Bamalaika—“bo Bapashi Bengila Mingilo”
“Abo bonse kechi bo bapashi bengila mingilo nenyi, batumwa mu kwibengijila mingilo aba bakaswana lupulukilo.”—HEBE. 1:14.
1. Lutekenesho ka lo twakonsha kutana mu Mateo 18:10 ne Bahebelu 1:14?
YESU KILISHITU wajimwine bonse bakonsheshe kutuntwisha baana banji ba bwanga amba: “Jimukai! kechi musule nangwa kamotu ka tuno tucheche ne: mambo nemwambila namba, bamalaika bato baji mwiulu bakelwa kutala pa kilungi kya Tata wa mwiulu.” (Mat. 18:10) Byo aambile pa bamalaika bakishinka, mutumwa Paulo wanembele’mba: “Abo bonse kechi bo bapashi bengila mingilo nenyi, batumwa mu kwibengijila mingilo aba bakaswana lupulukilo.” (Hebe. 1:14) Bino byambo bitekenesha bingi pa kuyuka’mba Lesa wingijisha bino bilengwa bya mwiulu kukwasha bantu. Nga Baibolo witubula’mba ka pa mambo a bamalaika? Betukwasha byepi? Twakonsha kufunjilako ka ku bamalaika?
2, 3. Ñanyi mingilo imo ingila bilengwa bya mwiulu?
2 Mwiulu muji bamalaika bakishinka bavula bingi. Bonse bo ‘ba bulume bwine bukatampe, balama byambo byanji.’ (Sala. 103:20; tangai Lumwekesho 5:11.) Bano baana ba Lesa ba ku mupashi baji na byubilo bijipo na Lesa, kabiji baji ne na lūsa lwa kwifuukwila bintu. Bakwatankana bingi bulongo kabiji baji na bifulo bikatampe mu lunengezho lwa Lesa. Malaika mwine mukatampe utelwa’mba Mikela (jizhina ja kwa Yesu mwiulu). (Da. 10:13; Yuda 9) Uno “Mubeji wa pa bilengwa byonse” ye “Mambo,” nangwa’mba wa Kumwambilako Lesa, kabiji Yehoba wamwingijishe kulengelamo bintu byonse.—Kolo. 1:15-17; Yoa. 1:1-3.
3 Kufuma malaika mwine mukatampe palondela baselafi, bamba buzhile bwa Yehoba ne kukwasha bantu banji kwikala batoka ku mupashi. Kuji ne bakelubi, batumbijika bumfumu bwanji. (Nte. 3:24; Isa. 6:1-3, 6, 7) Kuji bamalaika nangwa’mba baluwe bakwabo baji na mingilo yapusana pusana ya kuba kyaswa muchima wa Lesa.—Hebe. 12:22, 23.
4. Bamalaika baubilepo byepi pa kwalwa kwa kitendekesho kya panopantanda, kabiji bantu inge baji baingijishe bulongo lūsa lwabo lwa kwifuukwila bintu inge beyowele ka?
4 Bamalaika bonse babijikilenga na lusekelo ‘pa kwalwa kwa kitendekesho kya panopantanda,’ kabiji baingijilenga na lusekelo mingilo yo bebapele ya kwalula ino ntanda ke ya kwikalapo bantu. (Yoba 38:4, 7) Yehoba walengele bantu bo ‘apelwile kimye kicheche kukila bamalaika’ bino balengelwe mu “kipasha” kyanji, ne mu jino jishinda bantu bakonsheshe kumwesha byubilo bya Lesa. (Hebe. 2:7; Nte. 1:26) Umvwe baji baingijishe bulongo lūsa lwabo lwa kwifuukwila bintu, ba Adama ne Evwa ne baana babo inge beyowele bwikalo bwawama mu paladisa ne kwikala lubaji lwa kisemi kyonse kya Yehoba kya bilengwa byanji byajimuka.
5, 6. Bunsatuki ka bwajingako mwiulu, kabiji Lesa waubilepo byepi?
5 Kya kine, bamalaika bazhila bakuminye bingi byo bamwene bunsatuki bwatendekele mu kisemi kya Lesa mwiulu. Malaika umo walekele kutota Yehoba ne kukeba’mba bamupopwelenga aye. Wialwile mwine ke Satana (“wa milengulwila”) kupichila mu kuzhinauka lūsa lwa bukalama bwa Yehoba ne kukeba kwikala na bukalama bwanji bwa bunsatuki. Kimye kitanshi Satana kyo abepele, wajimbaikile bamulume ne mukazhi batanshi kuba’mba nabo bamusatukile Mulenga wabo wa butemwe.—Nte. 3:4, 5; Yoa. 8:44.
