ARTIKULO MËDIˈIBË YAˈËXPËJKP 49
¿Waˈandaa Jyobaa tˈatsoowëmbity ko nmënuˈkxtakëm?
“Miitsëty xymyëgäjpxandëbëts, xymyënuˈkxtäˈägandëbëts ets nmëdoowˈitaambyëts”(JER. 29:12).
ËY 41 Tunë mayˈäjtën mmëdoowˈitëtsë nuˈkxtakën
MËDIˈIBË YAJNIMAYTYÄˈÄGÄÄMPa
1, 2. ¿Tiko mbäät näˈäty nwinmäˈäyëm ko Jyobaa kyaj tnekyˈatsoowëmbity ko njamënuˈkxtakëm?
“PÄÄDË agujkˈäjt jotkujkˈäjtën mä Jyobaa, ets yëˈë mmoˈoyanëp ti tsyojkypyë mjot mgorasoon” (Sal. 37:4). Jantsy oy extëmë Jyobaa xyˈanmäˈäyëm. Per ¿yëˈëdaa yˈandijpy ko netyë tˈatsoowëmbitäˈäny tijaty ndimyˈamdoˈowëm? ¿Tiko mbäät duˈun nnayajtëˈëwëm? Min nˈokˈijxëm tuˈuk majtsk wiˈixë nmëguˈukˈäjtëm yajnimaytyäˈäktë. Extëm nˈokpëjktakëm tuˈugë kiixy tˈanëëmë Jyobaa ko jyanëjkxäˈäny mä Eskuelë parë pënaty kyäjpxwäˈkxtëbë Diosë Kyutujkën, per ko tiempë nyaxy kyaj nyekyyajwoy. Ets ja tuˈugë mixy mëdiˈibë mëk pëjkëp tˈanëëmë Jyobaa parë yaˈˈagëdäˈägëdët ets duˈun niˈigyë tjotmoˈoyët ja Diosë tyuunk, per kyaj yˈagëdaˈaky. Ets ja tuˈugë ijxpajtën yëˈë mä tuˈugë uˈunktääk uˈunkteety tninuˈkxtäägëdë yˈuˈunk parë xëmë tmëdunëdë Jyobaa, per ja yˈuˈunk ta ttukpëtsëëmduˈuty ja tëyˈäjtën.
2 Waˈan tii Jyobaa të xyjyaˈˈamdoy per kyaj të mmoˈoyëty. Per ko xynyijawë ko Jyobaa yˈatsoowëmbijtëbë wiink jäˈäyë nyuˈkxtakën ets ja mjaˈa kyaj, waˈan mwinmay ko të tii xytyuundëgoy ets pääty kyaj nyekyyaˈˈatsoowëmbity ja mnuˈkxtakën. Duˈunën nyayjyäˈäwë Janiceb, yëˈë mëdë myëmëjjäˈäy të nety tˈanëëmëdë Jyobaa ko jam nyëjkxäˈändë tuumbë Betel. Janice jyënaˈany: “Ijtpëtsë nety seguurë ko yajmëgäjpxandëbëts”. Per ko ja xëëw poˈo nyajxy ets ja xëëw jëmëjt kyaj ojts yajwowdë. Janice duˈun tˈaknimaytyaˈaky: “Mon tukëts nnayjyäˈäwë ets kyajëts nekynyijäˈäwë tiijëts ndunëp. Tats nwinmääy ko waˈantsëdaa Jyobaa të nmëdëgoy ets päätyëts kyaj nyajwoy Betel, pes tëjëts njaˈˈanëëmë ko jamëts ndunäˈäny per kyaj tnekyˈatsoowëmbity”.
3. ¿Ti nnimaytyäˈägäˈänëm mä yäˈädë artikulo?
3 Waˈan näˈäty nwinmäˈäyëm ko Jyobaa kyaj tnekyˈatsoowëmbity ko nmënuˈkxtakëm. Duˈunën nyayjyäˈäwëdë nääk ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë tëëyëp jukyˈäjttë (Job 30:20; Sal. 22:2; Hab. 1:2). ¿Ti mbäät myaˈityëty seguurë ko Jyobaa mbäät tˈatsoowëmbity ko xymyënuˈkxtaˈaky? (Sal. 65:2). Parë nnijäˈäwëm min nˈoknimaytyakëmë yäˈädë tëgëk pëkypyë: 1) ¿ti Jyobaa tyunaampy? 2) ¿ti Jyobaa tsyojkypy nduˈunëm? ets 3) ¿tiko näˈäty tsokyëty nyajtëgäjtsëm extëmë Jyobaa të njamënuˈkxtakëm?
¿TI JYOBAA TYUNAAMPY?
4. Extëm jyënaˈanyë Jeremías 29:12, ¿ti Jyobaa të xytyukwandakëm ttunäˈäny?
4 Jyobaa wyandakypy ko yˈatsoowëmbitaampy ko nmënuˈkxtakëm (käjpxë Jeremías 29:12). Jyobaa mëk ttsoky pënaty mëduunëp, pääty yˈatsoowëmbitaampy ko xëmë myënuˈkxtäˈägëdët (Sal. 10:17; 37:28). Perë yäˈädë kyaj yëˈë tˈandijy ko Jyobaa xymyoˈoyäˈänëm tijaty nˈamdoˈowëm, pes waˈan jaanëm xymyoˈoyäˈänëm mä ja jembyë jukyˈäjtën.
5. ¿Ti Jyobaa yaˈijtypy wyinmäˈänyoty mä kyajnëm tˈatsoowëmbity ja nuˈkxtakën?
5 Jyobaa xëmë dyaˈity wyinmäˈänyoty tijaty të ttuknibëjktäägë mä kyajnëm tˈatsoowëmbity ja nuˈkxtakën. (Is. 55:8, 9). Tuk pëky mëdiˈibë Jyobaa të ttuknibëjktäägë yëˈë ets ja naxwinyëdë jäˈäy jyukyˈattët yä Naxwiiny agujk jotkujk ets tmëmëdowdët ja gobiernë mëdiˈibë yëˈë të dyajnaxkëdaˈaky. Perë Satanás jyënany ko naxwinyëdë jäˈäy niˈigyë agujk jotkujk jyukyˈatäˈändë ko këˈëm nyayˈanaˈamëdët (Gén. 3:1-5). Ets parë nyigëxëˈëgët ko kyaj tyëyˈäjtënëty extëmë Satanás jyënany, ta Jyobaa tnasˈijxë parë këˈëmë naxwinyëdë jäˈäy nyayˈanaˈamëdët, ets pääty tyam nëgooyë jyaˈäjnë amay jotmay (Ecl. 8:9). Jyobaa kyaj mbäät dyaˈoyë ja nˈamayˈäjt njotmayˈäjtëm, yëˈë ko mbäädë net pën wyinmay ko jantsy oy wyimbëtsëmy ko këˈëmë naxwinyëdë jäˈäy nyayˈaneˈemyëty ets ko mbäät dyaˈoyëdë yˈamay jyotmay.
6. ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa oy jyaˈayˈaty ets ko ak tëyˈäjtën winë ttuny?
6 Jyobaa mbäät näˈäty tëgatsyaty tˈatsoowëmbity ja nuˈkxtakën. Extëm nˈokpëjktakëm ko ja rey Ezequías mëk pyäˈämbejty, ta tˈanmääyë Jyobaa parë yaˈˈagëdäˈägëdët ets ojtsën yaˈˈagëdaˈagyëty (2 Rey. 20:1-6). Per ko apostëlë Pablo tˈanmääyë Jyobaa parë yaˈˈagëdäˈägëdët, kyaj ojts duˈun ttuny (2 Kor. 12:7-9). Min net nˈokˈijxëm wiˈix jyäjt kyëbajttë apostëlë Pedro etsë Santiago, ja rey Herodes ojts tuknibëjktäägë ko yaˈooganëdëp, per ta niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm ojts tninuˈkxtäägëdë Pedro ets waˈan nanduˈun yajninuˈkxtakë Santiago. Pedro yaˈˈawäˈätspëtsëëmë Jyobaa mët yëˈëgyëjxm tuˈugë anklës perë Santiago yaˈoˈkë jäˈäy (Apos. 12:1-11). Waˈanë net nnayajtëˈëwëm tiko Jyobaa yëˈëyë dyaˈˈawäˈätspëtsëëmyë Pedro ets kyajë Santiago. Mä Biiblyë kyaj yajnigajpxy tiko duˈun ttuuny,c per mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa ak tëyˈäjtën winë ttuuny ets ko tsyojkypyë netyë Pedro mëdë Santiago (Deut. 32:4; Diˈibʉ Jat. 21:14). Näˈäty mbäädë Jyobaa kyaj tˈatsoowëmbijtyë nuˈkxtakën extëm njatsojkëm, perë kyaj tiko net ndëjkëm abajt kutujkpë extëmë Jyobaa tˈatsoowëmbity ja nuˈkxtakën, tsojkëbën nˈijtëm seguurë ko Jyobaa oy jyaˈayˈaty ets ak tëyˈäjtën winë ttuny (Job 33:13).
7. ¿Ti kyaj mbäät nduˈunëm, ets tiko?
7 Kyaj mbäät nˈijxkijpxyëm ja njotmayˈäjtëm mëët ja nmëguˈukˈäjtëmë jyaˈa, yëˈë ko mbäät tii nˈamdoˈowëmë Jyobaa ets kyaj xymyoˈoyëm, per ta net nnijäˈäwëm ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm yëˈë duˈumbë të tninuˈkxtäägë ets ko të ja nyuˈkxtakën yaˈˈatsoowëmbity. Duˈunën jyajtyë Anna, ja myëmëjjäˈäy mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Matthew yëˈë nety myëdäjtypyë Kanser ets ta tninuˈkxtakë parë yˈagëdäˈägët. Mä taabë tiempë tamë nety nimajtskë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë të myëjjäˈäyëndë ets yëˈë nanduˈun myëdäjtëbë kanser. Anna nyinuˈkxtakë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëmëty ets ta yˈagëdaktë, per ja myëmëjjäˈäy oˈk. Ko duˈunë Anna tˈijxy, ta wyinmääy ko ja nmëguˈukˈäjtëmëty yëˈë nety të pyudëkëdë Jyobaa, per ta nyayajtëëwë tiko ja myëmëjjäˈäy kyaj yˈagëdaky pën të nety nanduˈun tjaninuˈkxtäägë. Kyaj nnijäˈäwëm yajxon tiko ja nimajtskpë nmëguˈukˈäjtëm yˈagëdaktë, per mëdiˈibë tëy nnijäˈäwëm, yëˈë ko Jyobaa xëmëkyëjxm dyajjëjptëgoyaˈany mëdiˈibë tyam xyaˈˈayoˈowëm ets ko jyantsy yajjukypyëkaampy pënaty të yˈook të tyëgoytyë (Job 14:15).
8. 1) Extëm jyënaˈanyë Isaías 43:2, ¿wiˈixë Jyobaa xypyudëjkëm? 2) Ko nmënuˈkxtakëmë Jyobaa, ¿wiˈix xypyudëjkëm parë nmëmadakëmë amay jotmay? (Ixë bideo Kots nuˈkxtäˈäktë yëˈëts xypyudëjkëdëp parëts nmëmadäˈäktë ja amay jotmay).
