Matuku a buprofete a Danyele, ne ditabuja dietu
“Diakalenga didi kudi eu udi ushala mu dindila ne ufika ku matuku tshinunu nkama isatu makumi asatu ne atanu!”—DANYELE 12:12.
1. Bua tshinyi bantu bavule kabena bafika ku dipeta diakalenga dilelela, ne ntshinyi tshidi tshikengedibua bua kuikala ne diakalenga?
BANTU buonso badi bajinga kuikala ne diakalenga. Kadi, lelu’eu, bantu bakese ke badi nadi. Mbua tshinyi? Bualu bavule ba kudibu badi bakeba diakalenga mu muaba udidi kadiyiku: mu bushikuluji, mu bubanji, mu mudimu wa mfranga peshi mu dikeba kudia bumfumu. Pabi, ku ntuadijilu wa Muyuki wende pa mukuna, Yezu wakamba ne: bua kuikala ne diakalenga, amue a ku malu adi akengedibua nkuikala mumanye bidibu bakengela mu nyuma, kuikala mulekeledianganyi wa bilema, kuikala ne mutshima mukezuke ne ngikadilu mikuabu ya muomumue. (Matayi 5:3-10) Yezu uvua wakula apa bua diakalenga dilelela, diakalenga dia musangu mule.
2. Bilondeshile milayi, ntshinyi tshivua ne bua kutuala diakalenga mu tshikondo tshia ku nshikidilu, ne abi bidi bijudija nkonko kayi?
2 Bua bashadile bela manyi batshidi ne muoyo mu tshikondo etshi tshia ku nshikidilu, kuikala ne diakalenga ntshintu tshikuabu tshia pa mutu. Mu mukanda wa Danyele, tudi tubala ne: “Ndaku, Danyele, bualu mêyi aa mmasokoka ne matua tshikangilu too ne ku tshikondo tshia ku nshikidilu. Diakalenga didi kudi eu udi ushala mu dindila ne ufika ku matuku tshinunu nkama isatu makumi asatu ne atanu!” (Danyele 12:9, 12) Matuku 1 335 mmakanangane ne tshikondo kayi? Bua tshinyi aba bavua mu tshikondo etshi bavua ne diakalenga? Malu aa adi ne diumvuangana kayi ne ditabuja dietu lelu’eu? Tutabalelayi tshikondo tshivua Danyele mufunde mukanda eu, mu tshidimu tshisatu tshia bukokeshi bua Cyrus, mukalenge wa bena Perse, matuku makese kunyima kua dipikudibua dia Izalele (uvua ku bupika ku Babilone): abi nebituambuluishe bua kuandamuna ku nkonko eyi.—Danyele 10:1.
Diasulula didi dipetesha diakalenga
3. Mbualu kayi buenza kudi mukalenge Cyrus buvua bupeteshe bena Yuda bena lulamatu diakalenga dinene mu 537 K.B.B., kadi, ndiakalenga kayi divua Cyrus kayi mupeteshe bena Yuda?
3 Pakapikudibuabu, bena Yuda bavua ku bupika ku Babilone bakapeta ditshionkomoka dilelela. Kunyima kua bamane kunanukila bidimu bitue ku 70 ku ba-bende, bakakankamijibua kudi Cyrus Munene bua kualukila ku Yeruzaleme bua kuasululaku ntempelo wa Yehowa. (Ezela 1:1, 2) Aba bakandamuna ku dibiikila edi bakaya buwule tente ne ditekemena ne, mu 537 K.B.B., bakafika mu ditunga diabu. Kadi, Cyrus kavua mubalombe bua kuasabu bukalenge kampanda buikale ne kankanunuina kampanda wa mukalenge Davidi bu mfumu to.
4, 5. (a) Ndîba kayi diakatonkodibua bukalenge bua Davidi? Mbua tshinyi? (b) Ndishindika kayi divua Yehowa mufile bua se: bukalenge bua Davidi bupingajibue tshiakabidi?
