Kange Muleke Kintu Nangwa Kimo Kwimulengela Kubula Kutumbijikwa Ne

“Awa uji na muchima wipelula ukatumbijikwa.”—MANA 29:23.

MUSAKUKUMBULA’MBA KA?

Ñanyi lukumo lo twakonsha kutambula kwi Lesa?

Ki ka kyakonsha kwitulengela kubula kutambula lukumo?

Mu ñanyi jishinda kuchinchika kwetu mo kwakonsha kuletela bakwetu lukumo?

1, 2. (a) Kyambo kya Kihebelu kya kuba’mba “lukumo” kilumbulula ka? (b) Ñanyi mepuzho o tusakwisambapo mu uno mutwe?

INGE mwaumvwa kyambo kya “kutumbijikwa,” ki ka kiiya mu milanguluko yenu? Nanchi mulanguluka pa lukumo lwa bilengwa nyi? (Sala. 19:1) Abya mulanguluka pa lutotelo ne lukumo lwapanwa ku bantu lwa kwikala na butuntulu bwa mubiji bwawama, maana nangwa byo boba nyi? Mu Binembelo, kyambo kya Kihebelu kya kuba’mba “lukumo” kimwesha kunema kwa kintu. Mu bimye bya kala, mali a muwayawaya bealenganga na mabwe a buneme, onkao mambo, inge jali jaikala na kinemenezhi bejimonanga amba janema bingi. Byambo byo baingijishanga kumwesha buneme bebingijisha mu bukifwanyikizho pa kumwesha kintu kyo banemeka, kyabaya nangwa kyawama.

² Bantu javula banemeka nangwa kutumbijika boba baji na bulume ne bifulo bikatampe, pano ñanyi bintu Lesa byo amona mwi atweba pa kuba’mba etutumbijike? Binembelo byamba pa lukumo Lesa lo apa bantu. Kyakumwenako, Byambo bya Mana 22:4 byaamba’mba: “Mfweto ya kwipelula ne ya kwakamwa Yehoba bo bunonshi ne buneme ne bumi.” Kabiji mutumwa Yakoba wanembele’mba: “Ipelulainga kwi Yehoba ne aye ukemutumbijika.” (Yako. 4:10) Ñanyi lukumo Yehoba lo apana ku bantu? Ki ka kyakonsha kwitulengela kubula kutambula luno lukumo? Kabiji twakonsha kukwasha byepi bakwetu pa ku­ba’mba batambule luno lukumo?

3-5. Yehoba wakonsha kwitupa lukumo lwa mutundu ka?

³ Nyimbi wa masalamo waketekejile kuba’mba Yehoba ukamukwata ku kuboko kwanji kwa kilujo ne kumutangijila ku lukumo lwa kine. (Tangai Salamo 73:23, 24.) Yehoba uba byepi kino? Utangijila bakalume banji bepelula ku lukumo kupichila mu kwibanemeka mu mashinda avula bingi. Kabiji wibakwasha kumvwisha mwatala kyaswa muchima wanji. (1 Ko. 2:7) Upana lukumo ku boba bomvwa mambo anji ne kumukokela ku­ba’mba bekale na bulunda bwawama ne aye.—Yako. 4:8.

⁴ Kabiji Yehoba wapa bakalume banji mwingilo wanema wa kusapwila. (2 Ko. 4:1, 7) Uno mwingilo wituletela lukumo. Aba bengila uno mwingilo mu kumuletela lutotelo ne kukwasha bakwabo kuba’mba bamwenemo, Yehoba wibalaya’mba: “Abo bannemeka amiwa, ne amiwa nkebanemeka.” (1 Sam. 2:30) Yehoba wibanemeka kupichila mu kwibapa jizhina jawama, kabiji bakalume ba Lesa bakwabo bebatakaika.—Mana 11:16; 22:1.

