Nshapita Wa Dikumi Ne Muanda-mutekete
Nemeka Nzambi mu dîku
1. Mmushindu kayi udi ditumikila mibelu idi mu Dîyi dia Nzambi diambuluisha mu mabaka?
YEHOWA ke Mfuki wa dibaka, ne Dîyi diende didi difila mibelu mitambe buimpe idi mêku ne bua kulonda. Mêku a bungi mmapete diakalenga bualu mmatumikile mibelu eyi. Bua kumanya, bamue bavua basombe pamue bu bantu baselangane kadi kabayi bafundishe mabaka abu kua mbulamatadi bakaafundishaku. Bakuabu pabu bakalekela buendenda. Balume ba tshikisu bavua bakengesha bakaji babu ne bana, bakalonga mua kuikala ne malu malenga ne dinanga.
2. Mmalu kayi adi atangila nsombelu wa mu dîku dia bena Kristo?
2 Nsombelu wa mu dîku dia bena Kristo udi ne malu a bungi. Tshilejilu, mushindu utudi tumona mudi dibaka dikalaku bua kashidi, tshitudi tuenza bua kukumbaja majitu etu mu dîku ne malu atudi tuenzela bena mu dîku. (Efeso 5:33–6:4) Nansha tuetu bamanye tshidi Bible wamba bua nsombelu wa mu dîku, ditumikila mibelu ya mu Bible didi kabidi ne mushinga wa bungi. Muntu nansha umue wa kutudi kêna musue bua kuikala bu bantu bavua Yezu mupishe bua muvuabu bapetula mikenji ya Nzambi. Bavua badishima bela meji ne: dilamata ku ntendelelu ke divua ne bualu. (Matayo 15:4-9) Katuena basue kuikala patupu ne mmuenekelu wa dilamata Nzambi kadi eku katuyi tutumikila mukenji eu ‘mu dîku dietu’ to. Kadi tudi basue kuleja lulamatu lulelela kudi Nzambi, ludi luikale ‘lupetu ludi lutambe bulengele.’—1 Timote 5:4; 6:6; 2 Timote 3:5.
Dibaka didi ne bua kunenga matuku bungi munyi?
3. (a) Ntshinyi tshidi tshifikila mabaka a bungi, kadi tudi ne bua kuikala bapangadike bua kuenza tshinyi? (b) Ku diambuluisha dia Bible, andamuna nkonko idi kuinshi kua tshikoso etshi.
3 Bungi bua mabaka adi afua tshianana tshianana budi anu buenda buvula. Bamue bavua baselangane kukadi bidimu bia bungi badi bashipa mabaka abu, baselangana ne bantu bakuabu. Kabidi, bikadi bu tshibidilu bua kumvua ne: bansonga badi baselangane mbalue kuabulukangana kunyima kua matuku anu makese. Nansha nanku, tuetu tudi ne bua kusankisha Yehowa. Nunku tukonkononayi mpindieu nkonko ne mvese idi ilonda eyi bua kumona tshidi Dîyi dia Nzambi diamba pa bidi bitangila dishala kashidi dia dibaka.
Padi mulume ne mukaji baselangana, badi ne bua kutekemena bua kusomba pamue tshikondo bule kayi? (Mâko 10:6-9; Lomo 7:2, 3)
Mbualu kayi bumuepele budi buanyishibue ku mêsu kua Nzambi budi dibaka mua kufuila ne kupetesha muntu mushindu wa kusela ta kusedibua tshiakabidi? (Matayo 5:31, 32; 19:3-9)
Mmunyi mutu Yehowa umona dishipa dia mabaka didi kadiyi dianyishibue mu Dîyi diende? (Malaki 2:13-16)
Bible udiku uleja ne: diabulukangana dia mulume ne mukaji ke mushindu wa kujikija bilumbu bia mu dibaka anyi? (1 Kolinto 7:10-13)
Mmu nsombelu kayi mudi diabulukangana dia mulume ne mukaji mua kuikala dianyishibue? (Musambu 11:5; Luka 4:8; 1 Timote 5:8)
