“Lukokelo Lwakila Bitapisho”
MFUMU mutanshi wa bena Isalela ba kala wajinga Saulo. Nangwa kya kuba watongwelwe kwi Lesa wa kine, mu kuya kwa kimye Saulo wasatukile.
Saulo walengele ñanyi mambo? Abya wakonsheshe kubula kwialenga nyi? Twakonsha kumwenamo byepi mu kufunda pe aye?
Yehoba Uyukanyikisha Wafwainwa Kwikala Mfumu
Saulo saka akyangye kwikala mfumu, ngauzhi Samwela ye waimenejilengako Lesa mu Isalela. Samwela wakotele kabiji baana banji kechi bajinga bakishinka ne. Kabiji pa kyokya kimye, mukoka wa bena Isalela bamuzakamishe ku balwanyi banji. Bakulumpe ba bena Isalela byo baambijile Samwela kuba amba atongole mfumu wa kwibalama, wakonsheshe kwikala mutonyi wabo kabiji ne kwibatangijilanga ku nkondo, Yehoba wakambizhe ngauzhi kushinga manyi Saulo kuba amba ekale ntangi ne kwamba amba: “Ukebapulusha bantu bami ku maboko a bena Filishitiya.”—1 Sam. 8:4-7, 20; 9:16.
Saulo wajinga “nsongwalume walamba.” Pano bino, wajinga ne na byubilo byawama byamulengejile kutongolwa kwikala mfumu. Kabiji wajinga wikepesha. Kyakumwenako, Saulo washikishe Samwela amba: “Amiwa ke ne mwina Benjamina wa mu mukoka mucheche wa mu mikoka ya bena Isalela nenyi? Ne kisaka kyami kechi kyo kyapelako mu bisaka byonse bya mu mukoka wa bena Benjamina nenyi? Nanchi mambo ka o mwañambila bibye?” Byambo byaambile Saulo byamwesheshe amba wikepesheshe bingi pamo ne kisemi kyanji, nangwa kya kuba shanji, aye Kisha “wajinga munonshi mwine.”—1 Sam. 9:1, 2, 21.
Akimonai byaubile Saulo kimye kyo bamubujile kwi Samwela amba ye ye batongola kwi Yehoba kwikala mfumu wa bena Isalela. Patanshitu Samwela washingile Saulo manyi ku mbaji ne kumwambila amba: “Mubenga monka mo mwasakila, mambo Lesa muji nanji.” Pa kupwisha kuba bino, ngauzhi wakonkenye bantu bonse pamo pa kuba amba bayuke Yehoba ye atongola kwikala mfumu. Nangwa byonkabyo, Saulo byo bamutongwele amba ye mfumu, kechi wajingapo ne. Wafyamine mambo wajinga bingi na bumvu. Nangwa byonkabyo Yehoba wamusolwele, ne kumubijika amba ye mfumu.—1 Sam. 10:7, 20-24.
Mu Nkondo
Saulo wamwesheshe kuba amba aba bonse bazhinaukilenga kimye kyo bamutongwele kwikala mfumu bebepelengatu abo bene. Kimye bena Amonyi kyo baesekele kulukuka muzhi wa bena Isalela, “mupashi wa Lesa wamwikijile Saulo.” Ponkapo waichile bashilikale bo ajinga nabo ne kwibakonkanya kepo ebatangijile kuya na kushinda. Saulo wapaine munema kwi Lesa na mambo a byo bashinjile ne kwamba amba: “Ja lelo Yehoba waingila mwingilo wa kupulusha bantu mu Isalela.”—1 Sam. 11:1-13.
Saulo wajinga na byubilo byawama ne na mapesho a Lesa. Kabiji wayukile ne byajinga bulume bwa Yehoba. Nangwa byonkabyo, kushinda kwa bena Isalela ne mfumu wabo kwaimenejile pa kintu kimo kyakilamo kunema. Samwela waambijile bena Isalela amba: “Umvwe mwaswa kumwakamwa Yehoba ne kumwingijila ne kukokela jiwi janji, kwakubula kulengululapo mukambizho wa Yehoba, anwe bene ne mfumu wenu wimulama, kasa mu mulondelatu Yehoba Lesa wenu, kyawama.” Bena Isalela bafwainwe kuketekela ka pa kuba amba batwajijile kwikala bakishinka kwi Lesa? Samwela waambile amba: “Yehoba kechi ukebaleka bantu banji ne, na mambo a jizhina janji jikatampe, mambo kyo kyaswile muchima wanji Yehoba kwimwalulula anweba ke bantu banji.”—1 Sam. 12:14, 22.
Lukokelo kyo kintu kyakebewanga bingi pa kuba amba muntu ekale waitabilwa kwi Lesa kabiji byo byo kijitu ne lelo jino. Umvwe bakalume ba Yehoba bakokela mikambizho yanji, wibapesha. Pano ibyepi umvwe babula kukokela Yehoba?
“Mwauba kya Bumbulwakalango”
Kintu kyalondejilepo kyaubile Saulo ku bena Filishitiya kyakolomwene bukaji bwabo. Bashilikale ba bena Filishitiya “bavujile nobe musenga wa ku kitulu kya kalunga ka mema” bamubukijile bukaji aye Saulo. “Bena Isalela byo bamwene’mba: Pano ke tuji mu malwa akatampe (mambo bantu bapelejilwe bingi), ponkapo bafyaminenga mu bibwe ne mu bisakasaka ne mu mabwe ne mu mimpumpa ne mu mishima.” (1 Sam. 13:5, 6) Nga Saulo waubilepo byepi?
Samwela waambijile Saulo kuba amba bakasambakene ku Giligala, ko afwainwe ngauzhi kupaina bitapisho. Saulo byo afikile wapembelejile, pano bino Samwela kechi waishile bukiji ne, kabiji kino kyalengejile bashilikale ba kwa Saulo kupalañenamo. Onkao mambo Saulo aye mwine wapaine bitapisho. Aku upwishatu, Samwela naye witula. Panyumatu ya kumvwa byaubile Saulo, Samwela wamwambijile amba: “Mwauba kya bumbulwakalango; kechi mwalama mukambizho wa Yehoba Lesa wenu ye emukambizhizhe ne; mambo anweba inge ne kuba kino kintu ne inge Yehoba wibwikajikile bufumu bwenu kikupu pa bena Isalela. Pakuba pano bufumu bwenu kechi bukakulayila ne; aye Yehoba wakeba kala muntu mukwabo waya monka mwayila muchima wanji mwine, kabiji Yehoba wamutongola amba akekale ke mfumu wa bantu banji, mambo anweba kechi mwalama byo emukambizhizhe Yehoba ne.”—1 Sam. 10:8; 13:8, 13, 14.
Saulo byo abujile lwitabilo, mu bwitote bwanji wasajilepo kubula kulondela mukambizho wa kwa Lesa wa kupembelela Samwela kwiya na kupana kitapisho. Byaubile Saulo byapuseneko na byaubile Gidiona, wajinga mukulumpe wa bashilikale wa bena Isalela! Yehoba wamwambijile Gidiona kukepeshako bashilikale banji kufuma pa 32,000 kubwela pa 300, kabiji Gidiona wakokejile. Mambo ka? Mambo wajinga na lwitabilo mwi Yehoba. Na bukwasho bwa Lesa, washinjile bashilikale 135,000. (Mito. 7:1-7, 17-22; 8:10) Yehoba wakonsheshe kukwasha ne Saulo mu jino jishinda. Pano na mambo a kuba Saulo kechi wakokejile ne, kino kyalengejile bena Filishitiya kupukula bipe bya bena Isalela.—1 Sam. 13:17, 18.
Nga atweba kimye kyo twikala na makatazho, tufuukula byepi bintu? Ku boba babula lwitabilo, bekimona kuba amba kyafwainwa kuwama kubula kulondela mafunde a kwa Lesa. Byonka byo kyajinga kwi Saulo kimye Samwela kyo abujilepo, kampepo aye wikimwene kuba amba kyoaubile kyajingatu bulongo. Pano bino aba bakeba kwitabilwa kwi Lesa, bekimona kuba amba kyawama kulondela mafunde a mu Binembelo aamba pa lolo lukatazho.
Yehoba Wamukaine Saulo
Kimye kyo kwajinga mukwekele wa kwimena bena Amaleki, Saulo walengele mambo akwabo akatampe. Lesa wazhachishe bena Amaleki mambo a kulukuka bena Isalela pa kubula mambo byo bafumine mu Ijipita. (Lupu. 17:8; Mpitu. 25:17, 18) Kunungapo, bena Amaleki bakwatankene na bakwabo mu kulukuka jikwabo bantu ba Lesa basalulwilwe kimye kyajingako Mitonyi. (Mito. 3:12, 13; 6:1-3, 33) Akino kyalengejile Yehoba kupamo mambo bena Amaleki kabiji wakambizhizhe Saulo kuya na kwibatapa.—1 Sam. 15:1-3.
Mu kifulo kya kukokela mukambizho wa kwa Yehoba wa kuvizha balwanyi babo bena Amaleki kabiji ne konauna bipe byabo, Saulo walukukile mfumu wabo ne kukonkanya banyama bawamijilepo kwikala banji. Nga Saulo waubilepo byepi byo bamwipwizhe kwi Samwela? Saulo wikangaizhe kupichila mu kwamba amba: ‘Bantu bashapo bonka bawamisha ba mu mikooko ne ba mu bañombe amba bakebatapishe kwi Yehoba.’ Kikale Saulo kine wakebele kupana boba banyama ke bitapisho nangwa ne, kechi wakokejile ne. Saulo kechi wimwene amba wajinga ‘mucheche’ ne. Onkao mambo ngauzhi wa Lesa wamusanzhilemo Saulo kuba amba kechi wakokejile Lesa ne. Samwela waambile amba: “Nanchi aye Yehoba usekela mu milambo ya kusoka ne mu bitapisho pamo byonka byo asekela na bantu pa kukokela jiwi janji nyi? Aki umvwai, lukokelo lwakila bitapisho . . . Byo mwalengulula jiwi ja Yehoba, ne aye naye wimulengulula’mba kechi mukikale ke mfumu ne.”—1 Sam. 15:15, 17, 22, 23.
Yehoba byo afumishepo mupashi wanji wazhila ne mapesho pe Saulo, “mupashi wabipa” watendekele kwingila mwi mfumu mutanshi wa bena Isalela. Saulo waubijile kichima Davida awo Yehoba ye akebele kuba amba akekale pa bufumu. Pa bimye byavula, Saulo wakebeshe kuba amba amwipaye Davida. Baibolo waamba amba byo ayukile amba: “Yehoba uji ne Davida,” Saulo “waikajile ke mulwanyi wanji Davida kikuputu.” Saulo waesekeshe kumufumpila ne kukambizha kuba amba bangauzhi 85 bepaiwe pamo na bantu bakwabo. O ene mambo Yehoba o alekejile kwingijisha Saulo.—1 Sam. 16:14; 18:11, 25, 28, 29; 19:10, 11; 20:32, 33; 22:16-19.
Bena Filishitiya byo balukukile bena Isalela jibiji, Saulo wayile na kukeba bukwasho ku bapashi, pano bino wapulwijilemotu mabula. Juba jalondejilepo, bamukozhezhe kyatama bingi mu nkondo kabiji wiipaile aye mwine. (1 Sam. 28:4-8; 31:3, 4) Pa mambo a kubula kukokela kwa mfumu mutanshi wa bena Isalela, Binembelo byaamba amba: ‘Byonkabyo Saulo wafwile mambo a milengulwila yanji yo amulengulwile Yehoba ya kubula kulama mukambizho wanji; kabiji kikwabo mambo wayile na kwipuzha maana ku muntu wiyuka na mupashi. Ne kwipuzha maana kwi Yehoba ne.’—1 Moba. 10:13, 14.
Kyakumwenako kyatama kya kwa Saulo kimwesha kuba amba kukokela Yehoba kwanema kukila bitapisho byonse byo twakonsha kupana kwi aye. Mutumwa Yoano wanembele amba: “Kutemwa Lesa ko ko kuno, amba, tulame mikambizho yanji: kabiji mikambizho yanji kechi yakatazha ne.” (1 Yoa. 5:3) Kishinka kikatampe kyo twafwainwa kubula kulubako ke kya kuba amba: Bulunda bwetu ne Lesa bukatwajijilatu inge kya kuba ketumukokele.
[Kipikichala pa peja 21]
Saulo pa kutendeka wajinga ntangi wikepeshe bingi
[Kipikichala pa peja 23]
Mambo ka Samwela kyo aambijile Saulo amba: “Lukokelo lwakila bitapisho”?