Sungai
Mashinda Asalululwa Kwingijishiwa mu Mwingilo wa mu Bujimi
Ingijishai mashinda alondelapo kwimukwasha kunengezha ñambilo ibena kwamba pa buku wa kushajika mu yewo ñondo.
Palameni Kuli Yehova
“Bantu bavula baitabila mwi Lesa bakeba bingi kufwenya kwipi ne aye. Nanchi mwayuka’mba Lesa witwita kufwenya kwipi ne aye nyi? [Tangai Yakoba 4:8.] Uno buku wanembelwa kukwasha bantu kuba’mba bengijishe Baibolo wabo kufwenya kwipi ne Lesa.” Tangai palagalafu 1 pa peja 16.
“Lelo jino nshiji yavula bingi. Byonkatu byo kyalumbululwa pano. [Tangai Musapwishi 8:9b.] Bantu bavula belangulusha bingi amba kana Lesa wibata muchima nyi. [Tangai mikuku ya byambo ibiji itanshi iji mu palagalafu 4, pa peja 119.] Kino kitango kyalumbulula ene mambo Lesa o aswishisha nshiji kukitwajijila pa kakimye.”
Is There a Creator Who Cares About You?
“Kwepi ko twakonsha kutana bukwasho bwafwainwa bwa kwitukwasha kupwisha makatazho etu ashinkisha bulaka? [Lekai akumbule, apa bino mutange Mateo 7:28, 29.] Kino kyalumbulula bantu byo baubilepo pa Jashi jaambile Yesu pa Mutumba. Akimonai bantu bakwabo byo baambapo. [Ambai pa byambo biji pa peja 152.] Kino kitango kyaamba pa bwikalo bwa kwa Yesu ne mafunjisho anji.”
“Abya mwakilangulukapo kala amba: ‘Umvwe Lesa ko aji, nanchi kine ukafumyapo buyanji ne nshiji mu ntanda?’ [Lekai akumbule, apa bino mutange Lumwekesho 21:3, 4.] Uno buku walumbulula Lesa byo akafumyapo buyanji kabiji ne nsulo yabo.” Mumweshai kitango 10.
Labainga Mukenkentenga!
“Bantu bavula batako bingi muchima ku makatazho ne bintu bishinkisha bulaka bibena kumweka ano moba. [Ambaipo kya kumwenako kyayukanyikwa mu kimasamasa.] Nanchi kechi mwayuka’mba bino bintu ke kiyukilo kya ntanda yonse kibena kumwesha’mba kafulumende wa kwa Lesa bukumotu atendeke kulama ino ntanda ne nyi? [Lekai akumbule, apa bino mutange kinembelo kyaamba pa lukatazho lo mwatongola, nabiji Mateo 24:3, 7, 8; Luka 21:7, 10, 11; nangwa 2 Timoti 3:1-5.] Uno buloshuwa walumbulula mwatala bimye byo tubena kwikalamo kabiji ne bwikalo bwa bantu byo bukekala kulutwe.”
“Bavula ano moba babena kulefulwa bingi na mambo a bintu bishinkisha bulaka nangwa kulefulwa na mambo a kupita mu makatazho a mama nafwa. Bamo bakumyatu’mba kana mambo ka Lesa o alekela bino bintu ne kuba waubapo kimo kya kwibilekesha ne. Baibolo witubula’mba bukumotu Lesa akobepo kimo kuba’mba akakuule bantu ku makatazho. [Tangai Lumwekesho 14:6, 7.] Akimonai buchibamambo bwa kwa Lesa byo bukobila bantu. [Tangai 2 Petelo 3:10, 13.] Uno buloshuwa waambapo byavula pa uno mutwe wanema.”