⁵ Nga aba ‘bamupembelela Yehoba, ne kulama jishinda janji’ kikekala byepi? Bebalaya’mba: “Aye [Yehoba] ukakutumbijika’mba, ukaswane ntanda: Babi byo bakachibiwako ku bumi, ukekimona.” (Sala. 37:34) Babena kutengela kukekala na munema wa kutambula bumi bwa myaka.—Sala. 37:29.

“AMIWA KECHI NTAMBULA LUKUMO KU BANTU NE”

6, 7. Mambo ka bavula o babujile kwitabila Yesu?

⁶ Ki ka kyakonsha kwitulengela kubula kutambula lukumo Yehoba lo abena kwitupa? Kintu kimo kyakonsha kulengela ke kuta muchima ku bintu bikeba bantu babula kutemwa Lesa. Akilangulukai pa byanembele mutumwa Yoano pa bantangi bajingako mu moba a kwa Yesu. Wanembele’mba: “Bantu bavula ne bantangi bamwitabijile [Yesu], bino na mambo a Bafaliseo kechi bamwambilengapo ne, kuchina amba bakebapanga mu nshinagoga; mambo batemenweko kunemekwa ku bantu, kukila kukeba lukumo lufuma kwi Lesa.” (Yoa. 12:42, 43) Kyakonsheshe kuwama ku bano bakalama inge kya kuba kechi banemekeshe milanguluko ya Bafaliseo ne.

⁷ Ku ntatwilo ya mwingilo wanji, Yesu waambile ene mambo bavula o bakabujila kumutambwila ne kumuketekela. (Tangai Yoano 5:39-44.) Pa myaka yavula kisaka kya bena Isalela kyatengejilenga kwiya kwa Mesiasa. Yesu byo atendekele kufunjisha, bantu bamo bafwainwe bayukile’mba bungauzhi bwa kwa Danyela bwaamba pa kufika kwa Kilishitu bwafika. Mu ba ñondo bakunyuma Yesu saka akyangye kufika, Yoano Mubatizhi byo asapwijilenga, bavula baambilenga’mba: “Uno kana ye Kilishitu nyi?” (Luka 3:15) Pano Mesiasa ye bapembelejile pa kimye kyabaya wajinga mukachi kabo na kufunjisha. Pano bino, aba bayukile bingi Mizhilo bakankelwe kumutambwila. Pa kwamba pa kyalengejile kuba’mba bamukane, Yesu wibepwizhe amba: “Mwakonsha kwitabila byepi, byo mwinemeka anwe bene na bene, ne byo mubula kukeba lukumo lufuma kwi Lesa yenka umotu?”

8, 9. Kwingijisha kyakumwenako kya kyeya, lumbululai lukumo lwa bantu byo lwakonsha kufya lukumo lwa Lesa.

⁸ Lukumo lwa bantu byo lwakonsha kufya lukumo lwa Lesa twakonsha kwibyesakanya ku lukumo lwa kyeya. Jiulu jayulatu paa na kyeya. Nanchi muvuluka kimye kyapeleleko kyo mwatajile mwiulu bufuku ne kumona biumbi bya tubangabanga nyi? “Lukumo lwa tubangabanga” ke kintu kya kukumya. (1 Ko. 15:40, 41) Nangwa byonkabyo, inge mwatala mwiulu saka muji mu mpunzha muji kyeya kya malaichi, jiulu jimweka byepi? Na mambo a kyeya kya malaichi, kuba mwamona kyeya kya tubangabanga ne. Nanchi kiji bino na mambo a kuba’mba malaichi a mu mikwakwa, mu bibanza ne mu bishimikwa aji na bulume, nangwa atoka kukila kyeya kya tubangabanga nyi? Ine. Kiji bino mambo malaichi a mu mpunzha aikela pa bwipi kabiji etulengela kukankalwa kumona kyeya kya bilengwa bya Yehoba. Pa kuba’mba tumone bya kukumya biji mwiulu bufuku, twafwainwa kuya kwabula malaichi.

