Dipingana ku lupuishi—Munyi?
“UDI lupuishi ne neupingane ku lupuishi.” Pakumvua muntu wa kumpala Adama mêyi au, wakamanya tshivuaye ne bua kutekemena. Uvua muenjibue ne lupuishi lua buloba ne kavua ne bua kupingana ku tshinga tshintu anu ku lupuishi. Uvua ne bua kufua bualu uvua mubenge kutumikila Mufuki wende, Yehowa Nzambi.—Genese 2:7, 15-17; 3:17-19, NW.
Bible udi uleja ne: bantu mbenjibue ne lupuishi. Udi wamba kabidi ne: “Anyima udi wenza mpekatu—yeye neafue.” (Yehezekele 18:4, NW; Musambu wa 103:14) Lufu ndutuadile miliyo ya bantu tunyinganyinga, ne misangu yonso ndujudije nkonko pa bidi bitangila tshia kuenza ne tshitalu tshia muntu.
Bilele bia kale ne bia lelu
Ntshinyi tshivuabu benza ne tshitalu tshia muntu mu tshisamba tshia Nzambi tshia kale? Mu mabeji ende a ntuadijilu, Bible udi uleja mishindu mishilangane ya mua kuenza ne bafue, kukonga ne dibajiika mu buloba. (Genese 35:8) Nkambua Abrahama ne mukajende Sara, pamue ne muanabu Izaka ne munkanabu Yakoba bakajiikibua mu lubuebue lua Makapela. (Genese 23:2, 19; 25:9; 49:30, 31; 50:13) Balumbuluishi ba mu Izalele Gideona ne Samson bakajiikibua ‘mu majambu a batatuabu.’ (Balumbuluishi 8:32; 16:31) Ebi bidi bileja ne: kuikala ne maloba a kujiikamu bantu kuvua bualu bua mushinga mu tshisamba tshia Nzambi tshia kale. Pakafua Yezu Kristo mu siekele wa kumpala B.B., bakaladika mubidi wende mu lukita luvuabu bafuma ku diumbula mu lubuebue. (Matayo 27:57-60) Pa tshibidilu, bitalu bia bantu bivua bijiikibua mu buloba anyi mu lukita. Etshi ke tshilele tshidiku too ne mpindieu mu miaba mivule mu buloba bujima.
Pabi, mu bitupa bikuabu bia maloba lelu’eu, bua ditamba kukepela dia maloba a mpata ne bua mishinga mikole ya maloba, mbilue bualu bukole bua kupeta miaba bua kujiikamu bantu. Pa nanku, bamue bantu badi batangila mishindu mikuabu ya mua kuenza ne bitalu.
Ditangalaja dia butu bua bitalu bia bantu panyima pa dibiosha didi dienda dilua tshibidilu. Mu Angleterre, bafue batue ku 40 pa lukama badi mpindieu babenza mushindu’eu. Mu Suède, bafue 80 pa lukama bàdì bafuila mu bimenga badi buoshibua, ne mbasungule metu kampanda bua kutangalajamu butu. Ne mu Shanghaï ne mu bimenga bikuabu bikese bia ku mpenga kua mâyi bia mu Chine, mbulamatadi ya mu bimenga idi idiangatshila misangu mivule ku tshidimu bujitu bua kutangalaja mishiki ya butu mu mbuu.
Nkuepi kudibu mua kutangalaja butu? Ki mmuaba wonso nansha. Bamue badi mua kutshina se: kutangalaja butu kudi kunyanga muaba utudi basombele. Kadi, bushuwa, kakuena njiwu mikuabu ya tshiambu idiku mu diosha dia tshitalu. Imue nkita mu Angleterre ne mpangu ya tshivulukilu ya bafue mu États-Unis bidi ku mpenga kua maloba a mpata peshi madimi a bilongo bu maloba a ditangalajila butu. Bushuwa, nangananga bena nkristo ke badi ne bualu bua kumanya mmuenenu wa Mifundu pa bidi bitangila diosha dia tshitalu ne ditangalaja butu.
Ntshinyi tshidi mmuenenu wa Mifundu?
Mu dimanyisha tshibawu tshia “mfumu wa bena Babilone,” muprofete Yeshaya wakamba ne: “Mbakuimanshe muaba udi kauyi luebe lukita.” (Yeshaya 14:4, 19, MMM) Ditangalaja dia butu didi mua kufuanyikijibua ne tshienzedi etshi tshia dipuekesha milongo anyi? Tòo, bualu mu mvese eu kabena bakulamu bua diosha dia tshitalu ne dilama peshi ditangalaja butu budi bushala nansha.
Yezu Kristo wakakula bua dibiishibua dia bafue pa buloba dienzeka munkatshi mua Bukokeshi buende bua Bidimu tshinunu pakambaye ne: “Bonso badi mu nkita ya tshivulukilu nebumvue dîyi [dianyi] ne nebapatukemu.” (Yone 5:28, 29, NW) Nansha nanku, muanda wa se: lukita lua pa bualu kaluena lukengedibua bua kubiisha muntu ku lufu, mmujadika kudi diumvuija dikuabu dia mulayi dia dibiishibua. Buakabuluibua 20:13 udi wamba ne: “Mbuu wakapingaja bafue bavua munda muende, ne lufu ne Hades biakapingaja bafue bavua munda muabi.” (NW) Nenku, tshidi ne mushinga ki mmuaba anyi mushindu udi muntu “upingana ku lupuishi.” Kadi, ntshia kumanya bikala Nzambi mumuvuluke ne mumubiishe. (Yobo 14:13-15; fuanyikija ne Luka 23:42, 43.) Bushuwa Yehowa kêna dijinga ne nkita idi ikemesha bua imuambuluishe bua kuvuluka bantu. Diosha dia tshitalu kadiena dipangisha dibiishibua dia muntu nansha. Ne pikala ditangalaja butu dienzeka ne lungenyi luimpe, kakuyi bilele bia dishima bia ntendelelu, kadiena mua kubengangana ne Mifundu.
Aba badi bapangadija bua kutangalaja butu nebakengele bua kuteya ntema ku mikenji ya ditunga. Bidi kabidi mua kuikala bimpe bua kutangilabu majinga a udi mufuishe ne a bakuabu. Basadidi ba Yehowa badi ne bua kuikala ne budimu bua se: dileja dia budikadidi buabu bua mu Mifundu mu muanda eu, kadiena dipendesha dîna dimpe didi nadi bena nkristo. Ebi bidi nangananga ne mushinga mu matunga mùdì diosha dia bitalu ne ditangalaja dia butu bianyishibue mu mikenji, kadi kabiyi bianyishibue mu tshinsanga. Bushuwa, muena nkristo neepuke mikiya kayi yonso peshi bilele bishindamene pa mitabuja a dibenga kufua dia anyima wa muntu.
Budikadidi bua tshishiki ku dijiikibua!
Bamue bàdì bakuila ditangalaja dia butu badi bamba ne: didi diumvuija budikadidi ku dijiikibua mu nkita. Kadi, tshialua kutuala disulakana ditambe bunene, netshikale dikumbana dia dilaya edi dia mu Bible dia se: “Muluishi wa ndekelu wabutulaye ke lufu.”—1 Bena Korente 15:24-28, MMM.
Ebi bidi biumvuija ne: majambu, nkita, nansha diosha dia bitalu ne ditangalaja dia butu, nebilue bintu bia kale. Eyowa, lufu kaluakuikalaku kabidi. Muenzeja kudi spiritu wa Nzambi, mupostolo Yone wakafunda ne: “Meme kumvua dîyi difuma ku nkuasa wa bumfumu diamba ne: ‘Monayi! Ntenta wa Nzambi udi pamue ne bantu, yeye neasombe nabu, ne buobu nebikale bisamba biende. Ne Nzambi yeye muine neikale nabu. Ne neakupule tshinsonji tshionso ku mêsu abu, ne lufu kaluakuikalaku kabidi, nansha madilu, nansha mbila, nansha bisama kabiakuikalaku kabidi. Bintu bia kale biajiminyi.’”—Buakabuluibua 21:3, 4, NW.
Bionso ebi nebienzeke pikala lufu lua bantu lùdì lufuma ku mpekatu wa Adama lujimija butubutu muinshi mua Bukalenge bua Nzambi. Mu tshikondo atshi bantu bena butumike kabakuakama kabidi ditekemena dia kupingana ku lupuishi nansha.
[Bimfuanyi mu dibeji 29]
Mishindu mimanyike itubu benza ne tshitalu tshia muntu
[Tshimfuanyi mu dibeji 31]
Ditangalaja butu mu diapa dia mbuu dia Sagami, mu Japon
[Mêyi a dianyisha]
Ne dianyisha dia Koueisha, Tokyo