¿Nmëjäˈäwëm ko Jyobaa xyˈijx xytyuˈunëm?

“Jyobaa wyiin yajpääty oymyääjëty, duˈun tˈixy ttunyë axëkjäˈäy ets duˈunë oyjyaˈay.” (PROV. 15:3)

DIˈIB MBÄÄT NJAMYAJTSËM

¿Tiko Jyobaa xyˈijx xytyuˈunëm?

¿Wiˈixtsoo Jyobaa xytyukˈawäˈänëm, xyjëjwijtsëmbijtëm ets xytyuˈumoˈoyëm?

¿Tiko näˈätyë Jyobaa tnasˈixë amay jotmay diˈib tsiptakp?

1, 2. ¿Wiˈix tyëgatsyëtyë kamara diˈibë jäˈäy yajtuundëp mëdë Jyobaa wyiin?

MÄ MAYË siudad, pyëjtaktëbë jäˈäyë kamara mä nyegosyë parë tˈijxtë pënaty juuytyëp ets pënaty jam ti kyoongaktëp. Ko tyäˈädë kamara tgrabaraty, yëˈë pudëjkëdëp parë tniˈëënët ja jäˈäy diˈib maˈtsp. Mët yëˈëgyëjxmë tyäˈädë kamara, ta niˈigyë tsyiptakxëdë ja maˈtspë parë kyaˈaktët ets kyaj tkumëdowdët.

² Duˈun extëmë tyäˈädë kamara tˈixy tukëˈëyë tijatyë jäˈäy tyuumpy, ¿nanduˈundaa nDeetyˈäjtëmë Jyobaa diˈib tsojkp yˈixy tyuny? Biiblyë jyënaˈany ko wyiin “yajpääty oymyääjëty” (Prov. 15:3). ¿Yëˈëdaa yˈandijpy ko Jyobaa xëmë xyˈijx xytyuˈunëm pën nˈokkuytyuˈunëmë yˈanaˈamën? ¿Waˈandaa jeˈeyë tˈawixy näˈä nˈoktëgoˈoyëm parë net xytyukumëdowäˈänëm? ¡Niwiˈixtsoo! (Jer. 16:17; Eb. 4:13.) Jyobaa xyˈijxy xytyuˈunëm mët ko xytsyojkëm ets mët ko xymyëmäˈäy xymyëdäjëm (1 Peed. 3:12).

3. ¿Wiˈix mëgoxk pëkyë Jyobaa dyaˈixyëty ko tsyojkëm?

³ ¿Wiˈix mbäät yajxon njaygyujkëm ko Jyobaa xyjantsy tsyojkëm ets pääty xyˈijx xytyuˈunëm? Min nˈokˈijxëm mëgoxk pëky wiˈix dyaˈixyëty: 1) xytyukˈawäˈänëm mä kyajnëm nduˈunëm diˈib axëëk, 2) xyjëjwijtsëmbijtëm ko ndëgoˈoyëm, 3) xytyuˈumoˈoyëm mëdë Biiblyë kyäjpxwijën, 4) xypyudëjkëm ko nbatëmë jotmay ets 5) xykyunuˈkxëm ko nduˈunëm diˈib oy.

XYTYUKˈAWÄˈÄNËM

4. ¿Tiko Jyobaa ojts ttukˈawanë Caín mä kyapokytyunyëm?

⁴ Tim jawyiin, min nˈokˈijxëm wiˈixë Jyobaa xytyukˈawäˈänëm ko tˈixy tam ndëgoyäˈänëm (1 Crón. 28:9). Parë njaygyujkëm wiˈixë Jyobaa xyˈijx xytyuˈunëm, min nˈokˈijxëmë yˈijxpajtënë Caín diˈib ojts “jyantsy jyootˈambëky”, ko Jyobaa kyakupëjkë (käjpxë Génesis 4:3-7, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés [MNM]).a ¿Ti tyuunë Jyobaa? Ta tˈanmääy parë ttunët diˈib oy. Ets ko pën kyaj duˈun ttuny, ta pyokytyunäˈäny. Duˈunxyëp extëm ja “poky ëwxijtp tyimˈity” parë myëmadäˈägäˈänyëty. Jyobaa yëˈë nety tsyejpy etsë Caín tjaygyukët extëm tˈanëëmë parë jatëgok tkupëkët. Koxyëbë Caín tjaygyujkë, taxyëp duˈunyëm oy yˈijty mëdë Jyobaa, diˈibë nety të yajkojˈyëty.

