Mambo Ka A Kutangizhizhako Mwingilo Wa Yehoba?

“Kyakanwa kyami kikambanga bya bololoke bwenu, ne bya lupulukilo lwenu juba jonse.”—SALA. 71:15.

MUSAKUKUMBULA’MBA KA?

Ñanyi bintu byatelepo muchima ba Nowa, Mosesa, Yelemiya ne Paulo?

Ñanyi kwipesapesa kwakonsha kwimukwasha kuyuka byo mwakonsha kwingijisha kimye ne ngovu yenu?

Mambo ka o mwafuukwilapo kutangizhako mwingilo wa Yehoba mu bwikalo bwenu?

1, 2. (a) Kwipana kwa muntu mwine kwi Yehoba kumwesha ka? (b) Twakonsha kumwenamo byepi mu kupesapesa byafuukwilepo ba Nowa, Mosesa, Yelemiya ne Paulo?

KIMYE kyo mwipana ne kubatizhiwa pa kwikala mwana wa bwanga wa kwa Yesu, muba kintu kyanema bingi. Kwipana kwenu kwi Lesa ke kintu kyanema kyo mwafwainwa kwifuukwila anwe bene. Kiji nobe mubena kwamba’mba: ‘Anweba Yehoba, mbena kukeba anweba kwikala Nkambo yami mu bwikalo bwami bonse. Amiwa ne wa mwingilo wenu. Mbena kukeba anweba kunkwasha byo nakonsha kwingijishanga kimye kyami, bintu byo nafwainwa kunemeka mu bwikalo bwami, ne byo nafwainwa kwingijisha bintu byami ne bya bupe byo nji nabyo.’

² Inge mwi bena Kilishitu bepana, kino kyo kintu kikatampe kyo mwamulayile Yehoba. Twimutakaika bingi pa byo mwafuukwilepo; mwaubile kintu kyawama kabiji kya maana. Nangwa byonkabyo, nanchi kuyuka’mba Yehoba ye Nkambo yenu kwakwatankana na byo mwingijisha kimye kyenu nyi? Byaubile ba Nowa, Mosesa, Yelemiya ne mutumwa Paulo byakonsha kwitukwasha kukumbula buno bwipuzho. Mambo bonsetu baingijilanga Yehoba na muchima yense. Bintu byo bapichilengamo bijitu pamo na byo tupitamo. Byo bafuukwilepo pa mambo a bintu byanema byo bakebelenga kuba, bisakwitutundaika kupesapesa byo tubena kwingijisha kimye kyetu.—Mat. 28:19, 20; 2 Timo. 3:1.

MUYULO SAKA AKYANGYE KWIYA

3. Nga moba etu epasha byepi na moba a Nowa?

³ Yesu waesakenye kimye kyetu ku moba a Nowa. Waambile’mba: “Byonkatu byo kyajinga mu moba a Nowa, byo byo kikekala ne pa kwikalapo kwa Mwana muntu. Mambo mu oa moba Muyulo saka akyangye kwiya, bantu bajiilenga ne kutoma, basongwelenga ne kusongolwa, kufikatu ne kimye Nowa kyo atwelele mu bwato, abo kechi bateleko muchima ne, kufikatu ne kimye Muyulo kyo aishile ne kwibalobeshatu bonse shata.” (Mat. 24:37-39) Bantu bavula lelo jino, beyeka na kuba bintu bya mu bwikalo kwa kubula kuyuka’mba kimye kyashalako kicheche. Kechi batako muchima ku lujimuno lubena kupana bakalume ba Lesa ne. Byonkatu byajinga bantu ba mu moba a Nowa, ne lelo jino bantu bavula balengulula mulanguluko wa Lesa wa kupwisha makatazho a bantu. (2 Pe. 3:3-7) Nangwa kya kuba waikelenga mu kimye kyakatazha, Nowa waingijishe byepi kimye kyanji?

