Septiembrë

Ja tiempë mä Jesus jyukyˈajty, näägë jäˈäy kyaj tyimjotkujkˈäjttë o ttimtukjotkëdaktë extëm ojts jyayaˈëxpëky. Ets kyaj tkupëjktë mët ko kyaj ojts yajtukˈijxtë ja ijxwëˈëmën mëdiˈibë jyaˈˈamdoowdë (Mat. 16:4). ¿Wiˈixë Biiblyë jyënaˈany? Isaías duˈun ojts tnaskäjpxë: ‘Käˈäp yaˈaxäˈäny jyokäˈäny, käˈäp nyaˈamäˈäny, nitii tkaˈëwäˈäny tkakäjpxäˈäny nëˈëjoty tuˈujoty’. ¿Pënë Isaías myaytyäˈägan? Yëˈë Mesías (Is. 42:1, 2, TY). Jesus kyaj këˈëm nyayajmëjpëtsëmanë ko ojts ttuunë Tyeetyë tyuunk yä Naxwiiny. Kyaj ojts tkojˈyë tsäjpjëën tsäjptëjkë oyatypyë, kyaj dyajtuunyë wit xox mëdiˈibë yajtuundëp pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk. Kyaj pën ojts tˈanëëmë wiˈix ttsoky ets yajmëgäjpxët. Ets mä netyë jäˈäy yajjustisëpäätyëty, kyaj ttuunyë miläägrë parë nyayajmëjpëtsëmanë mä ja rey Herodes, oyë netyë jyukyˈäjtënë yˈity oˈkën jëjpˈam (Luk. 23:8-11). Jesus tyuunë miläägrë, per mëdiˈibë niˈigyë tyuun yëˈë ko ojts tˈëwaˈkxy tkäjpxwaˈkxy ja oybyë ayuk ets yˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty ko yëˈë nety të tniminy (Mar. 1:38). w21.05 paj. 4 parr. 9, 10

Nˈokˈëxtäˈäyëm pënaty jyantsy tsyojkënyëˈäjttëp jyukyˈatäˈändë winë xëëw winë tiempë (Apos. 13:48). Parë tpanëjkxtëdë Jesus, tsojkëp nbudëjkëm parë 1) tjaygyukët, 2) tkupëkët ets 3) tkuytyunët tijaty jyajtypy mä Biiblyë (Kol. 2:6, 7; 1 Tes. 2:13). ¿Wiˈix mbäädë nmëguˈukˈäjtëm tpudëkëdë pënaty ëxpëjktsondakp? Ko tsuj yajxon tˈagëˈë tˈaxäjëdët ko jyäˈttët reunyonk (Fwank 13:35). Mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë yaˈëxpëjkypyë jäˈäy, dyajtuny kajaa xyëëw tiempë, jyot myëjääw mä tpudëkë jäˈäy parë tmastuˈudët tijaty myëbëjkypy o ja kostumbrë mëdiˈibë yˈääts tyikts të tpëjknë (2 Cor. 10:4, 5, TNM). Myënëjkxypyë tiempë parë nbudëjkëmë jäˈäy ets dyajtëgatsëdë jyukyˈäjtën parë net nyëbatët, per mëjwiin kajaa ttukˈoyˈatäˈäny. w21.07 paj. 3 parr. 6

Ëtsäjtëm, ¿ijtëm seguurë ko Jyobaa tyestiigëty jantsy yëˈëdën tukniˈˈijxëdëp ja tëyˈäjtën ets ko duˈunën jyantsy Diosmëdundë extëm ttukjotkëdaˈaky? Apostëlë Pablo ijtpë nety seguurë ko tëyˈäjtën tijaty myëbëjkypy (1 Tes. 1:5). Kyaj jeˈeyë tmëbëjky mët ko jotkujk yajnayjyäˈäwë. Yˈëxpëjk këkpäädë Diosë yˈayuk. Pablo myëbëjkypyë nety ko ‘tukëˈëyë ja Dios ja yˈääw yˈayuk mëdiˈibë këxjäˈäy miimbën ak Dios të tnigäjpxtäˈäy’ (2 Tim. 3:16, TY). Ko Pablo këkpäät yˈëxpëjky, ta dyajtëyˈäjtëndëjkë ko Jesus jantsy yëˈë nety ja Mesías mëdiˈibë të yajwandaˈaky. Per pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk kyaj duˈun ttuundë, pes oy jyajënandë ko Dios mëduundëp, yëˈë nety tyuundëp tijatyë Dios yˈaxëkˈijxypy (Titʉ 1:16). Pablo kyaj duˈun yˈadëtsy extëm pënaty nyiwintsënˈäjttë ja relijyonk. Pes yëˈë kyaj twinˈijxy mëdiˈibë yˈokmëbëkëp mä Diosë yˈAyuk ets mëdiˈibë kyaj. Tyukniˈˈixëyan ja myëguˈuktëjk tijatyë nety jyajtypy ets kyuytyuun tukëˈëyë ‘mëdiˈibë ja Dios tsyojkypyën’ (Hech. 20:27, TY). w21.10 paj. 18 parr. 1, 2

Tsojkëp njamyajtsëm ko Dios yëˈë mëdiˈibë yajmujxypy ja tëëm ets yajˈyoompy, ëtsäjtëm jeˈeyë ko nnipëm ets nyajxoˈkëm (1 Kor. 3:6, 7). Jyobaa yajtsobatypyë jäˈäyë jyukyˈäjtën. Tyam, yëˈë mëët xyajtuunmujkëmë yˈUˈunk parë dyajtuˈukmuky abëtsëmy nyaxwinyëdë jäˈäy mä kyaminynyëm ja kutëgoˈoyën (Ageo 2:7). Ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, duˈunxyëp extëm tuk grupë nyajkajxëm parë nëjkxë jäˈäy nyajpëtsëˈëmëm mëdiˈibë të nyijijtpattë mä mëk ujx të nyaxy. Oy jeˈeyë tuˈuk majtsk yˈakˈyajpääty juuky, niˈamukë të nˈëxtäˈäyëm. Nanduˈun ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, kyaj nnijäˈäwëm ninäägë jäˈäy nˈakˈyajpëtsëmäˈänëm mä tyamë Satanás yˈaneˈemy, perë Jyobaa mbäät xyajtuˈunëm parë nbudëjkëm. Andreas mëdiˈibë tsënaapy Bolivia, jyënaˈany: “Ko tuˈugë jäˈäy tnijawë tëyˈäjtën ets nyëbety, yëˈë duˈun ko niˈamukë të nbudëjkëm”. Pääty nˈoktukˈijt nˈoktukxoˈonëm duˈunyëmë Diosë tyuunk. Pën nduˈunëm duˈun, ta Jyobaa xykyunuˈkxäˈänëm ets mas niˈigyë ndukxondäˈägäˈänëm mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. w21.05 paj. 19 parr. 19, 20

¿Ti tyuumpy tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë myajtsypyë jëyujk animal? Pyëjktakypy kanäägë trampë parë tmatsy o dyaˈooky ja jëyujk animal. Duˈumbë trampë mëdiˈibë ojts tnigajpxyë Bildad ko myaytyaky mëdë Job (Job 18:8-10). ¿Wiˈix tuˈugë jäˈäy dyajkäˈäy ja jëyujk animal mä ja trampë? Jawyiin tˈixy ttuny wiˈix tˈokmatsët, mätsoo nyëjkxy, ti mëdiˈibë jyëˈxaampy ets wiˈixë net mbäät ajotkumonë tmatsy. Satanás nanduˈunën ttuny, jawyiin xyˈijx xytyuˈunëm ti ntsojkënyëˈäjtëm ets ti ndunäˈänëm. Ets ko net duˈun ttuny, ta net tpëjktaˈaky ja trampë parë xyajkäˈäjäˈänëm ajotkumonë. Perë Biiblyë xyˈanmäˈäyëm ti mbäät nduˈunëm parë kyaj xyajkäˈäjëm mä ja trampë mëdiˈibë pyëjktakypy. Ets pën xyajkäˈäjëm, xypyudëjkëmë Biiblyë nanduˈun parë nnijäˈäwëm ti nduˈunëm. Nuˈun kujkë tiempë nyaxy kanäk mil jëmëjt, taaˈäjtp majtskë trampë mëdiˈibë Satanás nëgooyë ttukˈoybyëtsëëmnë, ko jäˈäy nyayjyawëty mëj këjxm ets ko tijaty tˈatsoky. Satanás duˈun extëm tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë myajtsypyë joon, pyëjktakypyë trampë parë net dyajkäˈäy (Sal. 91:3). Per ëtsäjtëm kyaj tiko Satanás xyajkäˈäjëm mä ja trampë, pesë Jyobaa të xytyukˈawäˈänëm tijaty yëˈë yajtuumpy (2 Kor. 2:11). w21.06 paj. 14 parr. 1, 2

Nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë të myëjjäˈäyëndë mëjwiin kajaa tsyobäättë. Ko kyupoˈojënë, yëˈë mëët yaˈijxkijpxyë tuˈugë koronë (Prov. 20:29). Per mbäät kyaj nbëjkëmë kuentë nuˈunën tsyobäättë. Ënäˈktëjk mëdiˈibë yajtsobattëp pënaty të myëjjäˈäyëndë mëjwiin kajaa pyudëkëdë. Jyobaa mëjwiin kajaa dyajtsobääty pënaty të myëjjäˈäyëndë. Yëˈë yˈixyˈajtypy yajxon ets yajtsobatypy wiˈix jyaˈayˈattë. Agujk jotkujk nyayjyawëtyë Jyobaa ko tˈixy wiˈix ttukniˈˈixëdë ja ënäˈktëjk tijaty të tjattë nuˈun kujk Dios mëdundë (Job 12:12; Prov. 1:1-4). Yajtsobatypy nanduˈun ko tˈixy wiˈixë mëjjäˈäytyëjk tijaty tmëmadäˈäktë (Mal. 3:16). Oy nuˈun të tpäättë amay jotmay mä jyukyˈäjtën, duˈunyëm mëkë myëbëjkën tmëdattë. Ets tyam, mas niˈigyë tmëbëktë tijatyë Jyobaa të twandaˈaky, këdiinëm ko tnijäˈäwëdë ja tëyˈäjtën. Jyobaa mëk tsyokëdë mët ko duˈunyëm yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë oy të myëjjäˈäyëndë (Sal. 92:12-15). w21.09 paj. 2 parr. 2, 3

Oy ko näˈäganäˈäty nˈijxëm wiˈix njäˈäyˈäjtëm, mbäät nnayajtëˈëwëm: “¿Tsojkëbëts pën mëët nnayˈijxkijpxyëdët parëts oy nnayjyawëdët? ¿Tikots mëk nduny mä kongregasionk? ¿Yëˈë parëts nmëjpëtsëmäˈäny o parëts nnayˈijxkijpxyëyaˈanyëty mëdëtsë nmëguˈuktëjk? ¿O päätyëts mëk nduny parëtsë Jyobaa xytyukjotkëdäˈägët?”. Biiblyë jyënaˈany ko kyaj yˈoyëty nnayˈijxkijpxyëm mëdë wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm. ¿Tiko kyaj? Yëˈko pën winmäˈäyëm ko mas niˈigyë oy tijaty nduˈunëm ets këdiinëm ja nmëguˈukˈäjtëm, mbäät xytyuktëjkëmë mëjˈat këjxmˈat. Ets pën winmäˈäyëm ko ja nmëguˈukˈäjtëm niˈigyë tijaty tjat tnijawëdë, mbäädë net nnayjyäˈäwëm ko kyaj ti ntsoowˈäjtëm (Rom. 12:3). Nˈokjamyajtsëm ko Jyobaa, pääty të xymyëjwoˈowëm mët ko ntsojkëm ets ko nmëdoowˈijtëm wiˈix ja yˈUˈunk xyˈanmäˈäyëm, kyaj yëˈëjëty mët ko nˈaˈëwˈäjt nˈagäjpxˈäjtëm o ko ngëxëˈkëm oy tsuj (Fwank 6:44; 1 Kor. 1:26-31). w21.07 paj. 14, 15 parr. 3, 4

Parë Dios xymyoˈoyëm ja jembyë jot winmäˈäny, tsojkëp nnuˈkxtakëm, nˈëxpëjkëmë Biiblyë ets nbawinmäˈäyëm. Jëjpˈam ets duˈun nduˈunëm, nˈokˈamdoˈowëmë Jyobaa parë xymyoˈoyëmë jot mëjääw. Mëdiˈibë xypyudëkëyäˈänëm parë nyajtëgäjtsëmë jäˈäyˈäjtën ets kyaj nnayˈijxkijpxyëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm. Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm nanduˈun parë nˈijxëm pën jap nyaxkëdaˈaky mä jot korasoon ja mëjˈat këjxmˈat o ko naywyinaxëjäˈäwëm tijaty, ets parë tsojkˈam nnayajtëgäjtsëm (2 Crón. 6:29, 30). Jyobaa nyijäˈäwëp ti nwinmäˈäyëm ets wiˈix nnayjyäˈäwëm. Nyijäˈäwëp ko nduˈunëmë mëjääw parë kyaj xynyinäjxëm extëmë naxwinyëdë jäˈäy wyinmaytyë ets parë kyaj xymyëmadakëm ja poky kaytyey. Ko tˈixy wiˈix niˈamukë nduˈunëmë mëjääw, ta mas niˈigyë xytsyojkëmë Jyobaa. Parë Jyobaa xytyukjaygyujkëm nuˈunën xytsyojkëm, yëˈë mëët nyayˈijxkijpxyëty tuˈugë uˈunktääk mëdiˈibë nëgooyë ttsojknë yˈuˈunk (Is. 49:15). Ko tˈixy nuˈunën nyajnimëjääwdakëm ko nmëduˈunëm, ta mas niˈigyë xytsyojkëm. ¿Këdii xyjyotkujkmoˈoyëm ko duˈun nnijäˈäwëm? w21.07 paj. 24, 25 parr. 17-19

