മൂകശി​ലകൾ സംസാ​രി​ക്കു​ന്നു

മെക്‌സിക്കോയിലെ “ഉണരുക!” ലേഖക​നിൽ നിന്ന്‌

ആയിര​ത്തി​തൊ​ള്ളാ​യി​രത്തി എഴുപ​ത്തെട്ട്‌ ഫെബ്രു​വരി 21-ന്‌ സിറ്റി ഇലക്‌ട്രിക്ക്‌ കമ്പനി​യി​ലെ ചില തൊഴി​ലാ​ളി​കൾ മെക്‌സി​ക്കോ നഗരത്തി​ന്റെ ദക്ഷിണ ഭാഗ​ത്തൊ​രി​ടത്ത്‌ ഒരു കിടങ്ങ്‌ കുഴി​ച്ച​പ്പോൾ അവർ ഒരു ശിലാ​ശി​ല്‌പം കണ്ടെത്തി. മെക്‌സി​ക്കോ​യു​ടെ ചരി​ത്ര​ത്തി​ലെ ഏറ്റവും പ്രധാ​ന​മായ ഭൂഗർഭ കണ്ടുപി​ടു​ത്തം ആയിത്തീ​രാ​നി​രു​ന്ന​തി​ലേക്കു നയിച്ച സംഭവം അതായി​രു​ന്നു.

റ്റെ​നോ​ക്ക്‌ടി​റ്റ്‌ലൻ (Tenochtitlan) എന്ന ആസ്‌റ്റെക്‌ നഗരത്തി​ലെ (Aztec) പ്രധാന ക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്‌തി​രുന്ന പ്രദേ​ശ​ത്താണ്‌ ആ കൽശി​ല്‌പം കണ്ടെത്ത​പ്പെ​ട്ടത്‌. ഇന്ന്‌ ആ ക്ഷേത്ര​ത്തി​ന്റെ നാശാ​വ​ശി​ഷ്ടങ്ങൾ കുഴി​ച്ചെ​ടു​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടുണ്ട്‌. അതു സന്ദർശ​ക​രു​ടെ ദർശന​ത്തി​നാ​യി വച്ചിട്ടുണ്ട്‌. ഈ സന്ദർശ​ക​രിൽ പലർക്കും കേവല ജിജ്ഞാ​സയേ ഉള്ളു. പക്ഷെ മറ്റു പലരും ഈ നാശാ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങൾക്ക്‌ പുരാതന മെക്‌സി​ക്കൻ സാമ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ, സ്ഥാപക​രായ ആസ്‌റ്റെ​ക്കു​കളെ കുറിച്ച്‌ (Aztecs) നമ്മോടു പറയാ​നു​ള്ള​തെ​ന്താ​യി​രി​ക്കും എന്നു കാണാൻ താല്‌പ​ര്യം ഉള്ളവരാണ്‌. ഈ മൂകശി​ല​കൾക്ക്‌ ഒരു രസകര​മായ കഥ പറയാ​നുണ്ട്‌.

മുഖ്യ​ക്ഷേ​ത്രം

ഭൂഖനന മേഖല​യു​ടെ അടുത്താ​യി​ട്ടാണ്‌ സൊക്കാ​ലേ സബ്‌വേ സ്‌റ്റേഷൻ. ഇവിടെ മുഖ്യ​ക്ഷേ​ത്രം എങ്ങനെ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്കും എന്ന്‌ കരുത​പ്പെ​ടു​ന്നു​വോ അതിന്റെ ഒരു ചെറിയ മാതൃക നിങ്ങൾക്ക്‌ കാണാൻ കഴിയും. അത്‌ മുകളിൽ പിരമിഡ്‌ പോ​ലെ​യുള്ള രണ്ടു കെട്ടി​ട​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ സ്‌തൂ​പ​രൂ​പ​ത്തി​ലുള്ള നിർമ്മി​തി​യാ​യി​രു​ന്നു. ആസ്‌റ്റക്ക്‌ ആരാധ​ന​യു​ടെ മുഖ്യ​ക്ഷേ​ത്രം എന്നനി​ല​യിൽ ടെനോ​ക്ടി​റ്റ്‌ലന്റെ കേന്ദ്ര മൈതാ​നത്ത്‌ അവ മറ്റു ക്ഷേത്ര​ങ്ങ​ളാൽ വലയം ചെയ്യ​പ്പെ​ട്ടു​കി​ട​ക്കു​ന്നു. ആസ്‌റ്റെ​ക്കു​കൾ ആരാധി​ച്ചി​രുന്ന യുദ്ധ ദേവനായ ഗൂയ്‌റ്റ്‌സി​ലോ​പോ​ക്‌റ്റി​ലി മഴദേ​വ​നായ ത്‌ളെ​ലോക്ക്‌ എന്നീ മുഖ്യ ദേവൻമാ​രു​ടെ പ്രതി​മകൾ ഇവിടെ ആരാധി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു.

സ്‌പെ​യിൻകാർ ഇവിടെ വന്നപ്പോൾ റ്റെക്‌നോ​ക്‌റ്റലൻ നിറയെ തടാക​ങ്ങ​ളുള്ള ഒരു താഴ്‌വ​ര​യി​ലെ ഒരു ദ്വീപാ​യി​രു​ന്നു. അതിന്റെ തെരു​വീ​ഥി​കൾക്കു സമാന്ത​ര​മാ​യി കനാലു​കൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. അവയി​ലൂ​ടെ ചാലു​പാസ്‌ എന്നു പേർവി​ളി​ക്കുന്ന കൊച്ചു​ബോ​ട്ടു​ക​ളിൽ പലചരക്കു ഗതാഗതം നടക്കുന്നു. സാൽവ​ഡോർ തൊസ്‌ക്കാ​നോ എന്നദേഹം കുവാ​റ്റെ​മോസ്‌ എന്ന പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ അതു നമുക്കു​വേണ്ടി ഇങ്ങനെ വർണ്ണി​ക്കു​ന്നു: “മുഖ്യ​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ അങ്കണം ദ്വീപി​ന്റെ കേന്ദ്ര​ഭാ​ഗം കൈ അടക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു, ‘അതിന്റെ മഹത്വ​വും അമ്പന്യ​ത​യും വർണ്ണി​ക്കാൻ മാനുഷ ഭാഷക​ളൊ​ന്നും പര്യാ​പ്‌ത​മാ​യി​ല്ലാത്ത വിധം അതിന്റെ അതൃത്തി​ക്കു​ള്ളിൽ 500 ആളുകൾക്കു വേണ്ട ഗൃഹങ്ങൾ പണിയാൻ തക്ക വലിപ്പം അതിനുണ്ട്‌ എന്ന്‌ കോർട്ടീസ്‌ കൂട്ടി​ച്ചേർക്കു​ന്നു. ആ അങ്കണത്തിൽ ആരാധ​ന​ക്കുള്ള സ്‌തൂ​പ​ങ്ങ​ളും പന്തുക​ളി​ക്കാ​നുള്ള ഇടവും പുരോ​ഹി​ത​ഗൃ​ഹ​ങ്ങ​ളും തലയോട്‌ പരപ്പു​ക​ളും കല്ലും സുഗന്ധ​വാ​ഹി​യായ ദേവദാ​രു മരം​കൊണ്ട്‌ കൊത്തി​യു​ണ്ടാ​ക്കിയ ക്ഷേത്ര​ങ്ങ​ളും ഉണ്ട്‌. ഇവക്കെ​ല്ലാം പുറമേ ഹൂയി​റ്റ്‌സി​ലോ​പാ​ക്‌റ്റി​ലി എന്ന യുദ്ധ സൂര്യ​ദേ​വ​നു​വേണ്ടി പടുത്തു​യർത്തിയ മുഖ്യ​ക്ഷേത്ര സ്‌തൂ​പ​വും അവി​ടെ​യുണ്ട്‌. അത്‌ 30 മീറ്റർ ഉയരമു​ള്ള​തും—ഉത്തുംഗം വരെ 116 പടികൾ ഉള്ളതും—അതിന്റെ മുകളിൽ നിന്ന്‌ ദ്വീപി​ന്റെ മൊത്തം ദൃശ്യം ലഭിക്കു​ന്ന​തു​മാ​യി​രു​ന്നു.”

ഭൂഖനന മേഖല​യു​ടെ സന്ദർശനം

ഈ വിവരങ്ങൾ മനസ്സിൽ വച്ചു​കൊണ്ട്‌ നമുക്ക്‌ ഭൂഖനനം നടന്ന ഇടത്തേക്കു നയിക്കുന്ന കൈവരി വഴിയാ​യി ചെന്ന്‌ ആ മുഴു പ്രദേ​ശ​ത്തി​ന്റെ​യും ഒരാക​മാന വീക്ഷണം നടത്താം. നിങ്ങൾ എന്താണ​വി​ടെ കാണു​ന്നത്‌? ആദ്യം കുറെ നാശാ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങ​ളു​ടെ കൂനകൾ മാത്രം! ആ പ്രദേശം അതാദ്യം കണ്ടെത്ത​പ്പെട്ട വിധത്തിൽ തന്നെ അവശേ​ഷി​പ്പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. നിസ്സാ​ര​മായ ചില പുനഃ​സ്ഥി​തീ​ക​ര​ണ​ങ്ങളേ നടത്തി​യി​ട്ടു​ള്ളു. പക്ഷെ ഒരടു​ത്ത​വീ​ക്ഷണം ചില രസകര​മായ വസ്‌തു​തകൾ വെളി​ച്ചത്തു കൊണ്ടു​വ​രും.

ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌ ഖനന​മേ​ഖ​ല​യു​ടെ ഏതാണ്ടു മദ്ധ്യഭാ​ഗ​ത്താ​യി ഹൂയി​റ്റ​സി​ലോ​പോ​ക്‌റ്റി​ലി​യേ​യും ത്‌ളെ​ലോ​ക്കി​നെ​യും ആരാധി​ച്ചി​രുന്ന പ്രദേ​ശങ്ങൾ നിങ്ങൾ കാണുന്നു. രസകര​മാം​വി​ധം, കോർട്ടിസ്‌ വർണ്ണി​ച്ചി​രുന്ന കെട്ടിടം ഇതി​നേ​ക്കാ​ളെ​ല്ലാം വലുതാ​യി​രു​ന്നു. ആസ്‌റ്റെക്‌ സംസ്‌ക്കാ​ര​ത്തെ​യും വിശേ​ഷിച്ച്‌ ഒരു രക്തദാ​ഹി​യായ മതം എന്നു കരുത​പ്പെട്ട അവരുടെ മതത്തെ​യും തുടച്ചു​നീ​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ സ്‌പെ​യിൻകാർ ആഗ്രഹി​ച്ചു. അങ്ങനെ 1521-ൽ നഗരം കീഴട​ക്കി​യ​ശേഷം അവരുടെ ക്ഷേത്രം വെറും കല്ലും ചരലു​മാ​യി അവശേ​ഷി​ക്ക​ത്ത​ക്ക​വി​ധ​ത്തിൽ സ്‌പെ​യിൻകാർ അതിനെ ആസൂ​ത്രി​ത​മാ​യി നശിപ്പി​ച്ചു​ക​ളഞ്ഞു. ആ സ്ഥലത്ത്‌ അവർ അവരുടെ സ്വന്ത​കെ​ട്ടി​ടങ്ങൾ പണിയു​ക​യും ചെയ്‌തു.

തങ്ങൾ നശിപ്പി​ച്ചത്‌ ഒരു കെട്ടി​ട​നിർമ്മാണ പരമ്പര​യി​ലെ അവസാ​നത്തെ കണ്ണിയെ മാത്ര​മാ​യി​രു​ന്നെന്ന്‌ സ്‌പെ​യിൻകാർ പക്ഷെ മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യി​രു​ന്നില്ല. ആദ്യത്തെ കെട്ടിടം 7 തവണ വലുതാ​ക്കി പണിതി​രു​ന്നു. ഓരോ തവണയും മുൻപത്തെ കെട്ടി​ടത്തെ മൂടി​ക​ള​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ. അതു​കൊ​ണ്ടു മുൻക്ഷേ​ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഭാഗങ്ങൾ സ്‌പെ​യിൻകാ​രു​ടെ നശീക​ര​ണത്തെ അതിജീ​വി​ച്ചു. നാം കാണുന്ന രണ്ട്‌ ആരാധനാ ഇടങ്ങൾ രണ്ടാം പ്രാവ​ശ്യം വലുതാ​ക്കിയ കെട്ടിട ഭാഗങ്ങ​ളാണ്‌.

ഒരു രക്തദാ​ഹി​യായ മതം

ഈ ആരാധ​നാ​യി​ട​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി​രു​ന്നു നരബലി നടത്ത​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നത്‌. ഈ നരബലി​കൾ ആസ്‌റ്റെ​ക്‌മ​തത്തെ രക്തദാ​ഹി​യായ മതമായി മുദ്ര​കു​ത്തി. എങ്കിലും ആധുനിക കാല മതങ്ങ​ളോ​ടുള്ള താരത​മ്യ​ത്തിൽ ആ മതത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഡൊമി​നിക്‌ വീറ്ററ്‌ നടത്തുന്ന നിരീ​ക്ഷണം ശ്രദ്ധേ​യ​മാണ്‌: “ആസ്‌റ്റെക്‌ മതം വ്യവസ്ഥാ​പി​ത​രൂ​പ​ത്തി​ലുള്ള നരബലി​ക​ളു​ടെ ഭീകരത വഹിച്ചി​രു​ന്നു. ആ സംസ്‌ക്കാ​രിക പ്രതി​ഭാ​സ​ത്തിന്‌ അനേക പ്രതി​രോ​ധ​ക​രു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, എങ്കിലും അത്‌ വിശുദ്ധ ഇൻക്വി​സി​ഷ്‌നെ​യും (വിശുദ്ധ മതപീ​ഡനം) നാസി​സ​ത്തെ​യും കുറിച്ച്‌ മറന്നു​പോയ ശത്രു​ക്ക​ളിൽ വിരോ​ധം ഉളവാ​ക്കി​യി​ട്ടുണ്ട്‌.”

ഹൂയി​റ്റ്‌സി​ലോ​പോ​ക്‌റ്റി​ലി​യു​ടെ പീഠത്തിന്‌ മുമ്പാ​കെ​യുള്ള യാഗശി​ല​യി​ലേക്ക്‌ നോക്കു​മ്പോ​ഴു​ണ്ടാ​കുന്ന ഭയമര​വിപ്പ്‌ ആർക്കും തടുക്കാ​നാ​വില്ല. ഈ ശിലയു​ടെ പരന്ന പ്രതല​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു ഇരയെ മലർത്തി​ക്കി​ടത്തി അവന്റെ ഹൃദയം ചുഴ്‌ന്നെ​ടുത്ത്‌ ദൈവ​ങ്ങൾക്ക്‌ അർപ്പി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌.

കൊ​യോൽക്‌സൌ​കി എന്ന ദേവത​യു​ടെ പ്രതി​മ​യായ മറ്റൊ​രു കല്ല്‌ ആസ്‌റ്റെക്‌ ആരാധ​ന​യു​ടെ മറ്റൊ​രു വശം വെളി​വാ​ക്കു​ന്നു. കൊ​യോൽക്‌സൌ​കി ഹൂയി​റ്റ്‌സി​ലോ​പോ​ക്‌റ്റി​ലി കൊന്ന്‌ തുണ്ടും തുണ്ടമാ​ക്കിയ അവന്റെ സഹോ​ദ​രി​യാണ്‌ എന്ന്‌ പറയ​പ്പെ​ടു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ ആ പരന്ന ശില്‌പം, കഴുത്തിൽ നിന്ന്‌ വേർപെ​ടു​ത്തിയ തലയോ​ടു കൂടിയ തുണ്ടമാ​ക്കിയ രൂപത്തിൽ ആണ്‌ അവളെ പ്രതി​നി​ധീ​ക​രി​ക്കു​ന്നത്‌. ഒരു വെട്ടി​മു​റി​ക്ക​പ്പെട്ട ദേവതയെ ആരാധി​ക്കു​ന്ന​തിൽ ആസ്‌റ്റെ​ക്കു​കൾക്ക്‌ യാതൊ​രു വികാ​ര​ഭേ​ദ​വും ഇല്ല.

താരത​മ്യം—ആധുനി​ക​വും പുരാ​ത​ന​വും തമ്മിൽ

നരബലി​കൾ മിക്ക​പ്പോ​ഴും വ്യാജാ​രാ​ധ​ന​യു​ടെ ഭാഗമാ​യി​രു​ന്നു​വെന്ന്‌ ബൈബിൾ വായന​ക്കാർക്ക​റി​യാം. കനാന്യ​രും ചില​പ്പോൾ അവിശ്വസ്‌ത യിസ്രാ​യേ​ല്യ​രും ഭൂത​ദേ​വൻമാർക്ക്‌ തങ്ങളുടെ കുട്ടി​കളെ ബലിയർപ്പി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. (2 രാജാ​ക്കൻമാർ 23:10; യിരെ​മ്യാവ്‌ 32:35) ആസ്‌റ്റെ​ക്കു​ക​ളും ശിശു​ബലി ആചരി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. എൻ റ്റൈം​പ്ലോ മേയർ എന്ന തന്റെ പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ ഇതി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ നാം ഇങ്ങനെ വായി​ക്കു​ന്നു: “മഴദേ​വന്റെ പ്രതി​രൂ​പ​ങ്ങ​ളോ​ടൊ​പ്പം ബലി​ചെ​യ്യ​പ്പെട്ട ശിശു​ക്ക​ളു​ടെ അവശി​ഷ്ട​ങ്ങ​ളും ഈ [കുഴി​ക​ളിൽ] കണ്ടെത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌. ഇത്‌ ക്ഷാമം നിമി​ത്ത​മുള്ള ഒരു പ്രത്യേക യാഗമാ​യി​രി​ക്കു​മോ?”

അതേ പുസ്‌ത​ക​ത്തി​ന്റെ 219-ാം പുറം ഇങ്ങനെ കൂട്ടി​ച്ചേർക്കു​ന്നു: “മൊനാർക്വി​യാ ഇൻഡ്യാ​നാ (ഇൻഡ്യൻ രാജാ​ധി​പ​ത്യം) എന്ന തന്റെ പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ ജുവാൻ ഡി റ്റ്വെർക്ക്വ​മാ​ഡാ ഇതി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ചില കാര്യങ്ങൾ നമ്മോട്‌ പറയുന്നു: ‘“പുഷ്‌പ​ങ്ങ​ളും തൂവലു​ക​ളും കൊണ്ട്‌ സമൃദ്ധ​മാ​യി അലങ്കരിച്ച മഞ്ചങ്ങളിൽ ആർഭാ​ട​മാ​യി വസ്‌ത്രം ധരിപ്പിച്ച്‌ കുട്ടി​കളെ പുരോ​ഹി​ത​രു​ടെ​യും ശുശ്രൂ​ഷ​ക​രു​ടെ​യും ചുമലിൽ വച്ച്‌ യാഗസ്ഥ​ല​ത്തേക്ക്‌ കൊണ്ട്‌ പോകു​മാ​യി​രു​ന്നു. മറ്റു​ള്ളവർ വാദ്യോ​പ​ക​ര​ണങ്ങൾ വായിച്ച്‌ പാടി നൃത്തം വച്ചു​കൊണ്ട്‌ മുമ്പേ പോകു​മാ​യി​രു​ന്നു. അവരെ ബലി​ചെ​യ്‌ത്‌ ഭൂതങ്ങൾക്ക്‌ അർപ്പി​ക്കുന്ന ഇടത്തേക്ക്‌ അവർ കൊണ്ടു​പോ​ക​പ്പെ​ടുന്ന രീതി ഇതായി​രു​ന്നു.“‘

