Nshinga wa bushikuluji bua malu a Nzambi
“LUNGENYI lua anyima ukena-ufua ne ditabuja mu dibiishibua dia bafue . . . nngenyi ibidi mu ngelelu ya meji mishilangane menemene, ne idi ikengela kuenza disungula munkatshi muayi.” Mêyi a Philippe Menoud aa adi aleja mu tshikoso nshinga udi bashikuluji ba malu a Nzambi bena Mishonyi ne bena Katolike ne bua kujandula pa bidi bitangila ngikadilu wa bafue. Bible udi wakula bua ditekemena dia dibiishibua ku lufu “ku dituku dia nshikidilu.” (Yone 6:39, 40, 44, 54, NW) Kadi ditekemena dia bena kuitabuja bavule, ke mudi mushikuluji wa malu a Nzambi Gisbert Greshake wamba, “ndishindamena pa anyima ukena-ufua, udi uditapulula ne mubidi ku lufu ne upingana kua Nzambi, eku ditekemena dia dibiishibua ku lufu dikadi ditamba kujimina, pamu’apa dionso menemene.”
Mu nsombelu awu, nshinga mukole udi ujuka, ke mudi Bernard Sesboüé umvuija ne: “Ngikadilu kayi udi nende bafue munkatshi mua ‘tshikondo’ tshidi pankatshi pa lufu lua mubidi ne dibiishibua dia ku nshikidilu?” Lukonko elu ndumueneke luikale munkatshi mua milandu ya bushikuluji bua malu a Nzambi mu bidimu bishale ebi. Tshivua tshilujula ntshinyi? Ne bitambe mushinga, nditekemena kayi dilelela didiku bua bafue?
Mbangilu ne didiunda dia nshinga
Bena nkristo ba kumpala bavua ne bujinguludi buimpe pa bualu ebu. Bavua bamanyine mu Mifundu se: bafue kabena bamanye bualu nansha bumue, bualu Mifundu ya tshiena-Ebelu idi yamba ne: “Badi ne muoyo badi bamanye ne, Netufue; kadi bafue kabena bamanye bualu bumue . . . kakuena mudimu, kakuena kulongolola kua malu, kakuena lungenyi anyi meji mu Muaba wa Bafue kûdi uya.” (Muambi 9:5, 10) Bena nkristo aba bavua batekemena dibiishibua dienzeke mu tshikondo tshia “dikalaku dia Mukalenge” dia matuku atshilualua. (1 Tesalonike 4:13-17, NW) Kabavua batekemena bua kuikala ne muoyo muaba kampanda mukuabu pavuabu mu dindila dia tshikondo atshi. Joseph Ratzinger, udi mpindieu mulombodi wa Tshisumbu tshia Vatican bua Dilongesha dia Ditabuja udi wamba ne: “Kakuena dîyi dijadiki nansha dimue dia dilongesha mu Ekleziya wa kale pa anyima ukena-ufua.”
Nansha nanku, mukanda wa Nuovo dizionario di teologia, udi umvuija ne: patudi tubala mifundu ya ba-Tatu ba ekleziya, bu mudi Augustin anyi Ambroise, “tudi tujingulula bualu kampanda bupiabupia pa bidi bitangila bilele bia malu a Bible—dimueneka dia dilonga dia nshikidilu ne dibika dia buena-Greke, dishilangane mu nshindamenu ne dilonga dienza kudi bena nkristo ne bena Yuda.” Dilongesha edi dipiadipia divua dishindamena pa “anyima ukena-ufua, pa dilumbuluishibua dia muntu pa nkayende bua difutu anyi dinyoka diakamue kunyima kua lufu.” Nunku, lukonko luvua lujula pa “ngikadilu wa pankatshi” ne: Bikala anyima upanduka ku lufu lua mubidi, ntshinyi tshidi tshienzeka patshidiye muindile dibiishibua ku lufu dia ku “dituku dia nshikidilu”? Ewu nshinga uvua bashikuluji ba malu a Nzambi baluisha bua kujandula.
Mu siekele muisambombo B.B., Pape Grégoire 1er wakumvuija se: ku lufu anyima idi iya diakamue mu muaba mudianjila kuyilongoluela. Pape Jean XXII wa mu siekele wa 14 B.B., uvua mutuishibue se: bafue nebapete difutu diabu dia ndekelu Dituku dia Dilumbuluisha. Nansha nanku, Pape Benedictain XII, wakapidia meji a uvua kumpala kuende. Mu mukanda mutua tshitampi kudi pape wa Benedictus Deus (1336), wakapangadija ne: “anyima ya bafue idi ibuela mu ngikadilu wa diakalenga [diulu], dikezudibua [mpurgatoriyo], anyi dipishibua [inferno] diakamue kunyima kua lufu, bua kulua kusangishibua ne mibidi yabu mibiishibue ku lufu anu ku nshikidilu wa buloba.”
