Kɔntinyu fɔ Gladi we Yu De Kia fɔ Pɔsin We Yu Lɛk

1-2. Aw Jiova de fil bɔt di wan dɛn we de kia fɔ pɔsin we ol ɔ we sik? (Prɔvabs 19:17) (Luk bak di pikchɔ dɛn.)

WAN brɔda we de na Koria we nem Jin-yɔl tɔk se: “I dɔn pas 32 ia we mi ɛn mi wɛf dɔn mared. Bɔt fɔ fayv ia naw, a dɔn de kia fɔ am bikɔs i sik. I gɛt wan siriɔs sik we de mek i nɔ izi fɔ lɛ i du tin fɔ insɛf. A rili lɛk mi wɛf, ɛn a lɛk fɔ kia fɔ am. Ɛni nɛt, i kin nid fɔ slip na wan spɛshal bed we de na wi os. A kin slip nia am ɛn ol in an.”

² Yu de kia fɔ pɔsin we yu lɛk? Sɔntɛm na yu mama ɔ papa, yu man ɔ yu wɛf, yu pikin, ɔ yu padi. If na so i bi, wan dawt nɔ de se yu gladi fɔ ɛp am bikɔs yu lɛk am. Ɛn we yu de kia fɔ pɔsin we yu lɛk, yu de sho bak se yu lɛk Jiova. (1 Tim. 5:​4, 8; Jems 1:27) Bɔt i nɔ kin izi ɔltɛm fɔ kia fɔ pɔsin we yu lɛk, ɛn sɔntɛnde ɔda pipul dɛn nɔ kin no bɔt dat. Infakt, sɔntɛnde, yu kin ivin fil se nɔbɔdi nɔ ɔndastand wetin de apin to yu. Sɔntɛm yu kin smayl we yu de wit ɔda pipul dɛn, bɔt we yu wangren de, yu kin kray bikɔs yu at pwɛl. (Sam 6:6) Pan ɔl we ɔda pipul dɛn nɔ kin no aw yu de fil, mɛmba se Jiova no aw yu de fil ɔltɛm. (Luk bak Ɛksodɔs 3:7.) Jiova valyu di kray we yu de kray ɛn di tin dɛn we yu de du pan ɔl we i nɔ izi fɔ yu. (Sam 56:8; 126:5) I de si ɔl wetin yu de du fɔ ɛp di pɔsin we yu lɛk. Jiova tɔk se i go pe yu fɔ ɔl wetin yu de du fɔ di pɔsin we yu de kia fɔ, bikɔs i de si am se nain yu de du am fɔ.—Rid Prɔvabs 19:17.

3. Wetin go dɔn mek i nɔ izi fɔ mek Ebraam ɛn Sera kia fɔ Tira?

³ Di Baybul tɔk bɔt bɔku man ɛn uman dɛn we bin de kia fɔ pɔsin we ol ɔ we sik. Fɔ ɛgzampul, tink bɔt Ebraam ɛn Sera. We dɛn bin kɔmɔt na Ɔ, dɛn papa we na Tira, bin de arawnd 200 ia. Bɔt i bin go wit dɛn. Dɛn bin travul fɔ lɛk 960 kilomita (ɔ 600 mayl) fɔ go na Eran. (Jɛn. 11:​31, 32) Wan dawt nɔ de se Ebraam ɛn Sera bin lɛk Tira, bɔt i nɔ bin izi fɔ kia fɔ pɔsin we dɔn ol, mɔ we dɛn bin de travul. I go bi se na kamɛl ɔ dɔnki dɛn, dɛn bin de yuz fɔ travul, ɛn i nɔ go dɔn izi fɔ Tira we dɔn ol. I pɔsibul se tɛm dɛn bin de we Ebraam ɛn Sera bin taya pasmak. Ilɛk na so i bi ɔ nɔto so i bi, Jiova bin gi dɛn di trɛnk we dɛn nid. Jɔs lɛk aw Jiova bin ɛp Ebraam ɛn Sera, na so i go ɛp yu bak ɛn gi yu di trɛnk we yu nid.—Sam 55:22.