⁹ Kyo kimotu, inge lukumo lwatama luji kipi kipi na michima yetu, luketulengela kukankalwa kumona ne kunemeka lukumo Yehoba lo akeba kwitupa. Bavula bakana kutambwila mambo a Bufumu mambo bachina byakonsha kwibalangulukila bakwabo nangwa balongo babo. Nanchi bakalume ba Lesa bepana nabo bakonsha kukeba kutambula lukumo kufuma ku bantu nyi? Akilangulukai pa nsongwalume ye bapa nyaunda ya kusapwilamo muji bantu bamuyukako pacheche, pano bino, babula kumuyuka’mba Kamonyi wa kwa Yehoba. Nanchi usakukankalwa kusapwila na mambo a moyo nyi? Nangwa, ibyepi inge kya kuba muntu kebamwendeleke na mambo a kwibikila bikonkwanyi bya kwingijila Lesa? Nanchi wakonsha kumvwina bantu babula kunemeka mwingilo wa Yehoba nyi? Nangwa kampe mwina Kilishitu walenga mambo akatampe. Abya ukafya mambo anji na mambo a kuchina kumwangata mingilo imo mu kipwilo nangwa kufichisha balunda nanji ku muchima nyi? Inge kya kuba wanemeka bulunda bwanji ne Yehoba, uketa “bakulumpe mu kipwilo” kuba’mba bamukwashe.—Tangai Yakoba 5:14-16.

10. (a) Ki ka kyakonsha kumweka inge twatesha muchima pa bakwetu byo balanguluka pe atweba? (b) Inge twipelula, twakonsha kuketekela ka?

¹⁰ Kampe tubena kwingila na ngovu kuba’mba twikala bena Kilishitu bakoma ku mupashi, pano bino, mukwetu wa mu lwitabilo witololako. Bintu byo etujimunako byakonsha kwitukwasha inge kya kuba twabula kwikangaizha na mambo a kwitota, kuta muchima pa kuwamisha jizhina jetu nangwa kwibingisha. Nangwa fwanyikizhai ku­ba’mba mubena kwingilapo mwingilo umo na mukwenu wa mu lwitabilo. Nanchi mukata muchima pa kukeba kuyuka ye bakatakaika na mambo a milanguluko yawama ne kwingila na ngovu nyi? Inge kya kuba’mba mwatanwa mu bintu bya uno mutundu, ketekelai kuba’mba, “awa uji na muchima wipelula ukatumbijikwa.”—Mana 29:23.

11. Twafwainwa kuba byepi umvwe betutakaika, kabiji mambo ka?

¹¹ Bakalama ne boba ‘babena kukanamina’ uno mwingilo bafwainwa kujimuka kuchinuzhuka kukeba kwitumbijika. (1 Timo. 3:1; 1 Tesa. 2:6) Mulongo wafwainwa kuba byepi inge bamutakaika pa mwingilo ye aingila bulongo? Ibyo kuba’mba kechi ukeimikila jibwe byonka byaubile Mfumu Saulo ne. (1 Sam. 15:12) Nangwa byonkabyo, nanchi wayuka kuba’mba awo mwingilo wamwingijile na mambo a lusa lwa Yehoba ne kuba’mba byonse byo akengila kulutwe byaimena pa mapesho ne bukwasho bwa Lesa? (1 Pe. 4:11) Byo tuba umvwe betutakaika bimwesha musango wa lukumo lo tukeba.—Mana 27:21.

“BINTU BISAKA SHENU MWIBYUBA”

12. Ki ka kyalengejile Bayudea kukankalwa kuteleka kwi Yesu?

¹² Kintu kikwabo kyakonsha kwitulengela kubula kutambula lukumo lufuma kwi Lesa ke bintu byo tusaka saka. Bisaka saka mubiji byatama byakonsha kwitulengela kukankalwa kumvwa bukine. (Tangai Yoano 8:43-47.) Yesu wabujile Bayudea bamo kuba’mba kechi bakebelenga kuteleka ku byambo byanji ne, mambo ‘bakebelenga kuba bintu bisaka shabo Diabola.’

