TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w93 1/7 dib. 12-17
  • Bena nkristo ne bukua-bantu lelu’eu

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Bena nkristo ne bukua-bantu lelu’eu
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1993
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Bena nkristo balela lelu’eu
  • Batapuluke, kadi kabayi bena lukuna
  • Balombodi kabavua babamanye bimpe
  • “Badi batshijana miaba yonso”
  • Mbena nkristo, ki mbena Trinité
  • Kabena badisangisha pamue ne bitendelelu bikuabo
  • Badi batungunuka ne kuenda mu bulelela
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2002
  • Bena nkristo ba kumpala ne bulongolodi ebu
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1993
  • Mbabakine bua ditabuja diabu
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1998
  • ‘Kabena ba pa buloba’
    Tutendelelayi Nzambi umuepele mulelela
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1993
w93 1/7 dib. 12-17

Bena nkristo ne bukua-bantu lelu’eu

“Nenuikale bintu bia kukina kudi matunga wonso amu bua dîna dianyi.”​—MATAYI 24:9.

1. Ntshinyi tshivua ne bua kuikala tshimue tshia ku bimanyinu bisunguluke bia buena-nkristo?

KUDITAPULULA ne bena mu bulongolodi ebu ntshimanyinu tshisunguluke tshia bena nkristo. Pavuaye ulomba Tatuende wa mu diulu, Yehowa, mu disambila, Kristo wakamba pa bidi bitangila balongi bende ne: “Ngabapeshi dîyi diebe, kadi, bena mu bulongolodi ebu mbabakine, bualu kabena bena mu bulongolodi ebu, amu bu mundi tshiyi muena mu bulongolodi ebu.” (Yone 17:14) Pakayabo nende kudi Ponsio Pilatu, Yezu wakamba ne: “Bukalenge buanyi ki mbua mu bulongolodi ebu.” (Yone 18:36) Mifundu ya tshiena-Greke ya bena nkristo ne mianda ya Kale bidi bijadika ne: buena-nkristo bua ntuadijilu buvua butapulukangane ne bulongolodi ebu.

2. (a) Mu kupita kua bidimu, kuvua ne bua kumueneka nshintulukilu kampanda mu malanda a balongi ba Yezu ne bena mu bulongolodi ebu anyi? (b) Bua Bukalenge bua Yezu kujadikibuabu, bivua bikengela bua matunga wonso kukudimunawu mutshima anyi?

2 Yezu uvuaku muambe pashishe ne: nshintulukilu kampanda uvua ne bua kuenzeka mu malanda avua pankatshi pa balongi bende ne bena mu bulongolodi ebu, kabidi ne: Bukalenge buende buvua ne bua kutekibua ku diambuluisha dia dikudimuna mutshima dia tshi-bungi tshia bena mu bulongolodi ebu bua kuluabo bena nkristo balelela anyi? Tòo. Kakuena diumvuija edi mu muaba nansha umue mu mikanda mifunda kudi balongi bende benzeja ku spiritu wa Nzambi, kunyima kua lufu luende. (Yakobo 4:4 [mufunda tshikondo tshikese kumpala kua 62 B.B.]; 1 Yone 2:15-17; 5:19 [mufunda pabuipi ne 98 B.B.] ) Kabiyi nanku, mu Bible, “dikalaku” dia Yezu ne “dilua” diende bu Mfumu wa Bukalenge, mbisuikakaja ku “nkomenu wa bulongolodi ebu bua malu” buajika ne “nshikidilu” wabu bu muanda munene, mbuena-kuamba ne: dibutudibua diabu. (Matayi 24:3, 14, 29, 30; Danyele 2:44; 7:13, 14) Mu tshimanyinu tshiakafilaye tshia pa·rou·siʹa peshi dikalaku diende, Yezu, wakamba bua balongi bende balelela ne: “Nenku, nebanufile mu dikenga ne nebanushipe, ne nenuikale bintu bia kukina bua matunga wonso amu bua dîna dianyi.”​—Matayi 24:9.

Bena nkristo balela lelu’eu

3, 4. (a) Mmunyi mudi tshibungu kampanda tshia bena katolike tshileja bena nkristo ba kumpala? (b) Mmu miaku kayi ya muomumue mudibo baleja Bantemu ba Yehowa ne bena nkristo ba kumpala?