4 Mbualu bukole. Pabuipi ne siekele itanu kumpala, Yehowa uvua mulaye Davidi ne: “Kabiyi mpata, nzubu webe ne bukalenge buebe nebikale bishindamija kumpala kuebe bua bikondo kabiyi bimanya; nkuasa webe wa bumfumu neikale mushindamija bikole bua bikondo kabiyi bimanya.” (2 Samuele 7:16) Diakabi, bavule ba ku ndelanganyi ya dîku dia bukalenge dia Davidi bakadileja bantomboji; ditunga diakabunda bibawu bivule bitambe, ke Yehowa kulekelela bua bukalenge bua Davidi kutonkodibuabu mu 607 K.B.B. Pa kumbusha tshikondo kampanda, mu bukokeshi bua ba-Maccabées, katshia kuonso eku, Yeruzaleme uvua mukuata ku bupika kudi matunga menyi, dikuatshibua ku bupika edi diakatungunuka too ne mu tshidimu tshia 70 B.B. Nenku, mu 537 K.B.B., “bikondo bijadika bia matunga,” bivua nansha umue wa ku bana ba Davidi kayi mua kuikala mukalenge, bivu’amu bitungunuka.—Luka 21:24.
5 Nansha bikale nanku, Yehowa kavua mupue muoyo dilaya diende kudi Davidi to. Ku diambuluisha dia mulongolongo wa bikena-kumona ne bilota bivuaye mupeshe muprofete wende Danyele, wakasokolola bualu bumue ku bumue adi atangila mianda ya pa buloba bujima ivua ne bua kuenzeka mu kupita kua nkama mivule ya bidimu, katshia ku tshikondo tshia bukokeshi bua Babilone pa buloba bujima too ne ku tshikondo tshikala mukalenge wa mu dîku dia Davidi mua kukokesha tshiakabidi mu bukalenge buenza kudi basadidi ba Yehowa. Milayi eyi, mifunda mu Danyele nshapita 2, 7, 8, ne wa 10-12, yakapesha bena Yuda bena lulamatu dishindika dia se: dituku nedilue dikala nkuasa wa bumfumu wa Davidi ne bua “kushindamijibua bikole bua bikondo kabiyi bimanya.” Bena Yuda bavua baalukile mu ditunga diabu mu 537 K.B.B. bakapeta diakalenga bua bulelela buvua busokolodibue!
6. Mmunyi mutudi bamanye ne: imue ya ku milayi ya Danyele ivua ne bua kukumbana mu tshikondo tshietu etshi?
6 Bavule ba ku bumvuiji ba Bible badi bitaba se: milayi ya Danyele yakakumbana menemene, pamue ne yonso, kumpala kua diledibua dia Yezu Kristo. Kadi, mbimueneke patoke se: kabiena nanku to. Mu Danyele 12:4, muanjelu kampanda mmuambile Danyele ne: “Usokoke mêyi aa ne utue tshikangilu ku mukanda, too ne ku tshikondo tshia ku nshikidilu. Bavule nebatue eku ne kuaka, kadi dimanya dilelela nedivulangane pashishe.” Bu mudi mukanda wa Danyele ne bua kulamunyibua tshikangilu—mbuena-kuamba ne: diumvuija diawu dijima divua mua kusokolodibua—anu mu tshikondo tshia ku nshikidilu, tudi mua kuela meji se: imue milayi ivua itangila amu tshikondo atshi.—Tangila Danyele 2:28; 8:17; 10:14.
7. (a) Ndîba kayi diakajika bikondo bijadika bia matunga, ne ndukonko kayi ludi lulomba diandamuna dia lukasa? (b) Mmalongolola kayi avua kaayi mua kuikala “mupika wa lulamatu ne wa budimu”?
7 Mu 1914, bikondo bijadika bia matunga biakajika, ne tshikondo tshia ku nshikidilu tshiakatuadija bua bulongolodi ebu. Bukalenge bua Davidi buakajadikibua tshiakabidi, mu “mavuba a mu mawulu.” (Danyele 7:13, 14) Mu tshikondo atshi, “tshisosa tshibi” tshia buena-nkristo butentula tshitshivua tshisampila, nsombelu wa buena-nkristo kavua muanji kutokeshibua to, nangananga mu lungenyi lua bantu. Nansha bikale nanku, lukonko kampanda lua mushinga mukole luvua lulomba diandamuna: “Nnganyi udi menemene mupika wa lulamatu ne wa budimu?” (Matayi 13:24-30; 24:45) Pa buloba, nnganyi uvua mua kuleja mpala wa bukalenge bua Davidi buasulula? Ki mbana babu ne Danyele ba ku mubidi, bena Yuda, nansha. Bavua babengibue bualu bakapanga ditabuja ne bavua “balenduke pa bidi bitangila” Masiya. (Lomo 9:31-33) Mu mushindu kayi wonso, mupika wa lulamatu kêna mua kuikala malongolodi a bukua-buena-nkristo to! Midimu mibi mienza kudi malongolodi aa ivua ileja ne: Yezu kavua muyimanye nansha. (Matayi 7:21-23) Nenku, mupika eu uvua nganyi?