4. Nowa waingijishe byepi kimye kyanji byo bamupele mwingilo kwi Yehoba, kabiji mambo ka?

⁴ Panyuma ya kumubula mulanguluko wa Lesa ne kumupa mwingilo, Nowa wafiikile bwato bwa kupulwishamo bantu ne banyama. (Nte. 6:13, 14, 22) Kabiji Nowa watayilenga ne mbila ya luzhachisho lwa Yehoba. Mutumwa Petelo wamutela’mba “musapwishi wasapwilanga bololoke,” kumwesha’mba Nowa waingijilenga na ngovu kukwasha bantu kuyuka malwa ajinga kulutwe. (Tangai 2 Petelo 2:5.) Inge kya kuba Nowa ne kisemi kyanji batele muchima ku bya busulu, kukeba kutumbalala nangwa kwikala bwikalo bwa kwitobwela, mwalanguluka’mba inge kyawamine nyi? Ine. Kuyuka byajinga kulutwe, kwibalengejile kuchinuzhuka bino bintu bilabikañana.

BYAFUUKWILEPO MWANA MFUMU WA MU IJIPITA

5, 6. (a) Bintu byafunjile Mosesa byakonsheshe kumulengela kwikala byepi? (b) Mambo ka Mosesa o akanyijile bintu byo afwainwe kwikala nabyo mu Ijipita?

⁵ Pano twayai twisambe pe Mosesa. Wakomejile mu kipango kya mfumu wa bena Ijipita kwikala mwana wa mwana wamukazhi wa kwa Felo. Byo ajinga mwana mfumu, “bamufunjishe maana onse a bena Ijipita.” (Byu. 7:22; Lupu. 2:9, 10) Kuno kufunda kwakonsheshe kumulengela kwikala wa mwingilo mu kije kya kwa Felo. Inge watumbalele bingi mu kafulumende wajinga na bulume pa kyokya kimye, kwikala na bunonshi, bifulo bikatampe ne kwiyowa bya kisangajimbwe byakonsheshe kwiya na mambo a kwikala na byobyo bifulo. Nanchi Mosesa watele muchima pa kwiyowa bino bintu nyi?

⁶ Na mambo a mafunjisho o bamufunjishe ku bene bansemi banji saka akijitu mwanyike, Mosesa wafwainwa wayukile bintu Yehoba byo alayile bashakulu banji ba Abalahama, Izaka ne Yakoba. Mosesa waketekejile ino milaye. Kabiji wafwainwa walangulukilepo bingi pa bwikalo bwanji bwa kulutwe ne bukishinka bwanji kwi Yehoba. Pano nga kimye byo kyafikile kya kusalapo kutwajijila kutelwa’mba mwana mfumu wa bena Ijipita nangwa muzha mwina Isalela, wasajilepo kyepi? Mosesa “wasajilepo kumanamina pamo na bantu ba Lesa kukila kusekela mu bundengamambo bwa pa kakimye kacheche.” (Tangai Bahebelu 11:24-26.) Mu kuya kwa kimye, walondejile lutangijilo lwa Yehoba pa kufuukulapo bya kuba mu bwikalo bwanji. (Lupu. 3:2, 6-10) Mambo ka Mosesa o aubijile kino? Mambo waketekejile milaye ya Lesa. Wayukile’mba kafwako kyo akamwenamo mu kwikala mu Ijipita ne. Kya kine, kechi papichile ne kimye ne, awa mukoka Lesa wamukambwile na Myalo Jikumi. Abya mwamona lufunjisho lwakonsha kufunjilako boba bepana kwi Yehoba lelo jino nyi? Mu kifulo kya kuta muchima ku makito nangwa bya kisangajimbwe bya ino ntanda, twafwainwa kuta muchima kwi Yehoba ne mwingilo wanji.

YELEMIYA WAYUKILE KINTU KYAISHILENGA

7. Nga bintu byapichilengamo Yelemiya byaesakana byepi na byo tubena kupitamo ano moba?

⁷ Mwanamulume mukwabo watangizheko mwingilo wa Yehoba mu bwikalo bwanji, wajinga ngauzhi Yelemiya. Yehoba wapele ngauzhi wanji aye Yelemiya mwingilo wa kusapwila mambo a luzhachisho lwaishilenga pa bantu basatukile ba mu Yelusalema ne Yuda. Mu jino jishinda, twakonsha kwamba’mba Yelemiya waikelenga ‘mu moba apelako.’ (Yele. 23:19, 20) Wayukishetu kuba’mba kimye kyo aikelengamo kechi kikatwajijila ne.