6 Yehoba ponkapotu wamuchibijile mambo Satana kupichila mu kwamba bungauzhi butanshi bwa mu Baibolo amba: “Nkalenga obewa ne mwanamukazhi ke muji ba mulwanyi na mulwanyi, kabiji ne wa mu kisemi kyobe [lukunwa] ne wa mu kisemi kyanji [lukunwa] pamo ke ba mulwanyi na mulwanyi. Kabiji aye ukafumpa mutwe wobe, ne obewa ukafumpa kashiko kanji.” (Nte. 3:15) Bulwanyi bwatwajijile kwikala pakachi ka Satana ne “mwanamukazhi” wa Lesa. Ee, Yehoba wamwene jibumba ja mwiulu ja bilengwa bya kishinka bya mupashi amba ke mukazhi ye atemwa kabiji aye mwine ke Mulume. Buno bungauzhi bwapaine luketekelo, nangwa kya kuba bishinka ‘byafyamikile’ byafwainwe kuyukanyikwanga pachepache. Lesa wafuukwile’mba umo wa mu jibumba janji ja mwiulu ye ukachakakanya bansatuki bonse ne kuba’mba kupichila mwi aye ‘bintu byonse biji mwiulu, ne biji panopantanda’ bikakonkanyiwa pamo.—Efi. 1:8-10.
7. Bamalaika bamo baubile ka mu moba a kwa Nowa, kabiji ki ka kibamwekejile?
7 Mu moba a Nowa, bamalaika bamo “balekele bwikalo bwabo bene” ne kwialula mu mibiji ya bumuntu pa kuba’mba bobenga bintu byatama panopantanda. (Yuda 6; Nte. 6:1-4) Yehoba wapangijile bano bansatuki mu mfishi ya kabwijibwiji, kabiji bakwatankene pamo na Satana mu kwikala “bapashi babipa” ne kwikala balwanyi batama ba bakalume ba Lesa.—Efi. 6:11-13; 2 Pe. 2:4.
Nga Bamalaika Betukwasha Byepi?
8, 9. Yehoba wingijisha byepi bamalaika kukwasha bantu?
8 Abalahama, Yakoba, Mosesa, Yoshua, Isaya, Danyela, Yesu, Petelo, Yoano ne Paulo ke bantu bamo bo bakwashishepo ku bamalaika. Bamalaika bakishinka baambilenga buchibamambo bwa Lesa, kwamba bungauzhi ne kupana lutangijilo, kubikakotu ne Mizhilo ya Mosesa. (2 Mfu. 19:35; Da. 10:5, 11, 14; Byu. 7:53; Lum. 1:1) Byo tuji na Mambo a Lesa onse, ko kuba’mba bamalaika kechi bakonsha kubulañana mambo a Lesa ne. (2 Timo. 3:16, 17) Nangwa byonkabyo, bamalaika nangwa kya kuba kechi bebamona ku bantu ne, bino baswikwa bingi mu mwingilo wa kuba kyaswa muchima wa Lesa ne kukwasha bakalume banji.
9 Baibolo witulaya’mba: “Malaika wa Yehoba, nobe nsakwa, wibazhokoloka bamwakamwa, Ne kwibapokolola.” (Sala. 34:7; 91:11) Satana byo azhinaukile bantu amba kechi bakonsha kwikala bakishinka kwi Lesa inge bapita mu meseko ne, Yehoba wamuswishishe Satana kwitweseka mu mashinda apusana pusana. (Luka 21:16-19) Nangwa byonkabyo, Lesa wayuka po twakonsha kupelela mu kuchinchika lweseko ne kuyuka’mba twakonsha kwikala bakishinka. (Tangai 1 Kolinda 10:13.) Bamalaika benengezha kimye kyonse kukwashañana monka mwayila kyaswa muchima wa Lesa. Bapokolwele ba Shadalaka, Meshaka, Abedenego, Danyela ne Petelo, bino kechi wakainye balwanyi kwipaya Setepena ne Yakoba ne. (Da. 3:17, 18, 28; 6:22; Byu. 7:59, 60; 12:1-3, 7, 11) Bwikalo ne bintu bibamwekejile byapusene. Popamotu, ne balongo betu bamo bajinga mu makampu a bena Nazi bebepaile, bino bakwabo Yehoba wibapokolwele.