8. Mu tshikondo etshi tshia ku nshikidilu, nnganyi udi mudileje se: udi “mupika wa lulamatu ne wa budimu”? Mmunyi mutudi bamanye nenku?
8 Kabiyi mpata nansha mikese, nkasumbu kakese ka bana babu ne Yezu bela manyi bavua, mu 1914, bamanyike ku dîna dia Balongi ba Bible, kadi, bavua batuadije kubikidibua ne: Bantemu ba Yehowa bituadije mu 1931. (Yeshayi 43:10) Amu buobu nkayabu ke badi bamanyisha ne: Bukalenge buakajadikibua tshiakabidi mu dîku dia Davidi. (Matayi 24:14) Amu buobu nkayabu ke badi kabidi badilama batapuluke kudi bena mu bulongolodi ebu ne badi bamanyisha dîna dia Yehowa. (Yone 17:6, 14) Bua kujikija, milayi ya mu Bible idi itangila tshisamba tshia Nzambi mu matuku a ndekelu idi ibakumbanyina amu buobu. Munkatshi mua milayi eyi kudi mulongolongo wa bikondo bimanyisha mu Danyele nshapita wa 12, kabidi ne tshia matuku 1 335 avua ne bua kutuala diakalenga.
Matuku 1 260
9, 10. Mmianda kayi idi ileja “tshikondo, bikondo ne tshitupa tshia tshikondo” bia Danyele, ne mmu mvese kayi mikuabu ya mu Bible mudibo batele bikondo bia muomumue?
9 Pa bidi bitangila tshikondo tshia kumpala tshia mulayi, tudi tubala mu Danyele 12:7 ne: “Nebikale bua tshikondo tshijadika, bikondo bijadika ne tshitupa. Ne pajikijabu kutekesha bukole bua tshisamba tshinsantu, bintu ebi bionso nebijike.”a Badi bakula kabidi bua tshikondo etshi mu Buakabuluibua 11:3-6, udi wamba ne: bantemu ba Nzambi nebalongeshe bavuale bibombi munkatshi mua bidimu bisatu ne tshitupa, pashishe, nebashipibue. Kabidi, tudi tubala mu Danyele 7:25 ne: “Yeye neadiuwule Muena-kuulu ne mêyi mabi, ne nealuishakaje bikole bansantu ba Nzambi mutambe bunene. Ne neikale ne dijinga dia kushintulula bikondo ne mukenji, ne nebafidibue mu tshianza tshiende bua tshikondo tshimue, bua bikondo ne bua tshitupa tshia tshikondo.”
10 Mu mulayi eu, “yeye” udi ufunkuna bukokeshi buitanu bua politike bua pa buloba bujima bituadijile ku Babilone. “N’lusengu, lukese,” mu bukokeshi muvua Muana wa muntu mupete “bukokeshi, buneme ne bukalenge.” (Danyele 7:8, 14) Lusengu elu lua mu tshimfuanyi, luvua Ampire britanike ku ntuadijilu, luakalua makokeshi abidi a anglo-américain mu Mvita ya Kumpala ya pa buloba bujima, makokeshi adibo balombola lelu’eu kudi Etats-Unis. Bukokeshi ebu bua pa buloba bujima buvua ne bua kuluishakaja bansantu munkatshi mua bikondo, peshi bidimu bisatu ne tshitupa, ne kuteta mua kushintulula bikondo ne mikenji. Ndekelu wa bionso, bansantu bavua ne bua kufidibua mu tshianza tshiende.—Tangila kabidi Buakabuluibua 13:5, 7.
11, 12. Matuku 1 260 a buprofete akatuadija ne mianda kayi?