Mbäät mas agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm, pën nbëjktakëm ja jot mëjääw ets nduˈunëm tijaty yajtuknipëjkëm mä Diosë tyuunk. Nˈokjotmoˈoyëm niˈigyë mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ets nˈoktuˈunëm tijaty yajtuknipëjkëm mä kongregasionk (Apos. 18:5; Eb. 10:24, 25). Nˈokˈëxpëjkëm yajxon tijaty ngomentaratäˈänëm reunyonk parë mbäät nmëjääwmoˈoyëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Pën jam ti nyajtuknipëjkëm parë nyajnäjxëm mä reunyonk mëdiˈibë sëmäängujky, oy ko nmëjˈijx nmëjpëjktakëm. Ets pën yaˈˈanmäˈäyëm parë jap ti tuunk nduˈunëm mä kongregasionk, oy ko tsojk njäjtkojëm ets nduˈunëm extëm mbäät nyajtukjotkujkˈäjtëm. Kyaj nwinmäˈäyëm ko kyaj tyim jëjpˈamëty ti të nyajtuknipëjkëm ets ko kyaj tsyokyëty jamë xëëw tiempë nyajtuˈunëm. Nik oy ko nduˈunëmë mëjääw parë yajxon nduˈunëm tijaty yajtuknipëjkëm (Prov. 22:29). Ko niˈigyë tijaty ndukmëduˈunëmë Jyobaa, ta niˈigyë mëët nnaymyaaybyëkäˈänëm ets mas agujk jotkujk nnayjyawëyäˈänëm (Gal. 6:4). Nëjkxëp nanduˈun ndukxondakëm ko ja nmëguˈukˈäjtëm yajmoˈoyët ja tuunk mëdiˈibë nety njatunäˈänëm (Gal. 5:26). w21.08 paj. 22 parr. 11

Kyaj mbäät nnayjyäˈäwëm mëj këjxm, nˈoknasˈijxëm parë Jyobaa xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm. Duˈun extëm ko tuˈugë jäˈäy kyaj oyë nyeˈpyny nyekytyuˈuyeˈey mä kyorasoon, mbäät kyaj oy nyekytyunyë kyorasoon. Nanduˈunën jyaty ko jäˈäy tyuktëkëtyë mëjˈat këjxmˈat, mbäät jyuunyë kyorasoon ets tsyiptakxëty tmëmëdowëdë Jyobaa. Ja fariseety yëˈë naytyukmëmadakëdë mëjˈat këjxmˈat, pääty kyaj tkupëjktë ko Jesus yëˈë Diosë yˈUˈunk, oy tjatimyˈijxtë yajxon ko myëdäjtypyë Diosë myëjääw (Fwank 12:37-40). Mëjwiin kajaa nyaytyukˈaxëktuunëdë ko jyaˈayˈäjttë mëj këjxm, pes yajtëgooytyë jyukyˈäjtënë winë xëëw winë tiempë (Mat. 23:13, 33). Päätyën jyëjpˈamëty ets nasˈijxëm parë xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëmë Diosë yˈAyuk ets ja myëjääw mä tijaty ndunäˈänëm ets nanduˈun parë dyajtëgatsëdë jukyˈäjtën ets ja jot winmäˈäny. Nˈoknasˈijxëm parë Jyobaa xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm, duˈun extëmë Santiago ttuuny mëdiˈibë ijt yujy tudaˈaky ets jantsy oy yaˈëxpëjky. w22.01 paj. 10 parr. 7

Pën nduˈunëm duˈun ets xëmë nuˈkxtakën, mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa myëdoowˈitaampy ets yˈatsoowëmbitaampy ja nuˈkxtakën (Kol. 4:2). Näˈäty, mbäät nwinmäˈäyëm ko Jyobaa kyaj tsojk tˈatsoowëmbityë nuˈkxtakën, per të twandaˈaky ko ja tˈatsoowëmbitäˈäny “mä meerë nyajtëgoyˈäjtëm” (Heb. 4:16, TNM). Pääty, ninäˈä mbäät ngawinmäˈäyëm ko kyaj yˈoyëty extëm yˈadëˈëtsy ko tkaˈˈatsoowëmbityë nuˈkxtakën näˈä njatsojkëm. Extëm nˈokpëjktakëm, ta mayë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë kanäk jëmëjt kujk tˈamdoownëdë Jyobaa parë tyukˈixëdët wiˈix dyajjëjptëgoyaˈanyë yäˈädë jukyˈäjtën. Jesus ojts nanduˈun jyënaˈany ets nˈamdoˈow nbëjktsoˈowëm parë myinët ja Diosë gyobiernë (Mat. 6:10, TNM). Tsuu winmäˈänyë nety ko kyaj nekymyëbëjkëmë Dios, mët ko kyaj tyuny jyatyëty extëm ëtsäjtëm njaˈˈawijx njajëjpˈijxëm (Hab. 2:3; Mat. 24:44). Mëdiˈibën mbäät nduˈunëm, yëˈko duˈunyëm nmënuˈkxtakëm ets nˈawijx njëjpˈijxëm ti Jyobaa të ttuknibëjktäägë ttunäˈäny. Pesë kutëgoˈoyën ja jyäˈtäˈäny, näˈä yëˈë të ttuknibëjktäägë, të twinˈijxnë “ja xëë es ja oorë”. Ets ja myinäˈäny mä nety niˈamukë nyajpatëm listë (Mat. 24:36; 2 Peed. 3:15). w21.08 paj. 10 parr. 10, 11

Ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë të myëjjäˈäyëndë ets ijttëp yujy tudaˈaky, jyaygyujkëdëp ko tyam kyaj mbäät duˈun yˈoktuunëdë extëm ko të yˈënäˈkˈattë. Extëm nˈokpëjktakëm, pënaty tuundëp sirkuitë ko jyëmëjt dyaˈˈabajnëdë 70, ta wiink tuunk yajtuknipëktë. Mbäät tsyiptakxëdë mët ko të tˈijxwëˈëmdë ko tkuˈix tkugäjpxëdë ja myëguˈuktëjk ets jantsy oyë nety nyayjyawëdë ko duˈun tpudëkëdë. Per jyaygyujkëdëp ko mas oy ko yëˈë ënäˈktëjk duˈun tyundët. Yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm yëˈë nanduˈumbë jäˈäyˈäjtën yaˈijxëdëp extëm ja lebitëty mëdiˈibë ijty tuundëp Israel, pes ko ijty dyaˈˈabajnëdë 50, ta kyaj yˈoktuunëdë mä ja tabernakulo. Per duˈunyëm ojts nyayjyawëdë agujk jotkujk, tyuundë nuˈun myadäˈäktë ets duˈunyëm tpudëjkëdë ja ënäˈktëjk (Núm. 8:25, 26). Nanduˈun tyam, oy ja nmëguˈukˈäjtëm kyaˈoktuunëdë sirkuitë, per duˈunyëm tpudëkëdë ets tmëjääwmoˈoytyë ja myëguˈuktëjk mä kyongregasionk. w21.09 paj. 8, 9 parr. 3, 4

Mä Lukʉs 15:11-32 japë Jesus tmaytyaky tuˈugë ijxpajn mä tuˈugë mixy mëdiˈibë ojts tsyoˈonë mä tyëjk. Kyaj ja tyeety tnekymyëmëdooy, ta ojts tsyoˈonë ets ojts nyëjkxnë “jagam mä wiink naxwinyëdë”. Axëëk jamë jyukyˈäjtënë ojts dyajnëjkxy. Per ko tpaty ja amay jotmay, ta ojts tmëkjawë tijatyë nety të ttuny ets tpëjkyë kuentë ko oyë nety yajpääty mä ja tyääk tyeetyë tyëjk. Jesus jyënany ko ja mixy yajtëjkë ja jyot wyinmäˈäny, pääty jyënany ko jyëmbitäˈäny ets tˈamdowäˈänyë maˈkxën ja tyeety. Jëjpˈamë nety tjaygyukët ko tijaty të ttuny kyaj yˈoyëty, per kyaj nety jeˈeyë tsyokyëty tjaygyukët. Tsojkëbë nety dyajtëgatsët ja jyukyˈäjtën. ¿Wiˈix ja mixy dyajnigëxëˈky ko të nety jyantsy jyodëmbity? Yäˈädë ijxpajtën mëdiˈibë Jesus myaytyak xyˈajäjt xyjotjäjtëm. Ets pënaty tuundëp mëjjäˈäy nanduˈun mbäät pyudëkëdë parë tnijawëdët pën të jyantsy jyodëmbity tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë mëjwiin kajaa të pyokytyuny. w21.10 paj. 5 parr. 14, 15

¿Ti mëdiˈibë kyaj yajxijtˈyuˈkxäˈäny o kyutëgoyaˈany? Apostëlë Pablo duˈun tkujäˈäyë: “Kom yëˈë nˈaxäjëyäˈänëm tuˈugë Anaˈam Kutujkën mëdiˈibë kyaj mbäät yajxijtˈyuˈkxy, duˈunyëm [...] mbäät nmëduˈunˈadëtsëmë Dios extëm ttukjotkëdaˈaky, mëdë mayˈäjt wintsëˈkën ets nmëjjäˈäw njantsyjyäˈäwëm” (Heb. 12:28, TNM). Yëˈëyë Diosë gyobiernë mëdiˈibë kyaj wiˈix jyatäˈäny ko nety yˈakˈyajxijtˈyuˈkxy ja naxwinyëdë jäˈäy (Sal. 110:5, 6; Dan. 2:44). Kyaj tyam yˈoyëty ets nyajtëgoˈoyëmë xëëw tiempë, pes tsojkëbë jäˈäy twinˈixtët ti tyunandëp. ¿Jukyˈatandëp duˈun extëmë naxwinyëdë jäˈäy dyajnëjkxyë jyukyˈäjtën ets kutëgoyandëp? ¿O jukyˈatandëp extëmë Jyobaa tniˈanaˈamë ets pyäädandëbë jukyˈäjtënë winë xëëbë? (Eb. 12:25). Ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, duˈunën ja jäˈäy nbudëjkëm parë twinˈixtët ti tyunandëp. Ets nˈokjamyajtsëm wiˈixë Jesus jyënany: “Yäˈädë oybyë ayuk mëdiˈibë nyimaytyakypy ja Anaˈam Kutujkën yajkäjpxwäˈkxäˈäny abëtsëmy nyaxwinyëdë parë yajtuknijawët tukëˈëyë nasionk; ets taanëm myinäˈäny ja kutëgoˈoyën” (Mat. 24:14, TNM). w21.09 paj. 19 parr. 18-20

Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, oy ko xyˈëxtäˈäytyëdë winmäˈäny parë xyjotkujkmoˈoytyët ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë kyaj tmastuˈuttë Jyobaa. Miitsëtyën mnikëjxmˈäjttëp parë xyjotkujkmoˈoytyët ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jyëëky myëguˈuk të tmastuˈutyë Jyobaa (1 Tes. 5:14). Mëjääwmoˈoytyë mä kyatsondaˈakynyëmë reunyonk ets ko nety të jyëjpkëjxnë. Kuˈix kugäjpxëdë mä jyëën tyëjk ets nuˈkxtäˈäktë mëët. Mbäät mëët mnëjkxtë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë o xywyowdët näˈäganäˈäty mä mDiosˈawdattë tuk familyë. Yëˈë mëjjäˈäytyëjkëty, tsojkëp tpaˈˈayowdët pënaty pyattëbë amay jotmay, ttsoktët ets tjotkujkmoˈoytyët (1 Tes. 2:7, 8). Jyobaa “yajkypy ja tiempë es ja pojpë jäˈäy jyodëmbittët, es tˈaxäjëdët ja Jesus, këdiibë kyutëgoytyët” (2 Peed. 3:9). Oyë nety tuˈugë jäˈäy jyapokytyuumbë mëjwiin kajaa, duˈunyëmë jyukyˈäjtën tsyobääty Dios windum. Jamyats ko Jyobaa mëjwiin kajaa ojts tsyobatxëty ko ojts xykyujuˈuyëm niduˈuk niduˈuk: pes kyëyäjk ja yˈUˈunk mëdiˈibë nety mëk tsyojkypy. Pääty tsuj yajxon tpudëkë ets nyijëmbitëdët pënaty të myastuˈutyëty. Ets jyëjpˈijxypy parë duˈun ttundët, duˈun extëmë Jesus ojts tpëjktaˈaky ja ijxpajtën mä tuˈugë mixy mëdiˈibë yeˈeytyëgooy ets jatëgok jyëmbijty (Luk. 15:11-32). w21.09 paj. 30, 31 parr. 17-19

Ets pën kyaj nëgoo mˈokkäjpxwäˈkxnë extëmë nety xytyuny mët ko tyam mbëjk mˈijxëp, ¿ti mbudëkëyanëp parë duˈunyëm jotkujk mnayjyawëdët mä myuky ja pëjktaˈaky? Min nˈokˈijxëm ti tuun jäjtë ko ja rey David mët ja jyaˈayëty ojts dyaˈˈawäˈätspëtsëmdë ja fyamilyë ets tpëjkëtyaaytyë tijatyë nety ja Amaleq jäˈäyëty të tmënëjkxtë. Nimajtsk mëgoˈpx ja yetyëjkëty të nety jyantsy yˈanuˈkxëndë ets kyaj mbäät nyekynyëjkxtë tsiptuumbë, ta ojts wyëˈëmdë parë tkuentëˈatäˈändë tijaty nyikaktë David mët ja jyaˈayëty. Ko jyëmbijttë mä nety ojts të tsyiptundë, ta David jyënany ko tijatyë nety ja myëtsip të tpëjkxëdë, tuknax dyajwäˈkxäˈändë (1 Sam. 30:21-25). Nanduˈun tyam jyaty, abëtsëmy nyaxwinyëdë nnaybyudëjkëm nixim niyam parë jäˈäy tmëwingondëdë Jyobaa. Niˈamukë nduˈunëmë mëjääw axtë pënaty të myëjjäˈäyëndë ets ndukxondakëm ko tuˈugë jäˈäy yˈakpëtsëmy parë tpaduˈudëkë ja nëˈë tuˈu mëdiˈibë yajnëjkxp mä jukyˈäjtënë winë xëëbë. Jyobaa yˈijxypy ko nduˈunëmë mëjääw ets xykyumayäˈänëm ko njotmoˈoyëmë tyuunk. Xytyukniˈˈijxëm nanduˈun ko mbäät nyajpatëm agujk jotkujk mä tyam nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ja yˈayuk (Fwank 14:12). Duˈunë duˈun, mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa tyukjotkëdakypy tijaty ndukmëduˈunëm, pën kyaj nmëˈanuˈkxëm. w21.10 paj. 28 parr. 15-17

Ko nmëjjäˈäyënë, mbäädë net njëjptsëˈk njëjpjäˈäwëm ko kyaj duˈunë Jyobaa xyˈokˈyajtunäˈänënë extëm ko të nˈënäˈkˈäjtëm. Waˈan kyaj nëgoo nˈokmëdäjtënë ja jot mëjääw, per mbäät nyajtuˈunëm ja wijyˈäjtën, tijaty të njäjt të nnijäˈäwëm ets ndukpudëjkëm ja ënäˈktëjk parë niˈigyë tmëdunëdë Jyobaa ets tnikëjxmˈattëdë tuunk mä Diosë kyäjpn. Tsojkëbë mëjjäˈäytyëjk yˈittët yujy tudaˈaky pën pyudëkëyandëp ja ënäˈktëjk. Tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë yujy tudaˈaky niˈigyë mëj dyajnaxy ja myëguˈuktëjk (Filip. 2:3, 4). Ja mëjjäˈäytyëjkëty mëdiˈibë ijttëp yujy tudaˈaky, jyaygyujkëdëp ko kanäk pëky jyaajëty wiˈix tijaty yajtuny ets kyaj yajkutëjy ja Diosë yˈanaˈamën. Pääty kyaj ttsoktë ets duˈun tijaty tyim yajtunët extëm të tˈijxwëˈëmdë (Ecl. 7:10). Yëˈëjëty mbäät nanduˈun tpudëkëdë ja ënäˈktëjk parë niˈigyë tijaty tjat tnijawëdët, per jyaygyujkëdëp nanduˈun “ko näjx këjxp diˈibë ijtp naxwiiny” ets mbäädë net nanduˈun tˈijxwëˈëmdë wiˈix tijaty tyam yajtuny (1 Kor. 7:31). w21.09 paj. 8 parr. 1, 3

Jyobaa tim tëgatsy mëdë yäˈädë diosëty mëdiˈibë jäˈäy yˈawdäjttë. Pes yëˈë ninäˈä xykyatukˈanaˈamëm parë nduˈunëmë axëkˈäjtën, Jyobaa mëk wäˈätsëˈë. Ets parë ja israelitëty tjamyatstët ko Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios mëdiˈibë wäˈäts, ojts ja saserdotë wintsën yaˈˈanëëmëdë ets tmënëjkxtët mä ja kyupit tuˈugë kyuwëˈënëˈëk mëdiˈibë tëˈkx jäjp ak oorë ets jam yajkëxjääyë yäˈädë ääw ayuk: “Ja wäˈätsˈäjtën yëˈë jyaˈäjtypyë Jyobaa” (Éx. 28:36-38). Niˈamukë ja israelitëty, mbäädë nety tˈixtë yäˈädë ääw ayuk, ets yëˈë nety tukjamyajtsëdëp ko Jyobaa mëk wäˈäts. Ets pën tuˈugë israelitë kyaj mbäät tmëwingony ja saserdotë ets tˈixëdë yäˈädë ääw ayuk, ¿mbäädëdaa nety wiinktsoo tˈixy? Mbäät. Pes niˈamukë ja israelitëty mëj mutsk, myëdoowˈijttëp ijty ko ja Ley yajkajpxy mayjyaˈay wyindum (Deut. 31:9-12). Koxyëbë nety jam nyajpatëm ojtsxyëp nmëdoˈowëmë yäˈädë ääw ayuk: “Ëjtsë duˈun Jyobaa mëdiˈibë mDiosˈäjttëp, [...] ets tsojkëp mˈittët wäˈäts, mët ko ëjts wäˈätsëts”, “miitsëty tsojkëp mˈittët wäˈäts, mët ko ëjts nwäˈätsëty” (Lev. 11:44, 45; 20:7, 26). w21.12 paj. 3 parr. 6, 7

Mbäät näägë nmëguˈukˈäjtëm tjantsy myëmay tjantsy myëdäjttë mä tˈokpëktëdë myeeny syentääbë ti mët ja xyëëw tiempë dyajnaxtët. Mët ko mä tsyëënëdë jantsy ayoowdëbë jäˈäy o kyaj nëgoo ja meeny sentääbë ets niˈigyë yˈoˈktëy ja jukyˈäjtën. O waˈan të yˈooky ja mëdiˈibë nety nyigëbäjkˈäjtypy ja fyamilyë ets ja uˈunk ënäˈk kyaj tnekynyijawëdë mä tpëktët ja meeny sentääbë. Oy ko ndukˈijxpajtëmë Jyobaa ets kyaj yëˈëyë nmëmäˈäy nmëdäjëm ja amay jotmay. Nˈokjamyajtsëm ko Jyobaa mëk xytsyojkëm. Ets pääty xyˈanmäˈäyëm ko pën jëjpˈam nbëjktakëm ja tyuunk, yëˈë xymyoˈoyäˈänëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm (Mat. 6:32, 33). Jyobaa xëmë tkuytyunyë yˈayuk (Deut. 8:4, 15, 16; Sal. 37:25). Ets pënë Jyobaa yˈijxˈijty kyuentëˈäjtypyë joon jëyujk ets ja pëjy ujts, nanduˈuntsën xykyuentëˈatäˈänëm. Pääty kyaj tiko nmëmäˈäy nmëdäjëm ti nˈokjëˈxëm o mä nˈokpëjkëm ja wit xox (Mat. 6:26-30; Filip. 4:6, 7). Ets duˈun extëmë uˈunktääk uˈunkteety tmoˈoytyë yˈuˈunk yˈënäˈk tijaty yajtëgoyˈäjttëp mët ko ttsoktë, nanduˈunënë Jyobaa xymyoˈoyëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm mët ko xytsyojkëm. w21.12 paj. 16, 17 parr. 4, 5; paj. 18 parr. 8

¿Të näˈä pën axëëk xytyuˈunëm? ¿Waˈan yëˈëjëty tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mëët tuˈugyë nˈëxpëjkëm? Pën të, mbäät xypyudëjkëmë ijxpajtënë José. Yëˈë axëëk ojts tyunyëty ja myëgaˈaxëty, per niˈigyë tpëjktaky ja jyot wyinmäˈäny mä ja Diosë tyuunk, ets ojts kyunuˈkxyëty mët ko myaˈkxtujky ets tmëmadaky ja amay jotmay. Ko tiempë nyajxy, José pyokymyaˈkx ja myëgaˈaxëty ets yˈijx wiˈixë Jyobaa ojts kyunuˈkxyëty (Gén. 45:5). Duˈun extëmë José, mbäät nanduˈun nnayjyäˈäwëm agujk jotkujk ets yëˈë ndukëdëjkëmë Jyobaa parë ttunët ja tëyˈäjtën (Sal. 7:17; 73:28). Pën nmëdäjtëmë amay jotmay mëdiˈibë xymyoˈoyëmë jäj jëmuˈumën o jam pën axëëk xytyuˈunëm, nˈokjamyajtsëm ko Jyobaa wingon yajpääty mä pënaty jyäˈäwëdëp “ja jyot kyorasoon amäˈäts tukmäˈätsë” (Sal. 34:18). Jyobaa xytsyojkëm mët ko nmaˈkxtujkëm ets oy ko ndukëdëjkëm ja amay jyotmay (Sal. 55:22). Yëˈë mëdiˈibë tuump fes mä tukëˈëyë naxwinyëdë ets yˈijxypy tijaty tuun jäjtëp (1 Peed. 3:12). Pääty, pën nmënäjx nyajnäjxëmë amay jotmay mëdiˈibë kyaj mbäät nekyyaˈoˈoyëm, nˈokjamyajtsëm ko tsojkëp maˈkxtujkën myëët nˈawijx njëjpˈijxëmë Jyobaa parë ttunët ti të ttuknibëjktäägë. w21.08 paj. 11 parr. 14; paj. 12 parr. 16

Oy ko nyajtuˈunëmë xëëw tiempë mä tijatyë Jyobaa yajnayjyawëdëp jotkujk. Nˈokˈijxëm ti jëjpˈam nbëjktakëm mä jukyˈäjtën ets wiˈix mbäät yajxonë tiempë nyajtuˈunëm. Näˈäty, njaˈˈaduunmukäˈänëm tijaty ets kyaj wiˈixëty, per tsojkëp nˈijxëm ti mas jëjpˈam ndunäˈänëm. Min nˈokˈijxëm wiˈix jyajtyë María mëdë Marta ko Jesus ojts kyuˈixëdë. Marta jantsy oyjyaˈayë nety ets jantsy agujk jotkujk nyayjyäˈäwëdë ko Jesus ojts kyuˈixëdë mä jyëën tyëjk, päätyë Marta tjantsy nyiˈˈijxë ja käˈäy ukën. Per ja María, yëˈë pyuwäˈtsë Jesus ets tmëdoowˈijty tijatyë nety tukniˈˈixëyanëdëp. Kyaj wyiˈixëty ti Marta tyuun, perë Jesus jyënany ko María yëˈë nety “të twinˈixy yëˈë oybyë” (Luk. 10:38-42). Ko tiempë nyajxy, waˈanë María tjäˈäytyëgooy ti yaˈoˈoyëdë parë ojts kyay yˈuuktë, per ninäˈä tkajäˈäytyëgooy tijatyë Jesus tukniˈˈijxëdë. María yëˈë jëjpˈam pyëjktak ko dyajnaxyë xyëëw tiempë mëdë Jesus. Ëtsäjtëm mbäät nanduˈun nduˈunëm ko nyajnäjxëmë xëëw tiempë mëdë Jyobaa. w22.01 paj. 27 parr. 5, 6

Acab ojts jyayujy jyatudaˈaky Dios windum, per ok, kyaj dyajnigëxëˈky mä tijaty tyuun ko të jyantsy jyodëmbity. Pes kyaj dyajkutëgooy jam Israel mä nety yaˈˈawdatyë ja Baal ets kyaj tˈanmääy ja nax käjpn parë tˈawdatëdë Jyobaa. Ko yˈoˈkyë Acab, ta Jyobaa dyajnigëxëˈky wiˈixë nety wyinmay mä yäˈädë yetyëjk. Jehú ja Diosë kyugajpxy jyënany ko Acab axëkjäˈäyë nety (2 Crón. 19:1, 2). Koxyëbë Acab jyodëmbijty amumduˈukjot, kyajxyëp tiko Jehú jyënany ko Acab axëkjäˈäy ets ko “yˈaxëkˈijxypyë Jyobaa”. Yäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Acab mëk tjäˈäwë tijatyë nety të ttuny, per kyaj jyodëmbijty amumduˈukjot. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm yajmaytyaˈagyë Acab? Ko Elías yˈanmääyë ko fyamilyë yajtukumëdowäämbë nety tijaty të ttuny, Acab ta ojts yujy tyudaˈaky. Ets oy ko duˈun ttuuny. Per tijaty ok yˈaktuun, ta dyajnigëxëˈky ko kyaj nety të jyodëmbity amumduˈukjot. Pes ko tuˈugë jäˈäy jyantsy jyodëmbity, kyaj jeˈeyë tmëkjawë tijaty të ttuny. w21.10 paj. 3 parr. 4, 5, 7, 8

