Nˈokmëjkumäˈäyëmë Jyobaa mä nduˈukmukäˈänëm tëgëk xëë

1. Nigäjx wiˈix tyuˈugyë ja xëë diˈib ijty tyuundëp ja judiyë mëdë tëgëk xëëbë tuˈukmujkën.

¹ Josee, Mariië, mët ja yˈuˈunk yˈënäˈk etsë wiingatypyë judiyë, jëmëjt jëmëjt ijty nyëjxtë Jerusalen xëˈäjtpë. Ets ko nyëjxtë mä tyäˈädë xëë jyaˈaytyëgooytyaaytyëp ja yˈamay jyotmay ets aduˈuk tpëjtäˈäktë ja jyot wyinmäˈäny mä Diosë jyaˈa. Jam tpawinmaytyë ets tkäjx tmaytyäˈäktë wiˈixë Jyobaa yˈoyjyaˈayëty ets tˈëxpëktë ja Ley. Nanduˈun tyam ëtsäjtëm, ko nëjxëm mä tuˈukmujkënë tëgëk xëëbë ja mä mbäät nmëjkumäˈäyëmë Jyobaa ets nˈagujkˈäjt njotkujkˈäjtëm.

2. ¿Wiˈix mbäät nayjëjpˈijxëm parë nëjxëm mä tuˈukmujkënë tëgëk xëëbë?

² Nˈoknayjëjpˈijxëm. Ja Jesusë fyamilyë ja ijty yoˈoytyë naa tuk mëgoˈpx mil metrë ko nyëjxtë Jerusalen ets nanduˈun ko jyëmbijnëdë. Ets oy kyaj nnijäˈäjëm ninäägë Jesus tyukaˈaxˈäjttë, nbawinmäˈäyëm ko Josee mëdë Mariië yajxon ijty ttukniwitsëdë parë nyëjxtë xëˈäjtpë. Ets mijts, ¿të nanduˈun xytyukniwitsë parë mnëjxët tëgëk xëë mä ja tuˈukmujkënë diˈib miin këdakp? Waˈan xyˈamdowäˈänyë mbakasyon o permisë mä mduny o mmaytyäˈägäˈäny mët ja mˈuˈunk mˈënäˈkë myaˈestrë parë nanduˈun yajmoˈoyët ja permisë. Pën mjäˈtäämp mä hotel, oy ko kontiempë mgäjxët. ¿Mbäät nanduˈun xypyudëkë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tsyeebyë naybyudëkë parë xymyënëjxët mä ja tuˈukmujkënë tyunäˈänyëty? (1 Fwank 3:17, 18.)

3. Nigäjx wiˈix ijty nyaymyëjämoˈoyëdë ja judiyë ko xyëdundë.

³ Naymyëjämoˈoyëm nixim niyam. Ko ijty ja judiyë xyëdundë, ta mëdë wiinkpë Dios mëduumbë kyäjx myaytyäˈäktë ets yˈagujkˈat jyotkujkˈattë. Mbäät nwinmäˈäyëm ko ja Jesusë fyamilyë jantsy naybyäädanëp mët ja myëguˈuktëjk diˈib tamyëm mëët nyaymyayëdë. Ets nan mbäädë naty nyaymyaaybyëkëdë mëdë wiinkpë Dios mëduumbë jam Jerusalen o mä nyëˈëyoˈoy tyuˈuyoˈoytyë.

4. ¿Wiˈix mbäät nyaˈijxëm ko nmëjjäˈäjëm ko nduˈukmujkëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm?