11 Mmunyi muakakumbana milayi eyi yonso idi mu diumvuangana? Munkatshi mua bidimu bivule kumpala kua Mvita ya Kumpala ya pa buloba bujima, bana babu ne Yezu bela manyi bakamanyisha patoke se: 1914 neikale tshidimu tshia nkomenu wa bikondo bijadika bia matunga. Pakabudika mvita, biakamueneka se: bantu kabavua bangate didimuija edi ne mushinga to. Satana wakatumika ne “nyama wa luonji,” bulongolodi bua mianda ya politike pa buloba bujima bukokesha kudi Ampire britanike, bua kuteta mua “kushintulula bikondo ne mikenji,” mbuena-kuamba ne: bua kujanguluja tshikondo tshivua Bukalenge bua Nzambi ne bua kutuadija kukokesha. (Buakabuluibua 13:1, 2) Kadi, wakapangila. Bukalenge bua Nzambi buakabanjijibua mu diulu, mu muaba uvua muntu nansha umue kayi mua kutua munu.—Buakabuluibua 12:1-3.
12 Bua Balongi ba Bible, mvita eyi ivua tshikondo tshia diteta. Katshia ku Janvier 1914, bavua baleja Foto-Drame wa bufuki, dilejibua dia bimfuanyi bia mu Bible bivua bikoka ntema pa milayi ya Danyele. Munkatshi mua muvu wa été, mvita yakabudika mu matunga a ku Nord. Mu Octobre, bikondo bijadika biakajika. Bu mukavua tshidimu tshitua ku tshibungubungu, bashadile bela manyi bavua batekemene se: nebakengeshibue, amu bu mudibi bileja ku disungula dia tekste wa tshidimu bua 1915; tshivua lukonko luvua Yezu muele balongi bende ne: “Nudi mua kunua dikopo dianyi anyi?” lushindamene pa Matayi 20:22, Bible du roi Jacques.
13. Mmu ngumvuilu kayi muvua Balongi ba Bible balongesha bavuale bibombi munkatshi mua matuku 1 260, ne ntshinyi tshiakenzeka ku ndekelu kua tshikondo etshi?
13 Ke muvua kasumbu aka kakese ka bantemu batuadije ‘kulongesha bavuale bibombi,’ bananukila mateta ne kudipuekesha kuonso pa kumanyisha malumbuluisha a Yehowa mu Décembre 1914. Mu 1916, lumu lua lufu lua Charles T. Russell, mulombodi wa kumpala wa Watch Tower Bible and Tract Society, luakatonda bantu bavule. Patshivua manunganyi a mvita atshimuangalaka, bena nkristo balelela bavua benda amu bapetangana ne buluishi. Bamue bakedibua mu buloko. Bantu bu mudi Frank Platt ku Angleterre ne Robert Clegg ku Canada bakakengeshibua ne tshikisu tshikole tshitambe kudi bamfumu ba mbulamatadi. Ndekelu wa bionso, mu dia 21 Juin 1918, bakafundila Joseph F. Rutherford, mulombodi mupiamupia, pamue ne ba-direktere ba Watch Tower Bible and Tract Society, tshibawu tshikole tshia buloko bua mabandu a dishima. Ke mushindu uvua ‘lusengu lukese’ lushipe mudimu wa buambi wa patoke uvua mulongodibue, ku ndekelu wa tshikondo tshia buprofete.—Danyele 7:8.
14. Bituadije mu 1919, nku tshinyi kudi malu mashintuluke bua bashadile bela manyi?
14 Mukanda wa Buakabuluibua udi ufila milayi pa bienzeka pashishe. Kunyima kua tshikondo tshîpi tshia dilekela mudimu—matuku asatu ne tshitupa muvua baprofete bavua balejibue bafue tshipuka mu musesu—bashadile bela manyi bakafululuka ne kutuadija mudimu tshiakabidi. (Buakabuluibua 11:11-13) Mu dia 26 Mars 1919, mulombodi ne ba-direktere ba Watch Tower Bible and Tract Society bakalekedibua mu buloko, babingisha ku mabandu wonso a dishima avuabu babafundile. Diakamue, bashadile bela manyi bakatuadija kudilongolola bua kuenza mudimu. Nenku, mu dikumbana dia diakabi dia kumpala didibo bamanyishe mu Buakabuluibua, bena nkristo balelela bakapatuka mu dijimba dia dipanga kutumika amu bu mpasu ya mu nyuma, bayitue mu nyuma kudi muîshi munenanenayi, udi umanyisha diakabi bua bitendelelu bia dishima mu matuku atshilualua. (Buakabuluibua 9:1-11) Munkatshi mua bidimu bikese biakalonda, bena nkristo aba bakadiishibua mu ngumvuilu wa mu nyuma ne kulongolodibua bua mudimu uvua mubindile. Mu 1921, bakapatula mukanda mupiamupia wa La Harpe de Dieu (Lunzenze lua Nzambi), ne tshipatshila tshia kuambuluisha bapiabapia ne bana bua kulongabu malelela a nshindamenu a mu Bible. (Buakabuluibua 12:6, 14) Malu aa wonso atuamonyi mu tshikoso etshi akenzeka mu tshikondo tshikuabu tshikole.
Matuku 1 290
15. Mmunyi mutudi mua kujingulula tshikondo tshiakatuadija matuku 1 290? Tshikondo etshi tshiakajika dîba kayi?
15 Muanjelu wakambila Danyele ne: “Bituadije ku tshikondo tshikala mulambu wa buatshia-buatshia [“mulambu wa pa tshibidilu,” note kuinshi kua dibeji (angl.)] mua kumbushibua ne tshikala tshintu tshibole tshidi tshikebesha dibutuka ne bua kutekibua pa muaba wawu, nekuikale matuku tshinunu nkama ibidi ne makumi tshitema.” (Danyele 12:11) Mu tshikondo tshia Mikenji ya Mozese, “mulambu wa pa tshibidilu” uvua woshibua pa tshilambuilu mu ntempelu wa ku Jeruzaleme. Nansha mudi bena nkristo kabayi bafila milambu ya nyama, badi balambula mulambu wa pa tshibidilu wa mu nyuma. Ke kuvua Paulo wela meji pambileye ne: “Tufilefile kudi Nzambi mulambu wa kumusamuna nawu, mbuena-kuamba ne: mamuma a mishiku idi yenza dimanyisha dia patoke bua dîna diende.” (Ebelu 13:15; fuanyikija ne Hoshea 14:2.) Mulambu eu wa pa tshibidilu wakumbushibua mu Juin 1918. Nenku, ntshinyi tshivua “tshintu tshibole”—bualu buibidi butudi tukeba kumanya? Tshivua Nsangilu wa bukua-Matunga, uvua kunyima kuende kuikale makokeshi matshimunyi pakajika Mvita ya Kumpala ya pa buloba bujima.b Uvua mubole bushuwa, bualu, bamfumu ba bukua-buena-nkristo bavua bamuteke pa muaba wa Bukalenge bua Nzambi ne bavua bamuleje kudi bantu bu ditekemena dimuepele dia ditalala. Tshipatshila tshia Nsangilu wa bukua-Matunga tshiakalejibua mu Janvier 1919. Bituabala matuku 1 290 (bidimu bisatu ne ngondo muanda-mutekete) bituadije ku tshikondo etshi, netufike mu Septembre 1922.
16. Ku ndekelu kua matuku 1 290, ntshinyi tshivua tshileja patoke se: bashadile bela manyi bavua badiakaje bua kutuadija mudimu?
16 Ntshinyi tshiakenzeka mu tshikondo etshi? Balongi ba Bible bakapetulula bukole tshiakabidi, bavua bapikudibue mu Babilone Munene ne bavua mpindieu badiakaje bua kuya mu mvita. (Buakabuluibua 18:4) Ku mpuilu wakenjibua mu Septembre 1922 ku Cedar Point (Etats-Unis), bakatuadija kumanyisha ne dikima malumbuluisha a Nzambi mafundila bukua-buena-nkristo. (Buakabuluibua 8:7-12) Mianga ya mpasu yakatuadija kusuma bikole menemene! Kupita apu, diakabi dibidi dimanyisha mu Buakabuluibua diakafika. Bena tubalu tuvule tua bena nkristo—bavua ku ntuadijilu bikale amu bela manyi, pashishe, musumba munene mmulue kuvudija bungi buabu—mbatangalake pa buloba bujima. (Buakabuluibua 7:9; 9:13-19) Eyowa, nshikidilu wa matuku 1 290 uvua musankishe tshisamba tshia Nzambi.c Kadi, kakuvua kujike nansha.
