila? (b) Yehoba waambapo’mbaka pamambo amasongola?

15 Bamo mumoba etu alelo bakonsha kwikangaizha’mba: ‘Muntu yenefwalama nanji ujitu bulongo. Nayuka namba mukupita kwakimye ukatwela mubupopweshi bwakine.’ Ino milanguluko imwesha monka mwaambila byambo byanembeshiwa kuba’mba kine: “Muchima wa muntu uji na bujimbijimbi kukila bintu byonse.” (Yelemiya 17:9) Lesa walumbulula mu Malakai 2:12 byoamona kwisongola namuntu wabula kwitabila amba: ‘Yehoba ukachibako bonse boba bya byonkabyo.’ Onkao mambo, bena Kilishitu bakambizhiwa kutwelatu mumasongola “kana monka mwi Nkambo.” (1 Kolinda 7:39) Mulunengezho lwa bwina Kilishitu, muntu waitabila kechi ‘bamuchibako’ namambo akuba watwela mumasongola namuntu wabula kwitabilane. Pano nangwa byonkabyo, umvwe awo wabula kwitabila watwajijila kwikala byonkabyo kika kikamumwekela kimye Lesa kyoakangatapo buno bwikalo?—Masalamo 37:37, 38.

Kukabisha Mwina Kobe

16, 17. Ñanyi byubilo bimo byabukamfutumfutu byaubilepo bamo?

16 Malakai pano watongola bukamfutumfutu bwakibiji: kukabisha mwina kobe, kikatakata kwikana pabula mambo abula kufwainwa. Vesi 14 mukyapitala 2 yaamba amba: “Yehoba ye wajinga kamonyi byo mwalayañenenga bonse na bakazhi benu ba katoto, bonkaba bo mwafutukamo, nangwa bo bakwenu, bakazhi benu bo mwalayañene nabo.” Namambo akufutukamo bakazhi babo, bano banabalume Bayudea balengejile kyakusokelapo bitapisho kya Yehoba ‘kyonse kuzoba na mipolo.’ (Malakai 2:13) Aba banabalume bakainenga bakazhi bamu bwanyike bwabo pamambo abula kufwainwa monka mobakebela, nekusongola bansongwakazhi nangwa boba bapopwelanga balesa bangi. Nebañanga babi nabo bekiswishishe! Bino Malakai 2:16 waamba’mba: “Lesa wa Isalela, waamba’mba: Nashikwa kwikana.” Mukupita kwakimye, Yesu waambile’mba bukende oonkatu mambo akonsha kwikainapo bantu akasulula yewa wabula kulenga mambo kusongola nangwa kusongolwa jikwabo.—Mateo 19:9.

17 Languluka-langulukaipo pabyambo byakwa Malakai mumone byobilangula byubilo byakifyele nelusa mumichima yetu. Waamba’mba “bo bakwenu, bakazhi benu bo mwalayañene nabo.” Yense mwanamulume wazhachilwe naano mambo wasongwele mukwabo mupopweshi, mwanamukazhi mwina Isalela nekumusala amba yeyenka mutemwe wami wamyaka. Byobesongwelenga kampe kasa bakiji banyike, kupitapo kwakimye nebukote kechi byobyafwainwe kupwisha lulayañano lobalayañene lwa masongolane.

18. Muñanyi mashinda lujimuno lwakwa Malakai pamambo abujimbijimbi molubena kwingijila lelo jino?

18 Luno lujimuno lwanema bingi nemu ano moba etu alelo. Kyabulanda bingi kumona’mba bamo basula mikambizho ya Lesa yakusongwelatu nangwa kusongolwa kana monka mwi Nkambo. Kabiji kekyabulanda bingi kuba’mba bamo nabo kechi batwajijila kukosesha masongola abone. Mukifulo kyakwiakosesha, bekangaizha nekwingijisha mashinda ashikwa Lesa nekukana mukwabo mujishinda jabula jamubinembelo kuba’mba basongole ungi nangwa kusongolwa kuungi. ‘Bakokesha Yehoba’ mukuba bino byonse. Kala mumoba akwa Malakai, aba balengulwile lujimuno lwa Lesa bapaminenga nepameso kulanguluka’mba mizhilo ya Yehoba yatamine. Kebamube nemukeyu amba: “Aye Lesa uchiba mambo monka mo aolokela uji pi?” Abo bantu byobabujilepo kalango! Atweba kange tufwe mukano kakosene.—Malakai 2:17.

19. Banabalume nebanabakazhi baji mumasongola bakonsha kutambwilanga byepi mupashi wa Lesa?

19 Pano bino lubaji lukwabo, Malakai wamwesha’mba banabalume bamo kechi bafutukilengamo bakazhi babone. Bajinga banabalume “baubile monka mwasakilenga mupashi wazhila wa Lesa.” (Vesi 15, NW) Kyalusekelo, lelo jino, jibumba ja Lesa jiji nabanabalume ‘banemeka bakazhi babo.’ (1 Petelo 3:7) Kechi bakabisha bakazhi babo nakwibapuma nangwa kwibanenaunane, kechi bebakanjikizha kuba byubilo byabula mushingi byakwilajilamone, kabiji kechi balengesha bumvu bakazhi babo nakukaisha babakazhi bangine, nangwa kutamba bipikichala bimwesha mulekesene. Kabiji jibumba ja Yehoba jiji nabanabakazhi bakishinka babwina Kilishitu banemeka Lesa nemizhilo yanji. Bano banabalume nebanabakazhi bonse bayuka byashikwa Lesa, kabiji nabo bebishikwa. Twajijilai kwikala nobe abo na ‘kukokela Lesa [aye kalama, NW]’ pakuba’mba mutambwilenga mupashi wanji wazhila.—Byubilo 5:29.

20. Kimyeka kibena kufwenya pabwipi kubantu bonse?

20 Katatakatu Yehoba akazhachishe ino ntanda yonse. Muntu nemuntu ukeambila mwine kwiaye bintu byoaitabijilemo nebyubilo byanji byoaubanga. “Atweba bonsetu umo umo tukeambila mambo kwi Lesa.” (Loma 14:12) Pano jipuzho jalusekelo pakino kimye kejino: Bañanyi Bakapuluka mujuba ja Yehoba? Uno ye mutwe wabusatu kabiji wapelako ukafunjiwa muino ndonda.

Mwakonsha Kulumbululanyi?

• Pañanyi bishinka byanema Yehoba poazhachishishe bañanga mu Isalela?

• Mamboka mizhilo ya Lesa kyoyabujila kwikela yakatazha kubantu kwiilama?

• Mamboka otwafwainwa kujimukila mubyo tufunjisha lelo jino?

• Ñanyi byubilo bibiji kikatakata Yehoba byoashikwa?

[Kipikichala pa peja 25]

Mumoba akwa Malakai, bañanga bazhachishiwe namambo akubula kulama mashinda a Yehoba

[Bipikichala pa peja 26]

Yehoba wazhachishe bena Isalela basankijilepo bakazhi babo pabula mambo antaka nekusongola banabakazhi bapopwela balesa bangi

[Kipikichala pa peja 26]

Lelo jino, bena Kilishitu banemeka mulaye wabo wamasongola

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu