L-​Istil taʼ Ħajtek X’Inhuma r-​Riskji?

F’ĦAFNA modi x-​xejra f’dik li hi saħħa qatt ma dehret iktar favorevoli minn hekk. Rapport taʼ l-​1998 mill-​Organizzazzjoni Dinjija tas-​Saħħa (WHO) jgħid: “Iktar nies minn qatt qabel issa għandhom aċċess għallinqas għal kura minima tas-​saħħa, u għal provvisti taʼ l-​ilma mhux perikolużi u faċilitajiet tas-​sanità.” Bla dubju, ħafna mill-​popolazzjoni tad-​dinja għadha tbati minn kundizzjonijiet foqra, imma bħalma rrapportat il-​British Broadcasting Corporation (BBC), “il-​faqar madwar id-​dinja naqas iktar f’dawn l-​aħħar 50 sena milli fil-​500 sena taʼ qabel.”

Titjib fis-​sistemi dinjin tal-​kura tas-​saħħa żied bosta snin mal-​medja li kulħadd mad-​dinja kollha huwa mistenni li jgħix mat-​twelid. Fl-​1955 il-​medja kienet taʼ 48 sena. Sa l-​1995 din telgħet għal 65 sena. Raġuni waħda għal din iż-​żjieda hija l-​avvanzi li saru kontra l-​mard tat-​tfulija.

Ftit iktar minn 40 sena ilu, 40 fil-​mija taʼ l-​imwiet kollha kienu taʼ tfal taħt il-​ħames snin. Madankollu, sa l-​1998, grazzi għat-​tilqim, bosta mit-​tfal tad-​dinja kellhom l-​immunità kontra l-​mard ewlieni tat-​tfulija. B’hekk, in-​numru taʼ mwiet taʼ tfal taħt il-​ħames snin naqas għal 21 fil-​mija taʼ l-​imwiet kollha. Skond il-​WHO, kien hemm “xejra ċarissma lejn ħajja itwal u mimlija b’iktar saħħa.”

M’għandniex xi ngħidu, ħajja itwal bi ftit li xejn titjib fil-​kwalità tagħha, tkun rebħa bla sens. Biex ifittxu kundizzjonijiet aħjar t’għajxien, ħafna nies ipoġġu enfasi żejjed fuq pjaċiri materjali. Madankollu, stil taʼ ħajja bħal dan jistaʼ jkollu fih innifsu r-​riskji għas-​saħħa.

Stil taʼ Ħajja Aħjar?

L-​iżviluppi soċjo-ekonomiċi taʼ dan l-​aħħar ġabu bidliet tremendi fl-​istili taʼ ħajja tan-​nies. Issa bosta wħud f’pajjiżi żviluppati jistgħu jixtru oġġetti u servizzi li qabel dawk iktar għonja biss setgħu jixtruhom. U filwaqt li xi wħud minn dawn l-​avvanzi żiedu l-​prospett taʼ ħajja itwal, ħafna nies inġibdu lejn stil taʼ ħajja li jeqirdilhom ħajjithom stess.

Per eżempju, miljuni wżaw il-​poter akbar tagħhom tax-​xiri biex jakkwistaw affarijiet mhux essenzjali bħal drogi, alkoħol, u tabakk. B’dispjaċir, ir-​riżultati kienu previdibbli għalkollox. “It-​theddida li qed tikber b’rata mgħaġġla għas-​saħħa pubblika fid-​dinja m’hijiex xi marda,” tgħid ir-​rivista World Watch, “hija prodott.” Ir-​rivista żżid: “Fi żmien 25 sena, mard kaġunat mit-​tabakk huwa mistenni li jaqbeż il-​mard infettiv bħala t-​theddida primarja għas-​saħħa umana mad-​dinja kollha.” Iktar minn hekk, Scientific American jgħid: “Ħaġa taʼ l-​iskantament, 30 fil-​mija tal-​kanċer fatali huwa primarjament ħtija tat-​tipjip, u daqstant ieħor ħtija taʼ l-​istil taʼ ħajja, speċjalment tal-​prattiċi dijetetiċi u n-​nuqqas t’eżerċizzju.”

Bla dubju, l-​għażliet li nagħmlu dwar il-​mod kif ngħixu għandhom impatt kbir fuq saħħitna. Allura, kif nistgħu nibqgħu f’saħħitna jew intejbuha? Huma biżżejjed id-​dieta u l-​eżerċizzju? Iżjed minn hekk, fatturi mentali u spiritwali liema parti għandhom fi stil taʼ ħajja tajjeb għas-​saħħa?