8 Jyobaa xëmë xypyudëkëyäˈänëm. NDeetyˈäjtëmë Jyobaa mëk xytsyojkëm ets kyaj xyˈijxˈayowäˈänëm (Is. 63:9). Per kyaj net yëˈë tˈandijy ko kyaj ja amay jotmay nˈokpäädäˈänënë mëdiˈibë Biiblyë mëët tˈijxkijpxyë mëjnëë o jënˈyaˈank (käjpxë Isaías 43:2). Perë Jyobaa xytyukwandakëm ko xypyudëkëyäˈänëm parë nmëmadakëm oy tyim mëdiˈibëtyë ja amay jotmay ets duˈunyëm nmëduunˈadëtsëm. Yëˈë nanduˈun xymyoˈoyäˈänëm ja jot mëjääw mët yëˈëgyëjxm ja espiritë santë parë nmëmadakëm ja amay jotmay (Luk. 11:13; Filip. 4:13, TNM). Pääty, mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xëmë xypyudëkëyäˈänëm parë nmëmadakëm ja amay jotmay ets parë ninäˈä ngamastutëm.d
¿TI JYOBAA TSYOJKYPY ETS NDUˈUNËM?
9. Extëm jyënaˈanyë Santya̱ˈa̱gʉ 1:6, 7, ¿tiko mbäät ndukjotkujkˈäjtëmë Jyobaa ko yëˈë xypyudëkëyäˈänëm?
9 Jyobaa tsyojkypy parë ndukjotkujkˈäjtëm (Eb. 11:6). Mbäät näˈäty kyaj nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm pën nˈijxëm ko mëjwiin kajaa ja amay jotmay mëdiˈibë nbatëm. Perë Biiblyë jyënaˈany ko mbäät xymyoˈoyëm ja mëkˈäjtën parë ngëxpajtëm “mä tuˈugë potsy” (Sal. 18:29). Pääty kyaj mbäät nwinmäˈäyëm ko Jyobaa kyaj xypyudëkëyäˈänëm, niˈigyën mbäät amumduˈukjot nmënuˈkxtakëm ets nˈijtëm seguurë ko yˈatsoowëmbitaampy ja nuˈkxtakën (käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 1:6, 7).
10. Okpëjktäˈäk tuˈugë ijxpajtën ti mbäät nduˈunëm ko nety të nmënuˈkxtakëmë Jyobaa.
10 Jyobaa tsyojkypy ets nduˈunëm extëm të nmënuˈkxtakëm. Extëm nˈokpëjktakëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë nëjkxäämp mä tyunäˈänyëtyë asamblee tëgëk xëëbë, tmënuˈkxtaˈagyë Jyobaa parë pyudëkëdët ets tˈamdowëdë pyermisë ja wyintsën. ¿Wiˈixë Jyobaa yˈatsoowëmbijtxëty ja nyuˈkxtakën? Mbäät myoˈoyëtyë jotmëkˈäjtën parë nëjkx tˈamdoyë permisë ja wyintsën, per tsojkëp tˈëxtäˈäyëdë winmäˈäny wiˈix tˈanëëmëyaˈany ja wyintsën. Extëm nˈokpëjktakëm mbäät tˈanëëmë ko tyuungäˈpxaampy ja xëëw mä tyëgoyˈatäˈäny o ko kyaj yajmëjuyët ja xëëw mä kyaj nyëjkxy tuumbë.
11. ¿Tiko mbäät janääm jatsojk nmënuˈkxtakëmë Jyobaa?
11 Jyobaa tsyojkypy ets janääm jatsojk nmënuˈkxtakëm (1 Tes. 5:17). Extëmë Jesus jyënany mä Lukʉs 11:9, yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa kyaj netyë ttimyˈatsoowëmbitäˈäny ja nuˈkxtakën. Pääty oy ko kyaj ntsipkaˈxëm, niˈigyën mbäät amumduˈukjot nmënuˈkxtakëmë Jyobaa (Luk. 18:1-7). Ko janääm jatsojk nˈamdoˈowëmë Jyobaa mëdiˈibë ntsojkëm, yëˈë nety nyajnigëxëˈkëm ko njantsy tsyojkëm mëdiˈibë nˈamdoˈowëm ets ko nmëbëjkëm ko xyjyantsy pyudëkëyäˈänëm.