3 Ntshisumbu kayi tshia malu a Nzambi tshidi tshiende lumu lelu’eu bua muditshi tshishale ne lulamatu ku mêyi-maludiki a bena nkristo, tshitapuluke ku bulongolodi ebu, batshikina ne batshikengesha? Ne, mu muanda eu, mbulongolodi kayi pa buloba bujima budi buakanangane mu malu wonso maleja mu mianda ya Kale ya bena nkristo ba kumpala? Bua bualu ebu, tudi mua kubala mu Nouvelle encyclopédie catholique ne: “Nansha muvuabo bamuangata ku ntuadijilu bu kasumbusumbu ka pa mutu ka mu ntendelelu wa bena Yuda, kominoté wa bena nkristo ba kumpala wakadileja ne: uvua mushilangane menemene ku malongesha ende a teoloji, ne nangananga ku mitalu ya bena kuitabuja bavuamu, bavua bantemu ba Kristo ‘mu Yudeya mujima ne mu Samariya, nansha too ne ku ntengu ya buloba’ (Bienzedi 1.8).”​—Mukanda 3, dibeji 694.

4 Wamonyi miaku eyi: “kuangata . . . bu kasumbusumbu ka pa mutu,” “mushilangane menemene ku . . . malongesha ende” ne “mitalu ya . . . bantemu.” Mona mpindieu mudi muine mukanda eu uleja Bantemu ba Yehowa: “Kasumbusumbu . . . Bantemu mbatuishibue menemene se: nshikidilu wa bulongolodi ebu neenzeke mu bidimu bitshilualua. Mbimueneke se: ditabuja edi dikole ke mpokolo wa mitalu yabo ikena-iteketa. . . . Bua muena mu kasumbu yonso, udi ku bukenji bua nshindamenu: bua kufila bumanyishi budi butangila Yehowa pa kumanyisha Bukalenge buende, bukadi pa kufika ne lukasa luonso. . . . Badi bangata Bible bu [mulombodi] umuepele pa bidi bitangila mitabuja ne nsombelu . . . Bua kuikala Ntemu mulelela, bidi bikengela kudifila ne buzanzamuki mu buambi mu mushindu kampanda anyi kansanga.”​—Mukanda wa 7, dibeji dia 864 ne dia 865.

5. (a) Mmu malu kayi mudi malongesha a Bantemu ba Yehowa mashilangane? (b) Ku diambuluisha dia bilejilu, leja mudi malongesha a Bantemu ba Yehowa mu diumvuangana ne Mifundu.

5 Mmu malu kayi mudi malongesha a Bantemu ba Yehowa mashilangane? Tshibungu tshia Nouvelle encyclopédie catholique tshidi tshitela amue a kudiwu: “[Bantemu ba Yehowa] badi bapiisha dilongesha dia Trinité (dia nzambi isatu mu muntu umue) bu ditendelela mpingu ne ndilongesha dia bampangano . . . Badi bangata Yezu bu Ntemu munene wa Yehowa, bu ‘nzambi’ (ke mudibo bakudimuna mvese wa Yone 1:1), udi mupuekele amu kudi Yehowa nkayende. . . . Wakafua bu muntu ne kubiishibua bu Muana, spiritu ukena-ufua. Bisama biende ne lufu luende ke mushinga udiye mufute bua bantu kupetabo bukenji bua kuikala ne muoyo wa kashidi pa buloba. ‘Musumba munene’ (Buak. 7.9) wa Bantemu mmutekemene Mparadizu pa buloba; amu bena lulamatu 144 000 (Buak. 7.4; 14.1, 4) ke bikala ne disanka dia butumbi bua mu diulu pamue ne Kristo. Bantu babi nebabutudibue menemene. . . . Batismo​—udi Bantemu benza pa kuinyibua mujima mu mâyi . . . ntshimanyinu tshia pambelu tshidi tshileja ne: mbaditshipe ku mudimu wa Yehowa Nzambi. . . . Bantemu ba Yehowa mbamanyike bua dibenga diabo dia kuedibua mashi mu mubidi . . . Badi ne nsombelu mubandile wa bikadilu bilenga mu dibaka ne mu dishala pamue dia mulume ne mukaji.” Pamu’apa, Bantemu ba Yehowa mbashilangane mu malu aa, kabiena kuela mpata nansha kakese bua se: mmuenenu wabo mmuashila bikole pa Bible.​—Musambu wa 37:29; Matayi 3:16; 6:10; Bienzedi 15:28, 29; Lomo 6:23; 1 Kolinto 6:9, 10; 8:6; Buakabuluibua 1:5.