4. Wetin wi go tɔk bɔt insay dis atikul?

⁴ Gladi-at go ɛp yu fɔ kɔntinyu fɔ kia fɔ pɔsin we ol ɔ we sik. (Prɔv. 15:13) Mɛmba se yu go ebul fɔ kɔntinyu fɔ gladi ilɛksɛf layf nɔ izi fɔ yu. (Jems 1:​2, 3) Wetin go ɛp yu fɔ kɔntinyu fɔ gladi? Wan tin we go ɛp yu na we yu pre to Jiova ɛn beg am mek i ɛp yu fɔ kɔntinyu fɔ tink di rayt we. Insay dis atikul, wi go tɔk bɔt ɔda tin dɛn we go ɛp yu fɔ kɔntinyu fɔ gɛt gladi-at we yu de kia fɔ pɔsin we ol ɔ we sik. Wi go tɔk bak bɔt aw ɔda pipul dɛn go ɛp yu. Bɔt fɔs, lɛ wi tɔk bɔt wetin mek yu fɔ kɔntinyu fɔ gladi we yu de kia fɔ pɔsin we yu lɛk ɛn wetin mek dat nɔ kin izi.

WETIN MEK I NƆ KIN IZI FƆ GƐT GLADI-AT WE YU DE KIA FƆ PƆSIN?

5. Wetin mek di wan dɛn we de kia fɔ pɔsin we ol ɔ we sik fɔ gɛt gladi-at?

⁵ If di wan dɛn we de kia fɔ pɔsin nɔ gladi, i go izi fɔ mek dɛn taya. (Prɔv. 24:10) Ɛn we dɛn kin taya, dɛn nɔ kin ebul fɔ kia fɔ di pɔsin di we aw dɛn go want fɔ du am. Wetin kin mek i nɔ izi fɔ lɛ dɛn gɛt gladi-at?

6. Wetin mek sɔm pipul dɛn we de kia fɔ pɔsin kin taya pasmak?

⁶ Dɛn kin taya pasmak. Wan sista we nem Lia tɔk se: “We di de kin dɔn, a kin rili taya ɛn strɛs ilɛksɛf ɔltin bin go fayn da de de, ɛn a nɔ kin gɛt trɛnk fɔ du natin. Sɔntɛnde a nɔ kin ivin ebul fɔ riplay di mɛsej dɛn we a kin gɛt.” Ɔda wan dɛn nɔ kin ebul fɔ slip bɛtɛ ɔ rilaks, pan ɔl we dɛn kin rili nid fɔ du dat. Wan sista we nem Inɛs tɔk se: “A nɔ kin slip bɛtɛ bikɔs ɛni nɛt a kin nid fɔ grap bɔku tɛm fɔ kia fɔ mi mɔdɛnlɔ. Ɛn fɔ lɔng tɛm naw, mi ɛn mi man nɔ ebul fɔ gɛt tɛm fɔ go rilaks sɔnsay.” Sɔm pipul dɛn we de kia fɔ pɔsin we ol ɔ we sik nɔ kin ivin ebul fɔ spɛn tɛm wit dɛn padi dɛn ɔ du sɔm wok dɛn fɔ Jiova bikɔs dɛn nid fɔ de wit di pɔsin ɔltɛm. So dɛn at kin pwɛl, ɛn dɛn kin fil se na dɛn wangren de bikɔs dɛn nɔ ebul fɔ du ɔl wetin dɛn kin want fɔ du.

