Kõra im Eman ro Ejoko ro Beleir ta ko rej Aikwiji? Ewi Wãwen Kwomaroñ Jibõñ Ir?
Jeanne ej kapoje tebel in mõña eo an ilo mweo imõn. Ilo an jab lemnok kake, ear likiti ruo pileij ion tebel eo. Ke ear kalimjeke tebel eo, ear lo pileij ko ruo . . . im ear jino an toor drenin kemjalal. Kin an iminene, ear kapoje tebel eo ñõn tarrin ruo armij! Emwij an motlok ruo yiõ jen ien eo leo belen ear mij.
ÑÕN ro im rejañin iion wãwen in, rejjab lukkun melele kin joñõn metõk eo ej walok elañe eo rejetan juõn armij ej mij. Ilo mol, ej bõk ien bwe dri belele eo en lukkun kile bwe eo belen emwij an joko jen e. Beryl, eo ej 72 yiõ ridtõn, ear jab lukkun tõmak bwe leo belen emwij an joko jen e. Ear ba, “Einwõt ijjab tõmak bwe men in ej walok ñõn iõ. Ij jab tõmak bwe iban bar loe an dreloñtok ilo kejem in mweo imõmro.”
Elikin air jeb neen juõn armij, jet ien emaroñ “iñjake” bwe neen ej berwõt. Ilo wãwen in lok wõt, jet ien dri belele ro elap air buromõj ekkã air “loe” eo beleir ibwiljin armij ro, ak jet ien rej mõke kile bwe rej kennan iben juõn armij, ak ilo mol ejelok armij turiir!
Ro mõtõn im nukin armij eo rejaje ren ta elañe rej lo an armij eo buromõj. Eor ke en kwojela kajen im emij eo belen? Ewi wãwen kwomaroñ jibõñ e? Ta ko kwoj aikwij jela mokta bwe kwon maroñ jibõñ kõra im eman ro ejoko beleir ilo ien in elap air buromõj? Ewi wãwen kwomaroñ jibõñ juõn eo ejoko belen bwe jidrik kin jidrik en maroñ bar lo mõnõnõ ilo mour eo an?
Men ko Jen Bõprae Ar Kõmõni
Ro mõtõn im nukin armij eo remaroñ inebata ñe rej lo an armij in buromõj, im kin jet un ko remõn, remaroñ kajeoñ kõmõn bwe en mõkõj an joko an buromõj. Bõtab, juõn dri etale eo ear kõmõne etale ko iben 700 kõra im eman ro ejoko beleir ear je: “Ejelok juõn ien emwij karõk bwe armij eo en bwijrõk jen an buromõj.” Kin men in, ijellokin am kajeoñ in kabwijrõk armij eo jen an buromõj, kwon kõtlok bwe armij in emij eo belen en kwalok an buromõj.—Jenesis 37:34, 35; Job 10:1.
Meñe ej juõn men emõn elañe kwoj jiboñ armij eo ikijen karõk ko kin ien mij eo an eo belen, kwon jab bõk lemnok in bwe aolep maroñ ko ilo ien mij in rej ber ibõm. Paul, juõn eman eo 49 an yiõ im ejoko eo belen, ej ba: “Elukkun emõn bwe ro rar jibõñ iõ ilo ien mij in an eo beleiõ rar kõtlok wõt bwe in kõmõni bebe ko ilo ien in. Iar lukkun kamolol bwe aolep men rar kwon im jejit. Iar lemnok bwe eñin men eo eliktata imaroñ kõmõne ñõn eo beleiõ kin aõ yokwe e.”
Ilo mol, enañin aolep ro ejoko beleir rej kamolol ro jet kin jibõñ ko air. Eileen, juõn kõra 68 an yiõ im ejoko leo belen, ej ba: “Kinke ear jab emõn wãwen aõ kar kalomõnlokjen, ear bin ñõn aõ kõmõn karõk ko kin ien mij eo im bareinwõt jerbal ko jet im rej ekkejellok ñõn ien in. Bõtab, ilukkun jerammõn bwe leo nejiõ im kõra eo belen rar lukkun jibõñ iõ.”
Bareinwõt, kwon jab ãliklik in kennan kin eo ejitenburu im ear mij. Beryl, kõra eo kar kennan kake moktalok, ej ba: “Ear lap an ro mõta jibõñ iõ. Bõtab, iar kile bwe elõñ iair rar bwijrõk jen air kennan kin John, leo beleiõ. Ear einwõt ñe John ear jab mour, im men in ear kõmetak buruõ.” Elikin jidrik ien, kõra im eman ro ejoko ro beleir remaroñ kõnan kennan kin eo beleir im emij. Kwoj ke kememej juõn men emõn eo emij ekin kõmõne ak juõn bwebwenato ekaitoktoklimo kin e? Elañe aet, kwon kwalok ñõn armij eo, im jab kõtlok bwe am mijõk en bõpraik yuk jen am kõmõne men in. Elañe kwoj kile bwe enaj emõn bwebwenato eo iben armij eo, kwon kwalok am kamolol kin men ko eo emij ekin kõmõni im ta ko elap am kememej kin e. Men in emaroñ jibõñ ro rebarõk ñõn kile bwe ro jet rej bareinwõt buromõj kin armij eo.—Dri Rom 12:15.
Elañe kwoj lelok jibõñ ñõn armij eo ebarõk, kwon bõprae bwe en jab le jen joñõn am lelok nan in kakabilek ko kin ta eo ej aikwij kõmõne. Jab jibede armij in eburomõj bwe en kõmõni bebe ko ilo mõkõj.a Ijellokin, kwon kajerbal lolokjen im kajitõkin yuk mõke, ‘Ta men ko remõn imaroñ kõmõni ñõn jibõñ armij in mõta ak nuku ilo ien in elap an bin ñõn e?’
Men ko Kwomaroñ Kõmõni
Ilo ran ko elikin an mij eo ejitenburu iben, dri belele eo ej mour wõt enaj lap an aikwij jibõñ. Kwomaroñ ke kapoji mõña ko, karõk jikin jokwe ñõn dri lolok ro an, ak ber iben armij in eburomõj?
Kwoj aikwij kile bwe eoktõk wãwen an man im kõra ro kamarmire abañ eo kin buromõj im mõke iair. Ñõn wanjoñok, ilo jet ailiñ ko, elõñlok jen jimõtõn in eman ro im ejoko beleir rej mare iloan wõt 18 aliñ elikin an kar mij eo beleir. Bõtab, ejeja an walok men in ibwiljin kõra ro ejoko beleir. Etke ej oktõk wãwen in?
Elõñ armij rej lemnok bwe unin an eman ro mõkõj in mare ej ñõn air kabwe aikwij ko air ak kõnan eo air ñõn belele, bõtab men in ejjab mol. Ilo mol, unin air mare ej kinke rej iminene in konono iben eo beleir, im elañe ej mij armij eo, men in ej kõmõn bwe en lap an eman eo buromõj kin an mõke ian. Ilo ijo turãjet, ekkã an kõra ro ejoko beleir bõk jibõñ, meñe ro mõtõn eo beleir remaroñ meloklok ir. Eñin unin elõñ eman ro rej lemnok bwe wãwen eo wõt im remaroñ jab iñjake air mõke iair ej ilo air bar mare, meñe emaroñ or abañ ko rej walok kin air mõkõj im kabuk bar juõn beleir. Ilo wãwen in, elañe kõra ro rej buromõj kin air mõke iair, ebirurulok air kamarmire abañ in.
Elañe eo mõtõm ak nukõm ej juõn eman ak kõra, ta ko kwomaroñ kõmõni bwe en driklok air buromõj kin air mõke iair? Helen, juõn kõra eo ejoko belen im 49 an yiõ, ej ba: “Elõñ armij rekõnan jibõñ, bõtab rejjab kõmõne men in. Ekkã air kin ba, ‘Elañe elõñ men en imaroñ kõmõne ñõn jibõñ yuk, joij im ba ñõn ña.’ Bõtab, elap an emõn elañe jet rej ba, ‘Ij iten ilok im kaikujkuj, kwokõnan ke itok ibatok?’ ” Paul, eo me kõra eo belen ear mij kin cancer, ej kwalok etke elap an bõk jibõñ elañe armij ro rej kir e ñõn ilok ibeirlok. Ej ba: “Jet ien, einwõt ijjab kõnan bwebwenato iben armij ro ak kennan kin abañ eo aõ. Bõtab, elikin aõ kobalok ibeir, emõnlok aõ mour, im ejokolok aõ iñjake bwe ij mõke iaõ. Kiõ ijela bwe armij ro rej lukkun kea kin ña, im men in ej kõmõn bwe en emõnlok aõ mour.”
Ien eo Elaptata Air Aikwiji Ro Jet
Helen ear lo bwe ien eo ear laptata an kar aikwij bõk kainemõn ej ilo ien eo ke enañin aolep ro nukin rar bar rol ñõn men ko ekkã air kõmõni mokta. Ear ba: “Ro mõtõm im nukõm rej ber ibõm ilo jinoin, ak elikin jidrik ien mour ko air renaj oktõk im einwõt bar mokta. Bõtab, mour eo am eban einwõt mokta.” Ilo an ro mõtõn eo ejoko belen jela kin wãwen in ej ber ie, renaj wõnmanlok wõt im ber iben im kainemõn e.
Bwelen ro ejoko beleir remaroñ aikwiji juõn mõtair ilo ran ko reban melokloki kin eo beleir, einwõt ran in mare eo air ak ran eo im eo beleir ear mij. Eileen, eo kar kwalok kake ilo jinoin, ej ba bwe leo nejin ej itok im ber iben bwe en jab mõke ian elañe ej jejit ran in mare eo airro kar leo belen. Ej ba: “Kajjojo yiõ, ladrik eo nejiõ etan Kevin ej itok im bõk ña. Kimro ej etal im mõña iben dron, im kajjojo yiõ kimro ej kõmõne men in iben dron.” Etke kwojjab jei ien kein ñõn kakememej yuk ñõn jibõñ juõn mõtõm ak nukõm kõra ak eman im ejoko eo belen? Kwomaroñ kõmõn karõk bwe kwe ak ro jet ren ber iben armij in ilo ien in ebin ñõn e.—Jabõn Kennan Ko 17:17.
Jet rar kile bwe rej bõk kõkãtõk jen ro jet im ejoko ro beleir. Annie, juõn kõra eo im ear joko leo belen drualitõk yiõ ko remotlok, ear ba nan kein kin an kobalok iben bar juõn kõra ejoko belen, “Kin an lap an kate e, men in ear lap an jelet iõ im kõkãtõk iõ bwe in kate iõ ñõn wõnmanlok wõt.”
Elañe ro ejoko beleir rej kate ir meñe elap air buromõj, ro jet remaroñ bõk kõkãtõk im jibõñ jen joñok kein air. Rut im Neomai rej ruo kõra ro ilo Baibel im ear joko lõmaro beleir. Ear lap tokjen ko irro ar bõki jen airro kar jibõñ dron. Bwebwenato in airro ej kwalok kin wãwen an kar kõra rein ruo bõk jibõñ jen dron ñõn air maroñ kate ir meñe elap airro buromõj im bin airro mour.—Rut 1:15-17; 3:1; 4:14, 15.
Juõn Ien Kejmour
Bwe ren maroñ bar jeblak ñõn wãwen mour eo air mokta, ro ejoko beleir rej aikwij kate ir bwe en jab le jen joñõn air kememeje eo beleir im emij, kinke men in emaroñ bõpraik ir jen air lale aikwij ko air mõke. Dri meletlet eo Kiñ Solomon ear kwalok bwe eor “ien jõñ.” Bõtab, ear bareinwõt ba bwe ej aikwij or “ien kaejmour.”—Ekklisiastis 3:3, 4.
Paul, eo kar kwalok kake ilo jinoin, ej kemelele kin joñõn an bin ñõn melokloke armij eo emij im men ko ekin kõmõni iben. Ej ba: “Kimro lio iba kar einwõt ruo wijki ko redrik im rar edrek ilo air idepdep iben dron. Bõtab, juõn ian wijki ko ear mij, im men in ear kõmõn bwe en nana an edrek wijki eo juõn. Einwõt ejjab emõn aõ mõke iaõ.” Kin air yokwe eo beleir im ejoko, jet rejjab kõnan meloklok men ko remotlok. Jet rej lemnok bwe elañe rej lo mõnõnõ ilo mour ko air, enaj einwõt ñe rejjab kwalok air tiljek ñõn eo beleir. Kin men in, rejjab kobalok iben armij ro jet. Ewi wãwen jemaroñ jibõñ ro ejoko beleir bwe ren wõnmanlok wõt im mõnõnõ ilo mour ko air?
Buñten ne eo moktata ej ñõn jibõñ armij eo bwe en kwalok kin iñjake ko an. Herbert, juõn eman eo jiljino yiõ in an mõke ian jen ien eo ear mij lio belen, ej ba: “Elukkun lap aõ kaurõk ien ko ñe dri lotok ro rej jijõt wõt im roñjake aõ kwalok men ko ij lemnok kaki ilo ien eo. Ijela bwe iar jab juõn armij eo im ro jet rekõnan ber iben, bõtab elap aõ kamolol rein kin air melele.” Paul ear lap an kamolol eo jeran im ekin bõk ien ñõn an kajitõk iben elañe emõnlok an mour. Paul ej ba: “Elap aõ kamolol e kin an mol im an kebak iõ, im ekkã aõ kwalok buruõ ñõn e ilo ien eo.”—Jabõn Kennan Ko 18:24.
Ilo an armij eo ebarõk kwalok iñjake ko einwõt buromõj, naruõn, ak illu, enaj jino an kile bwe eoktõk kiõ wãwen mour eo an. Kiñ Devid ear bõk elap jibõñ ilo an lutõklok aolepen buruen ñõn Jeova, dri roñjake eo emõntata. Men in ear kakajur e bwe en “jerkak” im kile bwe emwij an mij ladrik eo nejin.—2 Samuel 12:19-23.
Meñe emaroñ bin ilo jinoin, armij eo ejoko belen ej aikwij bar jeblak im kõmõni men ko ekin kõmõni mokta. Kwomaroñ ke kobaik e ilo makõtkit ko kwoj kõmõni kajjojo ran, einwõt ien am kaikujkuj ak ilo ien am baj etetal bajjek? Kwomaroñ ke kajitõk iben armij in mõtõm bwe en jibõñ yuk kin jet jerbal ko? Eñin ej juõn wãwen kwomaroñ jibõñ armij eo bwe en jab kamakelok ian. Ñõn wanjoñok, kwomaroñ ke kõtlok bwe kõra eo ejoko belen en lale ajiri ro nejõm, ak kõtlok bwe en kwalok ñõn yuk kin juõn ian iõk ko an? Leo ejoko belen emaroñ ke jibõñ yuk kin jet jerbal ko ilo mweo imõm? Ilo an armij in bõk kwonan ilo jerbal kein, men kein renaj kõmõn bwe en kile bwe eor unin an mour.
Ilo an kwalok iñjake ko an ñõn ro jeran, armij in ebarõk emaroñ jidrik kin jidrik bar jino an mõnõnõ ilo mour eo an, im emaroñ jino an kõmõn mejenkajik ko. Eñin men eo ear walok ñõn Yonette, juõn kõra 44 an yiõ im ejoko leo belen. Ej ba: “Elukkun bin ñõn aõ kar bar jeblak im kõmõni men ko ikin kõmõni mokta! Ear bin aõ kõmõni jerbal ko aõ, jela kilen kajerbal jããn ko aõ, im lale ajiri ro jilu nejiõ.” Bõtab, elikin jidrik ien, Yonette ear kate bwe en bar jeblak ñõn mokta im ear laplok an jolok ien iben ajiri ro nejin im bwebwenato ibeir. Ear bareinwõt katak ñõn bõk jibõñ jen ro mõtõn rebak e.
“Mour Ej Juõn Menin Letok Eaurõk”
Bwe ren maroñ lukkun jibõñ armij eo, ro mõtõn im baamle eo an rej aikwij kile abañ eo an armij eo. Iomin elõñ aliñ, bwelen yiõ, emaroñ or ien emõn an armij eo kõmõn wõnmanlok ak emaroñ or ien enana ilo ien kein me elap an buromõj. Aet, ‘nañinmij in buru’ emaroñ juõn men eo elap an kaiñtanan.—1 Kiñ Ro 8:38, 39.
Armij in emaroñ aikwij jibõñ ak kõkãtõk ilo ien kein elap an buromõj bwe en maroñ wõnmanlok wõt ilo mour eo an im en jab kamakelok ian. Jibõñ kein an armij renaj kakajur rein rebarõk bwe ren maroñ lo mõnõnõ ilo mour ko air. Claude, juõn eman 60 an yiõ im ear mij lio belen im ej juõn dri kwalok nan ekijejeto ilo ailiñ in Africa, ej ba: “Mour ej juõn menin letok eaurõk, meñe elap aõ buromõj kin an joko eo beleiõ.”
Mour eban einwõt kar mokta ñõn dri belele eo ej mour wõt, elikin an mij eo belen. Mekarta, ro im rej wõnmanlok wõt ilo mour ko air elikin mij eo an eo beleir, renaj lo bwe ej lõñ wõt men ko remaroñ kõmõni ñõn jibõñ ro jet.—Ekklisiastis 11:7, 8.
[Kamelele ko itulal]
a Lale box eo etan “Kein Kakememej Ke ak Kein Kabañ an Armij eo Jolok an Buromõj?” ilo peij 12.
[Kamelele ilo peij 27]
Ro jeran remol renaj wõnmanlok wõt im ber iben im kainemõn e
[Box/Pija ilo peij 28]
Kein Kakememej Ke ak Kein Kabañ an Armij eo Jolok An Buromõj?
Helen, juõn kõra im emij leo belen jet yiõ ko remotlok, ear ba: “Iar kakon wõt enañin aolep men ko mweien leo beleiõ. Men kein rej kakememej iõ kin ien ko kimro kin mõnõnõ iben dron. Ijjab kõnan joloki men kein kinke emaroñ kõmõn aõ lukkun buromõj.”
Ijo turãjet, juõn eman etan Claude eo ear mij lio belen lailim yiõ ko remotlok, ear ba: “Ilo aõ baj lemnok, ijjab aikwiji aolep men ko mweien lio beleiõ ñõn kakememej wõt iõ kin e. Ij kile bwe aõ kar jolok men ko mweien ear jibõñ iõ ñõn kile bwe emwij an joko, im men in ear kõmõn bwe en birurulok an joko aõ buromõj.”
Kemelele kein itulõñ rej kwalok kin bebe ko reoktõk jen dron kin ta eo juõn ej aikwij kõmõne ñõn men ko mweien juõn eo emwij an joko. Kin men in, ro mõtair im ro nukiir rej aikwij bõprae air kwalok lemnok ko air ñe ej itok ñõn wãwen in.—Dri Galetia 6:2, 5.
[Pija ko ilo peij 25]
Eor ke ien ko im enaj lap an ro rebarõk aikwiji jibõñ eo am?
[Pija ilo peij 25]
Kwon kememej in bõk ir ibõm
[Pija ko ilo peij 26]
Kwon kobaiki ro ejoko beleir ilo makõtkit ko am ak ien kamõnõnõ ko
[Kamelele in juõn pija ilo peij 28]
Kein Kakememej Ke ak Kein Kabañ an Armij eo Jolok An Buromõj?
Helen, juõn kõra im emij leo belen jet yiõ ko remotlok, ear ba: “Iar kakon wõt enañin aolep men ko mweien leo beleiõ. Men kein rej kakememej iõ kin ien ko kimro kin mõnõnõ iben dron. Ijjab kõnan joloki men kein kinke emaroñ kõmõn aõ lukkun buromõj.”
Ijo turãjet, juõn eman etan Claude eo ear mij lio belen lailim yiõ ko remotlok, ear ba: “Ilo aõ baj lemnok, ijjab aikwiji aolep men ko mweien lio beleiõ ñõn kakememej wõt iõ kin e. Ij kile bwe aõ kar jolok men ko mweien ear jibõñ iõ ñõn kile bwe emwij an joko, im men in ear kõmõn bwe en birurulok an joko aõ buromõj.”
Kemelele kein itulõñ rej kwalok kin bebe ko reoktõk jen dron kin ta eo juõn ej aikwij kõmõne ñõn men ko mweien juõn eo emwij an joko. Kin men in, ro mõtair im ro nukiir rej aikwij bõprae air kwalok lemnok ko air ñe ej itok ñõn wãwen in.—Dri Galetia 6:2, 5.