Jimukai na Milanguluko ya mu Muchima

Baibolo waamba’mba: “Muchima wa muntu uji na bujimbijimbi kukila bintu byonse, kabiji watamishatu.” (Yele. 17:9) Inge kya kuba muchima wetu keasakishepo bintu bimo, nanchi kechi tukebapo mashinda a kubilamo bibena kusaka muchima wetu nenyi?

Binembelo bitujimunako kuba’mba: “Mu muchima mo mufuma milanguluko yatama, kwipayañana, bukende, bulalelale, bwivi, bubela ne mwenga.” (Mat. 15:19) Muchima wetu wa kifwanyikizho wakonsha kwitutwala mungi ne kwitulengela kubingisha byubilo byapusenamo na kyaswa muchima wa Lesa. Kabiji kwa kubula ne kuyuka ne, twakonsha kubazhimukatu twauba kintu kya bumbulwamaana. Pano ñanyi kintu kyakonsha kwitukwasha kuyuka milanguluko ya mu muchima wetu saka tukyangye kuba kintu kyatama?

MWAKONSHA KUYUKA BYEPI MILANGULUKO YA MU MUCHIMA WENU?

Tangainga Baibolo pa juba pa juba ne kulanguluka pa byo aamba. Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Mambo a Lesa o omi kabiji aji bingi na bulume, atwa kukila mpoko yatwa kubiji, atwela mukachi mwine mu muntu ne kusolola byo aji mukachi.” Mambo a Lesa aji mu Baibolo, “akebakeba ne kupima milanguluko ya mu michima ne mo yayila.” (Hebe. 4:12) Kwipesa pesa atweba bene kwesakana na byaamba Binembelo kwakonsha kwitukwasha kuyuka milanguluko ya mu muchima wetu. Onkao mambo, kyanema bingi kuba’mba tutangenga Mambo a Lesa pa juba pa juba ne kulanguluka pa byo aamba, kuba’mba tuyuke milanguluko ya Yehoba ne byo amona bintu.

Kuswa lujimuno lwa mu Binembelo ne kwingijisha mafunde a mu Baibolo kukafunjisha jiwi jetu ja mu muchima, ko kuba’mba muntu wa mukachi ‘ushimuna’ biji mukachi ketu. (Loma 9:1) Jiwi jetu ja mu muchima jakonsha kwitukwasha kuchinuzhuka kwibingisha pa bintu byatama. Kunungapo, mu Baibolo mwanembwa bintu bya “kwitujimunako atweba.” (1 Ko. 10:11) Kufunjila ku bino bintu kwakonsha kwitulengela kuchinuzhuka kuya mungi. Pano atweba bonse twafwainwa kuba ka?

Lombai Lesa kwimukwasha kuyuka biji milanguluko ya mu muchima wenu. Yehoba ‘weseka michima ya bantu.’ (1 Moba 29:17) Aye “wakila michima yetu kabiji ye wayuka bintu byonse.” (1 Yoa. 3:20) Lesa kechi ujimbaikwa ne. Inge twalomba kwi aye ne kumubula bijikila byetu ne byo tukeba, Yehoba wakonsha kwitukwasha kuyuka milanguluko ya mu muchima wetu. Kabiji twakonsha ne kulomba Lesa kuba’mba ‘etulengele kwikala na muchima watoka.’ (Sala. 51:10) Onkao mambo, lulombelo ke kintu kyanema bingi Yehoba mo etukwashisha kuyuka milanguluko ya mu muchima wetu.

Taingako muchima kimye kya kupwila. Kuta muchima ku majashi kimye kya kupwila kwa bwina Kilishitu kwakonsha kwitukwasha kupesa pesa muntu wetu wa mukachi, ko kuba’mba muchima wetu. Nangwa kya kuba kechi twakonsha kutambwila bintu bya katataka pa kupwila konse ne, kutanwako kwitulengela kumvwisha mafunde a mu Baibolo ne malamuna akonsha kwitukwasha kupesa pesa milanguluko ya mu muchima wetu. Mikumbu ya balongo ne banyenga yakonsha kwitukwasha bingi ne kwitulengela kupimpulako mumo mumo. (Mana 27:17) Pano inge ketubule kupwila pamo na bakwetu bena Kilishitu, twakonsha kwibika mu kizumba. Kino kyakonsha kwitulengela ‘kuba bisaka muchima wetu.’ (Mana 18:1) Onkao mambo, ke kintu kya maana kwiipuzha atweba bene amba, ‘Nanchi ye muteeto wami wa kutanwa ku kupwila konse ne kumwenamo nyi?’—Hebe. 10:24, 25.