Isaías tyuuny kugajpxy ets waˈan nanduˈunë kyudëjk tyuuny, pes mä Biiblyë duˈun jap yajmaytyaˈaky “ja toxytyëjk mëdiˈibë nyaskäjpxëp tijaty” (Is. 8:1-4). Yäˈädë kasäädë jäˈäy yëˈë mas jëjpˈam pyëjktak ko tmëduundë Jyobaa. ¿Wiˈix mbäät nanduˈunë kasäädë jäˈäyëty tpanëjkxëdë yˈijxpajtën? Ko niˈigyë wyinmäˈäny tpëjktäˈäktët parë tmëdundëdë Jyobaa. Ets parë niˈigyë myëbëjkënë dyajkëktëkëdë, tsojkëp nimajtsk tˈëxpëktët tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë etsë net tˈixtët wiˈixë Dios xëmë dyaˈˈadëy (Titʉ 1:2). Mbäät nanduˈun twinmaytyë ti mbäät ttundë parë yˈadëwët tuk pëky majtsk pëky mëdiˈibë ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë. Extëm mëdiˈibë Jesus ojts tnigajpxy ko yajkäjpxwäˈkxäˈäny abëtsëmy nyaxwinyëdë ja oybyë ayuk mä kyaminyëm ja kutëgoˈoyën. Ko tuˈugë kasäädë jäˈäy yˈity seguurë ko tadën yˈadëy tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë, ta mas niˈigyë jyot wyinmäˈäny tpëjktaˈaky parë tmëdunëdë Jyobaa. w21.11 paj. 16 parr. 9, 10

María waˈanë nety të kyuˈoˈknë, päätyë Jesus ttsojky ets yaˈijxˈit yajkuentëˈatët ja tyääk. Kom mëkë nety ttsokyë tyääk ets myëmääy myëdajpy, pääty yëˈë ttuknipëjkyë apostëlë Juan, pes nyijäˈäwëbë nety ko yëˈë mbäät tpudëkë parë tmëduunˈadëˈëtsëdë Jyobaa. Desde jaa, María tjäˈäwë Juan extëmë myäänk etsë Juan tˈijxˈijty tkuentëˈäjty extëmë tyääk. Jesus mëk ttsojky ja toxytyëjkjäˈäy mëdiˈibë ijxˈijt kuentëˈäjtë desde ko myaxuˈunkˈäjty ets mëdiˈibë kyaj myastutë mä nety yˈooganë. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus yˈakjënany? Mbäät niˈigyë nˈookjäˈäwëmë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mëët nˈëxpëjkëm ets kyaj dyuˈunëty ja nfamilyëˈäjtëm. Näˈäty, mbäät nääk ja jëëky mëguˈuk xynyibëdëˈkëm o axtë xymyastutëm. Per pën kyaj Jyobaa nmastutëm etsë nyax kyäjpn, ta nˈaxäjëyäˈänëm “mëgoˈpx dëˈënën” mëdiˈibë nyajtëgoˈoyëm extëmë Jesus twandaky. Mayë nmëguˈukˈäjtëm duˈun njäˈäwëm extëmë uˈunk ënäˈk o extëmë tääk teety (Mar. 10:29, 30). ¿Wiˈix nnayjyäˈäwëm ko nyajpatëm tuˈugyë mä Diosë kyäjpn mä jyapˈatyë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë naytsyojkëdëp nixim niyam, myëbëjktëbë Jyobaa ets tsyojktëp? (Kol. 3:14; 1 Peed. 2:17). w21.04 paj. 9-11 parr. 7, 8

Ko nmëdäjtëm ja tsojkën mëdiˈibë ninäˈä kyakugëxë, ta niˈigyë nduˈunëmë mëjääw parë nbudëjkëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Nanduˈun tyam, mayë nmëguˈukˈäjtëm tyukˈijxtëbë myëguˈuktëjk ja tsojkën mëdiˈibë ninäˈä kyakugëxë, axtë mëdiˈibë kyaj tˈixyˈattë. Extëm nˈokpëjktakëm, ko tnijawëdë ko të tijaty yˈayoˈonbëjktaˈaky, ta netyë dyajtëwdë ja myëguˈuktëjk wiˈix mbäät tˈokpudëkëdë, o pën nyijäˈäwëdëp ko mä kyongregasionk tam tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë yajtëgoyˈajtypyë myeeny syentääbë, ta dyajnidëwëdë ti yajtëgoyˈajtypy ets tpudëkëdë. Nˈokpanëjkxëmë yˈijxpajtën ja Dios mëduumbëty mëdiˈibë Macedonia mä primer siiglë. Yëˈëjëty “waanë niˈigyë” dyäjktë ja naybyudëkë extëmë nety kyaj të yaˈˈamdowdë (2 Kor. 8:3). Nanduˈun tyam, pënaty tuundëp mëjjäˈäy ko tˈixtë wiˈixë nmëguˈukˈäjtëm nyaybyudëkëdë nixim niyam, ta tˈanëëmëdë ko jantsy oy ko duˈun ttundë. Ko duˈunë nmëguˈukˈäjtëm yajmëjjääwmoˈoytyë, mbäädë net niˈigyë tpudëkëdët ja myëguˈuktëjk (Is. 32:1, 2). w21.11 paj. 11 parr. 14; paj. 12 parr. 21

Niˈamukë nyajtëgoyˈäjtëm parë pën xyˈëwij xykyäjpxwijëm. Näˈäty, yëˈë nˈëybyëjk ngajpxypyëjkëm tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë nmëjˈijx nmëjpëjktakëm. Per näˈäty, mbäät tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm xymyëmäˈäy xymyëdäjëm mët ko tpëkyë kuentë ko tam nnëˈëdëgoyäˈän nduˈudëgoyäˈänëm, o tam ti ndunäˈänëm mëdiˈibë net ok nmëkjawëyäˈänëm (Gál. 6:1, TNM). Näˈäty, mbäät nyaˈëwij nyajkäjpxwijëm ko nety të nbokytyuˈunëm mëjwiin kajaa, per oy wyiˈixˈatët, tsojkëp nˈijxkujk njaygyujkëm ¿tiko? Yëˈko këˈëm ndukˈoyˈatäˈänëm ets mbäät xyajnitsokëm (Prov. 6:23). Mä tekstë mëdiˈibë tyam jyënaˈany ko tsojkëp nmëdoowˈijtëm ja yˈääw yˈayuk “wijyjyaˈaytyëjk”. Nipën kyajaˈˈaty mëdiˈibë nyijäˈäwëtyaapy tijaty, pes xëmë jyaˈˈatyë jäˈäy mëdiˈibë niˈigyë tijaty nyijäˈäwëp ets kyaj dyuˈunëty ëtsäjtëm (Prov. 12:15, TY). Pääty ko nmëdoowˈijtëmë ëwij käjpxwijën mëdiˈibë yajmoˈoyëm, yëˈë nety nyajnigëxëˈkëmë yujyˈat tudaˈakyˈat, nbëjkëmë kuentë axtë nuˈunën tijaty nmëmadakëm ets nˈijxëm ko nyajtëgoyˈäjtëmë naybyudëkë parë nduˈunëm ti të nduknibëjktakëm. Ja rey Salomón duˈun tkujäˈäyë: “Oybyëtsëëmp tijaty, pën jam nimayë ëwij käjpxwijpë” (Prov. 15:22). w22.02 paj. 8 parr. 1, 2