5. ¿Wiˈixë Jyobaa xytyukˈawäˈänëm ko tˈixy ndunäˈänëm diˈib kyaj yˈoyëty?

⁵ Tyam, nanduˈun jyaty mët ëtsäjtëm. Jyobaa yˈijxypy ti nmëdäjtëm mä jot korasoon, kyaj mbäät ti ndukwinguyuˈtsëm. Nyijäˈäwëp ti nwinmäˈäyëm ets ti ntsojkënyëˈäjtëm. Yëˈë xytsyojkëm ets xytyukmëtsojkëm parë oy tijaty nduˈunëm, per kyaj xytyukˈaguanëˈäjtëm. Pääty ko tˈixy ndunäˈänëm diˈib kyaj yˈoyëty, ta xytyukˈawäˈänëm. ¿Wiˈix? Ko ngäjpxëm jabom jabomë Biiblyë, ngäjpxëmë ëxpëjkpajn ets ko nanduˈun nëjkxëm mä naymyujkën. ¿Të näˈä xymyëdoy o xykyajpxy diˈib meerë myajtëgoyˈajtypy? ¿Ojts mbudëkëty parë xywyinguwäˈkë amay jotmay diˈib yëˈëyë Jyobaa nyijäˈäwëp?

6, 7. 1) ¿Tiko mbäät njënäˈänëm ko Jyobaa xymyëmäˈäy xymyëdäjëm niduˈuk niduˈuk? 2) ¿Ti mbäät nduˈunëm parë ndukˈoyˈäjtëmë naybyudëkë diˈibë Jyobaa xymyoˈoyëm niduˈuk niduˈuk?

⁶ Tukëˈëyë tijatyë Jyobaa xytyukˈawäˈänëm, yëˈë xytyukˈijxëm ko xytsyojkëm niduˈuk niduˈuk. Jantsy tëyˈäjtën ko miyonkˈamë jäˈäy pyudëkëdë Biiblyë, ëxpëjkpajn etsë naymyujkën. Perë Jyobaa, mijts mˈanmääyëp parë xyjaygyukëdë kyäjpxwijën diˈib yajpatp mä Biiblyë ets mbäät xytyuny diˈib oy. Tyäˈädë yëˈë mdukˈijxëp ko mëmääy mëdäjëp.

⁷ Parë ndukˈoyˈäjtëm tijatyë Jyobaa xytyukˈawäˈänëm, oy ko jawyiin njaygyujkëm ko yëˈë naytyukjotmaytyuunëp mët ëtsäjtëm. Ta net nmëmëdoˈojëm extëm xyˈanmäˈäyëm mä Biiblyë ets nduˈunëmë mëjää parë njëjpkudijëm ko xytyukmiˈinëmë axëëkpë jot winmäˈäny diˈib kyaj ttukjotkëdaˈaky (käjpxë Isaías 55:6, 7).b Pën nmëmëdoˈojëmë Jyobaa, ta kyaj nëjkx nduˈunëm diˈib ok xyajmäˈäy xyajtäjëm. Per kyaj nmëmëdoˈojëm. ¿Waˈandaa Jyobaa duˈunyëm xyˈakpudëjkëm?

XYJËJWIJTSËMBIJTËM

8, 9. Ko pën xykyäjpxwijëm, ¿wiˈix nyigëxëˈëky ko xytsyojkëmë Jyobaa? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