6. Mmuenenu kayi udi Bantemu ba Yehowa balame? Mbua tshinyi?

6 Mukanda wa bena katolike utuatedi kulu eku udi usakidila ne: mu 1965, (pamu’apa ntshidimu tshivuabo bafunde tshiena-bualu etshi), “Bantemu kabavua badiangata bu bavua pabo bamue ba munkatshi mua bantu ba mu tshikondo tshiabo nansha.” Mbimueneke se: mufundi eu uvua wela meji ne: mu kupita kua bidimu, bu muvua Bantemu ba Yehowa benda bavula ne “benda bandamuka ekleziya (kabatshiyi kabidi kasumbusumbu),” nebafike ku dibuelakana mu malu a mu bulongolodi ebu. Kadi, ki mmudibi bienzeke nansha. Lelu’eu, nansha mudibo mpindieu bavule misangu inayi kupita pa bungi buvuabo mu 1965, Bantemu ba Yehowa badi’amu ne lulamatu ku mmuenenu wabo pa bidi bitangidila bulongolodi ebu. “Kabena bena mu bulongolodi ebu,” amu bu muvua Yezu kayi “muena mu bulongolodi ebu.”​—Yone 17:16.

Batapuluke, kadi kabayi bena lukuna

7, 8. Mmalu kayi a muomumue avua kudi bena nkristo ba kumpala adi kabidi kudi Bantemu ba Yehowa lelu’eu?

7 Pa kuambulula miaku ya Justin, mufundi wa mikanda ya bena kuitabuja wa mu siekele 2 B.B., uvua ubingisha bena nkristo, Robert M. Grant mmufunde mu mukanda wende wa Le christianisme primitif et la société (angl.) ne: “Bu bena nkristo bikale bakebi ba mashintuluka pa kuenza tshimvundu, bavua kushala basokome, benzela malu muinshi muinshi bua kukumbaja tshipatshila tshiabo. . . . Mu dikebakeba dia ditalala ne bulongame, mbadisange tshintu tshimue ne amperere.” Bia muomumue lelu’eu, Bantemu ba Yehowa mbamanyike pa buloba bujima bu ba-muena-muabo banangi ba ditalala ne ba bulongame. Nansha Mbulamatadi kayi yonso mmimanye bimpe se: kayena ne pa kutshinyina Bantemu ba Yehowa.

8 Mufundi-mukulu wa tshikandakanda kampanda tshia ku Amerike wa ku Nord wakafunda ne: “Bidi bikengela kuikala ne lungenyi lukese ne lua kuditambisha bua kuela meji ne: Bantemu ba Yehowa badi njiwu bua nkokeshilu kampanda wa politike; mbashilangane ne tshisumbu kayi tshionso tshitombodi tshia bantu ne badi badileja kabidi bakebi ba ditalala amu bu mutubi babitekemene kudi tshisumbu tshia batendeledi kampanda.” Mu mukanda wende wa L’objection de conscience, Jean-Pierre Cattelain mmufunde ne: “Bantemu badi bakokela bamfumu badi ku mutu amu bu mudibi ne pa tshibidilu, badi batumikila mikenji: badi bafuta bitadi biabu, ne kabatu bakeba mua kuelesha mbulamatadi mukana, kuyishintulula peshi kuyitonkola, bualu kabena baditatshisha bua malu a mu bulongolodi ebu to.” Jean-Pierre Cattelain udi usakidila ne: amu pikala Mbulamatadi usua kunyenga muoyo wabo mutshipa mujima kudi Nzambi, ke padi Bantemu ba Yehowa babenga bua kutumikila. Mu muanda eu, mbafuanangane bikole ne bena nkristo ba kumpala.​—Mako 12:17; Bienzedi 5:29.

Balombodi kabavua babamanye bimpe

9. Pa bidi bitangila kuikala batapuluke ne bena mu bulongolodi ebu, ndishilangana kayi dinene didi pankatshi pa bena nkristo ba kumpala ne bena katolike ba mu tshikondo tshietu etshi?

9 Bavule ba ku ba-amperere bena Roma kabavua bamanye bimpe bena nkristo ba kumpala ne bavua babakengesha. Bua kumvuija kabingila aka, nkonga-miaku wa Mukanda mutumina Diognète, udibo bamue bamba ne: wakafundibua mu siekele 2 B.B., udi wamba ne: “Bena nkristo mbasombe mu bulongolodi ebu, kadi, kabena badibueja ne kasuki mu malu a mu bulongolodi ebu.” Ku lukuabu luseke, mu Tshibungu tshia mêyi ne mikandu pa malongesha bia Ekleziya, tshisangilu tshiibidi tshia ku Vatican tshivua tshiangate dipangadika dia se: bena katolike, “[nansha mudibo] bakebakeba Bukalenge bua Nzambi, badi balombola bintu peshi malu adiku mpindieu a musangu muîpi,” bua “kuambuluishabo bua disantuisha kuenzekadi mu bulongolodi ebu.”

10. (a) Mmunyi muvua bamfumu bangata bena nkristo ba kumpala? (b) Misangu mivule, mmunyi mutubo bangata Bantemu ba Yehowa, ne abi bidi ne buenzeji kayi kudibo?

10 Mushikuluji-mufundi wa mianda ya kale, E. G. Hardy udi wamba ne: ba-amperere bena Roma bavua bangata bena nkristo ba kumpala bu “bantu bena musangelu muakanyine kupetudibua.” Mushikuluji-mufundi wa malu a Kale muena France, Etienne Trocmé, udi wakula bua “dipetu dia bena mukanda ba bena Greke ne bena mbulamatadi ba bena Roma bua kasumbusumbu ka kudi dîba dipatukila, [ka bena nkristo], kavua bu bualu bupiabupia ku mêsu kuabo.” Mukanda mufundilangana pankatshi pa Pline le Jeune, nguvernere wa bena Roma wa ku Bitini, ne amperere Trajan, udi uleja ne: mu kabujima kabu, balombodi [ba mbulamatadi] kabavua bamanye ntuadijilu mulelela wa buena-nkristo nansha. Bia muomumue lelu’eu, misangu mivule, bamfumu ba mu bulongolodi ebu kabena bamanye Bantemu ba Yehowa bimpe ne badi bafika too ne ku dibapetula. Kadi, kabiena bibakemesha peshi bibakuatshisha buowa nansha.​—Bienzedi 4:13; 1 Petelo 4:12, 13.

“Badi batshijana miaba yonso”

11. (a) Ntshinyi tshivua tshiambibue bua bena nkristo ba kumpala, ne bua Bantemu ba Yehowa? (b) Bua tshinyi Bantemu ba Yehowa kabatu babuelakana mu mianda ya politike?

11 Pa bidi bitangila bena nkristo ba kumpala, bakamba ne: “Pa bidi bitangila tshisumbu etshi, tudi bamanye ne: badi batshijana miaba yonso.” (Bienzedi 28:22) Mu siekele 2 B.B., Celse, uvua mupangano, uvua wamba muvua buena-nkristo bukoka amu bishadile bia mushinga mukese bia bukua-bantu. Ke tshidibo bambe kabidi bua Bantemu ba Yehowa ne: “bua bavule ba kudibo, mbafume mu miaba ya bantu bena dikenga.” Mushikuluji kampanda wa malu a kale a Ekleziya, August Johann Neander, udi ulonda ne: “bavua bamona ne: bena nkristo bavua bantu bavua bu bafue mu bulongolodi ebu ne kabatshiyi ne mushinga mu mianda yonso ya mu nsombelu; . . . ne bavua badiebeja mushindu wikala nsombelu bu bantu buonso bikal’amu bu buobo.” Bu mudi Bantemu ba Yehowa kabayi baditua mu mianda ya politike, batu babajana misangu mivule, bamba mudibo kabayi bakumbane peshi kabayi ne mushinga mu bantu. Kadi, mmunyi muadituabo mu mianda ya politike, eku bamanyisha Bukalenge bua Nzambi bu ditekemena dimuepele bua bukua-bantu? Bantemu ba Yehowa badi bangata ne mushinga mêyi aa a mupostolo Paulo: “Amu bu musalayi muimpe wa Kristo Yezu, wangate tshiebe tshitupa tshia makenga. Muntu nansha umue, udi mubuele ku busalayi, kêna mua kuditua mu mianda ya nsombelu wa badi kabayi ku busalayi, biasuaye kusankisha eu uvua mumuangate ku busalayi.”​—2 Timote 2:3, 4, TOB.

12. Mmu tshitupa kayi tshia mushinga mukole tshia ndubidilu mudi Bantemu ba Yehowa bafuanangane ne bena nkristo ba kumpala?

12 Mu mukanda wende wa Histoire du christianisme, mulongeshi K. S. Latourette mmufunde ne: “Bumue bua malu a dipanga kumvuangana pankatshi pa bena nkristo ba kumpala ne bena nshidimukilu wa bena Greke ne bena Roma, buvua kudisangisha mu mvita. Mu siekele isatu ya ntuadijilu ya mu bikondo bietu ebi, mukanda nansha umue wa bena nkristo, wa ku eyi itudi bapete, kawuvua wanyisha didibuejakaja mu mvita dia bena nkristo.” Mu mukanda wende wa Histoire du déclin et de la chute de l’Empire romain, Edward Gibbon mmufunde ne: “Pikalabi kabiyi bua kulekela mudimu munsantu udibo ne bua kuenza, bena nkristo kabavua mua kuenza mudimu wa busalayi, wa bunzuji peshi wa mfumu kampanda wa musoko.” Bantemu ba Yehowa mbangate pabo mmuenenu eu wa ndubidilu mukole ne badi balonda mêyi-maludiki a mu Bible mamanyisha mu Yeshayi 2:2-4 ne mu Matayi 26:52.

13. Mbualu kayi budibo babanda nabu Bantemu ba Yehowa, kadi mianda idi imueneka idi ileja tshinyi?

13 Bena lukuna ba Bantemu ba Yehowa badi bababanda mudibo bashipa mêku a bantu. Bushuwa, amue mêku atu apanduluka padi umue peshi bavule ba ku benamu balua Bantemu ba Yehowa. Abi bikavua bimana kumanyisha kudi Yezu. (Luka 12:51-53) Kadi, makebulula menza pa bungi bua mabaka adi afua bua bualu ebu adi aleja ne: muanda eu utu wenzeka mu mpukapuka. Nenku, dîku dimue pa asatu a Bantemu ba Yehowa ba ku France ndienza ne Ntemu umue ne muena dibaka nende udi kayi Ntemu. Pabi, bungi bua mabaka a mushindu’eu adi afua kabuena bubandile to ku mwayene wa ditunga dijima. Mbua tshinyi? Mbua padi Bantemu balonda mibelu ya meji idi, ku buenzeji bua nyuma wa nzambi, bapostolo Paulo ne Petelo bapeshe bena nkristo badi ne muena dibaka nabo kayi muena kuitabuja. (1 Kolinto 7:12-16; 1 Petelo 3:1-4) Patu mabaka a bena kuitabuja ne aba badi kabayi bena kuitabuja afua, misangu mivule bitu ku disua dia eu udi kayi muena kuitabuja. Ku luseke lukuabo, binunu bia bantu mbapandishe mabaka abo bualu bakalua Bantemu ba Yehowa, ne mbatuadije kutumikila mêyi-maludiki a mu Bible mu nsombelu wabo.