Matuku 1 335
17. Ndîba kayi diakatuadija matuku 1 335, ne ndîba kayi diakajikawu?
17 Danyele 12:12 udi wamba ne: “Diakalenga didi kudi eu udi ushala mu dindila ne ufika ku matuku tshinunu nkama isatu makumi asatu ne atanu!” Mbimueneke se: matuku aa 1 335 (bidimu bisatu, ngondo muanda-mukulu ne tshitupa tshia ngondo) akatuadija ku ndekelu kua tshikondo tshiashadi etshi. Pa kutuadija kubala biangatshile ku Septembre 1922, netufike ku ndekelu wa muvu wa printemps (ku matunga a ku Nord) mu 1926. Ntshinyi tshiakenzeka munkatshi mua matuku aa 1 335?
18. Ntshinyi tshidi tshileja ne: mu 1922, kutshivua mushindu wa kuela kabidi biidia?
18 Nansha muvuaku kuenzeke mianda ya pa buayi mu 1922, mbimueneke se: bamue bavua ne mêsu matangija amu ku malu avua mashale kunyima. Volime ya Etudes des Ecritures, mifunda kudi Charles T. Russell, itshivua anu mikanda ya nshindamenu. Pashishe, broshire wa Miliyo ya bantu badi ne muoyo mpindieu kabakufua tshiendelele (angl.) uvua muabanyibue bikole, uvua umvuija mmuenenu wa se: mu 1925, malongolola a Nzambi adi atangila diasulula dia Mparadizu pa buloba ne dibiishibua dia bena lulamatu ba kale avua ne bua kutuadija kukumbana. Dinanukila dia bela manyi divua dimueneka bu dikavua ditua ku tshibungubungu. Nansha bikale nanku, bamue ba ku aba bavua batantshila Balongi ba Bible kabavua badiumvua basakibue bua kuabanyangana lumu luimpe ne bakuabu nansha.
19, 20. (a) Nku tshinyi kuvua malu mavule mashintuluke bua tshisamba tshia Nzambi munkatshi mua matuku 1 335? (b) Mmianda kayi yakashikija tshikondo tshia matuku 1 335, ne ntshinyi tshidiwu maleje bua tshisamba tshia Yehowa?
19 Bionso abi biakashintuluka munkatshi mua matuku 1 335. Bua kukolesha bana betu, malonga a pa tshibidilu a La Tour de Garde mu tshisumbu akalongolodibua. Bakakula bikole pa mushinga wa mudimu wa buambi. Bituadije mu Mai 1923, buonso buabu bakalombibua bua kudisangisha mu mudimu mu dibidi dia kumpala dia ngondo yonso, kabidi, mu tshikondo tshia tshisangilu tshia munkatshi mua lumingu, bavua badisumbila tshikondo bua kukankamija bana betu bua kuenza mudimu eu. Mu Août 1923, ku mpuilu wakenzekela ku Los Angeles, ku Californie (Etats-Unis), bakaleja ne: lusumuinu lua Yezu luvua lutangila mikoko ne mbuji luvua ne bua kukumbana kumpala kua Bukokeshi bua bidimu tshinunu. (Matayi 25:31-40) Mu tshidimu tshia 1924, bakabanjija tudiomba tua WBBR, tuakatumikabu natu bua kumuangalaja lumu luimpe ku diambuluisha dia bipuidi. Tshiena-bualu tshia “Diledibua dia ditunga,” tshipatula mu La Tour de Garde wa mu dia 1 Mars 1925 (Juin 1925, mu français), tshivua tshifile diumvuija dipiadipia pa Buakabuluibua nshapita wa 12. Ndekelu wa bionso, bena nkristo bena lulamatu bakafika ku dijingulula mianda ivua ilubakaja ya mu 1914 too ne mu 1919.