8, 9. (a) Mambo ka o kyakebewenga kololako ndangulukilo ya kwa Baluka? (b) Pa kufuukula bya kuba, ñanyi kintu kyo twafwainwa kuvulukanga?

⁸ Ñanyi bintu byawama byafumine mu luketekelo lwajinga ne Yelemiya? Yelemiya kechi wakebelenga kwikala bwikalo bwa ntentente mu yoya ntanda yajinga mu kizumba ne. Kino kyajinga kintu kya maana kyo aubile. Nangwa byonkabyo, pa kimye kimo, munembeshi wa kwa Yelemiya aye Baluka, kechi wamwenejilenga bintu mu jino jishinda ne. Onkao mambo, Lesa watangijile Yelemiya kubula munembeshi wanji amba: “Umvwa, akya kyo nashimika nkekikundulapo, ne kyokya kyo najima nkekitupulapo; kyo kino kyalo kyonse. Nanchi obewa ubenakwikebelako obe mwine bintu bikatampe nyi? Kwibikeba ne; mambo, umvwa, mbenakuleta bya malwa pa bantu bonse, . . . bino mweo wobe nkakupaye nobe kipukulwa konse konse ko ukaya.”—Yele. 45:4, 5.

⁹ Kechi twakonsha kuyuka bulongo “bintu bikatampe” byo ekebejilenga Baluka ne.a Nangwa byonkabyo, kyo twayukako ke kya kuba’mba byajinga bintu byakonsheshe kubula kumukwasha kulutwe, bintu byafwainwe kupwa kimye bena Babilona kyo bashinjile Yelusalema mu 607 B.C.E. Nanchi mwamona kyo twakonsha kufunjilako nyi? Kwikala na bintu bikebewa mu bwikalo kukebewa kulanguluka ne pa bintu biji kulutwe. (Mana 6:6-11) Pano bino, kechi kyawama kwingijisha kimye ne ngovu yetu ku bintu byabula kunema ne. Ibyo kuba’mba jibumba ja Yehoba jatwajijila kunengezhezha jimo bya kushimika Mazubo a Bufumu akwabo, bishimikwa bya misampi ne mingilotu ikwabo ya Lesa. Bino bintu bikatwajijila kwikalako, mambo bitundaika Bufumu. Pa kufuukula bya kuba, kyakonsha kuwama bingi bantu bonse ba Yehoba bepana kutangizhangako bintu bya Bufumu. Nanchi mwashiinwa kuba’mba mubena ‘kutwajijila na kukeba Bufumu patanshi ne bololoke [bwa Yehoba]’ nyi?—Mat. 6:33.

‘NEBIMONA KWIKALA BINCHATU’

10, 11. (a) Saka akyangye kwikala mwina Kilishitu, Paulo watele muchima ku kuba ka? (b) Mambo ka Paulo o asankijilepo bintu byo akebelenga kuba?

¹⁰ Pano twayai twisambe pe Paulo. Saka akyangye kwikala mwina Kilishitu, wajinga na kintu kyafwainwe kumulengela kwikala bulongo kulutwe. Bamufunjishe mizhilo ya Bayudea ku mufunjishi wayile bingi nkuwa pa kyokya kimye. Watambwile lūsa kufuma ku ñanga mukatampe wa Bayudea. Kabiji mu bupopweshi bwa Bayudea waubilenga bingi bulongo kukila bakwabo bavula. (Byu. 9:1, 2; 22:3; 26:10; Nga. 1:13, 14) Nangwa byonkabyo, bino byonse byapimpwilwe kimye Paulo kyo ayukile kuba’mba Yehoba waleka kubila bibusa mukoka wa Bayudea.

¹¹ Paulo wayukile’mba kwikala pa bifulo bikatampe mu Bayudea kechi kwanemene kwi Yehoba ne; kwajinga kwatutu. (Mat. 24:2) Uno muntu wajinga kala Mufaliseo, wafunjile bintu bikeba Lesa ne kuyuka buneme bwa kwingila mwingilo wa bwina Kilishitu. Byo aesakenye bino bintu byo afunjile na byobya byo amonanga kala amba byanema, watendekele kwibimona’mba “binchatu.” Paulo wasankijilepo bya bupopweshi bwa Bayudea ne kwipana kwingila mwingilo wa kusapwila mambo awama mu bwikalo bwanji bonse.—Tangai Filipai 3:4-8, 15; Byu. 9:15.