¿TIKO NÄˈÄTY TSYOKYËTY NYAJTËGÄJTSËM EXTËMË JYOBAA TË NJAMËNUˈKXTAKËM?
12. 1) ¿Tijaty mbäät nnayajtëˈëwëm, ets tiko? 2) Ko nety nmënuˈkxtakëmë Jyobaa, ¿wiˈix mbäät nyaˈijxëm ko nmëjˈijx nmëjpëjktakëm? (Ixë rekuäädrë mä jyënaˈany, “¿Nyajnigëxëˈkëm ko nmëjˈijx nmëjpëjktakëmë Jyobaa mä tijaty nˈamdoˈowëm?”).
12 Pën nˈijxëm ko Jyobaa kyaj xynyekymyoˈoyëm mëdiˈibë të njaˈˈamdoˈowëm, oy ko nnayajtëˈëwëmë yäˈädë tëgëk pëkypyë. Myëduˈuk, ¿yëˈëjëts jamë Jyobaa nˈamdoopy mëdiˈibë oybyëtsëmëp? Mëdiˈibë nˈamdoˈowëm duˈun nwinmäˈäyëm ko oybyëtsëmäämp, per ko tiempë nyaxët mbäädë net nbëjkëmë kuentë ko mëdiˈibë të nˈamdoˈowëm kyaj ndukˈoyˈatäˈänëm. Ets waˈan nanduˈun ninuˈkxtakëm parë yˈoyët ja amay jotmay mëdiˈibë nmëdäjtëm, per waˈan jyamˈaty tuk pëky wiˈix mbäät yˈoyë ja nˈamayˈäjt njotmayˈäjtëm ets waˈan kyaj tyuˈugyë mët mëdiˈibë Jyobaa tsyojkypy (1 Fwank 5:14). Extëm nˈokpëjktakëm mä parrafo 1 të yajmaytyaˈaky wiˈix ja uˈunktääk uˈunkteety tninuˈkxtäägëdë yˈuˈunk parë ninäˈä tkamastuˈudëdë Jyobaa ets oy extëm të tninuˈkxtäägëdë. Perë Jyobaa nipën tkatukˈatsipˈaty parë myëdunëdët, këˈëmën mbäät nwinˈijxëm niduˈuk niduˈuk pën nmëdunäˈänëmë Jyobaa o kyaj (Deut. 10:12, 13; 30:19, 20). Mëdiˈibëxyëbë yäˈädë uˈunktääk uˈunkteety ojts tˈamdowdë Jyobaa, yëˈë parë pyudëkëdët ets tˈajäˈt tjotjäˈtëdët ja yˈuˈunk parë mbäät tmëdunyë Jyobaa amumduˈukjot ets ttsokët (Prov. 22:6; Éfes. 6:4).
13. Extëm jyënaˈanyë Ebreeʉsʉty 4:16, ¿näˈä Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm?
13 Ja myëmajtsk pëkypyë mëdiˈibë mbäät nnayajtëˈëwëm yëˈë “¿Tyamëdaa ttiempëty parëtsë Jyobaa xymyoˈoyët mëdiˈibëts të nˈamdoy?”. Waˈan näˈäty nwinmäˈäyëm ko tsojkëbën netyë Jyobaa tˈatsoowëmbitët ja nuˈkxtakën, per yëˈë nyijäˈäwëp näˈä duˈun ttunäˈäny (käjpxë Ebreeʉsʉty 4:16). Ets pënë Jyobaa kyaj netyë xymyoˈoyëm mëdiˈibë të njaˈˈamdoˈowëm waˈan nwinmäˈäyëm ko kyaj xymyoˈoyäˈänëm, per waˈan kyajnëm tiempëty. Min jatëgok nˈoknimaytyakëm ja mixy mëdiˈibë yˈanmaabyë Jyobaa parë yaˈˈagëdäˈägëdët, koxyëbë Jyobaa ojts dyaˈˈagëdaˈaky, mbäätxyëbë Satanás tˈanëëmë Jyobaa ko pääty yˈakmëdunyëty mët ko të dyaˈˈagëdaˈaky (Job 1:9-11; 2:4). Jyobaa të nanduˈun tnijäˈäwënë näˈä dyajjëjptëgoyaˈany tukëˈëyë yuu päˈäm (Is. 33:24; Diˈibʉ Jat. 21:3, 4). Tyam kyaj mbäät nˈëwxijt njëjpˈijxëm parë Jyobaa xyaˈagëdakëm mëjˈäjtëngyëjxm. Pääty, ¿tixyëbë yäˈädë mixy ojts ttuny? Yëˈëxyëp ojts tˈamdoyë Jyobaa parë myoˈoyëdët ja jot mëjääw ets duˈunyëm agujk jotkujk tmëduunˈadëˈëtsët oy yajpääty yuumëët päˈämmëët (Sal. 29:11).
14. ¿Ti mdukniˈˈijxëp extëm yajnimaytyaˈagyë Janice?
14 ¿Mjamyejtsypy ja nmëguˈukˈäjtëm Janice mëdiˈibë nety të nyuˈkxtaˈaky parë nyëjkxäˈäny tuumbë Betel? Jaanëm tjaygyujkë kyum mëgoxk jëmëjt wiˈixë netyë Jyobaa të yˈatsoowëmbijtxëty ja nyuˈkxtakën. Yëˈë tnimaytyaˈaky: “Mä taabë tiempë xytyukniˈˈijxëts tijatyë Jyobaa ets xypyudëjkëts parëts niˈigyë nnayaˈoyëdët. Extëm nˈokpëjktakëm, nbëjkëtsë kuentë ko tsojkëbëtsë nety niˈigyë ndukjotkujkˈatëdë Jyobaa, nˈëxpëkëdëts nëˈpäät këkpäädë Biiblyë ets njaygyujkëts ko mbäädëts nyajpääty agujk jotkujk pën duˈunyëmëts nmëdunyë Jyobaa”. Ko tiempë nyajxy ta Janice yaˈˈanmääytyë mëdë myëmëjjäˈäy parë tyundët sirkuitë. Janice jyënaˈany: “Jyobaa yˈatsoowëmbijtëtsë nuˈkxtakën, per kyaj tˈatsoowëmbijty extëmtsë nety njatsoky. Näjxë tiempë parëts njaygyujkë ko oyë nety extëmë Jyobaa tˈatsoowëmbityëtsë nuˈkxtakën. Nguˈëˈëw ngukäjpxëbëts ko duˈunë Jyobaa yˈoyjyaˈaytyaky mët ëëtsëty ets kojëts xytyukˈijxtë ko xytsyojktëbëts”.
Pën mˈijxypy ko Jyobaa kyaj tˈatsoowëmbity ja mnuˈkxtakën, ¿tiko xykyayajtëgatsy extëm të xyjyamënuˈkxtaˈaky? (Ixë parrafo 15).f
15. ¿Tiko näˈäty kyaj yˈoyëty ets nˈamdoˈowëmë Jyobaa extëm meerë tijaty ntsojkëm? (Ix nanduˈunë dibujë).
15 Ja myëdëgëk pëkypyë mëdiˈibë mbäät nnayajtëˈëwëm yëˈë “¿Waˈantsëdaa yëˈë Jyobaa ndimyˈamdoy mëdiˈibëts meerë ntsojkypy?”. Kyaj wiˈixëty ko Jyobaa nˈamdoˈowëm tiijën meerë ntsojkëm, per näˈäty oy ko kyaj duˈun nduˈunëm, pes tsojkëp nbëjkëmë kuentë tiijënë Jyobaa xytyukmëtsojkëm nduˈunëm. Min jatëgok nˈoknimaytyakëm ja kiixy mëdiˈibë yˈanmääyë Jyobaa parë yajwowët mä Eskuelë parë pënaty kyäjpxwäˈkxtëbë Diosë Kyutujkën. Yëˈë päätyë nety nyëjkxäˈäny mä eskuelë parë tyunäˈäny mä tyëgoyˈatyë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë ets kyaj wiˈixëty ko duˈunë Jyobaa tmënuˈkxtaky, ¿per tixyëp ojts niˈigyë Jyobaa tˈakˈamdoy? Yëˈëxyëp parë pyudëkëdët ets dyajmëjwindëkëdë Diosë tyuunk (Apos. 16:9, 10). Koxyëp duˈun tmënuˈkxtakyë Jyobaa ojtsxyëp dyajtëyë sirkuitë mä tyëgoyˈatyë prekursoorëty mä ja kongregasionk mëdiˈibë wingon wëˈëmp. Ojtsxyëp nanduˈun jyaˈay Betel parë dyajtëy mä tyëgoyˈaty niˈigyë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë.e
16. ¿Ti Jyobaa tyunaampy pën nmënuˈkxtakëm?
16 Extëm të nˈijxëm Jyobaa yˈatsoowëmbitaampy ja nnuˈkxtakën, per duˈun extëm mbäät dyajnigëxëˈëky ko xytsyojkëm pes ak tëyˈäjtën winë ttuny (Sal. 4:3; Is. 30:18). Ets mbäät näˈäty kyaj tˈatsoowëmbity extëm njatsojkëm, per xëmë tmëdoowˈitäˈäny mët ko mëk xytsyojkëm ets ninäˈä xykyamastudäˈänëm (Sal. 9:10). Pääty nˈoktukˈijxpajtëm xëmë Jyobaa ets nˈokˈyaˈˈawatsëm ja jot korasoon ko nmënuˈkxtakëm (Sal. 62:8).
ËY 43 Wiˈix nmoˈoyëmë dyoskujuyëmë Jyobaa
a Mä yäˈädë artikulo yëˈë nˈixäˈänëm tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xëmë tˈatsoowëmbitäˈänyë nuˈkxtakën mët ko xytsyojkëm ets ja duˈun ttunany mä meerë nyajtëgoyˈäjtëm.
b Të näägë xëëw tyëgatstë.
c Käjpxë rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm febreerë 2022 mä jyënaˈany: “Nˈoktukjotkujkˈäjtëmë Jyobaa extëm tijaty ttuny” parrafo 3 axtë 6.
d Parë niˈigyë xynyijawët wiˈixë Jyobaa xypyudëjkëm parë nmëmadakëm ja amay jotmay ixë bideo mä jw.org mä jyënaˈany Kots nuˈkxtäˈäktë yëˈëts xypyudëjkëdëp parëts nwinguwäˈägëdë ja amay jotmay.
e Pën mnijawëyaampy ti tsojkëp xytyunët parë mnëjkxët ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë wiinktsoow, ixë liibrë Organizados para hacer la voluntad de Jehová, kapitulo 10, parrafo 6 axtë 9.
f YAJNIMAYTYAˈAGYË DIBUJË : Nimajtskë nmëguˈukˈäjtëm ttukjayëdë ja neky parë nyëjkxäˈändë mä Eskuelë parë pënaty kyäjpxwäˈkxtëbë Diosë Kyutujkën, per jawyiin tmënuˈkxtäˈäktë Jyobaa. Niduˈugë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm yajwoop mä eskuelë, per ja tuˈuk kyaj yajwoy. Ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë kyaj të yajwoy, kyaj mon tuk nyayjyawëty niˈigyë tmënuˈkxtaˈagyë Jyobaa parë pyudëkëdët ets mas niˈigyë dyajmëjwindëkëdë Diosë tyuunk. Ta jyaˈay Betel ko nëjkxäämp ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë mä tyëgoyˈatyë naybyudëkë.