20 Tshidimu tshia 1925 tshiafiki ku tshibungubungu tshiatshi, kadi, nshikidilu kavua muanji kulua too ne mpindieu! Katshia ku bidimu biakatuadija mu 1870, Balongi ba Bible bavua badifila ne kasuki bikale ne dituku kampanda mu lungenyi—diambedi, 1914, pashishe, 1925. Mpindieu, bavua bajingulule se: bavua ne bua kusadila Yehowa muabu muonso mudiye musue. La Tour de Garde wa mu dia 1 Janvier 1926 [mu anglais (Mars 1926 mu français)] uvua ne tshiena-bualu katshiyi kupua muoyo tshia se: “Nnganyi watumbisha Yehowa?” Kupita kumpala, tshiena-bualu etshi tshivua tshitamba kuzangika dîna dia Nzambi. Ndekelu wa bionso, mu Mai 1926, mu mpuilu wa ku Londres, bakangata dipangadika [divua ne tshiena-bualu etshi]: “Bumanyishi kudi balombodi ba bulongolodi ebu.” Dipangadika edi divua dimanyisha bulelela budi butangila Bukalenge bua Nzambi, pamue ne dibutudibua dia bulongolodi bua Satana mu matuku atshivuavua. Mu mpuilu eu, bakalejamu dipatuka dia mukanda wa Délivrance, uvua kawuyi udia mukana to; uvua wa kumpala wa ku mulongolongo wa mikanda ivua mienjibue bua kupingana pa muaba wa volime ya Etudes des Ecritures. Bituadije pine apo, tshisamba tshia Nzambi tshivua tshienda tshitangile kumpala, kadi katshivua tshipingana lua nyima nansha. Matuku 1 335 akajika.
21. Ntshinyi tshivua dinanukila dituadile tshisamba tshia Nzambi munkatshi mua tshikondo tshia matuku 1 335 tshivuatshi tshinanukile, ne dikumbana dia milayi idi itangila tshikondo etshi didi ditutuadila tshinyi?
21 Bamue bakabenga bua kuibidilangana ne mashintuluka aa, kadi, aba bavua bananukile bavua ne diakalenga menemene. Kabidi, pa kukonkonona dikumbana dia bikondo ebi bia buprofete, tuetu petu, tudi ne diakalenga bualu bidi bikolesha dieyemena dietu: eyowa, kasumbu kakese ka bena nkristo bela manyi kavuaku mu tshikondo atshi kadi bushuwa mupika wa lulamatu ne wa budimu. Katshia mu tshikondo atshi, bulongolodi bua Yehowa buakadiunda bikole; kadi, mupika wa lulamatu ne wa budimu utshidi’amu munkatshi, ne udi ubulombola. Ndiakalenga kayipu dia kumanya se: kutshidi malu makuabu a diakalenga atshilualua malamina bela manyi ne mikoko mikuabu! Ke tshituavua kukonkonona mu mulayi mukuabu wa Danyele.
[Mêyi adi kuinshi]
a Bua kumanya kuenza makumi a bikondo ebi bia buprofete, tangila mukanda wa Le futur gouvernement universel—Le Royaume de Dieu, nshapita wa 8, mufunda kudi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
c Tangila Tshibumba tshia Nsentedi tshia mu dia 1 Janvier 1991, dibeji dia 12, ne Annuaire des Témoins de Jéhovah 1975, dibeji dia 132.
Udiku mua kumvuija anyi?
◻ Mmunyi mutudi bamanye ne: imue milayi ya Danyele ivua ne bua kukumbana mu tshikondo tshietu etshi?
◻ Bua tshinyi tudi ne bua kuikala ne dishindika dia se: bashadile bela manyi ke badi benza “mupika wa lulamatu ne wa budimu”?
◻ Ndîba kayi diakatuadija matuku 1 260, ne ndîba kayi diakajikawu?
◻ Ndikankamija kayi didi matuku 1 290 matuadile bashadile bela manyi, ne divua dienda pamue ne dipingajibua kayi?
◻ Bua tshinyi aba badi bananukile too ne ku ndekelu wa matuku 1 335 badi ne diakalenga?
[Kazubu mu dibeji 11]
BIKONDO BIA BUPROFETE BIA DANYELE
Matuku 1 260:
Décembre 1914 too ne ku Juin 1918
Matuku 1 290:
Janvier 1919 too ne ku Septembre 1922
Matuku 1 335:
Septembre 1922 too ne ku Mai 1926
[Tshimfuanyi mu dibeji 8]
Bituadije mu 1919, mbimueneke patoke se: bashadile bela manyi ke badi benza “mupika wa lulamatu ne wa budimu”
[Tshimfuanyi mu dibeji 10]
Tshilombuelu tshia Nsangilu wa Bukua-Matunga ku Genève (Suisse)
[Mêyi a dianyisha]
Foto O.N.U.