PESAPESAINGA BINTU BYO MWANEMEKA MU BWIKALO

12. Panyuma ya lubatizhilo lwanji, Yesu watele muchima pa kuba ka?

¹² Nowa, Mosesa, Yelemiya, Paulo ne bakwabotu baingijishe kimye kyabo ne ngovu yabo ku kwingila mingilo ya Lesa. Ne atweba twafwainwa kulondela byo baubile. Pano bino, pa bakalume bonse ba Yehoba bepana baubile kino, Yesu ye wakilapo. (1 Pe. 2:21) Panyuma ya kubatizhiwa, Yesu watele muchima pa kusapwila mambo awama mu bwikalo bwanji bonse bwa pano pa ntanda ne kunemeka Yehoba. Onkao mambo, mwina Kilishitu yense wayuka kuba’mba Yehoba ye Nkambo yanji, wafwainwa kutangizhako kumwingijila mu bwikalo bwanji bonse. Nanchi ne anweba byo byo muba nyi? Pano mwakonsha kwingila byepi bulongo mingilo ya Lesa pa kimye kimo na mingilo ya ku mubiji?—Tangai Salamo 71:15; 145:2.

13, 14. (a) Bena Kilishitu bonse bepana batundaikwa kulanguluka pa ka? (b) Ñanyi lusekelo lwakonsha kwikala na bantu ba Lesa?

¹³ Pa myaka yavula, jibumba ja Yehoba jatundaika bingi bena Kilishitu kulangulukapo bulongo ne kulombapo pa kwingilako bupainiya. Na mambo a kupusana kwa bwikalo, bakalume bakishinka ba Yehoba bamo bakankalwa kwingila mwingilo wa kusapwila maola 70 pa ñondo pa ñondo. Nangwa byonkabyo, kechi bafwainwa kumvwa bibi na mambo a kino ne. (1 Timo. 5:8) Nga anweba kiji byepi? Nanchi mwakonsha kukankalwa kwingila bupainiya nyi?

¹⁴ Langulukai pa lusekelo lwajinga na bantu ba Lesa bavula kimye kya Kivuluko kya uno mwaka. Mu ñondo wa March, kwajinga lunengezho lwa kuba’mba bapainiya ba kukwasha basalepo kwingila maola 30 nangwa 50 mu mwingilo wa mu bujimi. (Sala. 110:3) Bantu bavula bingi baingijileko bupainiya bwa kukwasha, kabiji bipwilo byajinga bingi na lusekelo. Nanchi mwakonsha kwinengezha pa kuba’mba mukekale na lusekelo lufuma mu kwingilako uno mwingilo nyi? Pa juba pa juba, uno mwingilo ulengela mwina Kilishitu yense wipana kwikala na lusekelo ne kwamba’mba: “Anweba Yehoba, naingila mwingilo wenu kwesakana na papelela bulume bwami.”

15. Mwina Kilishitu wakyanyike wafwainwa kwibikila ñanyi bikonkwanyi kimye kyo aji ku sukulu?

¹⁵ Inge kya kuba’mba muji pepi kupwisha sukulu, muji na butuntulu bwa mubiji bwawama kabiji kechi muji na mitembo yavula ne, nanchi mwalangulukapo bulongo pa kutendeka mwingilo wa bupainiya bwa kimye kyonse nyi? Bafunjishi benu pa sukulu balanguluka’mba kufunda kufika palepa kukemulengela kutwela nkito ne kwikala bulongo kulutwe. Pano bino, milanguluko yabo yaimena pa kwikala na muzema wa mali ne kutundaika bipamo bya bantu bikabula kwimulengela kwikala myaka. Inge kemwingile mingilo ya Lesa, ko kuba’mba mubena kwibikila bikonkwanyi byanema bya kwingila mwingilo ukemulengela kwikala myaka. Kabiji mukalondelanga byaubanga Yesu. Kufuukulapo kwa uno mutundu kwa maana kabiji kukemulengela kwikala na lusekelo ne kwimuzhikijila. Kabiji kino kikamwesha’mba mubena kukebesha kwikela mwayila kwipana kwenu kwi Yehoba.—Mat. 6:19-21; 1 Timo. 6:9-12.