Kuyuka Kutangijila ku Bumi Bwa Myaka
“Umvwe bemwita’mba mwiye mwikalenga mu mpunzha yawama nobe ino, mwakonsha kuswa nyi? [Mweshai kipikichala kiji pa mapeja 4-5, ne kuleka akumbule.] Akimonai kintu kikatampe kyaamba Mambo a Lesa kuba’mba kyo kyafwainwa pa kuba’mba twikale bwikalo bwa uno mutundu myaka ne myaka. [Tangai Yoano 17:3.] Uno buku ukemukwasha kwikala na maana atangijila ku bumi bwa myaka ne myaka.” Nengezhai kukesamba mapalagalafu atanshi atanu mu Kitango 1 byo mukabwelako.
Zhikulai pa kipikichala kiji pa mapeja 188-9, kabiji ingijishai tubyambo twanembwapo ne kushikisha mwina nzubo amba: “Nanchi mukeba kwikala mu Paladisa, kimye maana a kuyuka Lesa kyo akakumbana mu ntanda nyi? [Lekai akumbule, apa bino mutange Isaya 11:9.] Uno buku ukemukwasha kufunda byamba Baibolo pa Paladisa ne byo twakonsha kwikalamo.” Nengezhai kukesamba mapalagalafu 11-16 mu Kitango 1 byo mukabwelako.
Sambilila Kuli Kasambilisha Mukalamba
“Abya mulangulukapo’mba ntanda yakonsha kuwama umvwe bantu balondelanga bino byambo nyi? [Tangai Mateo 7:12a, apa bino muleke akumbule.] Uno buku uji na mafunjisho avula bingi afunjishenga mufunjishi mukatampe wajingako.” Ambaipo pa bipikichala biji mu kitango 17 ne kutanga tubyambo twanembwapo.
“Bansemi bavula ano moba beseka bingi kufunjisha baana babo mizhilo yawama. Nanchi mulanguluka’mba kino kyanema nyi? [Lekai akumbule, apa bino mutange Byambo bya Mana 22:6.] Bansemi batundaikwa kutendeka kufunjisha baana babo kufumatu ku bwanyike bwabo. Uno buku wanengezhiwa kufunjishamo baana.” Ambaipo pa bipikichala biji mu bitango 15 nangwa 18 ne kutanga tubyambo twanembwapo.
“Javula bansemi bakumya bingi pa kumvwa mepuzho epuzha baana babo. Ano mepuzho amo akonsha kushupa bingi kwiakumbula, ke ibyo ne nyi? [Lekai akumbule, apa bino mutange Efisesa 6:4.] Uno buku wakonsha kukwasha bansemi kuba bino ku baana babo ano moba.” Ambaipo pa bipikichala bimo biji mu bitango 11 ne 12 nangwa biji mu bitango 34 kufika ku 36 ne kutanga tubyambo twanembwapo.
Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation?
“Atweba bonse tuji bingi na bijikila pa mambo a bumbanzhi ne bukapondo buji mu kimasamasa kyetu. Nanchi mulanguluka’mba muntu yense wayuka bya kwilupwisha luno lukatazho nyi? [Lekai akumbule.] Lesa wayuka bya kwilupwisha.” Zhikulai pa peja 196; tangai ne kwambapo pa Byambo bya Mana 2:21, 22 mu palagalafu 19. Mumweshai mutwe uji pa kitango 16, ne kumushila buku.
Zhikulai pa peja 6 ne kwamba’mba: “Bantu bavula balanguluka’mba ino ntanda yetu yawama ne bilengwa bijipo byaishilekotu kya kubazhimukila. Mulanguluka’mba yepi ndumbulwilo yawama pa mambo a bino bintu byo byaishileko? [Lekai akumbule.] Bishiino byavula bimwesha mashimikila a mu Baibolo a Mulenga uji na bulume kabiji witutemwa kya kine kine. Ye Lesa wa kine, kabiji jizhina janji Yehoba.” Tangai Masalamo 83:18, kabiji lumbululaiko pacheche nkebelo yanji ya kwalula ntanda yonse kwikala paladisa.
