“Muluishi wa ndekelu” neatshimunyibue!
PAUVUA muana mutekete, pamu’apa uvua utshina mufitu. Mianu idi ikuatshisha buowa anyi ya bilume-bikulu ivua pamu’apa ikuwuja tente ne ditshina. Ndishindika kayipu diwuvua nadi pavua mamuebe anyi tatuebe ushiya muendu utema pawuvua uteta bua kulala!
Bia muomumue, lufu ludi lutshingisha bavule. Pabi, kabiena bikengela kuenza nanku to. Bua tshinyi? Mbua pa kutangila tshidi lufu [lumvuija] menemene.
Manya muluishi webe
Muena meji Solomo mukalenge wa Izalele wa kale wakamba ne: “Badi ne muoyo mbamanye ne: nebafue; kadi bafue kabena bamanye bualu nansha bumue.” (Muambi 9:5) Bilondeshile lungenyi elu ludi Nzambi mufundishe ku spiritu wende ludi mu Bible webe, lufu ng’etshi tshidi tshibengangane ne muoyo. Bafue kabenaku ne kabena bamanya bualu nansha bumue.
Mu diakula diende bua lufu mu tshimfuanyi, muena nkristo mupostolo Paulo udi ufunda ne: “Lufu, ditshimuna diebe didi kuepi? Lufu, muange webe wepi?” Muange udi ulela lufu ntshinyi? Paulo udi wamba ne: “Muange udi ulela lufu mmpekatu.” (1 Kolinto 15:55, 56; Hoshea 13:14) Nenku, ntshinyi tshidi mpokolo wa muange eu wa lufu? Muaba kampanda mu Mifundu, Paulo mmufunde ne: “Ku butuangaji bua muntu umuepele, mpekatu wakabuela mu bukua-bantu ne lufu ku butuangaji bua mpekatu, ne nunku, lufu luakatampakana kudi bantu buonso bualu buonso bavua benze mpekatu.” (Lomo 5:12) Mupostolo ki mmushiye bualu nansha bumue ne mpata pa bidi bitangila dimanya dia “muntu [eu] umuepele” padiye wamba ne: “Mu Adama buonso badi bafua.” (1 Kolinto 15:22) Eyowa, ku dipanga ditumikila dia nkambua wetu wa kumpala, Adama, buonso buetu tudi tujuwuka ku muange wa lufu.—Genese 3:1-19.
Muntu nansha umue wa kutudi kêna mua kusungula bua kufua, padiye ne makanda a mubidi mimpe ne mu nsombelu muimpe munkatshi mua bena dîku ba dinanga. Anu bu mudi Bible ubileja, kadi, “bikondo ne mianda ya mpukakanyi” bidi mua kutuiba muoyo. (Muambi 9:11) Eyowa, katuena bamanye tshienzekela muoyo wetu malaba. (Yakobo 4:14) Tshintu tshimue ntshimanyike—yonso wa kutudi udi ku tshilelelu mupiane mpekatu ne lufu. Nenku, lufu lutu lutubembela ne lutukuata anu bu muluishi.
Mua kuakama lufu lua munanga wetu kampanda
Lufu ludi nangananga muluishi padilu lukuata munanga kampanda. “Nebikale bibi bitambe buebe wewe,” ke tshivua inabanza kampanda uvua ku ndekelu kua disama muambile bayende bu muvuaye umona se: dîba dia lufu luende dikavua pa kukumbana. Bua tshinyi uvua mua kuamba nunku? Bualu Bible udi wamba ne: “Tshionso tshidi tshianza tshiebe tshipeta bua kuenza, enza ne bukole buebe buonso, bualu kakuena mudimu nansha tshipatshila kampanda, nansha dimanya, nansha meji mu Sheole [lukita, muaba udi bantu buonso baya], muaba uudi uya.” (Muambi 9:10) Bafue kabena bakenga kabidi to. Kadi, dibungama dikole didi dikuata balela babu ne balunda babu ba muoyo. Tshintu kampanda katshienaku mua kuenjibua bua dikenga dia mushindu’eu anyi?
Mabeji a Dîyi dia Nzambi, Bible, adi ne miaku mivule idi ikuatshisha. Tshilejilu, kubala ne kueleela meji pa Misambu bidi bushuwa mpokolo wa disambibua. Dikuatshisha, eyowa, didi mu miaku ya mushindu’eu: “Mubeneshibue ikale Yehowa, udi ku dituku ne ku dituku wambula bujitu buetu, Nzambi mulelela wa lupandu luetu.”—Musambu wa 68:19.
Mpokolo mukuabu wa dikuatshisha ntshisumbu tshia bena nkristo. Mu siekele wa kumpala B.B., mupostolo Paulo wakafunda ne: “Unemeke bakamba, aba badi bakamba menemene. Kadi, bikala mukamba ne bana anyi biikulu [badi mua kumutabalela bua bintu bia ku mubidi], bine abu balonge diambedi mua kuleja ditshina dia Nzambi kudi ba mu nzubu wabu ne kufila dîba dionso bia-nshinta bu difutu dikumbanyine kudi baledi babu ne kudi ba-kakuabu, bualu ebi mbianyishibue ku mêsu kua Nzambi. Bafunde pa dibeji dîna dia mukamba udi ne bidimu kabiyi bishadile ku makumi asambombo, mukaji wa mulume umue, udibo bafidila bujadiki bua midimu yende milenga—bikalaye mukoleshe bana, bikalaye muakidile benyi, bikalaye muoweshe makasa a bansantu, bikalaye mukuatshishe aba bavua mu dikenga, bikalaye mukumbaje ne muoyo umue mudimu wonso muimpe.” (1 Timote 5:3, 4, 9, 10) Bia muomumue lelu’eu, Bantemu ba Yehowa badi bambuluisha ne bakankamija bena kuitabuja nabu ba mushindu’eu.
Misangu mivule, bualu bunene mbua se: muena tshinyongopelu akajilula malu mu mpampakenu yende. “Mvua munange mukajanyi bikole,” ke muakafunda kunyima kua bidimu bibidi, muntu kampanda wakafuisha mukajende. “Eu mmuanda wa tshinyongopelu tshinene mu nsombelu wanyi, ne ndi mumona se: mbikole bua kuwakama.” Muntu uvua mu dibaka kunyima kua tshikondo kampanda, ukavua muabanyangane nsombelu wa malanda masheme ne muena dibaka nende. Padi muena dîbaka umue ufua, udi mushala ne muoyo udi umvua kakuyi mpata ne: mmujimije tshintu kampanda tshinene. Udi mua kutangila kudi nnganyi bua kupeta diambuluisha?
Mu nsombelu ya mushindu’eu, balunda bimpe bena nkristo badi mua kuibaka bakuabo. “Mulunda mulelela utu unanga dîba dionso, ne udi muanetu mulela bua padiku dibungama,” ke mudi lusumuinu lua meji luamba. (Nsumuinu 17:17) Muena lufuila mulume anyi mukaji udi ukengela diambuluisha—balunda badi bamutuadila dikuatshisha dilelela. Balunda bena meji batu bakankamija bena tshinyongopelu bua kuditua mu diyukidilangana nabu, nansha kuenza nanku kuoku kumupuekeshisha binsonji. Pamu’apa, muena nkristo ukadi mumane kumvua dikenga ne kusama kua mu mutshima bua dijimija muena dibaka nende udi mua kufila pende diambuluisha dilenga. “Akula miaku idi ikankamija muena tshinyongopelu,” ke mudi Bible ufila mubelu. (1 Tesalonike 5:14) Kadi, uvuluke se: bena lufuila bakaji ne balume mbajimije bena dibaka nabu. Nenku, muena tshinyongopelu udi ne bua kueyemena bakuabu anu mu nsombelu idi mikumbanyine buonso bua kulama nsombelu munonoke.—1 Petelo 2:12.
Buanga buakane budi mua kuondopa dikenga dia mu lungenyi didi lufu lupetesha nkushala ne bivule bia kuenza mu mudimu wa kuambuluisha bakuabu—mbualu bukole bua aba batu bela meji se: anu buobo ke badi bakengela diambuluisha! Apa, ke padi ngikadilu wa didipua muoyo ukumbaja mudimu munene. Ngikadilu wa didipua muoyo pa kutabalela bakuabu udi wambuluisha bua kuepuka dibungama ne kanyinganyinga, bualu Yezu wakamba ne: “Disanka dia kupa ndipite dia kupeta.”—Bienzedi 20:35.
Ditshimuna lufu
Muange wa lubulubulu udi mua kumvuija bisama bivule, anyi kulela lufu. Pa tshibidilu, dipatuka dia muange wa tshîshi kampanda uvua mu dikoba diebe didi diambuluisha bua kumvua bimpe. Kadi, nditekemena kayi didiku bua kujikija dikenga didi difumina ku muange muledi wa lufu?
Kunyima kua yeye mumane kumvuija se: mpekatu mmuange udi ulela lufu, Paulo udi umvuija ne: “Tuasakidila kudi Nzambi, bualu udi utupetesha butshimunyi ku butuangaji bua Mukalenge Yezu Kristo!” (1 Kolinto 15:57) Ndiumvuangana kayi didi pankatshi pa ditshimuna lufu ne Kristo? Yezu wakaleja ne: diumvuangana edi didiku pakakulaye bua bidi bimutangila yeye muine ne: “Muan’a muntu mmulue, ki mbua kumusadilabo, kadi mbua kusadilangana ne kufila anyima wende bu tshia-bupikudi bua dishintakaja dia ba bungi.” (Matayi 20:28) Eyowa, bua aba badi benza midimu ya ditabuja kudi Muana wa Nzambi, Yezu Kristo, ne mu mulambu wa tshia-bupikudi uvua Yehowa mufile ku butuangaji buende, lufu lua ku tshilelelu lupiana kudi Adame kaluakufikisha ku dibenga kuikala ne muoyo tshiendelele nansha.—Yone 3:16.
Miaku ya Yezu idi ilonda eyi idi itua ku muoyo: “Dîba didi dilua dimvua buonso badi mu nkita ya tshivulukilu dîyi diende ne nebapatukemu, aba bakenza malu mimpe bua dibiishibua dia muoyo, aba bakenza malu mabi, bua dibiishibua dia dilumbuluisha.”—Yone 5:28, 29.
Mu siekele ya kale, Yeshayi muprofete wa Nzambi wakadianjila kuamba ne: “Yeye [Yehowa Nzambi] neamine lufu tshiendelele bushuwa, ne Mukalenge Mutambe Bunene, Yehowa neakupule bushuwa binsonji ku mpala yonso.” (Yeshayi 25:8) Kabidi, mu Buakabuluibua 21:4, Bible udi uleja bualu ebu butshilualua budi bukemesha: “[Nzambi] neakupule tshinsonji tshionso ku mêsu abo, ne lufu kaluakuikalaku kabidi, nansha madilu nansha mbila, nansha bisama kabiakuikalaku kabidi. Malu a diambedi ajiminyi.” Bakankamijibue kudi ditekemena didi mu Bible pa bidi bitangila aba badi balale mu lufu, bantu badi ne madilu kabena ne bua “kunyingalala amu bu mutu bakuabu badi kabayi ne ditekemena benza.”—1 Tesalonike 4:13.
Teta kudifuanyikijila tshidi Nzambi mulamine bukua-bantu, mushindu udibi bisokolola mu Bible. “Dikenga dinene” dikadi pakuenzeka didi diumvuija divuija dia tshibawu pa bulongolodi ebu bua malu bubi. (Buakabuluibua 7:14) Aba badi benza ntendelelu wa dishima bafiki ku nshikidilu wabu. Bena mianda ya politike ne bangenda-mushinga bena lukuka badi babueja biyole bia nzala ne mvita bajiminyi. Yezu Kristo udi wimansha Satana Diabolo mu dijimba, yeye muine mukebeshi wa lufu lua bantu bavule. Pashishe, Kristo udi utuadija Bukokeshi buende bua bidimu 1 000, mudiye utumika ne mushinga wa mulambu wa tshia-bupikudi bua bukua-bantu. Bafue badi bapingana ku butuangaji bua dibiishibua dindila kale, ne butoke bua Dîyi dia Nzambi budi bukenka bikole bitambe mu mushindu wa se: mmuenenu wa bitabataba bidi bitangila lufu, muluishi wa bukua-bantu, kabiakuikalaku kabidi. Ba muoyo buonso badi bapeta mushindu wa kulonga njila ya Nzambi ne kutumikila mêyi-maludiki ende a buakane.—Nsumuinu 4:18; Bienzedi 24:15; Ebelu 2:14, 15; Buakabuluibua 18:4-8; 19:19-21; 20:1-3.
‘Pashishe, ndekelu,’ ke mudi Paulo wamba, ‘padi Yezu Kristo upingaja bukalenge kudi Nzambi ne Tatuende. Bualu udi ukokesha bu mukalenge too ne padi Nzambi uteka baluishi bende buonso muinshi mua makasa ende. Bu muluishi wa ndekelu, lufu ludi luvuijibua tshintu tshia patupu.’ (1 Kolinto 15:24-26) Bulema buonso budi bufuma ku mpekatu wa Adama buajiki. Diteta dia ndekelu didi dilua, ne banangi ba Nzambi nebadisabuke mu lulamatu. (Buakabuluibua 20:4-10) Bamane kulua bapuangane, bantu aba batumikidi nebikale ne muoyo, ki ng’anu bua bidimu 70 anyi 110 patupu to, kadi ng’wa kashidi. Ndipa kayipu dia kudi Nzambi ku butuangaji bua muanende munanga!—Lomo 6:23.
Nenku, muoyo webe udi mua kunenga matuku bungi munyi? Muoyo webe udi mua kuikala wa kashidi. Bu muudi ne muoyo mu “bikondo bia ku nshikidilu” wa bulongolodi bua malu ebu, pamu’apa kuakufua to. (Danyele 12:4; Yone 11:25, 26; 17:3) Biwenza disua dia Nzambi, newikale pamu’apa ne muoyo mu bulongolodi bupiabupia budi Nzambi mulaye.—2 Petelo 3:13.
Biwikala mukulakaje, udi ne bua kuikala ne mmuenenu mulelela ne kuindila pamu’apa lufu. Bushuwa, ditekemena dia dibiishibua ku lufu didi dituala disanka. Kadi, udi pamu’apa mua kudiebeja mushindu walua Yehowa kuakaja nsombelu wa dîku mu bulongolodi abu bua malu bupiabupia. Kanulubakanyi bua nkonko bu eyi, bualu Yehowa neatabalele bua diakalenga dia tshiendelele dia aba bikala kashidi ne lulamatu kudiye.
Bu mudi “matuku a ndekelu” aa a bulongolodi bua Satana bubi enda matangile ku tshibungubungu tshiawu, kulekedi ditshina dia lufu dikuiba disanka dia kusadila mpindieu Yehowa biakane. (2 Timote 3:1) Biwajimija munanga kampanda mu lufu, udisambe wewe muine pa kumanya se: lunsuya lua lufu ludi anu bua katupa kîpi. (Buakabuluibua 20:13, 14) Windile dikumbana dia dibiishibua ku lufu. Nenku, neupete diakalenga dia kubuela mu bulongolodi bupiabupia pa kupanduka ku dikenga dinene anyi pa kubiishibua ku lufu, wikale ne dishindika bua dikumbana dia mulayi wa Nzambi wa se: lufu, muluishi wa ndekelu, ludi luvuijibua tshintu tshia patupu.—Buakabuluibua 7:9, 14.
[Tshimfuanyi mu dibeji 5]
Balunda bimpe bena nkristo badi mua kuibaka muena tshinyongopelu mu malu a mu nyuma
[Tshimfuanyi mu dibeji 7]
Kushala ne bivule bia kuenza pa kuambuluisha bakuabu kudi mua kutuuyisha kanyinganyinga kakeba kudi lufu lua munanga kampanda