7. Wetin kin mek sɔm pipul dɛn fil bad?

⁷ Dɛn kin fil bad ɛn dɛn at kin pwɛl. Wan sista we nem Jɛsika tɔk se: “A kin fil bad bikɔs ɔf wetin a nɔ ebul fɔ du. Ɛn a kin fil se if a yuz sɔm tɛm fɔ kia fɔ misɛf, dat min se a jɔs bisin bɔt misɛf.” Ɔda wan dɛn kin fil bad bikɔs ɔf wetin de apin to dɛn. Sɔm kin wɔri se dɛn nɔ de du ɔl wetin dɛn fɔ du fɔ ɛp di pɔsin we dɛn lɛk. Dɔn bak, ɔda wan dɛn kin fil bad bikɔs dɛn nɔ tɔk fayn to di pɔsin we dɛn de kia fɔ di tɛm we dɛn bin strɛs. (Jems 3:2) Sɔm ɔda wan dɛn at kin pwɛl we dɛn de si di we aw di sik de mɔna di pɔsin we dɛn lɛk. Wan sista we nem Babra tɔk se: “Wan pan di tin dɛn we nɔ kin rili izi fɔ mi, na we a de si aw mi padi in sik de wɔs ɛvride.”

8. Gi ɛgzampul we de sho aw di wan dɛn we de kia fɔ pɔsin kin fil we dɛn tɛl dɛn tɛnki.

⁸ Sɔm kin fil se pipul dɛn nɔ gladi fɔ wetin dɛn de du. Wetin mek dɛn kin fil da we de? Na bikɔs bɔku pipul dɛn nɔ kin tɛl dɛn tɛnki ɔ prez dɛn fɔ di tranga wok we dɛn de du pan ɔl we i nɔ izi. We pɔsin tɛl yu tɛnki fɔ wetin yu de du, dat kin mek yu rili gladi. (1 Tɛs. 5:18) Wan sista we nem Mɛlisa tɔk se: “Sɔntɛnde mi at kin rili pwɛl, ɛn dat kin mek a kray. Bɔt we di wan dɛn we a de kia fɔ kin tɛl mi tɛnki fɔ ɔl wetin a de du fɔ dɛn, a kin rili gladi! Di tin dɛn we dɛn kin tɔk kin ɛp mi fɔ gɛt trɛnk di nɛks de, ɛn a kin gladi fɔ kɔntinyu fɔ kia fɔ dɛn.” Wan brɔda we nem Amadu tɔk bɔt aw i kin fil we pɔsin tɛl am tɛnki. In wɛf in sista in pikin gɛt fiks, ɛn nain ɛn in wɛf de kia fɔ di pikin. Amadu tɔk se: “Pan ɔl we di pikin nɔ rili ɔndastand ɔl wetin wi kin du fɔ ɛp am, a kin rili gladi we i kin tɛl wi tɛnki ɛn we i kin rayt na pepa se, ‘A lɛk una.’”

AW YU GO KƆNTINYU FƆ GƐT GLADI-AT?

9. Aw di wan dɛn we de kia fɔ pɔsin go sho se nɔto ɔltin dɛn ebul fɔ du?

⁹ Bi pɔsin we no se nɔto ɔltin i ebul fɔ du. (Prɔv. 11:2) Wi nɔ kin gɛt di tɛm ɛn trɛnk we wi nid fɔ du ɔl wetin wi kin want fɔ du. So yu go nid fɔ pik wetin yu ebul fɔ du ɛn wetin yu nɔ ebul fɔ du. Ɛn sɔntɛnde yu go nid fɔ tɛl pipul dɛn se yu nɔ go ebul fɔ du wetin dɛn want yu fɔ du. Ɛn yu nɔ nid fɔ fil bad fɔ dat, bikɔs i de sho se yu no se nɔto ɔltin yu ebul fɔ du. If ɔda pipul dɛn want fɔ ɛp yu, gri fɔ mek dɛn ɛp yu ɛn sho se yu gladi fɔ dat. Wan brɔda we nem Je tɔk se: “Wi nɔ ebul fɔ du ɔltin. We wi du di tin dɛn we wi ebul fɔ du ɛn lɛf di wan dɛn we wi nɔ ebul fɔ du, dat go ɛp wi fɔ kɔntinyu fɔ gɛt gladi-at.”