Ko tuˈugë pokyjyaˈay jyantsy jyodëmbity kyaj jeˈeyë tˈandijy ko tmëkjawë tijaty të ttuny, nanduˈunën dyajtëgatsët ja jyot wyinmäˈäny. Tsojkëbën tmastuˈudët ja axëëkpë jyukyˈäjtën ets jatëgok tmëmëdowëdë Jyobaa yˈanaˈamën (Ezeq. 33:14-16). Mëdiˈibë mas jëjpˈam mbäät ttuny, yëˈko jatëgok oy yˈitët mëdë Jyobaa. Nanduˈunën ëtsäjtëm mbäät nduˈunëm pën nnijäˈäwëm ko tuˈugë mëtnaymyaayëbë të pyokytyuny mëjwiin kajaa. Pën nguyuˈtsëm ja pyoky kyaytyey niˈigyë nˈaxëktunäˈänëm, ets oy njanitënäˈäyëmbë Jyobaa yˈijxtaapy tukëˈëyë (Prov. 5:21, 22). Mbäät nbudëjkëm ja nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm ko nˈanmäˈäyëm ko pudëkëyanëdëp ja mëjjäˈäytyëjk. Ets pën kyaj tnigäjpxäˈäny, ta ëtsäjtëm nnigäjpxëm. Duˈunë nety nyajnigëxëˈkëm ko njantsy pyudëkëyäˈänëm ja nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm. w21.10 paj. 7 parr. 19-21

Niˈamukë nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën ko kyaj jeˈeyë nnaymyëmäˈäy nnaymyëdäjëm. Biiblyë jyënaˈany ko Jesus “nyaybyëjtakë extëm tuˈugë mëduumbë” (Filip. 2:7). Tuˈugë oymyëduumbë xëmë tˈëxtäˈäyë winmäˈäny wiˈix mbäät ja wyintsën dyajnayjyawëty agujk jotkujk. Ëtsäjtëm, yëˈë xytyuumbëˈäjtëmë Jyobaa etsë nmëguˈukˈäjtëm, pääty mä tuˈuk tuˈugë xëëw nyaxy, niˈigyë nmëdunäˈänëmë Jyobaa ets ja nmëguˈukˈäjtëm. Nayajtëwëdë: “¿Nayˈawäˈänëbëts parëts nbudëkëyaˈany ja nmëguˈuktëjk? ¿Netyëts nnayˈawanëty parëts nyajwäˈätsäˈäny ja lugäär mä tyunäˈänyëtyë asamblee o mä yˈaˈoyëyaˈany ja tëjk mä nˈëxpëjkëm?”. Pën mbëjkypyë kuentë ko mtsiptakxëp parë xypyudëkëdë wiink jäˈäy, per kyaj xytsyojkënyëˈaty duˈun xytyunäˈäny, mmënuˈkxtäˈägë Jyobaa amumduˈukjot parë mbudëkëdët. Tukmëtmaytyäˈägë Jyobaa wiˈixën mnayjyawëty ets anëëmë parë mmoˈoyëdët “duˈun ja tsojkën ets ja jot mëjääw parë xytyundët” (Filip. 2:13, TNM). w22.02 paj. 22, 23 parr. 9-11

Jesus ijt ajëëky amëguˈuk (Mat. 11:29, 30). Tsyojkë jäˈäy ets jyaygyujkë wiˈixë nety yaˈix yajpäättë, oyë nety oy kyanayjyawëty. Extëm nˈokpëjktakëm, ko tuˈugë toxytyëjk yˈanmääyë mëktaˈaky ets ja nyëëx dyaˈˈagëdakët kyaj netyë ojts dyaˈˈagëdaˈaky. Per tsuj yajxon tˈatsooy ets ojts dyaˈˈagëdakë ja nyëëx ko tˈijxy nuˈunënë nety ja mëbëjkën tmëdaty (Mat. 15:22-28). Jesus ijt ajëëky amëguˈuk, per kyaj yëˈë yajtuˈuˈadujkë parë dyajky ja ëwij käjpxwijën. Pes mët ko ttsojky ja yˈëxpëjkpëty, näˈäty ojts mëk tmëˈˈëy tmëgajpxy ko dyajtëgoyˈäjttë. Extëm nˈokpëjktakëm, ko Pedro tjayajtuˈuˈadukanyë Jesus parë kyaj ttunët mëdiˈibë netyë Tyeety tsyojkypy, ojts tˈooy myëguˈuktëjk winduuy (Mar. 8:32, 33). Kyaj duˈun ttuuny parë Pedro axëëk dyajnayjyawëyaˈanyëty, yëˈë duˈun parë ojts ttukniˈˈixë ja yˈëxpëjkpëty ko tsojkëbë nety pyudëkëdët ets kyaj yajtuˈuˈadukëdët mä ttunanë ja Tyeetyë tyuunk. Duˈunë duˈun, Pedro tsoytyuun ko duˈun yaˈˈatsooy, per yëˈëdën parë këˈëm ttukˈoyˈajty. Näˈäty, tsojkëp nˈëwij ngäjpxwijëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets ndukˈijxëm ko njantsy tsyojkëm. Per ko duˈun nduˈunëm, nˈokpanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën ets nˈoktukwäˈkpajtëm ja Diosë yˈAyuk parë nˈëwij ngäjpxwijëm ja nmëguˈukˈäjtëm. w22.03 paj. 11 parr. 12, 13

Nˈawdäjtëmë Jyobaa ko nmëjkuˈëˈëw nmëjkugäjpxëm (Sal. 34:1). ¿Ets wiˈixën nmëjkumäˈäyëmë Jyobaa? Ko nnigäjpx nnimaytyakëm wiˈix jyaˈayˈaty ets tijaty të ttuny. Mëjwiin kajaa tijatyë Jyobaa të ttuny ets päätyën nmëjkuˈëˈëw nmëjkugäjpxëm. Pën njuˈtëmë tiempë parë nbawinmäˈäyëm wixatyë Jyobaa të xytyukˈijxëmë yˈoyjyaˈayˈäjtën, ta xëmë nmëjkumayäˈänëm. Ets ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, duˈunën “nˈawdäjtëm ja Dios mët ja nˈääˈäjtëm”. Ets duˈun extëm niwinmäˈäyëm wiˈixë Jyobaa nˈanëëmëyäˈänëm ko nmënuˈkxtakëm, oyxyëp ko nanduˈun niwinmäˈäyëm wiˈixë jäˈäy ndukmëtmaytyäˈägäˈänëmë Diosë yˈayuk. Duˈunë nety “nˈawdäjtëm ja Dios mët ja nˈääˈäjtëm” extëm mbäät ttukjotkëdaˈaky. Pääty, nˈokmëtmaytyakëmë jäˈäy winë ääw winë jot ko nduknijäˈäwëm ja tëyˈäjtën. w22.03 paj. 21 parr. 8