10. Kununga pa bukwasho bwa bamalaika, bukwasho ka bukwabo bo twakonsha kutambwila?
10 Binembelo kechi bifunjisha’mba muntu yense panopantanda uji na malaika umulama ne. Tulomba na luketekelo amba, “umvwe twalomba kintu, nangwa ki ka, mwayila muchima wanji, aye [Lesa] witumvwa.” (1 Yoa. 5:14) Pano bino Yehoba wakonsha kutuma malaika na kwitukwasha, bino bukwasho bwakonsha kwishila mu jishinda japusanako. Bena Kilishitu bakwetu bakonsha kwibatundaika kuba’mba betukwashe ne kwitutekenesha. Lesa wakonsha kwitupa milangwe ne bulume bwa kuchinchika “mwiba mu mubiji” wituyanjisha nobe babena kwitupuma ku “muluwe wa Satana.”—2 Ko. 12:7-10; 1 Tesa. 5:14.
Londelai Byajinga Yesu
11. Bamalaika bebengijishe byepi kukwasha Yesu, kabiji Yesu wamwesheshe ka byo aikele wa kishinka kwi Lesa?
11 Akilangulukai Yehoba byo aingijishe bamalaika kukwasha Yesu. Baambile pa kusemwa ne kusangulwa kwanji, kabiji bamukwashishe byo ajinga panopantanda. Bamalaika bakonsheshe kumuzhikijila kuchina kumukwata ne kumwipaya. Nangwa byonkabyo, malaika umo bamutumine na kumukwasha. (Mat. 28:5, 6; Luka 2:8-11; 22:43) Monka mwayijile nkebelo ya kwa Yehoba, Yesu wafwile lufu lwa bukitapisho ne kumwesha’mba ke muntu walumbuluka wakonsha kulama bukishinka bwanji kwi Lesa nangwa bamwesekepotu byepi. Bino Yehoba wamusangwile Yesu ne kuya na kwikala na bumi bwa kubula kufwa mwiulu, ne kumupa “lūsa lonse” kabiji ne kumukokela ku bamalaika. (Mat. 28:18; Byu. 2:32; 1 Pe. 3:22) Mu jino jishinda, Yesu wamwesheshe’mba ye ‘lukunwa’ mutanshi wa “mwanamukazhi” wa Lesa.—Nte. 3:15; Nga. 3:16.
12. Mu ñanyi jishinda mo twakonsha kwikela batekanya byonka byajinga Yesu?
12 Yesu wayukile’mba kyatama kumweseka Yehoba kupichila mu kuketekela bamalaika kumukwasha inge waji waubijilengamotu bintu kya nshiji. (Tangai Mateo 4:5-7.) Onkao mambo, twayai tulondele byajinga Yesu kupichila mu kwikala “batekanya,” kechi kubilamotu bintu kya nshiji ne, kana kuchinchika meseko.—Titu. 2:12.
Bintu byo Twakonsha Kufunda ku Bamalaika Bakishinka
13. Twakonsha kufundako ka ku kya kumwenako kya bamalaika bakishinka bo batongola mu 2 Petelo 2:9-11?
13 Byo akajipijilenga boba ‘banena bya mwenga’ bakalume bashingwa ba Yehoba, mutumwa Petelo waambilepo kya kumwenako kyawama kya bamalaika bakishinka. Nangwa kya kuba baji na bulume bukatampe, bamalaika bepelula ne kubula kushiinañana pabula mambo, mu ‘kunemeka Nkambo.’ (Tangai 2 Petelo 2:9-11.) Twayai ne atweba tubulenga kuzhachishañana pabula mambo, tunemekenga boba bo bapa mwingilo wa kulama kipwilo, ne kushila bintu mwi Yehoba, Mwine Nchibamambo Mukatampe.—Loma 12:18, 19; Hebe. 13:17.