⁸ Ko Jyobaa xyjëjwijtsëmbijtëm, ta nbëjkëmë kuentë ko mëjwiin kajaa xymyëmäˈäy xymyëdäjëm (käjpxë Ebreeʉsʉty 12:5, 6). Nipën tkaˈoyjyawë ko yajjëjwijtsëmbity (Eb. 12:11). Per nˈoknaybyëjtakëm mä ja lyugäär diˈib xyjëjwijtsëmbijtëm o xykyäjpxwijëm. ¿Tiko duˈun ttuny? Kyaj yëˈëjëty parë axëëk xyajnayjawëyäˈänëm. Yëˈë duˈun ko nyaytyukjotmaytyunyëty mët ëtsäjtëm ets ko të tˈixy ko nyajtëgoyäˈänëmë naymyayë mëdë Jyobaa. Pääty dyajnibäädë parë xytyukˈijxëm mëdë Biiblyë wiˈix nnijëmbijtëm ja oybyë nëˈë tuˈu. Ko duˈun nyajkäjpxwijëm, yëˈë duˈunë Jyobaa yaˈijxëp ko xymyëmäˈäy xymyëdäjëm. Pes mä yëˈë, jam tsyoonyë käjpxwijën.

⁹ Ko pën xykyäjpxwijëm, yëˈë yajnigëxëˈkypy ko xytsyojkëmë Jyobaa. Min nˈokˈijxëm tuˈugë ijxpajtën. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm xëmë nety tˈixyë pornografía mä tkanijawënëmë tëyˈäjtën. Oy ojts tjamastuˈuty, duˈunyëm nety ja tsojkën tˈakmëdaty parë tˈixäˈäny, duˈun extëm ko wyeˈemyë jëënbäjk. Tëgok, ta tjuuy tuˈugë jembyë syelulaar ets yëˈë diˈib jatëgok ojts dyajmëjë ja jëën (Sant. 1:14, 15). Jap tyëkë mä Internet parë tˈixyë pornografía. Per tëgok, yëˈë nety të ttukˈanuˈkxyë syelulaar tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuump mëjjäˈäy, ko ajotkumonë pyëtsëëmy mä myinyë pornografía. Ko duˈun jyajty, ta tyäˈädë mëjjäˈäy ojts tkäjpxwijy ja nmëguˈukˈäjtëm. Yëˈë ta tjaygyujkë ja käjpxwijën ets ojts tmastuˈutyë pornografía. ¡Mëjwiin kajaa ngukäjpxëm ko Jyobaa xykyuentˈäjtëm, pes ko tˈixy nduunkˈäjtëmë poky kaytyey ayuˈutsyë, ta xykyäjpxwijëm mä kyajnëm mëjwiin kajaa nduundëgoˈoyëm!

XYTYUˈUMOˈOYËM MËDË BIIBLYË KYÄJPXWIJËN

10, 11. 1) ¿Wiˈix nyaˈijxëm ko nguentëpëjtakëmë Jyobaa? 2) Nimaytyäˈäk wiˈix tuˈugë familyë tˈijxy ko oy wyimbëtsëmy ko nbanëjkxëmë Biiblyë kyäjpxwijën.

¹⁰ Ja diˈib jyaayë Salmo, duˈun tkuyˈëëyë Jyobaa: “Xytyuˈumoobyëts mëdë mgäjpxwijën” (Sal. 73:24). Ko kyaj nnijäˈäwëm ti nduˈunëm, oy ko nˈijxëm wiˈixë Biiblyë jyënaˈany parë nnijäˈäwëm wiˈixë Jyobaa wyinmay. Ko nbanëjkxëmë Biiblyë kyäjpxwijën, kyaj jeˈeyë xypyudëjkëm parë oy nˈijtëm mëdë Jyobaa, nanduˈunën parë nmëdäjtëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm (Prov. 3:6).

¹¹ Extëm nˈokpëjtakëm, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib kamduump, tsyëënë tunoty kopkoty mëdë nyëdoˈoxy ets mët nimay ja yˈuˈunk yˈënäˈk mä tuˈugë lugäär diˈib xyëˈäjtypy Masbate (Filipinas). Yëˈë mëdë nyëdoˈoxy prekursoorë nety tyundë, ko ajotkumonë yˈanmääyë ja diˈib tukˈajuytyujkëbë nax parë jam tsyoondët. ¿Tiko? Yëˈko të nety yajniwäämbattë ko maˈtstëp. Ja nmëguˈukˈäjtëm myëmääy myëdajpyë nety mä nyëjkxtët mëdë fyamilyë, per ta jyënany: “Jyobaa net nyijawëp mä nëjkxëm. Oy ti tyun jyatëdët, yëˈë xëmë xykyuentˈäjtëm”. Ets duˈunën tyuun jyäjttë. Pes ko nyajxy tuk xëë majtsk xëë, ta diˈib jyaˈäjtypyë nax yˈanmääyëdë ko mbäät wyëˈëmdë. ¿Tiko wyinmääytyëgäjtsy? Yëˈko monyˈijx monyjäˈäwë ko kyaj jyotˈambëjktë ko yajniwäämbajttë, niˈigyë dyaˈijxëdë mayˈäjt wintsëˈkën. Pääty axtë myooy kajaa nax parë dyajtunët (käjpxë 1 Peedrʉ 2:12). Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa xytyuˈumoˈoyëm mëdë yˈAyuk parë mbäät nwinguwäˈkëmë amay jotmay.

XYPYUDËJKËM PARË NMËMADAKËMË JOTMAY

12, 13. ¿Näˈä mbäät tsyiptaˈaky nmëbëjkëm ko Jyobaa yˈijxypy ti tuun jäjtëp?

¹² Per näˈäty, mbäät tuˈugë jotmay jyeky. Extëm ko kyaj nyekynyaxyë yuu päˈäm, ko duˈunyëm xytyukmëtsipˈäjtëmë familyë ko nˈëxpëjkëm o ko jäˈäy xyˈaxëkˈijxëm. Ja tuk pëky diˈib näˈäty tsip nmëmadakëm, yëˈë ko kyaj oy nnaymyënëjkxëm mët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mä naymyujkën mët ko kyaj tyuˈugyë jäˈäyˈäjtën.

¹³ Okwinmay ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm wiˈix mˈanëˈëmxëty ets axëëk myajnayjawëty. Mbäät mwinmay: “¡Kyajxyëp duˈun jyaty kyëbety mä Diosë kyäjpn!”. Ets mas pën mˈijxypyë ko ja nmëguˈukˈäjtëm niˈigyë ja tuunk tnikëjxmˈaty mä naymyujkën ets ko mëjkugäjpxë yaˈitëdë wiinkpë, mbäät mjënäˈäny: “¿Per tiko? ¿Ti kyaj Jyobaa tˈixy ti tuun jäjtëp? ¿Kyaj ti ttunäˈäny?” (Sal. 13:1, 2; Hab. 1:2, 3).

14. ¿Tidaa ko näˈätyë Jyobaa kyaj ttuktëkë tuˈugë jotmay?

¹⁴ Jyobaa yˈijxtaapy diˈib ëtsäjtëm kyaj nˈijxëm ets tam tiko näˈäty kyaj ttuktëkë tuˈugë jotmay. Extëm nˈokpëjtakëm, ko pën xykyäjpxwijëm mbäät njotˈambëjkëm ets kyaj nbëjkëmë kuentë ko tëdëm ndëgoˈoyëm. Perë Jyobaa nyijäˈäwëp ko tsojkëp nyajjëjwijtsëmbijtëm. Karl Klein, Diˈib wyooyoˈoyë Jyobaa tyestiigëty, tkujäˈäyë mä yˈeksperiensyë mä wiˈix tëgokë nmëguˈukˈäjtëm Rutherford ojts myoˈoyëtyë mëkpë käjpxwijën. Ok, ta tsuj yajxonë Rutherford kyäjpxpoˈkxë: “¡Wiˈix jyaty Karl!”, ta kuanë yˈatsooy. Ko Rutherford tˈijxy ko Karl ajkëp mët ko të tkäjpxwijy, ta tˈanmääy: “¡Naygyuentˈatëdë Karl! ¡Yëˈë Mëjkuˈu myajkäˈäjanëp!”. Ko duˈunë Karl yaˈˈanmääy yëˈë diˈib pudëjkë. Ets ok, ko tyuundëjkë parë twooyoˈoyëdë Jyobaa tyestiigëty, ta jyënany ko diˈibë tyäˈädë tukniˈˈijxë, yëˈë ko nmëguˈukˈäjtëm myëdäjttëbë madakën parë xykyäjpxwijëm, per pën ndukjotˈambëjkëm, mbäädë Mëjkuˈu xyajkäˈäjëm.c

15. ¿Tiko mbäät nmaˈkxtujkëm ko nyajnäjxëmë amay jotmay?

¹⁵ Ko jyeky tuˈugë jotmay këjxpë maˈkxtujkën, per jëjpˈam ets njäjtëm nmaˈkxtujkëm. Okwinmay ko mjäˈty yajjëjtspë mä molinë ets jantsy nimayë jäˈäy të nyaywyaabyëty. Kyaj xynyijawë nuˈun mˈawixäˈäny parë nyaxët ja mbitsy. Per ta kyaj maˈkxtuky, ets ta mnëjkxy mä wiinkpë molinë. Ko jam mjäˈty, ta xypyaaty mas nimayë jäˈäy ets kyaj dyuˈunëty mä të mtsoony. Ta mas niˈigyë mjakäˈäny. Per pën mˈawijxp maˈkxtujkën myëët mä ja tim jawyiimbë molinë, mbäät mas tsojk nyaxy ja mbitsy ets kyaj dyuˈunëty ko mnëjkxët mä ja myëmajtskpë molinë. Nanduˈun jyaty ko nbatëm tuˈugë jotmay. Oy ko nmaˈkxtujkëm ets nbanëjkxëmë Biiblyë kyäjpxwijën, netë Jyobaa xypyudëjkëm parë nmëmadakëm.

16. ¿Tidaa ko Jyobaa tnasˈixë näägë jotmay?

¹⁶ Mbäädë Jyobaa tnasˈixë tuˈugë jotmay parë tijaty xytyukniˈˈijxëm (käjpxë 1 Peedrʉ 5:6-10). Per ninäˈä mbäät ngawinmäˈäyëm ko yëˈë Jyobaa xyjyotmaymyoˈoyëm (Sant. 1:13, Traducción del Nuevo Mundo). Diˈib xymyoˈoyëmë kajaabë jotmay, yëˈë nmëtsipˈäjtëm “ja mëjkuˈugopk”. Per ko nbatëmë jotmay, mbäädë Dios yëˈë dyajtuny parë kyëktëkëdë mëbëjkën. Yëˈë yˈijxypy ti jäj jëmuˈumën nyajnäjxëm ets kom xytsyojkëm, ta jeˈeyë “waanë” tnasˈixëyaˈany. ¿Mgukäjpxëp ko Jyobaa mˈixy mdunyëty mä xywyinguwäˈägë jotmay ets mmëbëjkypy ko mbudëkëyanëp? (2 Kor. 4:7-9.)

XYKYUNUˈKXËM KO NDUˈUNËM DIˈIB OY

17. ¿Pënatyë Jyobaa yˈëxtaapy, ets tiko?

¹⁷ Ja tuk pëky tiko Jyobaa tˈixy ttunyë naxwinyëdë jäˈäy, yëˈë parë tˈixäˈäny pënaty tsojkëp amumduˈukjot. Ja kugajpxy Hananí duˈun tˈanmääy ja rey Asá: “Jyobaa wyiin tyukˈijxëtyaapy tukëˈëyë naxwinyëdë parë myëjää ttukpudëkëyaˈany pënaty amuumë kyorasoon ijtp mët yëˈë” (2 Crón. 16:9). Dios kyaj tˈijxy amuum ja kyorasoonë Asá, per pën ëtsäjtëm nbëjtakëmë mëjää parë nduˈunëm diˈib oy, ta Jyobaa xytyukpudëkëyäˈänëmë myëjää, diˈib yˈandijpy ko xykyuwäˈänäˈänëm ets xykyunuˈkxäˈänëm.

18. Ko nwinmäˈäyëm ko kyaj pën tpëkyë kuentë ko oy tijaty nduˈunëm, ¿tiko yˈoyëty njamyajtsëmë Jyobaa? (Ixë dibujë mä tsyondaˈagyë tyäˈädë artikulo.)

¹⁸ Parë Jyobaa xytyukpudëjkëmë myëjää, tsyejpy ets pënaty mëduunëp tˈëxtäˈäytyët “diˈib oy”, ttsokët “diˈib oy” ets ttundët “ja oybyë” (Amós 5:14, 15; 1 Peed. 3:11, 12). Yëˈë yˈijxy tyuumbyë oyjyaˈay ets kyunuˈkxypy (Sal. 34:15). Nˈokjamyajtsëm ti tyukmëduun ja nimajtskpë israelitë, Sifrá etsë Puá, diˈib tuundë parteerë ko nety ja israelitëty yajtuumbëˈattë Egipto. Ja Faraon të nety tniˈanaˈamë parë dyaˈoˈktäˈäyët ja israelitë yˈuˈunk diˈib yetyëjk maxuˈunkˈäjtp, per ja parteerëty niˈigyë ttsëˈkëdë Jyobaa ets kyaj dyaˈoˈktë. Jyobaa yˈijx tijatyë tyäˈädë toxytyëjk tyuundë, pääty ojts tkunuˈkxy ko tmooyë yˈuˈunk yˈënäˈk (Éx. 1:15-17, 20, 21). Ko näˈäty nwinmäˈäyëm ko kyaj pën tpëkyë kuentë ko oy tijaty nduˈunëm, nˈokjamyajtsëm ko Jyobaa tukëˈëyë tˈijxtäˈäy ets xykyunuˈkxäˈänëm ko duˈun nduˈunëm (Mat. 6:4, 6; 1 Tim. 5:25; Eb. 6:10).

19. ¿Wiˈix tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm, diˈib kugäjpn Hungría, ojts tˈixy ko Jyobaa wäˈäts tpëkyë kuentë tijaty oy nduˈunëm?

¹⁹ Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëmë toxytyëjkpë diˈib kugäjpn Hungría per jap tsyëënë Austria, ojts këˈëm tˈixy ko Jyobaa wäˈäts tpëkyë kuentë tijaty oy nduˈunëm. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm yaˈˈanmääy ets tninëjkxët tuˈugë jäˈäy diˈib käjpxp húngaro parë ttukmëtmaytyäˈägëdë Diosë yˈayuk. Ta ojts nyijkxy, per kyaj pën tpaty. Kanäkˈok jyantsy jyëmbijty ets tnikekyë ëxpëjkpajn, nyumero de telefënë ets tnijäˈäyë. Näˈäty duˈun tjäˈäwë extëm tap jyawë pën tëgoty, per kyaj pën yˈatsoy. Ko nyajxy jëmëjt ja kujkm, ta tuˈugë toxytyëjk tsuj yajxon yajnäjxë tëgoty, ets yˈanmääyë: “Tëjëts ngäjpxtäˈäyë neky diˈib të xynyikeˈeky, ets tyam nˈawijxypyë nety jaa”. Tyäˈädë toxytyëjk kanäägë nety të tˈaxäjë quimioterapia, päätyë nety kyaj dyaˈˈawäˈätsyë tyëjk mët ko ääy toˈtyky nyayjawëty. Per ko ja nmëguˈukˈäjtëm dyajnäjxy tyëgoty, ta tkupëjky tˈëxpëkäˈänyë Biiblyë. Yä nˈijxëm wiˈixë Jyobaa ojts tkunuˈkxy ja nmëguˈukˈäjtëm ko kyaj ojts tsyipkeˈexy.

20. ¿Wiˈix nnayjäˈäwëm ko Jyobaa xyˈijx xytyuˈunëm?

²⁰ Jyobaa wäˈäts tˈijxtäˈäy tijaty nduˈunëm. Per ninäˈä mbäät ngawinmäˈäyëm ko duˈun dyajtunyë wyiin extëm tuˈugë kamara diˈib jeˈeyë yˈijxypy mäjaty ndëgoˈoyëm. Ko xyˈijx xytyuˈunëm, yëˈë duˈun mët ko xymyëmäˈäy xymyëdäjëm ets mët ko xykyunuˈkxäˈänëm ko nduˈunëmë oyˈäjtën. ¿Këdii nmëwingonäˈänëm niˈigyë Jyobaa ko duˈun nnijäˈäwëm?

[Notë]

[Dibujë diˈib mä pajina 29]

Ja tëyˈäjtënë diˈib nnijäˈäwëm mä Biiblyë yëˈë xypyudëjkëm parë njëjpkudijëm tijaty xyajtëgoyäˈänëm (Ixë parrafo 6 etsë 7)