10. We yu de kia fɔ pɔsin, wetin yu nid fɔ ɔndastand? (Prɔvabs 19:11)

¹⁰ Tray fɔ ɔndastand wetin mek di pɔsin de du sɔm tin dɛn. (Rid Prɔvabs 19:11.) If yu du dat, i go ɛp yu fɔ mek yu nɔ vɛks we di pɔsin tɔk ɔ du sɔntin we fɔ mek yu vɛks. Pɔsin we de si fa de tray fɔ ɔndastand wetin mek pɔsin de biev wan patikyula we. Sɔm siriɔs sik dɛn kin mek pɔsin du tin dɛn we i nɔ yus fɔ du. (Ɛkli. 7:7) Fɔ ɛgzampul, pɔsin we dɔn yus fɔ biev fayn kin chenj ɛn bi pɔsin we de agyu ɔ we gɛt-na-an. Ɔ sɔntɛm i go bigin fɔ grɔmbul bɔt ɔltin ɔ vɛks kwik. If yu de kia fɔ pɔsin we sik siriɔs wan, i go fayn fɔ mek yu lan bɔt di sik we i gɛt. Di mɔ we yu ɔndastand in sik, na di mɔ yu go no se na di sik de mek i biev da we de, ɛn in nɔto bad pɔsin.—Prɔv. 14:29.

11. We yu de kia fɔ pɔsin, us impɔtant tin dɛn yu fɔ mek tɛm fɔ ɛvride? (Sam 132:​4, 5)

¹¹ Mek tɛm fɔ mek yu padi biznɛs wit Jiova tayt mɔ ɛn mɔ. Sɔntɛnde, yu go nid fɔ lɛf ɔda tin dɛn fɔ mek yu go ebul fɔ du di tin dɛn we “rili impɔtant.” (Fil. 1:10) Wan pan dɛn impɔtant tin dɛn de na fɔ mek yu padi biznɛs wit Jiova tayt mɔ ɛn mɔ. Kiŋ Devid bin mek in padi biznɛs wit Jiova bi di tin we impɔtant pas ɔl nain layf. (Rid Sam 132:​4, 5.) Semweso, i go fayn fɔ lɛ yu mek tɛm ɛvride fɔ rid di Baybul ɛn fɔ pre. Wan sista we nem Alisha tɔk se: “We a kin pre to Jiova, rid di sam dɛn, ɛn tink gud wan bɔt dɛn, dat kin kɔrej mi ɛn mek a kɔntinyu fɔ gladi. We a de pre to Jiova, na dat de ɛp mi pas ɔl. A kin pre to Jiova bɔku tɛm insay di de fɔ lɛ i ɛp mi nɔ fɔ wɔri.”

12. Wetin mek i fayn fɔ lɛ di wan dɛn we de kia fɔ pɔsin mek tɛm fɔ kia fɔ dɛnsɛf?

¹² Mek tɛm fɔ kia fɔ yusɛf. Sɔntɛm yu nɔ kin gɛt bɛtɛ tɛm fɔ go bay bay ɛn kuk gud it bikɔs yu rili bizi. I impɔtant fɔ it fayn ɛn ɛksasayz fɔ mek yu nɔ go sik. So tray fɔ yuz di smɔl tɛm we yu gɛt fɔ de it gud it ɛn fɔ ɛksasayz. (Ɛfi. 5:​15, 16) Pantap dat, tray fɔ gɛt di slip we yu nid. (Ɛkli. 4:6) Masta sabi bukman dɛn tɔk se we wi de slip, dat de ɛp fɔ mek wi bren kɔntinyu fɔ wok fayn. Wan wɛlbɔdi ɔganayzeshɔn pul wan atikul we nem “How Sleep Can Affect Stress.” Insay da atikul de, dɛn tɔk se we pɔsin de gɛt di slip we i nid, dat de ɛp am fɔ mek i nɔ wɔri tumɔs ɛn fɔ du di rayt tin we i strɛs. Yu go nid fɔ mek tɛm bak fɔ ɛnjɔy yusɛf. (Ɛkli. 8:15) Wan sista tɔk bɔt wetin de ɛp am fɔ kɔntinyu fɔ gladi. I se: “We di wɛda kin fayn, a kin tray fɔ go na do ɛn ɛnjɔy di san. Ɛni mɔnt, a kin tray fɔ fɛn wan de we a go spɛn tɛm wit wan pan mi padi dɛn.”