4. Bua tshinyi amue mabaka adi enza matuku a bungi?
4 Amue mabaka atu a disanka ne alala matuku a bungi. Mbua tshinyi? Mbualu buimpe padi mulume ne mukaji bindila too ne padibu bashindama bua kushisha kuselangana, kadi bidi kabidi ne mushinga bua kusungula muena dibaka udi wipatshila malu a buena ebe ne uudi mua kuyikila nende bimpe bionso patoke. Bualu bukuabu butambe bunene mbua kukeba uudi mua kusela anyi udi mua kukusela anu eu udi munange Yehowa ne unemeka Dîyi diende, udiangata bu tshintu tshidi mua kuambuluisha bua kujikija bilumbu. (Musambu 119:97, 104; 2 Timote 3:16, 17) Muntu wa nenku kakuikala ne meji a kuabulukangana ne muena dibaka nende anyi kushipa dibaka dîba dionso didi malu abenga kuenda bimpe to. Kakuangata bilema bia mukajende anyi bia bayende bu pa kulambila bua kunyema majitu ende nansha. Pamutu pa nanku, kakutshina bilumbu to, neakebe mushindu wa kubijikija.
5. (a) Dilamata Yehowa didi ne mushinga kayi mu dibaka? (b) Nansha kuoku kuikale buluishi, mmasanka kayi adi muntu mua kupeta bua mudiye mulamate mikenji ya Yehowa?
5 Satana udi wamba ne: tuetu bapete dikenga, netulekele njila ya Yehowa. (Yobo 2:4, 5; Nsumuinu 27:11) Kadi Bantemu ba Yehowa ba bungi badi bamone ntatu mivule bualu mbaselangane ne bantu badi kabayi babumvuila ki mbashipe mitshipu yabu ivuabu benze dia dibaka diabu to. Badi anu balamate Yehowa ne mikenji yende. (Matayo 5:37) Bakuabu badi bananukile mbapete disanka dia kumona bena mabaka nabu abu ndekelu wa bionso badisanga kudibu bua kukuatshila Yehowa mudimu, nansha kunyima kua bidimu bia bungi bia dibaluisha! (1 Petelo 3:1, 2) Bua bena Kristo bakuabu bena balume ta bakaji babu badi kabayi bamueneka nansha kakese ne: badi mua kukudimuna mitshima yabu peshi badibu bipate anu bualu badi basadila Yehowa, buobu pabu mbamanye bimpe ne: kamana kamana, nebapete mabenesha bua mudibu ne lulamatu kudi Nzambi ku mbanza yabu.—Musambu 55:22; 145:16.
Muntu ne muntu akumbaje buende bujitu
6. Bua kuikala ne disanka mu dibaka, nndongoluelu kayi wa malu utudi ne bua kunemeka?
6 Bushuwa, kuikala ne disanka mu dibaka kabiena bikengela anu kusomba pamue nkayaku to, kudi kulomba makuabu malu bungiwu. Muena dibaka yonso udi ne bua kunemeka mushindu udi Yehowa mulongolole tshilumbu tshia bumfumu mu dîku. Bualu ebu budi buambuluisha bua bulongame kuikalabu mu dîku ne benamu bonso kudiumvuabu bakubibue. Tudi tubala mu 1 Kolinto 11:3 ne: “Kristo udi ku mutu kua mulume yonso; mulume pende udi ku mutu kua mukaji, [Nzambi] pende ke udi ku mutu kua Kristo.”—MMM.
7. Mmushindu kayi udi bulombodi ne bua kuenzeka mu dîku?
7 Udi mumone bualu bua kumpala budibu baleje mu mvese eu anyi? Ee, mulume yonso udi ne wende Mfumuende udiye ne bua kukokela: Kristo. Mbuena kuamba ne: mulume udi ne bua kulombola malu mu dîku diende bileja ne: udi ne ngikadilu ya Yezu. Kristo udi ukokela Yehowa, mmunange tshisumbu bikole ne udi utshikuatshisha. (1 Timote 3:15) Yeye mene ‘wakadifila bua bualu buatshi.’ Yezu kêna ne diditambisha ne kêna mupepeji wa bakuabu to, kadi udi “mupole malu ne muena bupuekele.” Bantu badi bitaba bulombodi buende badi ‘bapeta ditalala mu mioyo yabu.’ Padi mulume muikale ne ngikadilu eyi mu dîku diende, udi uleja ne: udi ukokela Kristo. Mukaji muena Kristo udi ne bua kumona ne: kukuatshisha bayende ne kumukokela bualu yeye ke mutu wa dîku kudi kuambuluisha ne kumupetesha ditalala.—Efeso 5:25-33; Matayo 11:28, 29, MMM; Nsumuinu 31:10, 28.
