BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w11 4/1 pp. 10-13
  • Nanchi Kine Lesa Wimuta Muchima Nyi?

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Nanchi Kine Lesa Wimuta Muchima Nyi?
  • Kyamba kya Usopa—2011
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Yehoba Wituta Muchima
  • “Obewa Bakutemwa Bingi”
  • Tangainga Mambo a Lesa Kimye Kyonse
  • Kasa Mukelwa mu Lulombelo
  • Tumbijikainga Jizhina ja Yehoba
  • Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Danyela
    Kyamba kya Usopa—2007
  • Funjilaiko ku Byaubile Danyela
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2023
  • Buku wa mu Baibolo Nambala 27—Danyela
    “Binembelo Byonse”—bya Kine Kabiji Byawama
Kyamba kya Usopa—2011
w11 4/1 pp. 10-13

Nanchi Kine Lesa Wimuta Muchima Nyi?

NANCHI mwayuka’mba bemutemwa nyi? Inyi kimye kimo mulanguluka’mba kafwako wimuta muchima nyi? Mu ino ntanda mwaimbwa ñoma na bichi, muji bantu betemwa abo bene, mwakonsha kulanguluka’mba kafwako wimuta muchima ne. Byonka byaamba Baibolo pa ano moba, amba bantu betatu muchima abo bene kya kuba bakankalwa ne kulangulukapo pa bakwabo.—2 Timoti 3:1, 2.

Atweba bantu bonse nangwa twapusana mitundu, milaka ne mafumbi tukeba kwitutemwa ne kutemwa bakwetu. Masawakya amo aamba’mba bongo bwetu byo bwalengwa bwitukwasha kuyuka bukiji inge bakutemwa nangwa ne. Yehoba Lesa aye mwine witulengele, ye wayuka bulongo kuba’mba tukeba kwitutemwa ne kwitunemeka. Mwakonsha kumvwa byepi inge wimubula’mba mwanema bingi kwi aye? Kikekala kintu kikatampe kyakilamo kunema kwi anweba. Nanchi kine twakonsha kushiinwa’mba Yehoba wata muchima bantu bambulwakulumbuluka nyi? Nanchi wituta muchima pa muntu pa muntu nyi? Inge ibyo, ki ka kilengela muntu kutalwa bulongo kwi aye?

Yehoba Wituta Muchima

Myaka 3,000 yapitapo, nyimbi wa Masalamo waakamwanga Lesa wakuminye bingi pa kumona tubangabanga mwiulu bufuku. Kechi wazhinaukile bulume bwa mwine walengele tubangabanga ne. Pa kulanguluka pa bulume bwa Yehoba ne pa bulume bwa muntu byo bwakepa, nyimbi wa masalamo waambile pe Yehoba byo etutemwa amba: “Byo ndanguluka bya mwiulu mwenu, mwingilo wa minwe yenu, Ñondo ne tubangabanga, byo mwaikajika; nanchi muntu ye wa byepi, byo mwamuta muchima? Ne mwana muntu byo mumupempula.” (Salamo 8:3, 4) Kyapela kulanguluka’mba mwine wa Bulume Bonse uji kwalepa nangwa amba kechi uji na kimye kya kuta muchima bantu ne. Bino nyimbi wa masalamo wayukile kuba’mba nangwa kya kuba Lesa kechi twaesakana nanji pamo ne, kabiji twikalatu moba acheche na bumi twanema bingi kwi aye.

Nyimbi wa masalamo mukwabo waambile’mba: “Muchima wa Yehoba wamutokela mu boba bamwakamwa, Mu boba baketekela mu lusa lwanji.” (Salamo 147:11) Byambo biji mu ano masalamo abiji bitekenesha bingi. Nangwa kya kuba Yehoba ye mwine wakila, bantu kechi wibayukilatu palepa ne. ‘Wibata bingi muchima’ kabiji muchima wanji “wamutokela mu boba bamwakamwa.”

Kino kishinka bekyambapo ne mu bungauzhi bwafika mu ano moba. Kupichila mwi ngauzhi Hagai, byambo byaambile Yehoba bimwesha kuba’mba mambo awama a Bufumu bwa Lesa akasapwilwa pano pa ntanda ponse. Mukafuma ka? Akimonai kikafumamo: “Nkatenkenya ba mu mikoka yonse, ne bya buneme byabo bakebileta, ne amiwa nkayuzha ino nzubo na lukumo.”—Hagai 2:7.

Nga bino bintu “bya buneme” byafuma mu mikoka yonse ya bantu byo bika? Bino bintu kechi bunonshi bwa ku mubiji ne. (Hagai 2:8) Mambo muchima wa Yehoba kechi usekela mu siliva ne ngolode ne. Muchima wanji usekela mu bantu bamupopwela na mambo a kuba’mba bamutemwa nangwa kya kuba bambulwakulumbuluka. (Byambo bya Mana 27:11) Bano bantu byo bintu “bya buneme” bimupa lukumo kabiji wibanemeka bingi pa kwipana na muchima yense ne kumwingijila na kizaku. Nanchi ne anweba muji pa bano bantu nyi?