16, 17. Ñanyi mepuzho o twafwainwa kwiipuzha pa mambo a nkito ne bintu bikwabo byo tukeba kuba?

¹⁶ Bakalume ba Lesa bavula lelo jino babena kwingila kimye kyabaya bingi na kukebela bisemi byabo bintu bikebewa. Pano bino, bamo bengila kukila pa kipimo. (1 Timo. 6:8) Ntanda ibena kukebesha bingi kwitulengela kulanguluka’mba twakonshatu kwikala bulongo inge ketwendele nayo pamo kupichila mu kwikala na bintu byavula ne kupota bipe byonse bya katataka byo ilenga. Pano bino, bena Kilishitu ba kine kechi bakeba ntanda ya kwa Satana kwibongola ne. (1 Yoa. 2:15-17) Ku boba batambula penshonyi, jishinda jawama kwingijishamo kimye kyabo ke kwingila mwingilo wa bupainiya ne kutangizhako mwingilo wa Yehoba mu bwikalo bwabo.

¹⁷ Bakalume ba Yehoba bonse bepana bafwainwa kwiipuzha’mba: Ñanyi kintu kyo nanemeka mu bwikalo bwami? Nanchi mbena kutangizhako bintu bya Bufumu nyi? Abya ndondela muchima wa kwa Yesu wa kwipana nyi? Nanchi mbena kumvwina lwito lwa kwa Yesu lwa kutwajijila kumulondela nyi? Abya nakonsha kupimpulako mutanchi wami pa kuba’mba ñingilengako kimye kyabaya mu mwingilo wa kusapwila Bufumu nangwa mingilo ikwabo ya Lesa nyi? Nangwa kya kuba pa kino kimye bintu kechi byakonsha kunswisha kwingilako pakatampe mu mwingilo ne, abya natwajijila kwikala na muchima wa kwipana nyi?

“BULUME BWA KUBA BINTU BYO ATEMWA”

18, 19. Ñanyi kintu kyo mwafwainwa kulombapo, kabiji mambo ka lulombelo lwa uno mutundu o lutokeshesha Yehoba ku muchima?

¹⁸ Kizaku kya bantu ba kwa Lesa kileta bingi lusekelo. Nangwa byonkabyo, bamo bakonsha kukankazhama kwingilako bupainiya nangwa kwiumvwa kubula kufikilamo nangwa kya kuba bwikalo bwabo bwakonsha kwibaswisha kwingila uno mwingilo. (Lupu. 4:10; Yele. 1:6) Umvwe kiji bino mwakonsha kuba byepi? Nanchi kechi kyakonsha kuwama kulombapo nenyi? Kya kine, mwakonsha kulombapo. Paulo wabujile bakwabo ba mu lwitabilo amba, Yehoba “ubena kuba bintu mu jishinda jimutokesha ku muchima kupichila mu kwimupa bulume bwa kuba bintu byo atemwa.” (Fili. 2:13) Inge mwamona kuba’mba kechi mwakonsha kwingilako pakatampe mu mwingilo ne, lombai kwi Yehoba kuba’mba emupe kizaku ne bulume bwa kwingila.—2 Pe. 3:9, 11.

¹⁹ Nowa, Mosesa, Yelemiya, Paulo ne Yesu bonse bajinga banabalume bepana. Baingijishe kimye ne ngovu yabo mu kushimuna byambo bya lujimuno lwa Yehoba. Kechi baswishishe bintu kwibalabika ne. Byo kiji kuba’mba mpelo ya buno bwikalo bwatama ijitu pepi, atweba bonse twipana kwi Lesa, twafwainwa kumona amba twatwajijila kwibikako kulondela byaubanga bano banabalume batongolwa mu Binembelo. (Mat. 24:42; 2 Timo. 2:15) Inge twauba bino, tukatokesha Yehoba ku muchima ne kumwenamo mapesho avula.—Tangai Malakai 3:10.

[Tubyambo twa mushi]

[Kipikichala pa peja 21]

Bantu kechi baumvwijile lujimuno lwapaine Nowa ne

[Kipikichala pa peja 24]

Nanchi mwalangulukapo bulongo pa kutendeka mwingilo wa bupainiya bwa kimye kyonse nyi?