8. (a) Bua tshinyi bidi mua kumueneka ne: mu mêku makuabu mibelu ya bena Kristo kayena ipatula bipeta bivuabu bajinga? (b) Tshitudi mua kuenza ntshinyi bituikala mua kutuilangana ne nsombelu wa nunku?
8 Kadi nansha nanku, bilumbu kabiakupangika to. Muntu udi mua kushala mulame meji a dikina udi ulombola, avuaye nawu kumpala kua bubidi buabu mu dîku kabayi banji kubanga kutumikila mikenji ya mu Bible. Mibelu mifila ne dinanga ne kanemu konso idi mua kumueneka bu kayiyi ne tshidiyi mua kuenza to. Tudi bamanye bimpe ne: Bible udi wamba bua tuetu kulekela ‘tshiji ne lukuna ne diyoyo ne dipendangana ne lukinu luonso.’ (Efeso 4:31) Kadi bikala bakuabu bamueneka kabayi bumvua, basue anu kulama tshiji ne lukuna, ntshinyi tshidi tshikengela kuenza? Yezu kakidikija bantu bavua bamukanyina ne bamupenda to, kadi wakeyemena Tatuende. (1 Petelo 2:22, 23) Nunku padi malu adi akeba tshiji ajuka mu dîku, tulejayi ne: tudi balamate Nzambi, tusambila Yehowa bua atuambuluishe pamutu pa tuetu kulonda bibidilu bia bena panu.—Nsumuinu 3:5-7.
9. Pamutu pa kutalulangana bilema ne bena mu dîku, ntshinyi tshidi balume bena Kristo ba bungi balonge mua kuenza?
9 Misangu yonso malu kaena anu mua kushintuluka ne lukasa to, kadi mibelu ya mu Bible idi yambuluisha padi muntu uyitumikila ne lutulu ne tshisumi. Balume ba bungi mbafike ku dimona ne: mabaka abu avua matuadije kulengela pavuabu bafike ku dijingulula mushindu udi Kristo wenzela tshisumbu malu. Tshisumbu etshi ki ntshienza ne bantu bapuangane to. Kadi Yezu mmutshinange, udi ufila tshilejilu tshimpe ne wenza mudimu ne Dîyi dia Nzambi bua kutshiambuluisha tshiye kumpala. Wakafila muoyo wende bua diakalenga dia tshisumbu etshi. (1 Petelo 2:21) Tshilejilu tshiende ntshikankamije balume bena Kristo ba bungi bua kuikala bamfumu ba mêku ba ngikadilu mimpe badi bambuluisha bena mu mêku abu ne dinanga dionso bua nsombelu kulengelaye mu mêku abu. Kuenza nunku kudi kupatula bipeta bimpe bitambe kupita ditalulangana bilema peshi dijilangana ne bakuabu.
10. (a) Mmushindu kayi mudi mulume ta mukaji (nansha udi wamba mudiye muena Kristo) mua kunyangila bakuabu nsombelu mu dîku? (b) Tshidi tshikengela kuenza bua kuakaja nsombelu ntshinyi?
10 Kadi tshia kuenza ntshinyi bikala mulume kayi utangila majinga a bena mu dîku diende anyi kayi wenza bualu nansha bumue bua kulongolola dilonga dia Bible dia mu dîku ne malu makuabu? Kadi bidi bishi bikala mukaji kayi ukuatshisha bayende anyi kayi umukokela mudi Nzambi ulomba? Bakuabu batu bafika ku bipeta bimpe pa kuyukidilangana ne kanemu konso mu dîku bua malu aa. (Genese 21:10-12; Nsumuinu 15:22) Kadi nansha bipeta bikale bituvua katuyi batekemene, muntu yonso udi ne tshiende tshidiye mua kuenza bua kulengeja nsombelu mu dîku pa kuikala ne mamuma a nyuma wa Nzambi mu malu onso atudi tuenza, kuleja bena mu dîku bakuabu dinanga ne kubanemeka. (Galatia 5:22, 23) Malu neaye kumpala bituikala tuetu nkayetu mua kudifila, kadi ki nkushala bindile patupu bua bakuabu buobu batuadije to. Ke mushindu udi mua kuleja ne: tudi balamate Nzambi.—Kolosai 3:18-21.