Kyakonsha kukatazha bingi bantu kwitaba’mba Mulenga wa Bulume bonse wanemeka bantu bambulwakulumbuluka. Nangwa byonkabyo, bino byambo byafwainwa kwitutundaika kuswa lwito lwa kufwenya kwipi ne Lesa.—Isaya 55:6; Yakoba 4:8.

“Obewa Bakutemwa Bingi”

Mu moba a bukote bwanji, ngauzhi Danyela juba jimo mabanga wamwene kya kukumya. Saka abena kulomba, muluwe wafikile. Jizhina janji Ngabaliela. Danyela wamumwenepo kala kyokyo amuyukijile’mba malaika wa Yehoba. Ngabaliela waambile kyo aendejile amba: “Obewa Danyela, pano naiya mu kukupa mana a kumvwisha . . . mambo obewa bakutemwa bingi.”—Danyela 9:21-23.

Pa kimye kikwabo malaika wa Yehoba mukwabo wamwambijile Danyela amba: “Obewa Danyela, muntu ye batemwa bingi.” Malaika wabwela keamukoseshe Danyela amba: “Obewa muntu ye batemwa bingi, kuba moyo ne, wikale mu mutende.” (Danyela 10:11, 19) Pa bimye bisatu Danyela bamutela’mba “ye batemwa.” Kino kyambo kilumbulula “kunemekwa,” nangwa “kukutemwa bingi.”

Kya kine, Danyela wayukile’mba Yehoba wamutemwa bingi ne mingilo yanji yaitabilwa kwi aye. Bino byambo bya butemwe byaambile Yehoba kupichila mwi malaika byamukoseshe bingi. Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, Danyela kyokyo akumbwijile’mba “mwankosesha.”—Danyela 10:19.

Byambo byawama bisangajika muchima bya kifyele Yehoba byo aambijile ngauzhi wanji wakishinka byanembelwe’mba tufunjilengako. (Loma 15:4) Kulanguluka pa bwikalo bwa kwa Danyela kwitulengela kuyuka kilengela muntu kumutemwa kwi Shetu wa mwiulu.

Tangainga Mambo a Lesa Kimye Kyonse

Danyela watelepo bingi muchima kutanga Binembelo. Twayuka bino mambo mwine wanembele’mba: “Amiwa . . . naumvwishishe mu mabuku kuvula kwa myaka yo byatongwele byambo bya Yehoba . . . amba Yelusalema ukekala ke masalatu.” (Danyela 9:2) Mabuku azhila ajingako pa kyo kya kimye anembelwe ne Mosesa, Davida, Solomone, Isaya, Yelemiya, Ezikyo ne bangauzhi bakwabotu. Danyela waikele saka abena kutanga mivungilo yavula ne kwiyesakanya na bungauzhi bwaawilwe pa bikabwela mpopwelo ya kine mu Yelusalema. Wayanga bunke mu kibamba kya peulu na kulanguluka mwatala bibaba byo atanga. Kutapo muchima kutanga kwakoseshe lwitabilo lwanji kabiji kwamulengejile kufwenya kwipi ne Yehoba.

Kutanga Mambo a Lesa kwalengejile Danyela kwikala na muchima wawama ne bwikalo bwanji kuwama. Mafunde a mu Binembelo oatangile saka akiji mwanyike a mukwashishe mu moba a kulutwe kuchinuzhuka kuja kajo kakainye Mizhilo ya Lesa pa kyo kya kimye. (Danyela 1:8) Kabiji washimwine ne mambo a Lesa na kuchinchika ku bakalama ba bena Babilona. (Byambo bya Mana 29: 25; Danyela 4:19-25; 5:22-28) Bukishinka bwanji bwayukanyikilwe kabiji wajinga waketekelwa bingi. (Danyela 6:4) Mu kifulo kya kuleka kuba byaoloka kuba’mba epulushe, Danyela waketekejiletu mwi Yehoba. (Byambo bya Mana 3:5, 6; Danyela 6:23) O ene mambo Lesa o ‘amutemwejile!’

Lelo jino kutanga Baibolo kwapela bingi kukila mu moba ajingako Danyela. Mambo mivungilo yabayile bingi, pa kuba mabuku a ano moba apela kabiji kechi akatazha kwiengijisha ne. Atweba lelo jino tuji na Baibolo yense mutuntulu, mo balumbulula ne bungauzhi bwa kwa Danyela byo bwafikile. Kabiji tuji na mabuku avula alumbulula Baibolo a kupesapesamo.a Nanchi mwiengijisha ano mabuku nyi? Nanchi mujipo na kimye kya kutangilamo Baibolo ne kulanguluka langulukapo nyi? Kuba bino kukemukwasha byonka byo kwakwashishe Danyela. Mukakosesha lwitabilo lwenu ne kwikala na bulunda bwawama ne Yehoba. Mambo a Lesa akemutangijilanga mu bwikalo bwenu, kabiji mukemwena buwame bwa Lesa.