13. Wetin mek i fayn fɔ laf? (Prɔvabs 17:22)

¹³ Fɛn tin dɛn we de mek yu laf. (Rid Prɔvabs 17:22; Ɛkli. 3:​1, 4) We yu de laf, dat go ɛp fɔ mek yu nɔ strɛs tumɔs. We yu de kia fɔ pɔsin, bɔku tɛm, tin dɛn we yu nɔ de ɛkspɛkt kin apin. Bɔt if yu laf we dɛn apin, sɔntɛm dat go mek yu nɔ vɛks tumɔs. Ɛn we yu de laf wit di pɔsin we yu de kia fɔ, dat go mek una lɛk unasɛf mɔ.

14. We yu tɔk to padi we yu trɔst, aw dat go ɛp yu?

¹⁴ Tɔk to padi we yu trɔst. Pan ɔl we yu de du yu bɛst fɔ kɔntinyu fɔ gladi, i go bi se yu at kin pwɛl wan wan tɛm. We dat apin, i go fayn fɔ mek yu tɔk to padi we nɔ go jɔj yu ɔ mek yu fil bad bɔt wetin yu se. (Prɔv. 17:17) I go bi se we i lisin to yu ɛn ɛnkɔrej yu, dat go ɛp yu fɔ kɔntinyu fɔ gɛt gladi-at.—Prɔv. 12:25.

15. We yu de tink bɔt di op we yu gɛt, aw dat go mek yu gladi?

¹⁵ Imajin aw layf go tan lɛk we una go de togɛda na Paradays. Mɛmba se yu nɔ go kɔntinyu fɔ kia fɔ pipul dɛn we ol ɔ we sik sote go. Jiova nɔ bin mek wi fɔ du da kayn wok de. (2 Kɔr. 4:​16-18) Tumara bambay, wi go liv “di rial layf” we Jiova bin want fɔ wi. (1 Tim. 6:19) We yu ɛn di pɔsin we yu lɛk de tɔk bɔt wetin una go du na Paradays, dat go mek una ɔl tu rili gladi. (Ayz. 33:24; 65:21) Wan sista we nem Ida tɔk se: “Bɔku tɛm, a kin tɛl di wan dɛn we a de kia fɔ se i nɔ go te igen wi go du tin dɛn togɛda, lɛk fɔ so klos ɛn ɔda tin dɛn, fɔ rɔn, ɛn fɔ rayd bayk. Wi go bek bred ɛn kuk fɔ wi fambul ɛn padi dɛn we go gɛt layf bak. Wi kin tɛl Jiova tɛnki fɔ di op we wi gɛt.”

AW ƆDA PIPUL DƐN GO ƐP?