Kutudi mua kupetela mandamuna
11, 12. Ntshinyi tshidi Yehowa mutupeshe bua kutuambuluisha bua tuetu kulengeja nsombelu wa mu dîku?
11 Kudi miaba ya bungi idi bantu baya bua kupeta mibelu pa malu a mu dîku. Kadi tuetu tudi bamanye bimpe ne: Dîyi dia Nzambi didi ne mibelu mimpe mitambe, ne tudi ne dianyisha bua mudi Nzambi utuambuluisha ku diambuluisha dia bulongolodi buende budi bumueneka bua kuyitumikila. Utuku uleja disanka dia bungi bua diambuluisha edi anyi?—Musambu 119:129, 130; Mika 4:2.
12 Pa kumbusha dibuela mu bisangilu bia tshisumbu, nudiku balongolole dîba dia kuikala kulonga Bible mu dîku anyi? Mêku adi enza nenku, adi mua kuambuluisha benamu bonso bua kuikalabu mu buobumue mu ntendelelu wabu. Nsombelu wabu wa mu dîku udi ulua wa disanka bualu badi batumikila Dîyi dia Nzambi mu malu abu onso.—Dutelonome 11:18-21.
13. (a) Tuetu bikale ne nkonko pa malu adi atangila dîku, nkuepi kutudi nangananga mua kupetela diambuluisha didi dikengedibua? (b) Ntshinyi tshidi ne bua kumueneka mu mapangadika onso atudi tuangata?
13 Udi mua kuikala ne nkonko ya kuela pa malu adi atangila dîku. Tshilejilu, tudi mua kuamba tshinyi bua dikanda lulelu? Ditula mafu ki ndibi anyi? Padi muana kayi munange malu a mu nyuma, nebamusake too ne dîba kayi bua ikale utendelela pamue ne bena mu dîku? Nkonko ya bungi ya nunku mmbayandamuna mu mikanda idi Bantemu ba Yehowa bapatule. Ikala ne tshibidilu tshia kubala mikanda idi yambuluisha bua kulonga nayi Bible eyi, kabidi ne bikebelu (anyi endekse) bua kupeta mandamuna a nkonko yebe. Biwikala kuyi ne mikanda idibu batele mu endekse, tangila mu tshibutshilu tshia mikanda tshia ku Nzubu wa Bukalenge. Peshi udi mua kupeta mikanda eyi mu ordinatere webe pawikale nende. Udi kabidi mua kuyukila bualu ebu ne muanetu wa balume anyi wa bakaji kampanda mupie mu nyuma. Kadi kutekemenyi dîba dionso bua kupeta diandamuna dia ne: eyowa anyi tòo ku lukonko luebe luonso to. Misangu mivule udi ne bua kuangata dipangadika wewe nkayebe peshi pamue ne muena dibaka nebe. Nunku, wangate mapangadika adi aleja ne: udi mulamate Nzambi ki ng’anu munkatshi mua bantu to, kadi ne mu dîku diebe kabidi.—Lomo 14:19; Efeso 5:10.
Diambulula
• Lulamatu ludi muntu nalu kudi Yehowa ludi lupetangana ne ludiye nalu kudi muena dibaka nende munyi?
• Patudi ne ntatu bua bilumbu bidi mu dîku, ntshinyi tshiatuambuluisha bua kuenza malu adi asankisha Nzambi?
• Nansha bikala bena mu dîku bakuabu kabayi bakumbaja majitu abu, ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kuakaja nsombelu?
[Tshimfuanyi mu dibeji dia 155]
Bumfumu bua mulume budi ne bua kuleja ne: udi ne ngikadilu ya Yezu
[Tshimfuanyi mu dibeji dia 157]
Kulonga Bible pa tshibidilu ne bena mu dîku kudi kuambuluisha bua dîku dionso kuikaladi mu buobumue