Ukusapika Lesa Ukwa Mutundu wa Muntu
“Pa mambo a bupopweshi bubavule bibye lelo jino, abya mwakilangulukapo kala byo twakonsha kuyuka kana bwepi bwaitabilwa kwi Lesa?” Panyuma ya kuba wakumbula, zhikulai pa peja 377. Ambai pa kishinka kya butanu na bubiji, ne kushikisha mwina nzubo kana waswa kuba’mba bupopweshi bwa kine bwafwainwa kukwatankanya mitundu ya bantu yonse. Tangaipo kinembelo kimo kijimo, kabiji umvwe kimye ko kiji isambaipo pa bishinka bimo biji pa mutanchi. Umvwe uji na kizaku kya kukeba kufunda, mushilai buku. Pa kufumapo, mwakonsha kumushikisha’mba, “Bupopweshi bwa kine bwakonsha kubapo byepi pa byubilo bya muntu?” Nengezhai kubwelako na kukumbula buno bwipuzho.
Umvwe muntu mwine wiyukisha kuba’mba uyapo mu bupopweshi bumo, mwakonsha kwamba’mba: “Kyawama bingi kusambakana bantu baya mu bupopweshi bwapusana pusana. Bantu bamukeba Lesa mu mashinda apusana pusana. [Umvwe kyakonsheka, tangai Byubilo 17:26, 27.] Javujisha, bantu balondela bupopweshi kuya bansemi babo. [Tangai palagalafu 12 pa peja 8.] Kufunjilapo byavula pa bupopweshi bukwabo kukwasha bingi. Uno buku walumbulula byatendekele bupopweshi buji panopantanda, byo buba, ne mafunjisho abo.” Mumweshai byambo biji mu buku bibena kwamba pa bupopweshi bwa bantu nabiji bobwa butanwa pa mapeja alondelapo: Sikhism (100-1); Hinduism (116-17); Buddhism (141); Taoism (164-6); Confucianism (177); Shintoism (190-5); Judaism (220-1); ne Islam (289).
Ukusokolola—Akalume ka Kuko Kakalamba Nakapalama!
“Mwafwainwa mwaumvwa kuba’mba [tongolai kyokyo kya mwekanyika]. Umvwe bantu bafwa kya kubazhimukila na bintu bimo, bavula bakankalwa kuyuka lutekenesho lobakonsha kutekenesha bisemi byafwisha bobo bantu. Mwalangulukapo byepi?” Lekai akumbule, apa bino muzhikule pa peja 299 ne kumumwesha kipikichala kibena kumwesha lusanguko. Twajijilai kwamba’mba: “Bavula bakumya bingi pa kuyuka’mba bonse baoloka ne babula koloka bakekala jibiji bomi mu Paladisa panopantanda. [Tangai Byubilo 24:15 byonka byo byanembwa mu palagalafu 9 pa peja 297, kabiji ne kwamba byambo biji mu palagalafu 10.] Uno buku waamba pa bintu byawama bingi pa mambo a nkebelo ya Lesa mu kimye kya kulutwe.”
Baibolo—Cebo ca kwa Lesa Nelyo ca Muntu?
“Kimye kyo tubena kwikalamo kibena kumwesha’mba bantu bavula babena kupita mu makatazho. Bavula baya ku bantu bapusana pusana kuba’mba bebabuleko bya kuba na makatazho. Bakwabo baya ku bantu baponga na kukeba bukwasho. Mwalanguluka’mba kwepi ko twakonsha kutana mafunde awama akonsha kwitukwasha? [Lekai akumbule.] Baibolo waambapo kishinka kimo kikatampe bingi atweba bonse kyo twafwainwa kumvwisha. [Tangai 2 Timoti 3:16 apa bino muzhikule pa peja 187, ne kutanga palagalafu 9.] Uno buku ukemukwasha kumvwisha ene mambo kulondela byaamba Baibolo kyo kuletela byawama.”
Umuntu Wakulisha Uwabalile Abako Uwa Mweo
“Akino kimye kya kiminshiminshi bantu bavula babena kulanguluka pe Yesu. Nangwa byonkabyo, na mambo a bya malwa bibena kumwekanyika ntanda yonse, bamo bakonsha kuzhinauka kana Yesu kine wituta muchima nyi. Mulangulukapo byepi pa kino?” Pembelelai akumbule. Zhikulai pa kitango 24, ne kwisambako pacheche ene mambo Yesu o aishijile panopantanda. Kabiji tangai Yoano 15:13, ne kwamba pa butemwe bwa kwa Yesu bwa kufuma panshi ya muchima bo atemwa bantu.
“Umvwe umo watongola Yesu Kilishitu, bavula bamulanguluka’mba lukeke nangwa muntu ubena kumanyikwa uji pepi na kufwa. Yesu bamuyukilatu mu mbaji ibiji, kusemwa ne lufu lwanji. Bintu byawama byo aambile ne kuba mu bwikalo bwanji kechi bebita ne maana ne. Byo aubile byalamatatu yense muntu waikalapo kala pa ino ntanda. O ene mambo o kyanemena kuba’mba ponka pakonsha kupelela bulume bwetu tufunde bintu byawama byo etubijile.” Tangai Yoano 17:3. Zhikulai pa peja itanshi ne kutanga palagalafu ya buna.
Nanchi Lesa Ukebaka Kwiatweba?
“Nanchi mwalanguluka’mba Lesa wakebele’mba tuzhokolokwe na bintu byatama nabiji byo tubena kupitamo luno nyi? [Lekai akumbule, apa bino mutange Mateo 6:10.] Abya mwakishikishapo kala kuba’mba kana Bufumu bwa kwa Lesa bo bu ka?” Zhikulai pa lufunjisho 6, ne kutanga mepuzho aipuzhiwa peulu ya lufunjisho. Isambai pa luno lufunjisho nangwa nengezhai kwiya na kwisamba kimye kyo mukabwelako.
“Nangwa kya kuba kuji kuyilako palutwe mu bwikalo bwa bantu ano moba, bikola ne lufu byatwajijilatu na kumanyika ne kuletela bantu bulanda. Nanchi mwayuka Yesu byo akobila balwazhi, bakikulumpe, ne bafwa nyi?” Lekai akumbule. Umvwe awo muntu ubena kukeba kuyuka mukumbu, zhikulai pa lufunjisho 5, ne kutanga mepuzho a mapalagalafu 5-6. Isambai mapalagalafu, nangwa nengezhai kwiya na kwisamba kimye kyo mukabwelako.
Popwelai Lesa Yenka Wakine
“Mwalanguluka’mba kwepi ko twakonsha kutana bukwasho bwa kwitukwasha kuyuka mwakubila na makatazho a mu bwikalo? [Lekai akumbule, apa bino mutange Loma 15:4.] Monai kuba’mba Binembelo byanembeshiwa na mupashi bitupa mikambizho, lutekenesho, kabiji ne luketekelo, lwakonsha kwitukwasha kuchinchika mu makatazho. Uno buku wapana mashinda akwashañana bingi pa byo twakonsha kumwenamo pakatampe mu kutanga Baibolo.” Ambaipo pa bishinka bina biji pa peja 30.
“Kufumatu kimye Yesu kyo ajinga panopantanda, bantu bavula balomba bingi kuba’mba Bufumu bwa Lesa bufike. Nanchi mwakilangulukapo kala buno Bufumu bubena kwiya byo bukobila bantu nyi? [Lekai akumbule, apa bino mutange Danyela 2:44.] Uno buku walumbulula Bufumu bwa Lesa byo buji kabiji ne byo bukoba. Kabiji waamba ne pa byo twakonsha kumwenamo mu bukalama bwabo bwa bololoke.” Zhikulai pa kipikichala kiji pa peja 92-3.