MUCHIMA WETU UKETUTWALA KWEPI?

Muchima wetu wa bujimbijimbi wakonsha kwitutwala mungi mu mbaji yavula ya mu bwikalo. Pano twayai twisambe pa mbaji ina: kukebesha bintu bya ku mubiji, ntomeno ya malwa, kusala ba kupwanañana nabo ne makayo.

Kukebesha bintu bya ku mubiji. Kukeba bintu bya ku mubiji kechi kwatama ne. Pano bino, Yesu wapaine lujimuno pa mambo a kukizhamo kukeba bintu bya ku mubiji. Mu kishimpi kimo, Yesu witutundaika kulanguluka pa muntu munonshi wajinga na matala ayula kajo. Uno muntu kechi wajinga na pa kubika kajo kakwabo ne. Onkao mambo, wafuukwilepo kukundula matala anji ne kushimika akatampe. Walangulukilenga’mba: “Mo mo nkalonga kajo kami konse ne bintu byami byonse byawama, ne kwamba amba: ‘Amiwa nji na bintu byavula byawama bya kuja pa myaka yavula; nsakukokolokangatu, kuja, kutoma ne kwiyowa.’” Nangwa byonkabyo, uno munonshi walubilemo kishinka kyanema bingi kya kuba’mba: Wakonsha kufwa pa jonkaja juba.—Luka 12:16-20.

Byo tuya na kukoma, twakonsha kutendeka kulanguluka pa kwikala na bintu bya ku mubiji bya kuketukwasha umvwe twakota. Kino kyakonsha kwitulengela kutendeka kwingila kukila pa kipimo kya kuba ketukankalwe ne kutanwa ku kupwila ne kwingila na muleele mingilo ya bwina Kilishitu. Nanchi kechi twafwainwa kuchinuzhuka milanguluko ya uno mutundu nenyi? Nangwa kampe twi bakyanyike kabiji twayuka ne kuba’mba mwingilo wa kimye kyonse ke mwingilo wanema kukila mingilo yonse. Umvwe byo byo kiji, abya twakonsha ketulanguluke’mba patanshi tukingileko mingilo ikwabo ne kulamapo mali, apa bino tukatendeke bupainiya nyi? Nanchi kino kechi kyo kimye kyo twafwainwa kwingila papela bulume bwetu ne kwikala banonshi kwi Lesa nenyi? Twayuka byepi inge kya kuba kesha tukekala bomi?

Ntomeno ya malwa. Byambo bya Mana 23:20 byaamba’mba: “Kechi wikale pamo na batomatoma binyu ne.” Inge muntu watemwa malwa, wakonsha kealanguluke’mba kutoma malwa kimye kyonse kujitu bulongo. Wakonsha keambe’mba utoma malwa kuba’mba asangalale, kechi kutomena kupendwa ne. Inge tuji na muteeto wa kuba’mba inge twatoma po po tusangalala, ko kuba’mba kino kyo kimye kyo twafwainwa kupesa pesa milanguluko ya muchima wetu.

Kusala ba kupwanañana nabo. Ibyo kuba’mba kutanwa na bantu babula kwitabila nabiji ku sukulu, ku nkito ne kimye kyo tuji mu mwingilo kechi twakonsha kwikuchinuzhuka ne. Pano bino, kupwanañana na bantu ba uno mutundu ke kintu kyapusanako. Nanchi twikangaizha pa kupwanañana na bantu ba uno mutundu kupichila mu kwamba’mba baji na byubilo byawama nyi? Baibolo witujimunako amba: “Kechi mujimbaikwe ne. Kupwanañana na babi konauna byubilo byawama.” (1 Ko. 15:33) Byonkatu mema acheche a ndochi byo akonsha kutamisha mema atoka, kwipapika na bantu babula kwakamwa Lesa kwakonsha kwitonawina bulunda bwetu na Lesa ne kwitulengela kwikala na mvwajilo, ñambilo ne byubilo biji na bantu ba ino ntanda.