⁴ Yëˈë tuumbë diˈib kuwijy tyuknibëjtakëp ets nduˈukmujkëm parë nmëdoˈoˈijtëmë diskursë ets kyaj jeˈeyë xytyuknigajxëm nekyëjxy. ¿Tiko? Yëˈko duˈuntsoo mbäät naymyëjämoˈoyëm nixim niyam (Ebre. 10:24, 25). Pääty nˈoktukniwijtsëm ets tsojk njäjtëm tuˈuk tuˈugë xëë, parë ngäjx nmaytyakëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm mä kyajënäˈänyëm ja diˈib tuump presidentë ko tam ja ëy yajpëjtäˈäganë parë nbatëm ja lugäär. Oy ko nmënëjxëmë käˈäy ukënë, net kijkyxyëë ngäjx nmaytyakëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm ets kyaj nbëtsëˈëmëm. Mëjwiin kajaa mbäät nmëjjäˈäjëm ko Jyobaa xyajtuˈukmujkëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm (Miq. 2:12).

5. ¿Tijaty mbäät nduˈunëm parë yajxon xypyudëjkëm tijaty naxäämp?

⁵ Ëxpëjkpë nëjxëm. Ko Jesus myutskˈäjty ets ijty nyejxy xëˈäjtpë yëˈë parë tˈixyˈatäˈäny ja Tyeetyë tsajpotmëdë (Luk. 2:41-49). ¿Wiˈix mbäät ëtsäjtëm mëdë familyë naytyukpudëjkëm tijaty naxäämp? Ko ja diskursë jam nyaxët, nˈokˈunyaˈayëm ets kyaj nanëgoobë ndëjkëm käjx maytyakpë. Pën nmënëjxëmë selulaar oy ko kyaj nyajnaˈamëm, net yajxon nmëdooˈijtëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm. Nˈokwinˈijxëm ja diˈib yajnäjxypy ja diskursë ets nˈokkujäˈäyëm wanaty. Oy ko tuk familyë nˈunyaˈayëm, net ja uˈunktääk uˈunkteety tˈixtët pën myëdooˈijttëp ja yˈuˈunk yˈënäˈk tijaty jam näjxp. Ets ko kyootsët, ta njuˈtëmë tiempë parë ngäjx nmaytyakëm tijaty të nˈoymyëdoˈojëm.

6. ¿Wiˈix nëjx naywyit nayxyojxëm ets nayˈoytyuˈunëm?

⁶ Wit xox ets wiˈix nayˈoytyuˈunëm. Ja ajuuy adoˈkpë diˈib tëëyëp mbäät ijty pojënë tˈëxkaptë ja Jesusë fyamilyë ets ja judiyëtëjk ko nyëjxtë Jerusalen xëˈäjtpë. ¿Wiˈix tˈëxkaptë? Ko mä wyitjëjp tpëjtäˈäktë ja nyawits asul ets nanduˈun ja pyaxäˈän (Núm. 15:37-41). Oy tyam kyaj nbëjtakëmë wit xox diˈib yajtukˈijxwëˈëmëm, yaˈëxkäjpëm mët ko naywyit nayxyojxëm adëyë, wäˈäts ets tsuj yajxon. Jëjpˈam ets nˈijxëm wiˈix nayxyojxëm ko nëjxëm mä ja nax käjpn mä nduˈukmukäˈänëm, ko njëmbijtënë o ko jam nyajpatëm. Ets pën nayjaˈandëgäjtsëm ko kyëxët ja tuˈukmujkën, oy ko nduktëjkëm ja wit extëm mbäädë jäˈäy dyajmëjpëtsemyë Jyobaa ets nmënëjxëmë gafet. Duˈuntsoo kyëxëˈëgët pën Testiigë ets pën kyaj, ets nëjxëp oyë jäˈäy xynyimaytyakëm.

7. ¿Tiko mbäät niwinmäˈäyëm ets nyajkëmë naybyudëkë mä tyunäˈänyëtyë tuˈukmujkën?

⁷ Tsojkëbë naybyudëkë. Parë yajxon tyunëdët ja tuˈukmujkën, tsojkëp mayë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tundëp. ¿Mbäät mijts xyakyë mnaybyudëkë? (Sal. 110:3.) Tukëˈëyë tijaty yajtuump mä tyunyëty ja tuˈukmujkën Dios nanduˈunë tyuunk ets mbäädë jäˈäy jantsy oy xynyimaytyakëm. Extëm tuˈugë gerente monyˈijx monyjäˈäjë ko tˈijxy wiˈix ja nmëguˈukˈäjtëm dyajwatstë ja lugäär mä tyuˈukmujktë, pääty tjääy tuˈugë neky mä jyënany: “Nmooytyëbë dyoskujuyëm kots të xytyukˈixtë diˈibëtsë naty ninäˈänëm ngaˈixy. Nmëdoyˈajtypyëtsë naty ko kyaj pën duˈun extëmë Jyobaa tyestiigëty, pes tamë tiempë nyëjxnë mä myajnimaytyäˈäktë ko mas wäˈäts xynyikaˈaktë ja lugäär ets kyaj dyuˈunëty extëm ko myajmoˈoytyë. Të xyajwëˈëmdë tyäˈädë lugäär extëm mbäät ttukˈoyˈattë wiink jäˈäy, ets kyajnëmtsë naty nˈixyˈatyë jäˈäyë ajiiky amëguˈukpë extëm diˈib mëët të mdundë”.

8. Ko naty nyajpatëm mä ja nax käjpn mä tyunäˈänyëtyë tuˈukmujkën, ¿wiˈix mbäät nmëtmaytyakëmë jäˈäy?

⁸ Nˈokmëtmaytyakëmë jäˈäy. Mayë jäˈäy diˈib mä ja nax käjpn xyˈixäˈänëm ko tsuj yajxon ja wit xox nbëjtakëm ets ko nmënëjxëmë gafet. Ets mbäät xyajtëˈëjëm tiko duˈun nëjxëm, ja net mä ndukmëtmaytyakëm wiˈix yˈixëty ja tuˈukmujkën. Tuˈugë mixyuˈunk diˈib taxkë jyëmëjt ojts tmënejxy mä tuˈugë kääytyakn ja ëxpëjkpajn diˈibë naty të jyemybyëtsemy ets ttukˈijxy ja toxytyëjk diˈib myëmiimbyë kaaky tojx, duˈuntsoo ja tyääk tyeety dyajtëjkë ja maytyaˈaky parë ojts twowdë mä ja tuˈukmujkën.

9. ¿Wiˈix mbäät nbanëjxëmë yˈijxpajtënë ja Jesusë fyamilyë parë nanduˈun nmëjjäˈäjëm tijatyë Jyobaa xymyoˈoyëm?

⁹ Ja judiyëtëjk diˈib ijty tsyojkënyˈäjttëbë Diosë jyaˈa, agujk jotkujk ijty tˈawix tjëjpˈixtë ja xëë (Deu. 16:15). Ja Jesusë fyamilyë jotkujk ijty nyayjawëdë ko ttundë ja mëjää parë nyëjxtë ets nyaytyukpudëkëdë tijaty näjxp mä ja xëë. Ëtsäjtëm nan jotkujk nayjäˈäjëm ko nëjxëm mä tuˈukmujkënë tëgëk xëëbë, pes yëˈë nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë diˈib duˈun tyuknibëjtakëp (Sant. 1:17). Pääty, ¡nˈoknayjëjpˈijxëm ets nëjxëm mä tyäˈädë xëë diˈib jëmëjt jëmëjt näjxp parë nmëjkumäˈäyëmë Jyobaa ets nˈagujkˈäjt njotkujkˈäjtëm!

¿Tijaty mbäät nduˈunëm ko nëjxëm mä ja tuˈukmujkënë tëgëk xëëbë?

◼ Ti oorë tsyondäˈägäˈäny ets kyëxäˈäny. Jopyëp ja tsyondäˈägäˈäny a las 9:20. Ets a las 7:00 yˈawäˈätsäˈänyë tëjkˈää. Ko ja diˈib tuump presidentë jyënäˈänët ko tam ja ëy yajpëjtäˈägäˈäny parë tsyondäˈäganë, ta niˈamukë nbatëm ja unyaaytyakn parë tsyondäˈägët duˈun extëmë Jyobaa myëjpëtsëmët. Biernës ets sääbëdë ja jyëjpkëxäˈäny a las 4:55, ets domingë a las 3:40.

◼ Mä karrë nyijäjtpety. Kyaj nyajtukˈajuytyukäˈänëm pën ëtsäjtëm nˈanaˈamëm ja lugäär, ets duˈun nyajmoˈoyäˈänëm ja lugäär extëm njäjtëm. Mä näägë siudad tapë lugäär mä dyajjäˈtëdë kyarrë pënaty kyaj yˈoy myëkëty. Per yëˈëyë jap yajjäˈttëbë kyarrë diˈib myënejxypyë plakë ko kyaj yˈoy myëkëty. Nan oy ko niganääk tyëkëdët mä tuˈugë karrë, pes mutsk näˈäty ja lugäär mä karrë nyijäjtpety.

◼ Unyaaybyajn. Yëˈëyë mbäädë lyugäär nyaˈˈadujkëm pënaty mëët të nmiˈinëm karroty, ninuˈun ndukfamilyëˈäjtëm o pënaty mëdë Biiblyë nˈëxpëjkëm (1 Kor. 13:5).

◼ Käˈäy ukën. Oy ko nmënëjxëmë käˈäy ukën net kyaj nbëtsëˈëmëm juuy këbajtpë kijkyxyëë. Ets oy ko nmënëjxëm mä tuˈugë abëjkënë extëm kyaj yˈatsipët mä nˈuˈunyëyäˈänëm. Nan kyaj mbäät nmënëjxëmë abëjkën diˈib biidrië.

◼ Nyäjkëmë meeny sentääbë. Mbäät nmëjjäˈäjëmë tyäˈädë tuˈukmujkën ko nyäjkëmë meeny mä nduˈukmujkëm tëgëk xëë o mä naymyujkën. Pën jam pën tkaxäˈänyë cheque yëˈë tyuknigaxëbë “La Torre del Vigía, A.R.”.

◼ Ko pën yˈayoˈonbäädët ets ko ti tyun jyatëdët. Ko pën wiˈix jyat kyëbatët mä ja tuˈukmujkën ets ttsokët ja doktoorë nyaybyudëkë, ta tˈawanët ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib xymyoˈoyëmë lugäär o acomodador ets yëˈë nëjx tˈawanë pënaty tuundëp mä tsooy yajˈyaky parë tˈixtët wiˈix mbäät yajpudëkë. Per ja jeˈeyë mbäät yajmëgajxy pën mëjwiin kajaa ja jotmay.

◼ Këˈëk. Jëmëjt jëmëjtë nmëguˈukˈäjtëm yˈayoˈonbäättë ko tkamënëjxtë kyëˈëk diˈib mbäät oy ttukˈyoˈoytyë. Pääty oy ko nmënëjxëm diˈib mbäät ndukˈyoˈoyëm tsuj yajxon mä pat jënak.

◼ Pënaty kyaj oy myëdowdë. Mä näägë tuˈukmujkën mbäät japë nmëguˈukˈäjtëm tmëdooˈittë mä raadyë tijaty naxäämp.

◼ Grabasyonk. Pën jam pën dyajtunäˈäny tuˈugë aparatë kyaj yˈoyëty ttukmatsët ja jëën diˈib mä lokal. Ets mbäät ngrabaräjtëm pën kyaj ja nmëguˈukˈäjtëm nˈatsijpëm.

◼ Uˈunk karrë mä yajpadijy etsë siyë diˈib yajtukjaˈanëp. Tyäˈädë kyaj yajmënëjxët mä tyunäˈänyëtyë tuˈukmujkën. Mbäät yajmënejxyë ënäˈkuˈungë syiyë ets jamyë yajtukpukëyët mä tyääk tyeety yˈuˈunyëdë.

