Jenaj Etetal Ilo Etan Jehovah Ñan Indio!
“Kimnaj etetal ilo etan Jehovah am Anij ñan indio.”—MICAH 4:5, NW.
1. Ta ennan ko Micah chapter 3 ñan 5 rej kalikari?
EWÕR juõn ennan ibben Jehovah im ekõnan jiroñ armij ro an kake, im ej kajerbal ri kanan eo an Micah ñan kõmmane men in. Anij ear karõk ñan ekajete ri nana ro. Enaj kajeik Israel kin an buñ jen tõmak im jumae e. Bõtab, emõnõnõ bwe Jehovah enaj kajerammõn ro rej etetal ilo ãt eo etan. Kanan eo an Micah chapter 3 ñan 5 rej kalikar ennan kein.
2, 3. (a) Ta kadkad eo ri tel ro an Israel rej aikwij kwalok, ak ilo mol ta eo rej kõmmani? (b) Ewi wãwen am maroñ kamelele nan in kõkkar ko ilo Micah 3:2, 3 (NW)?
2 Ri kanan in an Anij ej ba: “Roñjake, Kom bõr ko ilo bwijin Jacob im kom ri tel ro an jar in tarinae ro ilo mweo imõn Israel. Ejjab eddo eo ami ke ñan jelã kilen ekajet ilo jimwe?” Aet, ear eddo eo air, ak ta eo rar lukkun kõmmane? Micah ej ba: “Kom ri kijirãte men eo emõn im ri yokwe men ko renana, ro rej kekel kil eo kilin armij im kanniekir jen di ko diir. Kom armij ro rar mõñã kanniekin armij, im kekel kilin armij jen enbwiniir, im kabedakilkil di ko diir einwõt di ko ilo iron pot eo im einwõt kanniek ilo juõn iron pot in kõmat.”—Micah 3:1-3, NW.
3 Ekabwilõñlõñ bwe, ri tel ro rej kaeñtan armij ro rejeramel, im ejelok air maroñ ñan jojomare ir make! Aolep ro rej roñjake Micah rej melele kin ennan eo an. Ñe rej man juõn men in mour sheep im bojak in kõmate, rej mokta kekel kil eo kilin im kajidikdik enbwinin ñan elõñ mõttan. Jet ien rej kabwilok di ko bwe ren mõñã nononmej eo iloan. Rej kõmat kanniekin im di ko jimor ilo juõn iron pot ekilep, einwõt Micah ear konono kake. (Ezekiel 24:3-5, 10, NW) Elap an ekkar wanjoñok in kin wãwen an armij ro kar bed ilo jorrãn ilo ran ko an Micah iumin kajur eo an ri tel ro air renana!
Jehovah Ekõnan bwe Jen Ekajet ilo Jimwe im Wãnik
4. Ta oktak eo ebed ikõtan Jehovah im ri tel ro an Israel?
4 Ewõr juõn oktak elap ikõtan Shepherd eo ej yokwe, Jehovah im ri tel ro an Israel. Kinke rejjab ekajete armij ilo jimwe im wãnik, rej likjap in kajejjet kitien jerbal eo air ñan kejbãrok bwij eo. Jen men in, ilo kibbon rej kajerbal armij ro rej einwõt sheep, jab ilo ekajet jimwe im rej kõttãik ir ñan “jerbal ko rej katorlok bõtõktõk,” ekkar ñan Micah 3:10, (NW). Ta eo jemaroñ katak jen bwebwenato in?
5. Ta men ko Jehovah ej aikwiji jen ro rej tel armij ro an?
5 Anij ekõnan bwe ro rej tel armij ro an ren ekajete armij ro an ilo jimwe im wãnik. Eñin wãwen eo jej loe ibben ri karejar ro an Jehovah ilo ran kein. Bareinwõt, lemnak in ej errã ibben Isaiah 32:1, eo ej ba: “Lo! juõn kiñ e naj iroij ilo wãnik, im iroij ro re naj iroij ilo ekajet jime.” Bõtab, ilo ran ko an Micah, ta eo jej loe? “Ri kijirãte men eo emõn im ri yokwe men ko renana” im rej wõnmanlok ilo air jab ekajet ilo jimwe.
Ewõr Uak ko ñan Jar ko An Wõn?
6, 7. Ta point eo eaorõk Micah 3:4 ej kalikare?