Makayo. Bya kulengalenga byaiyako ano moba, byakonsha kwitulengela kutana bya kisangajimbwe bya misango yonse. Bino bya kisangajimbwe byavula kechi byafwainwa ku bena Kilishitu ne. Paulo wanembele’mba: ‘Bubipisho bonse kechi mwibuswe nangwa kwibutelatu mukachi kenu ne.’ (Efi. 5:3) Pano ibyepi inge muchima wetu ukeba kutamba nangwa kuteleka ku bya bubipisho? Twakonsha kulangulu­ka’mba muntu yense ukeba kukokoloka nangwa kusangalala, kabiji kiji ku muntu mwine kumona makayo nangwa bya kisangajimbwe byo afwainwa kusalapo. Pano bino, twafwainwa kulangulukanga pa lujimuno lwa kwa Paulo ne kuchinuzhuka kutamba nangwa kuteleka ku bya bubipisho.

TWAKONSHA KUPIMPULA BYUBILO BYETU

Nangwa kya kuba muchima wetu wa bujimbijimbi wakonsha kwitutwala mungi ne kwitulengela kwibingisha pa byubilo byetu byatama, twakonsha kupimpula. (Efi. 4:22-24) Twayai twisambe pa byakumwenako bibiji.

Miguela wakebewenga kupimpulako milanguluko yanji pa mambo a bintu bya ku mubiji. Washimikizha’mba: “Amiwa ne mukazhami ne mwanami wa mulume, twafuma mu kyalo mo bamona kuba’mba kwikala na bintu bya katataka ne bya kulengalenga byawama ne kwikala ntentente ke bintu byanema bingi. Kimye kimo, natendekele kukeba kwikala na bintu byonse byo nakonsha kwikala nabyo mu ntanda, ne kulanguluka’mba nakonsha kuba bino kwa kubula kutemwisha bintu bya ku mubiji. Kechi papichile ne kimye kyabaya ne, nataine kuba’mba kulondalonda bintu bya ku mubiji kechi kupwa ne. Nalombele kwi Yehoba kuba’mba ankwashe mpimpule milanguluko ya mu muchima wami. Namubujile mu lulombelo kuba’mba amiwa ne kisemi kyami, tukeba kumwingijila papela bulume bwetu. Twafuukwilepo kupezhako bwikalo bwetu ne kuvilukila ku mpunzha kwakebewenga basapwishi bavula. Palutwe kacheche twatendekele kwingila bupainiya. Pano luno, twatana kuba’mba kwikala na bintu byavula kechi ko kuleta lusekelo ne.”

Byapichilemo Lee bimwesha kwipesa pesa byo kwamukwashishe kuleka kupwanañana na babi. Lee washimikizha’mba: “Na mambo a nkito yami, javula nayanga na kutoma na bantu bo naubanga nabo busulu. Nayukile’mba inge twaya na kutoma bakwetu bapendwa, pano bino, kechi nalekele kuya nabo ne. Pa bimye byavula kwashalangatu tiki kupendwa. Onkao mambo, nelangulushanga bingi. Nalangulukile kuba’mba nafwainwa kupesa pesa muchima wami. Lujimuno lwa mu Mambo a Lesa ne bukwasho kufuma ku bakulumpe mu kipwilo byankwashishe kuyuka amba napwanañenenga na bantu babula kutemwa Yehoba. Pano luno ngubila busulu bwami pa lamya kabiji kino kindengela kukepeshako kutanwa na bano bantu.”

Tukebewa kwiyuka byo tuji ne kuyuka milanguluko ya mu muchima wetu. Pa kuba bino, twafwainwa kulomba bukwasho bwa Yehoba mambo twayuka’mba “aye wayuka byafyamika bya mu muchima.” (Sala. 44:21) Kabiji Lesa wanengezha ne Mambo anji, ao aji nobe katajilo kwi atweba. (Yako. 1:22-25) Kabiji bya kwituvululako ne lujimuno lo tutambwila kupichila mu mabuku etu a bwina Kilishitu ne pa kupwila ke bintu byanema bingi. Kupichila mu bino bintu, twakonsha kulama muchima wetu ne kutwajijila kwenda mu mashinda a bololoke.

[Tubyambo twa mushi]

[Kipikichala pa peja 23]

Kutanga Baibolo pa juba pa juba kulengela muchima wetu wa kifwanyikizho kwikala byepi?

[Kipikichala pa peja 23]

Milombelo yetu yakonsha kwitukwasha kuyuka biji muntu wa mukachi

[Kipikichala pa peja 23]

Kupwila kwa bwina Kilishitu kwitukwasha kuyuka milanguluko ya mu muchima wetu