14. Twakonsha kufunjilako ka ku bamalaika pa mambo a kwikala bepelula?
14 Bamalaika ba kwa Yehoba betumwesha kya kumwenako kyawama bingi kya kwingila mingilo mu kwipelula. Bamalaika bamo bakaine kwitongola mazhina ku bantu. (Nte. 32:29; Mito. 13:17, 18) Nangwa kya kuba mwiulu muji bilengwa bya mupashi byavula, Baibolo watongolapotu jizhina ja Mikela ne Ngabaliela. Kino kitulengela kubula kupa bamalaika munema wabula kwibafwainwa. (Luka 1:26; Lum. 12:7) Mutumwa Yoano byo alambile panshi amba apopwele malaika, bamujimwine’mba: “Kileke: Amiwa ne mukwenu wa mu mwingilo umo pamo ne bakwenu.” (Lum. 22:8, 9) Mpopwelo yetu, kunungakotu ne milombelo yetu, byafwainwa kuyatu kwi Lesa kwapwa.—Tangai Mateo 4:8-10.
15. Bamalaika betumwesha byepi kya kumwenako kya byo twafwainwa kwikala batekanya?
15 Kabiji bamalaika bamwesha kya kumwenako kya byo twafwainwa kwikala batekanya. Nangwa kya kuba batemwa bingi kuyuka byafyamika bya Lesa, kechi bebabula byonse ne. Baibolo waamba’mba: “Bino bintu ne bamalaika nabo basakisha kutalamo.” (1 Pe. 1:12) Pano boba byepi? Bapembelela saka batekanya kufika kimye kyafwainwa mwine Lesa kuba’mba ‘maana a misango ne misango’ ‘ayukanyikwe ku kipwilo.’—Efi. 3:10, 11.
16. Byubilo byetu byakonsha kulengela bamalaika kuba byepi?
16 Bena Kilishitu baji mu meseko ‘baalulwa ke kya kutalatala ku bamalaika.’ (1 Ko. 4:9) Bamalaika batemwa bingi kumona byubilo byetu bya bukishinka ne kusekela pa kumona ndengamambo walapila. (Luka 15:10) Byubilo bya Lesa bimwesha banabakazhi ba bwina Kilishitu bebimona ku bamalaika. Baibolo waamba’mba: “Mwanamukazhi wafwainwa kuvwala ku mutwe wanji kayukilo ka lūsa lwa mwata wanji, mambo a bamalaika.” (1 Ko. 11:3, 10) Ee, bamalaika batemwa bingi pa kumona banabakazhi ba bwina Kilishitu ne bakalume bonse ba Lesa panopantanda byo balondela lutangijilo ne bumutwe bwa Lesa. Luno lukokelo luvululamo bano baana ba Lesa ba mwiulu.
Bamalaika Bakwasha Bingi Bulongo Mwingilo wa Kusapwila
17, 18. Mambo ka o twakonsha kwambila’mba bamalaika bakwasha mwingilo wetu wa kusapwila?
17 Bamalaika bengila mingilo yanema bingi ya bintu bimo bibena kumweka mu “juba ja Nkambo.” Bino bintu byavwangamo kusemwa kwa Bufumu mu 1914, ne kumwela Satana pamo na bandemona banji kufuma mwiulu kwi “Mikela ne bamalaika banji.” (Lum. 1:10; 11:15; 12:5-9) Mutumwa Yoano wamwene “malaika mukwabo kasa apita pakachi ka jiulu, kasa aji na mambo awama a myaka ne myaka a kusapwila ku bekala panopantanda.” Malaika waambile’mba: “Akamwai Lesa, mumupe lukumo; mambo kimye kya kije kyanji kyafika: mupopwelai aye walengele mwiulu ne ntanda ne kalunga ne masulo a mema atupauka.” (Lum. 14:6, 7) Onkao mambo, bakalume ba Yehoba bebalaya kwibakwasha ku bamalaika byo basapwila mambo awama a Bufumu bwaikajikwa nangwa kya kuba Diabola ubena kwibamanyika kyatama bingi.—Lum. 12:13, 17.
18 Lelo jino, bamalaika kechi betutangijila ku bantu ba michima ya kukeba kufunda bukine kupichila mu kwitubula byonka malaika byo aambile kwi Filipa ne kumutangijila kuya kwi yewa muntu mwina Etiopya ne. (Byu. 8:26-29) Nangwa byonkabyo, bya kumwenako byavula bya ano moba bimwesha’mba nangwa kya kuba bamalaika kechi twibamona ne, bino babena kukwasha mwingilo wetu wa kusapwila Bufumu ne kwitutangijila ku boba ‘baji na muchima wa bukishinka wa kukeba bumi bwa myaka.’a (Byu. 13:48, NW) Kyanema bingi kuba’mba twingilengako uno mwingilo kimye kyonse pa kuba’mba tutane boba bakeba ‘kupopwela Tata na mupashi ne na bukine’!—Yoa. 4:23, 24.