13, 14. (a) Bapesapesa bya kupesapesa baambapo mba ka pa bingila bongo bwetu umvwe bantu babena kwamba? (b) Ki ka kyakonsha kwitukwasha kusala jiwi ja kutelekako?

¹³ Bimye bimo tukebatu kuteleka ku bintu byo tukeba. (2 Pe. 3:5) Yehoba witulengele na bulume bwa kukana kuteleka ku bintu byo tubula kukeba. Akitulumanaiko pacheche ne kuta muchima pa bintu byo mubena kumvwa pa kino kimye. Pa kimye kyafumako kechi mwakuta muchima ku bintu byo mwajikumvwanga ne. Nangwa kya kuba bongo bwenu bwalengwa na bulume bwa kumvwa bintu bya pusana pusana pa kimye kimo, bwa kwimukwashanga kuta muchima pa kintu kimo. Pano bino, bapesapesa bya kupesapesa batana kuba’mba kikatazha bingi kupusanya bintu byo tubena kumvwa inge ke tuteleke ku bibena kwamba bantu. Kino kibena kulumbulula’mba inge mwaumvwa mawi abiji pa kimye kimo, mwafwainwa kusalapo jimo jo musa kutako muchima. Kino kyaimena pa kusala jiwi jo mubena kukeba kutelekako. O ene mambo Bayudea o babujijile kuteleka kwi Yesu mambo bakebelenga kuba bisaka shabo Diabola.

¹⁴ Tutambwila byambo kufuma ku ‘nzubo ya maana’ ne kufuma ku ‘nzubo ya bakosama.’ (Mana 9:1-5, 13-17) Kijitu nobe maana ne kukosama bibena kwitwita, onkao mambo, kiji kwi atweba kusalapo. Kyepi kyo mukasalapo? Mukumbu waimena pa ye tukeba kutokesha pa muchima. Umvwe twi mikooko ya kwa Yesu, tukomvwa jiwi janji ne kumulondela. (Yoa. 10:16, 27) Yesu waambile’mba baana banji ba bwanga ‘batemwa bukine.’ (Yoa. 18:37) Kabiji ‘kechi bayuka jiwi ja benyi ne.’ (Yoa. 10:5) Bano bantu bepelula batambula buneme.—Mana 3:13, 16; 8:1, 18.

“BINO BYO BYA KWIMULETELA LUKUMO”

15. Mu ñanyi jishinda kumanama kwa kwa Paulo mo kwaletejile bakwabo“lukumo”?

¹⁵ Kuchinchika kwetu mu kuba kyaswa muchima wa Yehoba kukwasha bakwetu kutambula buneme. Paulo wanembejile kipwilo kya mu Efisesa amba: “Nakeba namba kechi mukoke na mambo a bya malwa byami byo mbena kwimumanamina ne, mambo bino byo bya kwimuletela lukumo.” (Efi. 3:13) Mu ñanyi jishinda kumanama kwa kwa Paulo o kwaletejile bena Efisesa “lukumo”? Kupichila mu kutwajijila kwingijila balongo banji nangwa kya kuba wapichilenga mu makatazho kwakwashishe bena Efisesa kuyuka kuba’mba mwingilo wa bwina Kilishitu wabayile kabiji wanemene bingi. Inge kya kuba Paulo wasankijilepo mwingilo wanji na mambo a lumanamo, nanchi kino inge kechi kyamwesheshe kuba’mba bulunda bwabo ne Yehoba, mwingilo wabo ne luketekelo lwabo lwajinga lwatutu nenyi? Kuchinchika kwa kwa Paulo kwatumbijikile bwina Kilishitu ne kumwesha kuba’mba kwikala mwana wa bwanga kwanema kabiji kukebewa kwikala na muchima wa kwipana.

16. Ñanyi makatazho apichilemo Paulo mu muzhi wa Lisitila?