Nansha mudiku milandu ne mpata, eu ke mmuenenu wa ekleziya ya Bukua-buena-nkristo munkatshi mua siekele mivule, nansha mudi ekleziya ya bena Mishonyi ne Ortodokse kayiyi itabuja mpurgatoriyo. Kadi, kutuadijila ku ndekelu wa siekele mushale, bashikuluji bavulavulayi badi bakoka ntema ya bantu ku dilongesha dia anyima ukena-ufua pa kuleja ne: kadiena dia mu Bible, ne bu tshipeta, “bushikuluji bua malu a Nzambi bua lelu budi misangu mivule mpindieu buteta bua kumona se: muntu mu kabujima kende, udi ujimina yonso mu lufu.” (Tshibungu tshia The Encyclopedia of Religion) Pa nunku, mbikolele bafidi ba mumvuija pa Bible bua kubingisha dikalaku dia “ngikadilu wa pankatshi.” Bible udiku wakula bua ngikadilu eu anyi, peshi udi ufila ditekemena dishilangane?
Paulo uvua witabuja “ngikadilu wa pankatshi” anyi?
Mukanda wa Catéchisme de l’Eglise Catholique udi wamba ne: “Bua kubika ne Kristo, tudi ne bua kufua ne Kristo: tudi ne bua ‘kuikala kule ne mubidi ne mu tshisombelu tshimue ne Mukalenge.’ [2 Kolinto 5:8] Mu ‘diya’ adi didi dikale lufu lua anyima udi udiabuluja ne mubidi. [Filipoi 1:23] Neikale mua kusangishibua ne mubidi dituku dia dibiishibua dia bafue.” Kadi mu mvese mitela muaba eu, mupostolo Paulo udi wamba ne: anyima udi upanduka ku lufu lua mubidi ne pashishe windila “dilumbuluisha dia ku nshikidilu” bua kusangishibua ne mubidi anyi?
Mu 2 Kolinto 5:1 (NW), Paulo udi utela bua lufu luende ne udi wakula bua “nzubu wa pa buloba” udi “mupuke.” Uvua wela meji ku mubidi mushiya kudi anyima wawu ukena-ufua anyi? Too. Paulo uvua witabuja se: muntu udi anyima, ki nse: udi ne anyima to. (Genese 2:7; 1 Kolinto 15:45) Paulo uvua muena nkristo muela manyi, ditekemena diende, bia muomumue ne bana babo ba mu siekele wa kumpala, divua ‘dimulamina mu diulu.’ (Kolosayi 1:5, NW; Lomo 8:14-18) Nansha nanku, ‘dijinga dikole’ diende divua dia kubiishibua ku lufu bua kuya mu diulu bu tshifukibua tshia mu nyuma tshikena tshifua mu tshikondo tshijadika kudi Nzambi. (2 Kolinto 5:2-4, NW) Wakula bua ditekemena edi, wakafunda ne: “Netukudimunyibue buonso buetu . . . pedibua mpungi wa ndekelu. Bualu nebele mpungi, ne bafue nebabiishibue kabatshiyi mua kunyanguka, ne tuetu netukudimunyibue.”—1 Kolinto 15:51, 52, NW.
Mu 2 Kolinto 5:8 (NW), Paulo udi wamba ne: “Tudi ne dikima dikole ne basankishibue bimpe menemene bua kulua katutshiyiku ku mubidi eu ne bua kuenza tshisombelu tshietu ne Mukalenge.” Bamue badi bela meji se: miaku eyi idi yakula bua ngikadilu wa pankatshi wa dindila. Bantu ba mushindu’eu badi kabidi batela dilaya dia Yezu kudi bamulondi ba lulamatu ne: uvua muya kulongolola muaba ‘wabakidilaye kuenda nkayende.’ Kadi ntshikondo kayi tshikale matekemena a mushindu’eu mua kukumbajibua? Kristo wakamba ne: nebienzeke ‘paluaye tshiakabidi’ mu dikalaku diende ditshilualua. (Yone 14:1-3) Bia muomumue, mu 2 Kolinto 5:1-10, Paulo wakamba ne: ditekemena dia bena nkristo bela manyi buonso divua dia kupiana tshisombelu tshia mu diulu. Ebi nebienzeke, ki nku dibenga kufua difuanyikija dia anyima, kadi ku dibiishibua ku lufu mu dikalaku dia Kristo. (1 Kolinto 15:23, 42-44) Mumvuiji wa mifundu Charles Masson udi ukoma ne: 2 Kolinto 5:1-10 “udi umvuika bimpe kabiyi bikengela kunyemena ku lungenyi lufuanyikija lua ‘ngikadilu wa pankatshi.’”