Mbena nkristo, ki mbena Trinité

14. Mbualu kayi buvuabo babande nabu bena nkristo ba kumpala, ne bua tshinyi bidi bisekesha?

14 Bidi bitusekesha pa kumona se: mu Ampire peshi matunga makokesha kudi bena Roma, bumue bua ku malu avuabo babanda nawu bena nkristo ba kumpala mbua se: kabavua banyisha dikalaku dia Nzambi. Doktere August Johann Neander mmufunde ne: “Babengi ba ba-nzambi, bapidi ba dikalaku dia ba-nzambi, . . . ke muvua bantu babikila bena nkristo pa tshibidilu.” Bidi bikemesha menemene bua kumona bena nkristo bavua batendelela Mufuki, Nzambi wa muoyo, kabayi batendelela ba-nzambi bavulavulayi, bangatshibua bu bantu badi kabayi bitaba dikalaku dia Nzambi kudi bampangano bavua kabayi batendelela “nansha nzambi, kadi tshintu tshia bunsenda bua bianza bia muntu, tshia mutshi ne mabue.”​—Yeshayi 37:19.

15, 16. (a) Ntshinyi tshidi bamue bamfumu ba bitendelelu bamba pa bidi bitangila Bantemu ba Yehowa, kadi ndukonko kayi ludi luedibua? (b) Ntshinyi tshidi tshileja ne: Bantemu ba Yehowa mbena nkristo balelela?

15 Bidi bisekesha kabidi lelu’eu pa kumona bua se: mu bukua-buena-nkristo, bamue bamfumu badi bela mpata bavila ne: Bantemu ba Yehowa ki mbena nkristo. Bua tshinyi badi ne mmuenenu wa mushindu’eu? Mbua padi Bantemu babenga dilongesha dia Trinité. Bilondeshile diumvuija dishindamene pa mmuenenu wabo difila kudi bena mu bukua-buena-nkristo, “bena nkristo ng’aba badi bitaba Kristo bu Nzambi.” Pabi, nkonga-miaku kampanda wa mu tshikondo tshietu etshi udi umvuija muaku “muena nkristo” bu “muntu kampanda udi muitabuje Yezu ne ulonda malongesha ende,” ne umvuija “buena-nkristo” bu “ntendelelu muashila pa malongesha a Yezu Kristo ne pa ditabuja dia se: udi muana wa Nzambi.” Ntshisumbu kayi tshidi tshiakanangane ne diumvuija edi?

16 Bantemu ba Yehowa badi banyisha bumanyishi budi Yezu mufile yeye nkayende. Pa muanda eu wakamba ne: “Ndi Muana wa Nzambi,” kadi ki nne: “Ndi Nzambi-Muana.” (Yone 10:36; fuanyikija ne Yone 20:31.) Badi bangata ne mushinga tshivua mupostolo Paulo muambe ku buenzeji bua spiritu wa Nzambi pa bidi bitangila Kristo ne: “Yeye uvua ne nsombelu wa bunzambi kavua mumutshinke ne mushinga bua kudivuija muena mulongo wa Nzambi.”a (Filipoi 2:6, TOB) Mona tshitudi mua kubala mu mukanda wa Survivances païennes dans le monde chrétien pa muanda eu: “Musangu nansha umue, Yezu Kristo katu muanji kutela bualu bua mushindu’eu [Trinité peshi Busatu bua nzambi miena mulongo], ne muaku ‘trinité’ kawutu usanganyibua mu Dipungila Dipiadipia nansha, kabidi ne: lungenyi elu ludi lufumina lujima kudi bampangano luakanyishibua mu Ekleziya amu bidimu 300 kunyima kua lufu lua Mukalenge wetu.” Bantemu ba Yehowa badi banyisha tshidi Bible ulongesha pa bidi bitangila Kristo. Mbena nkristo, kadi ki mbena Trinité nansha.

Kabena badisangisha pamue ne bitendelelu bikuabo

17. Bua tshinyi Bantemu ba Yehowa kabena badisangisha pamue ne bitendelelu bikuabo?

17 Badi bajana kabidi Bantemu ba Yehowa bua malu makuabo abidi: badi babenga bua kudisangisha pamue ne bitendelelu bikuabo ne badi baditua ne kasuki mu tshidibo babikila ne: “divuija bantu balongi ku bukole.” Malu aa abidi ke avuabo babanda nawu kabidi bena nkristo ba kumpala. Kabiyi mpata, bukua-buena-nkristo​—ne bitupa biabu bia katolike, ortodokse ne mishonyi—​budi mu bulongolodi ebu. Pa kulonda tshilejilu tshia Yezu, Bantemu ba Yehowa “kabena bena mu bulongolodi ebu.” (Yone 17:14) Mmunyi mudibo mua kudisangisha (mu mianda ya kushintakajangana mitabuja) ne malongolodi a ntendelelu adi ne nsombelu ne mitabuja kabiyi bia bena nkristo?