¹⁶ Akilangulukai pa kizaku ne kuchinchika kwa kwa Paulo byo kwakwashishe bakwabo. Byubilo 14:19, 20 byaamba’mba: “Bayudea bafumine ku Antioka ne ku Ikonyuma baitabishe jibumba kabiji Paulo bamwashile mabwe ne kumukulumwina pangye ya muzhi [wa Lisitila], mambo balangulukile amba wafwa. Nangwa byonkabyo, baana banji ba bwanga byo bamuzhokolokele, wabukilepo ne kutwela mu muzhi. Juba jalondejilepo aye ne Banabasa bafumineko ne kuya ku Delebe.” Akifwanyikizhai Paulo byo kyamukatezhe kwenda miseke makilomita 100 panshi panyuma ya kukeba kumwipaya kupichila mu kumwasa mabwe juba jafumineko.

17, 18. (a) Mu ñanyi jishinda Timoti mo alondejilenga bulongo kumanama kwa kwa Paulo mu Lisitila? (b) Kuchinchika kwa kwa Paulo kwalengejile Timoti kuba byepi?

¹⁷ Nanchi Timoti wajingapo pa ‘baana ba bwanga’ bakwashishe Paulo nyi? Jishimikila ja mu buku wa Byubilo kechi jaambapo ne, bino wafwainwa wajingapo. Akilangulukai pa byambo Paulo byo anembejile Timoti mu nkalata ya bubiji. Wanembele’mba: “Obewa walondela bulongo lufunjisho lwami, bwikalo bwami, . . . nabiji byobya byo napichilemo mu Antioka [kumpanga mu muzhi], Ikonyuma [kukeba kumwasa mabwe] ne Lisitila [kumwasa mabwe]. Nachinchikile bino bya kumanama, ne Nkambo wampokolwele mu bino byonse.”—2 Timo. 3:10, 11; Byu. 13:50; 14:5, 19.

¹⁸ Timoti “walondejilenga bulongo” bintu byapichilengamo Paulo kabiji wayukile byo achinchikile. Bino byatundaikile bingi Timoti. Paulo byo ayile ku Lisitila, wataine Timoti ubena kwingila bingi bulongo mu kipwilo, kabiji “bamutelanga bingi bulongo ku balongo ba mu Lisitila ne mu Ikonyuma.” (Byu. 16:1, 2) Mu kuya kwa kimye, Timoti wafikijilemo kwingila mingilo ikatampe.—Fili. 2:19, 20; 1 Timo. 1:3.

19. Kuchinchika kwetu kwakonsha kulengela bakwetu kuba byepi?

¹⁹ Mukoyo wetu wa kuba kyaswa muchima wa Lesa wakonsha kutundaika bakwetu kikatakata bakyanyike bavula inge bakoma bakekala bakalume ba Lesa balumbuluka. Baana ba bwanga bakyanyike bamwena kwi atweba ne kufunjilako byubilo ne busendwe bo twingijisha mu mwingilo wa mu bujimi kabiji bamwenamo bingi mu kumona byo tuba na makatazho a mu bwikalo. Paulo ‘wachinchikile bintu byonse’ kuba’mba aba batwajijila kwikala ba kishinka ‘bakatambule lupulukilo ne kwikala na lukumo lwa myaka.’—2 Timo. 2:10.

20. Mambo ka o twafwainwa kutwajijila kukeba lukumo lufuma kwi Lesa?

²⁰ Nanchi kechi twafwainwa kutwajijila “kukeba lukumo lufuma kwi Lesa yenka umotu” nenyi? (Yoa. 5:44; 7:18) Ee twakonsha! (Tangai Loma 2:6, 7) Yehoba upana “bumi bwa myaka ku boba babena kukeba lukumo.” Kunungapo, “kuchinchika [kwetu] mu kwingila mingilo yawama” kutundaika bakwetu kutwajijila kwikala bashikimana ne kukekala na bumi bwa myaka. Onkao mambo, kange muleke kintu nangwa kimo kwimulengela kubula kutambula lukumo lufuma kwi Lesa ne.

[Kipikichala pa peja 29]

Bakyanyike bafunjilako ku kuchinchika kwa bena Kilishitu bakikulumpe