16. Aw wi go ebul fɔ ɛp pɔsin na wi kɔngrigeshɔn we de kia fɔ pɔsin we ol ɔ we sik? (Luk bak di pikchɔ.)

¹⁶ Ɛp di wan dɛn we de kia fɔ pɔsin fɔ gɛt tɛm fɔ rɛst. Wi we de na di kɔngrigeshɔn kin disayd fɔ ɛp di wan dɛn we de kia fɔ pɔsin we dɛn lɛk. We wi du dat, wi go ɛp dɛn fɔ gɛt tɛm fɔ rɛst ɛn du ɔda tin dɛn. (Gal. 6:2) Sɔm pɔblisha dɛn dɔn mek arenjmɛnt ɛni wik fɔ ɛp di wan dɛn we de kia fɔ pɔsin we ol ɔ we sik. Wan sista we nem Natalya, we de kia fɔ in man we nɔ ebul waka, tɔk se: “Wan brɔda na di kɔngrigeshɔn kin kam wan ɔ tu tɛm insay di wik fɔ spɛn tɛm wit mi man. Dɛn kin prich togɛda, tɔk, ɛn ivin wach fim. Mi man kin rili ɛnjɔy di tɛm we i kin spɛn wit dis brɔda ɛn misɛf kin gɛt tɛm fɔ rɛst ɛn fɔ du ɔda tin dɛn, lɛk fɔ go waka.” Sɔntɛm yu kin ivin slip na dɛn os fɔ kia fɔ di pɔsin, so dat di wan we kin kia fɔ am go ebul fɔ slip fayn.

17. Aw wi go ɛp di wan dɛn we de kia fɔ pɔsin we ol ɔ we sik di tɛm fɔ mitin?

¹⁷ Ɛp di wan dɛn we de kia fɔ pɔsin di tɛm fɔ mitin. Sɔntɛm sɔm pan dɛn nɔ kin yɛri bɔku pan di tin dɛn we dɛn de tɔk na mitin, sakit asɛmbli, ɛn kɔnvɛnshɔn dɛn bikɔs dɛn de kia fɔ di pɔsin we dɛn lɛk. Di wan dɛn we de na di kɔngrigeshɔn kin disayd fɔ sidɔm wit di pɔsin we ol ɔ we sik fɔ sɔm tɛm ɔ te di mitin dɔn. If di pɔsin we nid ɛp nɔ ebul kɔmɔt nain os, yu kin go na os to am ɛn kɔnɛkt to di mitin so dat di wan we de kia fɔ am go ebul fɔ atɛnd mitin na Kiŋdɔm Ɔl.

18. Wetin bak wi go du fɔ ɛp di wan dɛn we de kia fɔ pɔsin we ol ɔ we sik?

¹⁸ Tɛl di wan dɛn we de kia fɔ pɔsin we ol ɔ we sik tɛnki ɛn pre fɔ dɛn. I go fayn fɔ mek ɛlda dɛn de du shɛpadin visit ɔltɛm to brɔda ɛn sista dɛn we de kia fɔ pɔsin we ol ɔ we sik. (Prɔv. 27:23) Ɛn ɔlman na di kɔngrigeshɔn ebul fɔ tɛl dɛn tɛnki ɔltɛm. Dɔn wi kin pre to Jiova fɔ mek i kɔntinyu fɔ gi dɛn trɛnk ɛn ɛp dɛn fɔ kɔntinyu fɔ gɛt gladi-at.—2 Kɔr. 1:11.

19. Wetin wi de op se go apin tumara bambay?

¹⁹ I nɔ go te igen, Jiova go pul di tin dɛn we de mek wi sɔfa ɛn kray. Sik ɛn day nɔ go de igen. (Rɛv. 21:​3, 4) “Di wan dɛn we nɔ de waka fayn go jomp lɛk dia.” (Ayz. 35:​5, 6) Dɔn wi nɔ go sɔfa igen bikɔs ɔf ol ej ɔ bikɔs wi de si di wan dɛn we wi lɛk de ol ɔ sik. Wi “nɔ go tink bɔt di tin dɛn we bin dɔn apin trade trade.” (Ayz. 65:17) Ivin naw, as wi de wet fɔ mek Jiova du ɔl di tin dɛn we i dɔn prɔmis, wi biliv tranga wan se i nɔ go lɛf wi. If wi kɔntinyu fɔ abop pan am fɔ gi wi trɛnk, i go ɛp wi fɔ “bia ɔltin, . . . peshɛnt, ɛn gladi.”—Kol. 1:11.