19, 20. Bamalaika bengila mwingilo ka mu bintu bibena kumwesha’mba tuji ‘mu juba japelako’?
19 Byo atongwelenga ano moba etu, Yesu waambile’mba, “mu juba jikapelako” bamalaika ‘bakasalululamo batama mu baoloka.’ (Mat. 13:37-43, 49) Bamalaika bengila mwingilo wa kukonkanya kwapelako ne kubika tuyukilo pa bashingwa. (Tangai Mateo 24:31; Lum. 7:1-3) Kabiji Yesu wingijila pamo na bamalaika ‘byo abanya mikooko ne bambuzhi.’—Mat. 25:31-33, 46.
20 “Pa lumwekesho lwa Nkambo Yesu, byo akafuma mwiulu na bamalaika ba bulume” aba bonse “babula kuyuka Lesa, ne abo babula kukokela mambo awama a Nkambo yetu Yesu” bakebonauna. (2 Tesa. 1:6-10) Kimye Yoano kyo amwene kino kyonka kintu mu kimwesho, wamulondolwele Yesu ne nzhita ya bamalaika mwiulu saka baji pa bambili batoka na kulwa nkondo mu bololoke.—Lum. 19:11-14.
21. Malaika uji na “kii wa kalengwa kabula kupela ne munyololo mukatampe mu kuboko kwanji” ukoba ka kwi Satana ne bandemona banji?
21 Kabiji Yoano ‘wamwene malaika kasa ekila mwiulu, waji ne kii wa kalengwa kabula kupela ne munyololo mukatampe mu kuboko kwanji.’ Uno wajinga Mikela malaika mwine mukatampe, ukakasa Diabola ne bandemona ne kwibataya mu kalengwa kabula kupela. Bakebakasululako kimye kicheche pa kupwa kwa Bukalama bwa kwa Kilishitu bwa Myaka Kiumbi Kimo, kimye bantu balumbuluka kyo bakesekwa japelako. Panyuma ya bino, Satana ne bansatuki bonse bakebepaya. (Lum. 20:1-3, 7-10; 1 Yoa. 3:8) Bunsatuki bonse bwa kusatukila Lesa bakebupwisha.
22. Bamalaika bakoba ka mu bintu bikamweka katataka kulutwe, kabiji twafwainwa kumvwa byepi pa mwingilo wabo?
22 Kupokololwa mu ino ntanda ibi ya kwa Satana kujitu pepi. Bamalaika bakengila mingilo yanema bingi mu bibye bimye byanema bikatumbijika bumfumu bwa Yehoba ne kufikizha nkebelo yanji ku ino ntanda ne bantu. Bamalaika bakishinka kine ke ‘bapashi bengila mingilo, batumwa mu kwibengijila mingilo aba bakaswana lupulukilo.’ Onkao mambo, twayai tumusanchilenga Yehoba Lesa pa byo engijisha bamalaika kwitukwasha kuba kyaswa muchima wa Lesa ne kutambula bumi bwa myaka ne myaka.
[Tubyambo twa mushi]
a Monai buku wa Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom, mapeja 549-551.
Musakukumbula’mba Ka?
• Bilengwa bya mupashi mwiulu bingila byepi?
• Bamalaika bamo baubile ka mu moba a kwa Nowa?
• Nga Lesa wingijisha byepi bamalaika kwitukwasha?
• Bamalaika bakishinka bengila mingilo ka mu ano moba etu?
[Kipikichala pa peja 21]
Bamalaika basekela kuba kyaswa muchima wa Lesa
[Kipikichala pa peja 23]
Byonka byo kyajinga kwi Danyela, bamalaika batwajijila kwikala benengezha kukwashañana monka mwayila kyaswa muchima wa Lesa
[Bipikichala pa peja 24]
Ikalai bachinchika, mambo bamalaika babena kukwashañana mu mwingilo wa kusapwila Bufumu!
[Byambo bya Muntu Ungi]
Globe: NASA photo