◼ Perfumë. Kanäägë tuˈukmujkën tyunyëty mä lugäärë kuniˈadikypyë ets yëˈë yajpëjtakpë poj diˈib jëën mëët tuump. Pääty nyaˈˈanmäˈäyëm ko oyxyëp ets kyaj nëgoo perfumë nyajtuˈunëm diˈib mëk xuˈkp, pes ta nmëguˈukˈäjtëm diˈib päˈämduunëp (1 Kor. 10:24).

◼ Neky Sírvase visitar. Mbäät nmënëjxëm tuˈuk majtskë tadë neky Sírvase visitar (S-43-S), pes mbäädë jäˈäy nbatëm diˈib ëxpëkäämp. Ets ko naty të nyajtuktujkëm, ta ngëyäjkëm mä Yajkëyakyë Ëxpëjkpajn o mbäät ko njëmbijtënë nmoˈoyëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuump sekretaaryë mä naymyujkën (ix mä Wiˈix nduˈunëmë Diosë Tyuunk diˈib nobiembrë 2009, pajina 4).

◼ Ko nëjxëm mä kaaky tyoˈk tojx toˈkpë. Nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa xyëë ko oyë jot winmäˈäny nyaˈijxëm mä ja kaaky tyoˈk tojx toˈkpë. Ta lugäär mä nmëguˈukˈäjtëm tnikaˈaktë propina 10 o 15%.

◼ Hotel. 1) Pën mjäjtakp mä hotel kyaj xyˈagäjxtukëdë kuartë diˈib kyaj xyajtunäˈäny ets nan kyaj niganäägë jäˈäy xyajtëkët extëm kyaj nyigutikyëty. 2) Pën kyaj mˈokjäˈtanë mä ja hotel ta netyë xynyigäjxët. 3) Mä hotel tamë karruˈunk mä mbäädë xuumy nmënëjxëm, per ja nëjx xykyëˈëy ko naty meerë xyajtunäˈäny ets ko xyajtuundäˈäyët ta netyë nëjx xynyaskëyë parë wiinkpëty dyajtundët. 4) Kyaj mdojxˈixët pën kyaj yajkupeky mä ja hotel. 5) Nikaˈak jabom jabomë propina parë ja jäˈäy diˈib tuump mä hotel. 6) Mä hotel yajˈyäjkpë käˈäy ukën, kafee etsë yel, per oy ko naygyumäˈäyëm ets kyaj nmëtsoˈonëm tijaty. 7) Oy xëmë mjäˈäyˈattët parë mëdë jäˈäy diˈib tuundëp mä hotel. Jamyats ko mayjyaˈay dyajäˈttë, pääty tmëjjawëdë ko nˈijtëm oyjyaˈay, nmaˈxtujkëm ets ngajxykyupëjkëm. 8) Mä Lista de hoteles recomendados jap myiny nuˈun ja hotel yaˈˈajuytyukäˈäny tuˈukpë xëë, ets abekyë iva. Pën niˈigyë myajtukˈajuytyukäˈäny o jam ti myajtukujuyaˈany diˈib kyaj të xyˈamdoy o xyajtuny, kyaj xykyupëkët ets netyë xyˈawanëdë Departamento de Alojamiento. 9) Pën jam ti jotmay jyamˈaty mä ja kuartë, ta xyˈawanëdë Departamento de Alojamiento mä kyakexynyëmë tuˈukmujkën.

◼ Nˈokˈyäjkëmë naybyudëkë. Pën nyäjkëmë naybyudëkë parë ja tuˈukmujkënë yajxon tyunëdët, ta nëjx mas jotkujk nayjäˈäjëm (Apos. 20:35). Pënaty tsyojkënyëˈäjttëp tyunäˈändë mbäät nyëjxtë mä Yajtuunkmoˈoytyë pënaty tunandëp o Departamento de Servicio Voluntario. Pënaty kyajnëmë jyëmëjt dyaˈˈabattë 16 net nyëjxët tuumbë pën nëjxpë tyeety, tyääk o jam pën diˈib të yajtuknipeky.