Mu Filipoi 1:21, 23 (NW), Paulo udi wamba ne: “Buanyi meme kuikala ne muoyo n’Kristo, ne kufua, ndupetu. Ndi mufinakaja kudi malu abidi aa; kadi tshindi njinga ndisungidibua ne kuikala ne Kristo, bua bualu ebu, kuikala mujadike nkutambe buimpe.” Paulo udi wakula muabu’eu bua “ngikadilu wa pankatshi” anyi? Ke mudi bamue bela meji. Kadi, Paulo udi wamba ne: uvua mufinakaja kudi malu abidi avua mua kumufikila—muoyo anyi lufu. Wakasakidila utela bualu buisatu se: “Kadi tshindi njinga, ndisungidibua ne kuikala ne Kristo.” “Disungidibua” bua kuikala ne Kristo diakamue kunyima kua lufu anyi? Eyowa, bu mutukavua bamane kubimona, Paulo uvua witabuja se: bena nkristo bela manyi nebabishibue tshikondo tshia dikalaku dia Kristo. Pa nunku, uvua ne bua kuikala wakula bua malu enzeka tshikondo atshi.
Ebi bidi mua kumueneka mu mêyi ende adi asanganyibua mu Filipoi 3:20, 21 ne 1 Tesalonike 4:16. “Disungidibua” dia mushindu’eu mu tshikondo tshia dikalaku dia Kristo Yezu nedipeteshe Paulo mushindu wa kupeta difutu divua Nzambi mumulongoluele. Tshidi tshileja se: etshi ke tshivua ditekemena diende mmêyi ende kudi nsongalume Timote ne: “Tshidi ku mpala mpindiu ntshifulu tshia butumbi tshia buakane bua Nzambi tshintekela, tshialua Mukelenge mulumbuludi muakane kumpa dituku diadia; kena utshimpa anu meme, kadi neatshihe bonso kabidi badi basue dimueneka diandi.”—2 Timote 4:8.
Dibiishibua—Bulelela bua mu Bible bua mpatshi
Bena nkristo ba kumpala bavua bamanye dibiishibua bu bualu buatuadija mu tshikondo tshia dikalaku dia Kristo, ne bakapeta bukole ne dikankamija ku bulelela ebu bua mu Bible bua mpatshi. (Matayo 24:3; Yone 5:28, 29; 11:24, 25; 1 Kolinto 15:19, 20; 1 Tesalonike 4:13) Bavua bindile ne lulamatu luonso disanka edi dia matuku atshilualua, babenga malongesha a butontolodi a anyima ukena-ufua.—Bienzedi 20:28-30; 2 Timote 4:3, 4; 2 Petelo 2:1-3.
Bushuwa, dibiishibua ku lufu kadiena dishikila kudi bena nkristo bena ditekemena dia mu diulu to. (1 Petelo 1:3-5) Ba-nkambua ne bakuabu basadidi ba Nzambi ba kale bakaleja ditabuja mu bukokeshi bua Yehowa bua kupeshilula bafue muoyo pa buloba. (Yobo 14:14, 15; Danyele 12:2; Luka 20:37, 38; Ebelu 11:19, 35) Nansha miliyare ya bavua kabayi bamanye Nzambi mu kupita kua siekele badi ne muabi wa kupetulula muoyo mu mparadizo wa pa buloba, bualu “nekuikale dibiishibua ku lufu dia bakane ne dia bakena bakane.” (Bienzedi 24:15, NW; Luka 23:42, 43) Ki nditekemena dia mpatshi anyi?
Pamutu pa kutulekela tuitabuja se: dikenga ne lufu nebikal’anuku, Yehowa udi ukoka ntema yetu ku tshikondo tshikala “muluishi wa ndekelu, lufu” mua kujimijibua kashidi ne bukua-bantu bena lulamatu mua kuikala ne muoyo wa kashidi pa buloba bukudimuna Mparadizo. (1 Kolinto 15:26, NW; Yone 3:16; 2 Petelo 3:13) Mmunyipu muikalabi bikemesha pa kumona bananga betu bapetulula muoyo! Mmunyipu mudi ditekemena edi dijadika bimpe ditambe dilongesha difuanyikija dia dibenga kufua dia anyima wa muntu—dilongesha dishindamena, ki mpa Dîyi dia Nzambi, kadi pa nkindi ya bena Greke! Wewe muashile ditekemena diebe pa dilaya dijadika dia Nzambi, wewe pebe udi mua kujadika se: mu katupa kîpi emu “lufu kaluena luikalaku kabidi”!—Buakabuluibua 21:3-5.
[Tshimfuanyi mu dibeji 31]
Dibiishibua mbulelela bua mu Bible bua mpatshi