Kasa Mukelwa mu Lulombelo

Danyela walombanga kimye kyonse. Walombanga byo akebanga kwi Lesa. Byo akijinga nsongwalume, bamwambijile kulumbulula kiloto kya Mfumu Nebukaneza amba inge akankalwe basa kumukujika. Kwakubula nangwa kukwata ku lusono ne, Danyela wamusashijile Yehoba kuba’mba amukwashe ne kumuzhikijila. (Danyela 2:17, 18) Panyuma ya kupitapo myaka, uno ngauzhi wakishinka kechi walubileko kuba’mba mbulwakulumbuluka ne, wasolwele mambo anji ne a balongo banji pamo ne kulomba Yehoba kwibalekelako mambo. (Danyela 9:3-6, 20) Kabiji byo abujile kumvwisha mwatala byambo byafumine kwi Lesa, Danyela walombele Lesa kumukwasha. Malaika wayishile jikwabo na kumulumbulwila Danyela mwatala kiloto, waamba ne kuba’mba: “Byambo byobe byaumvwanyikile.”—Danyela 10:12.

Danyela kechi walombangatu kwapwa ne. Kinembelo kya Danyela 6:10 kyamba’mba: “Ne kufukama wafukaminenga panshi jisatu pa juba pa juba, na kulomba ne kumupopwela Lesa wanji, byonka byo akelelwenga kuba.” Danyela wajinga na bishinka byavula byamulengelanga kutota ne kusanchila Yehoba. Waubanga bino kimye kyonse. Kya kine, Danyela wajinga mupopweshi wa Lesa wanemekele bingi lulombelo, o ene mambo o abujile kuleka nangwa bakebelenga kumwipailapo. Bukishinka bwanji bwalengejile Yehoba kumutemwa bingi.

Lulombelo lwanema bingi. Kange mulekenga juba jazhikatu kwakubula kulomba kwi Shenu wa mwiulu ne. Mutotainga ne kumusanchila pa buwame bwanji. Mubulainga makatazho onse o muji nao. Vulukainga byo akumbula milombelo yenu ne kumusanchila. Toñaminainga mu milombelo. Inge mwalomba kwi Yehoba kufuma panshi ya muchima, popo mukamona byo emutemwa. “Kasa mukelwa mu lulombelo,” luno lutundaiko byo lwanemapo!—Loma 12:12.

Tumbijikainga Jizhina ja Yehoba

Bulunda na muntu witota kechi buwama ne. Kyo kimotu ne na bulunda bwetu na Yehoba. Kino kishinka Danyela wikiyukile bingi bulongo. Akilangulukaitu byo atele muchima pa kutumbijika jizhina ja Yehoba.

Lesa byo akumbwile lulombelo lwanji pa kumubula mwatala kiloto kyalotele Nebukaneza, Danyela waambile’mba: “Jitotwe jizhina ja Lesa myaka ne myaka, mambo mana ne bulume byo byanji.” Kabiji byo alumbulwijilenga Nebukaneza mwatala kiloto, Danyela watakaikile bingi Yehoba kumwesha’mba ye “Lesa usolola byafyamika.” Kabiji kimye kikwabo pa kusashijila Lesa kwibalekelako mambo ne kwibapokolola, Danyela walombele’mba: “Anweba Lesa wami, . . . muzhi wenu ne atweba bantu benu twatelwa na jizhina jenu.”—Danyela 2:20, 28; 9:19.

Ne atweba twakonsha kuba byonka byaubanga Danyela. Pa kulomba, twakonsha kusolola’mba tukebesha jizhina ja Lesa kwikala “jazhila.” (Mateo 6:9, 10) Kabiji kechi tukeba byubilo byetu kuleta mwenga pa jizhina jazhila ja Yehoba ne. Twayai tutumbijikenga jizhina ja Yehoba kimye kyonse kupichila mu kubulako bakwetu byo twafunda pa mambo awama a Bufumu bwanji.

Kya kine kuba’mba mu ano moba butemwe bwakepa. Nangwa byonkabyo, kitutekenesha bingi kuyuka kuba’mba kya kine Yehoba wibata bingi muchima bapopweshi banji pa muntu pa muntu. Nyimbi wa masalamo waambile’mba: “Yehoba, muchima wanji wamutokela mu bantu banji; Bepelula ukebawamisha na lupulukilo.”—Salamo 149:4.

[Tubyambo twa mushi]

a Bakamonyi ba kwa Yehoba banemba mabuku akwasha bantu kumwenamo mu kutanga ne kufunda Baibolo. Inge mukeba ano mabuku, ambilai Bakamonyi ba kwa Yehoba.

[Mabulañano pa peja 11]

Lesa wamwesheshe’mba wamutemwa bingi Danyela kupichila mu kutuma malaika Ngabaliela kuya na kumukosesha

[Mabulañano pa peja 13]

Mukoyo wa kutanga ne kulomba walengejile Danyela kwikala na muchima wawama ne kumutemwa kwi Lesa

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu