Parlemá wa bitendelelu pa buloba bujima neapatule bipeta bimpe anyi?
NKAMA ne nkama ya bamfumu ba bitendelelu bakadisanga mu tshifufu tshia musangu muibidi tshia parlemá wa bamfumu ba bitendelelu pa buloba bujima mu tshimenga tshia Chicago, Illinois, Etats-Unis mu muvu wa été wa 1993. Bena Bouddha, bena bukua-buena-nkristo, bena Hindu, bena Yuda, ne bena islame bavuaku buonso. Bena majimbu ne batendeledi ba nzambi-mukaji bavuaku pabu. Bakakula pa bidi bitangila bukenji buabo bua kujikija mvita. Mulombodi wa parlemá eu wakatonda patoke ne: “pa matandu manene asatu a pa buloba bujima lelu’eu, abidi mmasuikakaja ku mianda ya bitendelelu.”
Bidimu lukama bishale
Parlemá wa bitendelelu pa buloba bujima mmupatule bipeta bimpe anyi? Anji tangila tshiakenzeka bidimu lukama bishale mu tshisangilu tshiende tshia kumpala pa buloba bujima. Tshisangilu tshia mushindu’eu tshiakenzeka kabidi mu Chicago, mu muvu wa été wa 1893, ne bena-mpala ba bitendelelu bipite pa 40 bavuaku. Bafidi ba ngenyi mu parlemá eu bakatonda patoke ne: aba buonso bakabuela mu tshisangilu atshi mu 1893 “bavua bela meji ne: tshivua ne bua kuikala tshimue tshia ku milongolongo ya bisangilu bidi bisangisha bukua-bitendelelu pa buloba bujima tshivua ne bua kufikisha [bantu] ku diumvuangana, ditalala, ne dilubuluka. Kadi, kabiakenzeka nanku to. Dipanga kanemu bua mmuenenu wa bakuabo dia bitendelelu ne tshikisu ke bivua bibudishe mvita mu bidimu 100 bishale ne bitshidi amu nanku too ne lelu.” Bua tshinyi ki mbikumbane? Bualu Nzambi katu wanyisha mmuenenu wa bukua-bitendelelu. Bible udi wamba ne: “Kanudisuiki ku tshikokedi tshimue tshidi katshiyi tshiakanangane ne badi kabayi bena kuitabuja.”—2 Kolinto 6:14-17.
Zion’s Watch Tower wa mu Kabitende 1893 wakamuenesha patoke ne: Mifundu kayivua itua parlemá wa bitendelelu pa buloba bujima nyama ku mikolo nansha kakese pakamanyishatshi kakuyi dijinga dia kupepeja ne: “Bakebuludi ba bintu biangula mu buloba bumbudi tushola tua bijengu tuosha mu makolo a Babilone ne bimenga bikuabo bia kale, kadi tumue ki ntuanji kupetshibua. . . . Ki mbasangane nansha kamue kadi kakula bua Mozese ne Yoshua babikidija ‘Tshisangilu tshia bitendelelu’ bia bena Moabe, bena Ammona, ne bena Edome . . . Ki mbasangane nansha kamue kadi kakula bua mununu wa dikanda Samuele utuma bantu ku Gate ne ku Ekron bua basungule bena-mpala ba bakuidi ba Dagon bua kuyabu ku Shiloh kusangila ne bakuidi ba Yehowa bua kuyukilangana . . . Ki mbasangane nansha kamue kadi kajadika ne: mununu Eliya eu uvua uvuala mukaba wa tshiseba wakalongolola ‘tshifufu’ ne bakuidi ba Baala ne Moleke bua kuyukidilangana malu a malongesha a bitendelelu biabo munkatshi mua lumingu bua kunemekejija umue kudi mukuabo mitabuja a bitendelelu biabu.”
Bukalenge bua Nzambi—Ditekemena dimuepele
Parlemá wa bena-mpala ba bitendelelu pa buloba bujima kakupatula bipeta bimpe to. Bua parlemá eu, bikandakanda ne batumibue bavua batumika ne miaku bu: “ditompakaja,” “tshimvundu,” ne “dipanga bulongame dia dikema.” Bilondeshile tshikandakanda kampanda, nansha bampulushi bakadibueja misangu ibidi mijima bua kukosesha ndululu ivua ijuuka bua dishilangana mu malu a politike. Mu mukanda wende wa mu 1952, parlemá eu wakatela tshimue tshia ku bipatshila biende wamba ne: “Kubanjinja parlemá wa kashidi wa bena-mpala ba bitendelelu pa buloba bujima bua kueleshangana diboko ne MATUNGA MASANGA bua kuteka ditalala ne diumvuangana munkatshi mua bisamba bionso.” Kadi, bishilangane, Yezu wakamba ne: Bukalenge buende ki mbua mu bulongolodi ebu. Bible udi ufunkuna Bukalenge bua Nzambi bu mushindu umuepele wajikija makenga a bukua-bantu.—Danyele 2:44; Yone 18:36.