ആസ്‌റ്റെക്ക്‌ മതവും പ്രാചീന ലോക​ത്തി​ലെ മതങ്ങളും തമ്മിലുള്ള കൂടു​ത​ലായ ചേർച്ച​ക​ളെ​പ്പ​റ്റി സൂചി​പ്പി​ക്കവെ, ത്‌ലലാക്‌ ദേവൻ ഫലഭൂ​യി​ഷ്‌ഠ​ത​യു​ടെ​യും ദൈവം ആണ്‌ എന്ന്‌ റിപ്പോർട്ട്‌ ചെയ്യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. ബലിപീ​ഠ​ങ്ങ​ളിൽ മുഖ്യ​മായ ഒന്ന്‌ അവനായി നീക്കി​വെ​യ്‌ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. കൂടാതെ രണ്ട്‌ സർപ്പങ്ങ​ളെ​യും ക്ഷേത്ര​ത്തിൽ കുടി​യി​രു​ത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌. സമാന​മാ​യി പുരാതന ലോക​ത്തി​ലെ പുറജാ​തി മതങ്ങളിൽ മിക്കവ​യ്‌ക്കും ഫലപു​ഷ്‌ഠി​യു​ടെ ഒരു ദേവനു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, കൂടാതെ, സർപ്പം വ്യാപ​ക​മായ ഒരു മതപ്ര​തീ​ക​മാ​യി​രു​ന്നു. ഹുയി​റ്റ്‌സി​ലോ​പോ​ക്‌റ്റി​ലി കോറ്റ്‌ലി​ക്യ എന്ന ദേവത​യു​ടെ മകനാണ്‌ എന്ന്‌ കരുത​പ്പെ​ടു​ന്നു, ഇവളെ​യാണ്‌ “എല്ലാ ദേവൻമാ​രു​ടെ​യും മാതാവ്‌” എന്ന്‌ പിന്നീട്‌ പേർവി​ളി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ എന്നറി​യു​ന്ന​തും രസാവ​ഹ​മാണ്‌.

ആസ്‌റ്റെ​ക്കു​കൾ പുത്തൻ മതങ്ങ​ളോ​ടുള്ള അനുര​ജ്ഞ​ന​ത്തിൽ

മെക്‌സി​ക്കോ​യിൽ നിന്ന്‌ ആസ്‌റ്റെക്‌ മതം പിഴു​തെ​റി​യാൻ സ്‌പെ​യിൻകാർ ആവുന്നത്ര പരി​ശ്ര​മി​ച്ചു. ചില​പ്പോൾ അക്രമാ​സ​ക്ത​മാ​യി​പോ​ലും. പല കേസു​ക​ളി​ലും ആസ്‌റ്റെക്‌ ക്ഷേത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ കല്ലുകൾ ഇളക്കി​യെ​ടു​ത്തു​കൊണ്ട്‌ ആ പഴയ​ക്ഷേ​ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ മേൽ അവർ തങ്ങളുടെ പള്ളികൾ പണിയു​മാ​യി​രു​ന്നു. ആസ്‌റ്റെക്‌ ബിംബ​ങ്ങൾപോ​ലും നിർമ്മാ​ണ​ത്തിന്‌ ഉപയോ​ഗി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു.

പക്ഷെ പുതിയ മതങ്ങ​ളോട്‌ പൊരു​ത്ത​പ്പെ​ടാൻ ആസ്‌റ്റെ​ക്കു​കൾക്ക്‌ വലിയ പ്രയാ​സ​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. അവർ തങ്ങളുടെ കൽപ്ര​തി​മ​കൾക്ക്‌ പകരം തടിയും കളിമ​ണ്ണും ഉപയോ​ഗ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു. ഈ പുതിയ ബിംബങ്ങൾ കുറെ​ക്കൂ​ടെ മനുഷ്യ​രൂ​പ​മു​ള്ള​താണ്‌, പക്ഷെ അവയും വെറും പ്രതി​മകൾ തന്നെ. കൂടാതെ പഴയ പല മത ആശയങ്ങ​ളും മെക്‌സി​ക്കൻ സംസ്‌ക്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ ഭാഗമാ​യി നിലനി​ന്നി​രി​ക്കു​ന്നു. ദൃഷ്ടാ​ന്ത​ത്തിന്‌, വർഷാ​നു​വർഷം നവംബർ ആദ്യവാ​ര​ത്തി​ലാ​യി മരിച്ച​വ​രു​ടെ ആരാധന നടത്ത​പ്പെ​ടു​ന്നു. മെക്‌സി​ക്കോ​യു​ടെ പുരാതന നിവാ​സി​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ​തന്നെ പുതിയ മതത്തിന്റെ അനുയാ​യി​ക​ളും ആത്മാവി​ന്റെ അമർത്ത്യ​ത​യിൽ വിശ്വ​സി​ച്ചി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ കൊർട്ടിസ്‌ അവതരി​പ്പി​ച്ച​തും അയാൾ നശിപ്പി​ക്കാൻ ശ്രമി​ച്ച​തു​മായ മതങ്ങൾ തമ്മിൽ വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ നിരവധി സാദൃ​ശ്യ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

ഇന്നെല്ലാ​വർക്കും ദർശന​സാ​ദ്ധ്യ​മായ ഈ മുഖ്യ​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ മൂകാ​വ​ശി​ഷ്ടങ്ങൾ എന്നെ​ന്നേ​ക്കും പൊയ്‌പ്പോയ ഒരു സാമ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ​യും സംസ്‌ക്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ​യും ശക്തമായ പ്രതീതി ഉണർത്തു​ന്നു. അവ ക്രൂര​മായ മതാചാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും മേലാൽ ആരാധി​ക്ക​പ്പെ​ടാത്ത ദേവൻമാ​രു​ടെ​യും വ്യത്യ​സ്‌ത​മായ പേരി​ലും ഭിന്നമായ മതത്തിന്റെ കീഴി​ലും ആയിട്ടാ​യി​രു​ന്നാ​ലും ഇന്നും പരിര​ക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ടുന്ന ആചാര​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും സ്‌മരണ നമ്മിൽ ഉണർത്തു​ന്നു. കൂടാതെ പ്രാചീന ലോക​ത്തി​ലെ​യും നവീന​ലോ​ക​ത്തി​ലെ​യും വ്യാജ​മ​തങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള ശ്രദ്ധേ​യ​മായ സാദൃ​ശ്യ​ങ്ങ​ളെ​യും കുറിച്ച്‌ അത്‌ നമ്മെ അനുസ്‌മ​രി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. (g87 2/8)

[27-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

കോറ്റ്‌ലിക്യു ദേവത

[കടപ്പാട്‌]

Nat’l Institute of Anthropology and History, Mexico

[28-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

കൊയോൽക്‌സൌക്കി ദേവത

[കടപ്പാട്‌]

Nat’l Institute of Anthropology and History, Mexico