6 Armij ro ilo ran ko an Micah renaj kar ke kabuñburuen Jehovah? Emol jaab! Micah 3:4 (NW), ej ba: “Renaj kir ñan Jehovah ñan bõk jibañ jen e, ak ejamin uak ir. Ilo ien eo enaj kalibubuik mejen jen ir, kinke rar kõmman jerbal ko renana.” Nan in ej kalikar juõn point eaorõk.
7 Jehovah ejamin uaki jar ko ad elañe jej kõmman bwid. Enaj eindein elañe jej mour ilo ruo wãwen, noje bwid ko ad im jerbal ilo tiljek ñan Anij iman mejen armij. Ekar ñan Sam 26:4, David ear al: “I ar jab jijõt iben armij dri riõp; im I jamin etal iben ro dri jelã mon.” Enaj laplok an Jehovah jab uake jar ko an ro rej kõtõrãi Nan eo an ilo jelã!
Jitõb Kwojarjar eo Ej Kamaroñe
8. Ta nan in kakkõl eo ri kanan ro rewan rar bõk ilo ran ko an Micah?
8 Ear kanuij lap men ko renana ri tel ro an Israel rar kõmmani! Ri kanan ro rewan rar kõmman bwe armij ro an Anij ren kar jebwãbwe ilo jitõb. Ri tel ro rekibbon rej lamõj “Ainemõn!” ak ilo mol rej kowãnik tarinae nae jabdewõt armij eo ejjab najidik ir. “‘Inem KOM man ro” Jehovah ej ba, “Komnaj bed ilo boñ, im komnaj bilo; im renaj lewõj marok, im kwojamin kõmman anijnij. Im al enaj tulok ion ri kanan ro, im ran enaj marok. Im ro rej ellolo vision ko renaj jook, im ri kanan ro rej lolokjen renaj buromõj. Im renaj aikwij kalibubuik ir kin kwõdeak.”—Micah 3:5-7a, NW.
9, 10. Kar ta melelen ‘kalibubuik kwõdeak eo,’ im etke Micah ear jab aikwij kõmmane men in?
9 Etke rar aikwij “kalibubuik [e] kin kwõdeak” eo? Armij ro ilo ran ko an Micah rej kõmman men in kinke rej jook. “Ejelok uak jen Anij,” ekkar ñan ri nana rein. (Micah 3:7b, NW) Jehovah ejjab roñjake jabdewõt jar ko an armij rein reutiej burueir.
10 Micah ejelok jabdewõt unin an aikwij “kalibubuik ir kin kwõdeak.” Ejjab jook. Jehovah ej uaki jar ko an. Lale Micah 3:8 (NW), ijo ri kanan eo etiljek ej ba: “Ijo turãjet, I ar obrak kin kajur, kin jitõb eo an Jehovah, im ekajet jimwe im kajur.” Elap an Micah kamolol bwe ilo aolepen jerbal in kwalok nan eo an ear tiljek, ear “obrak kin kajur, kin jitõb eo an Jehovah”! Men in ear kakajur e “bwe en jiroñ Jacob kin jumae eo an im ñan Israel kin jerawiwi eo an.”
11. Ewi wãwen armij ro rej bõk maroñ eo ñan kwalok ennan ko an Anij?
11 Micah ej aikwij elaplok kajur jen kajur in armij ñan kwalok nan in ekajet eo an Anij. Jitõbõn Jehovah, ak kajur eo emmakitkit, ej juõn men eaorõk. Ta kin kij? Jemaroñ kajejjet kitien jerbal in kwalok nan eo ad elañe Jehovah ej kakajur kij ikijen jitõb kwojarjar eo an. Jerbal in kwalok nan enaj wõr likjap ie elañe jej iminene in jerawiwi. Ilo wãwen in Anij ejjab maroñ uake jar ko ad ñan kakajur kij ñan kõmman jerbal in. Emol jejjab maroñ kwalok ennan in ekajet ko an Jemed ilañ elañe “jitõb eo an Jehovah” ejjab bed iod. Ikijen jar ko ej roñjaki im jibañ eo jen jitõb kwojarjar, jemaroñ konono kin Nan in Anij ilo beran einwõt Micah.
12. Etke ri kalor ro an Jesus ilo jinoin rar maroñ ‘konono nan in Anij ilo beran’?
12 Bõlen kwoj kememej kin bwebwenato eo ilo Jerbal 4:23-31. Baj lemnakelok bwe kwe einwõt juõn ian ri kalor ro an Jesus ilo ebeben eo kein kajuõn. Ilo kijejeto ro rej matõrtõre armij rar bukõt kilen air kabõjrak jerbal in kwalok nan eo an ri kalor ro an Christ. Ak ri tiljek rein rej eowore Iroij Bõtata eo air, im ba: “O Iroij, kwon lale air nan in kalelñoñ: im letok ñõn ro dri korijerõm, bwe kin elap beran ren kwalok Am in nan.” Kar ewi tokjen men in? Ke rar jar, jikin eo rar bed ie ear makitkit, im ir aolep rar obrak kin jitõb kwojarjar im rar konono kin nan in Anij ilo beran. Inem ilo jar jej aikwij reilok ñan Jehovah im bõk jibañ jen e ikijen jitõb kwojarjar ñe jej kwalok nan.
13. Ta eo enaj walok ñan Jerusalem im Samaria, im etke?
13 Bar kalmenlokjen kin ran eo an Micah. Ekkar ñan Micah 3:9-12 (NW), ri tel ro rej katorlok bõtõktõk rej ekajete armij kin wõnãn, priest ro rej katakin kin wõnãn, im ri kanan ro rewan rej kõmman anijnij kin wõnãn. Eñin unin an Anij kejelã bwe Jerusalem, jikin kwelok eo elap an Judah, enaj “juõn jikin ejorrãn”! Kinke kabuñ wan im kõtõrãi kien ej jededlok ñan Israel bareinwõt, ear kakõrmol Micah bwe en kakkõl bwe Anij enaj kõmman bwe Samaria en juõn jikin ejorrãn.” (Micah 1:6, NW) Emol, ri kanan eo ear mour im lo ien an ri tarinae ro an Assyria kajeebeplok Samaria ilo 740 B.C.E. (2 King 17:5, 6; 25:1-21) Alikar bwe ennan kein rekajur nae Jerusalem im Samaria rar maroñ bõk lomor ilo kajur eo an Jehovah wõt.
14. Ewi wãwen nan in kanan eo ilo Micah 3:12 (NW) ear jejjet kitien, im ewi wãwen en kar jelet kij?
14 Emol Judah eban ko jen ekajet eo an Jehovah. Ñan kajejjet kitien nan in kanan eo ilo Micah 3:12 (NW), Zion enaj “einwõt juõn melaj.” Ilo ad lale jen ebeben in ad kein ka 21, jej jelã bwe men kein rar walok ke Ri Babylon ro rar kajeebeplok Judah im Jerusalem ilo 607 B.C.E. Men in ear walok elõñ yiõ ko elikin an Micah kanan kake, ak ear lukkun liki bwe men in enaj kar itok. Emol ej aikwij eindein ad liki bwe jukjuk im bed in enana enaj jemlok ilo “ran in Iroij” eo emwij an kanan kake.—2 Piter 3:11, 12.
Jehovah Ej Kajimwe Men ko
15. Ilo nan ko am make, ewi wãwen am maroñ kameleleik nan in kanan eo ilo Micah 4:1-4, (NW)?
15 Ñe jej reiliklok, jej lo bwe Micah ej kwalok juõn ennan in kejatdikdik. Nan kein jej loi ilo Micah 4:1-4 (NW), elap air lujure kij! Micah ej ba: “Im ilo ran ko eliktata mweo imõn Jehovah enaj jutak bin ion tol ko, im enaj wanliñlok ilañin tol ko redik; im armij ro renaj wanliñlok ñan e. . . . Im enaj ekajete elõñ armij ro, im kajimwe men ko an ailiñ ko rekajur jen ijoko retolok. Renaj aikwij wure jãje ko air kin kein kabidodo bũdej ko im made ko air kin kein jekjek ujoj ko. Ailiñ ko rejamin kajerbal jãje ko air nae ailiñ, im rejamin bar katakin ir kin tarinae. Im armij ro kajjojo, renaj jijet iumin wijki vine eo an im iumin wijki fig eo an, im enaj ejelok en ej kõmman menin air wũdiddid; kinke loñin Jehovah Anij in inelip eo ear konono kake.”
16, 17. Ewi wãwen Micah 4:1-4 ej jejjet kitien ilo ran kein?
16 “Elõñ armij ro im “ailiñ ko rekajur” wõn ir? Rejjab ailiñ ko im kien ko an lal in. Ak, kanan in ej jerbale ñan armij ro kajjojo jen ailiñ otemjej im rej burukuk ilo jerbal eo ekwojarjar ilo tol in kabuñ eo emol an Jehovah.
17 Ekkar ñan kanan eo an Micah, mõttan jidik kabuñ eo erreo an Jehovah enaj jededlok ilo likieo ibelakin lal. Ran kein, rej katakin armij ro ilo wãwen eo an Jehovah bwe “ren mour in drio.” (Jerbal 13:48) Jehovah ej ekajete armij im kajimwe men ko ilo jitõb ñan ri tõmak ro rej jurake Ailiñ eo. Renaj ellã jen “iñtan eo elap im mour einwõt mõttan “jar eo elap.” (Reveles̃õn 7:9, 14) Kinke rej wure jãje ko air kin kein kabidodo bũdej ko, ilo ran kein rej mour ilo ainemõn ibben ro mõttair rej Ri Kennan ro an Jehovah im ibben ro jet. Ej juõn men ekamõnõnõ ñan bed ibwiljiir!
Beek ilo Buruõd ñan Etetal ilo Ãt eo Etan Jehovah
18. Ta melelen ‘jijet iumin lurin wijki grape im wijki fig’?
18 Ilo ran eo ad, ñe armij ro ibelakin lal rej lelñoñ, jej mõnõnõ bwe elõñ armij rej katak kin wãwen ko an Jehovah. Jej kijoror ñan ien eo ebak kiõ ñe aolep ro rej yokwe Anij rejamin bar katak ñan tarinae ak renaj jijet iumin lurin wijki grape im fig ko. Ekkã an ri kallip ro kallip wijki fig ko ilo melaj in grape ko. (Luk 13:6) Jijet iumin lurin wijki grape im fig ear kõkkar kin juõn ien eainemõn, mweie, im jokane. Kiõ, kõtan eo ad ibben Jehovah ej kainemõn lemnak eo ad im letok jokane eo ilo jitõb. Ñe kain wãwen rot kein renaj walok iumin iroij eo an Ailiñ eo, jejamin mijak ñan jidik im jenaj lukkun jokane.
19. Ta melelen etetal ilo ãt eo etan Jehovah?
19 Ñan bõk buñburu eo im jerammõn jen Anij, jej aikwij etetal ilo ãt eo etan Jehovah. Micah 4:5 (NW), ej kalikar men in ilo juõn wãwen ekajur, ijo ri kanan eo ej ba: “Armij otemjej renaj etetal ilo etan anij ko air; ak kimnaj etetal ilo etan Jehovah am Anij ñan indio.” Etetal ilo etan Jehovah ejjab melelen ad baj ba wõt bwe ej Anij eo ad. Ej melelen elaplok jen ad bõk kunad ilo kwelok ko an Christian im jerbal in kwalok nan kin Ailiñ eo, meñe jerbal kein rej aorõk. Elañe jej etetal ilo etan Jehovah, jej wujleplok mour eo ad ñan e im kate wõt ñan karejar ñan e ilo tiljek im yokwe e kin aolepen ad. (Matu 22:37) Im einwõt ri kabuñ ro an, emol bwe jej aikwij beek ilo buruõd ñan etetal ilo etan aduij Anij Jehovah ñan indio.
20. Ta eo ear kanan kake ilo Micah 4:6-13 (NW)?
20 Kiõ joij im lale nan in kanan ko ilo Micah 4:6-13 (NW). “Ledik eo nejin Zion” enaj aikwij “ilok ñan Babylon” im bed ilo kamakoko ijo. Men in ear walok ñan armij ro rej jokwe ilo Jerusalem ilo ebeben eo kein kajiljilimjuõn B.C.E. Mekarta, kanan eo an Micah ej kalikar bwe enaj wõr bwen armij ro renaj jeblak ñan Judah, im ilo ien an Zion bar jutak Jehovah enaj kokkure ri kijirãt ro an.
21, 22. Ewi wãwen Micah 5:2 ear jejjet kitien?
21 Micah chapter 5 ear kanan kin men ko jet rar walok. Micah ej kanan bwe juõn Iroij Anij ear kãlet—juõn eo ear “jinoe jen ien ko etto”—enaj diojtok jen Bethlehem. Enaj iroij einwõt juõn shepherd “ilo kajur eo an Jehovah.” Bareinwõt, Iroij in enaj lap an kajur, jab ilo Israel wõt, ak ñan “jabõn ko jabõn lalin.” Ãt eo etan iroij in emaroñ bwokwoj lal in, ak men in ejjab juõn men in ittino ibbed.
22 Kar wõn armij eo eaorõktata ear lotak ilo Bethlehem? Im wõn eo enaj “lap an kajur ñan jabõn ko jabõn lalin”? Ej Messiah eo, Jesus Christ! Ke Herod eo Elap ear kajitõk ibben priest ro reutiej im scribe ro kin ia eo Messiah eo enaj kar lotak ie, rar uak im ba: “ilo Bethlehem in Judea.” Rar kwalok nan ko an Micah 5:2 (NW). (Matu 2:3-6) Jet ian armij ro rettã rar jelã kake men in, kinke John 7:42 ear ba kin ir: “Jeje ko r’ar jab ba, bwe dri Kraist ej itok jen inen Devid, im jikin kwelok Betleem, ijo e ar ber ie ke?”
Aemololo eo Emol ñan Armij ro
23. Ta eo ej walok kiõ ñan kajejjet kitien Micah 5:7 (NW)?
23 Micah 5:5-15 (NW), ej jitõñlok ñan juõn ien Ri Assyria ro renaj tarinae im lo jidik tõbrak ilo ien eo im kalikar bwe Anij enaj ekajete ailiñ ko rej kiblia. Micah 5:7 (NW), ej kallimur bwe juõn bwen Ri Jew ro rej ukwelok renaj jeblak ñan kabijukneir, ak nan kein rej jerbal ñan ran kein ad bareinwõt. Micah ej ba: “Bwen bwijin Jacob renaj einwõt mõlawi jen Jehovah ibwiljin elõñ jar in armij ro, im einwõt wũtleplep jen lañ ion men in eddek ko ejelok air kejatdikdik kin armij ak rejjab kõttar kin ro nejin armij.” Nan in kõkkar in eaibujuij ear kajerbale ñan kanan bwe bwen ailiñ in Jacob, ak Israel eo ilo jitõb, enaj juõn jerammõn jen Anij ñan armij ro. “Bar jet sheep” ro an Jesus, ro rej kejatdikdik in mour ion lal, rej mõnõnõ in jerbal aera ñan aera ibben bwen “Israel an Anij,” ilo ran kein ñan kaemololo armij ro jet kin men ko ilo jitõb. (Jon 10:16; Dri Galetia 6:16; Zephaniah 3:9, NW) Ikijen men in, ewõr juõn point eaorõk jej aikwij kalmenlokjen kake. Einwõt ri keañ ro an Ailiñ eo, kij aolep jej aikwij kaorõk jerammõn in ñan bõklok ñan ro jet juõn ennan ekaemololo im mol.
24. Ta nan ko ilo Micah chapter 3 lok ñan 5 kwar loi im mõnõnõ kaki?
24 Ta eo kwar katak kake jen chapter 3 ñan 5 ilo kanan eo an Micah? Bõlen kwar katak nan kein raorõk: (1) Anij ekõnan bwe aolep ro rej tel armij ro an ren jerbale ekajet jimwe. (2) Jehovah ejamin uake jar ko ad elañe jej ekkeini ad kõmman jerawiwi ilo jelã kake. (3) Jemaroñ kajejjet kitien jerbal in kwalok an eo ad elañe Anij ej kakajur kij ikijen jitõb kwojarjar eo an. (4) Ñan kabuñburuen Anij, jej aikwij etetal ilo ãt eo etan Jehovah. (5) Einwõt ri keañ ro an Ailiñ eo, jej aikwij kaorõk jerammõn eo ad ñan bõklok ennan eo ekaemololo im mol ñan armij ro. Bõlen ear wõr nan ko jet kwar loi im mõnõnõ kake. Bar ta eo jemaroñ katak jen book in kanan in ilo Bible eo? Katak eo tok ilal enaj jibañ kij ñan bõk tokjen ko rekeie jen chapter ko ruo eliktata ilo kanan eo an Micah eo ej kakajur tõmak eo ad.
Ewi Wãwen Am Maroñ Uak?
• Ta eo Anij ekõnan bwe ri tel ro an armij ro an ren kõmmani?
• Etke jar im jitõb kwojarjar rej aorõk ilo jerbal eo ad ñan Jehovah?
• Ewi wãwen an armij ro ‘etetal ilo ãt eo etan Jehovah’?
[Pija eo ilo peij 11]
Kwomaroñ ke kamelele kin wanjoñok eo an Micah ikijen juõn iron pot?
[Pija ko ilo peij 14]
Einwõt Micah, jej kamwijlok jerbal in kwalok nan eo ad ilo beran