18. (a) Bua tshinyi kabena mua kubanda Bantemu ba Yehowa bua mudibo badiamba ne: buobo ke badi benza tshitendelelu tshimu’epele tshilelela? (b) Nansha mudibo bela meji ne: badi tshitendelelu tshilelela, ntshinyi tshidi bena katolike kabayi natshi?

18 Pa kuamba bulelela menemene, nnganyi udi mua kubanda Bantemu ba Yehowa pa kubelesha mpata ne: ki ng’amu buobo nkayabo badi benza tshitendelelu tshilelela? Nansha Ekleziya katolike muine, eku wamba ne mpala ibidi mudiye udisangisha pamue ne bitendelelu bikuabo, udi umanyisha ne: “Tudi bashindike se: tshitendelelu etshi tshimu’epele tshilelela tshidi’anu mu Ekleziya katolike ne wa bapostolo uvua Mfumu Yezu mupeshe bukenji bua kutshimanyisha kudi bantu buonso, pakambilaye bapostolo ne: ‘Nenku, ndayi ne nuenze balongi mu matunga wonso.’” (“Miaku miakula bua budikadidi bua ntendelelu,” mu tshisangilu tshibidi tshia ku Vatican) Nansha nanku, mbimueneke se: ditabuja edi dia bena katolike ki ndikumbane to bua kusaka bena kuitabuja babo ku dikala ne mitalu mikole yabambuluisha bua kuenza balongi.

19. (a) Mmudimu kayi udi Bantemu ba Yehowa bapangadije bua kukumbaja, ne tshipatshila kayi? (b) Ntshinyi tshituavua kukonkonona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda?

19 Ku luabo luseke, Bantemu ba Yehowa badi ne mitalu ya mushindu’eu. Mbapangadije bua kufila bumanyishi munkatshi mua tshikondo tshionso tshijadika kudi Nzambi. (Matayi 24:14) Badi ne mitalu, kadi kabena bakuata bantu ku bukole nansha. Mudimu wabo kawena musakibue ku dikina bantu, kadi nku dinanga dia bantu nabo. Badi batekemene bua se: bantu bavule bapandishibue. (1 Timote 4:16) Amu bu bena nkristo ba kumpala, badi benza madikolela bua kuikala “mu ditalala ne bantu buonso.” (Lomo 12:18) Mu tshiena-bualu tshidi tshilonda, netumone mushindu udibo bafika ku dienza nenku.

[Mêyi adi kuinshi]

a Dikonkonona dia mvese eu pa kutangila dilongesha dia Trinité ndileja mu Réveillez-vous! wa dia 22 Septembre 1971, dibeji 3 too ne dia 7.

Diambulula

◻ Mmalu kayi avua asunguluja bena nkristo ba kumpala, ne nku tshinyi kudi Bantemu ba Yehowa babafuane?

◻ Mmu malu kayi mudi Bantemu ba Yehowa baleja ne: badi ba-muena-muabo balenga?

◻ Mmunyi muvua bamfumu bangata bena nkristo ba kumpala, mbishilangane lelu’eu anyi?

◻ Dituishibua dia se: badi mu tshisumbu tshilelela didi disaka Bantemu bua kukumbaja mudimu kayi?

[Tshimfuanyi mu dibeji 12]

Bantemu ba Yehowa mbapangadije bua kufila bumanyishi mu tshikondo tshionso tshikala Nzambi mufunde

[Tshimfuanyi mu dibeji 17]

Pilato wakamba ne: “Monayi! Ke mulume awu”​—eu uvua kayi muena mu bulongolodi ebu.​—Yone 19:5

[Mêyi a dianyisha]

“Ecce Homo” kudi A. Ciseri: Florence, Galleria d’Arte Moderna/​Alinari/​Art Resource, N.Y.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu