ICIPANDE CA KUSAMBILILAMO 15
Vino Tungasambililako ku Vizungusyo vya kwe Yesu
“Awapitapita mutwaya tonsi namuzyampunda . . . nukupozya awantu kundwala namatenda yamisango misango.”—MAT. 9:35.
ULWIMBO 13 Tukakolanya Klistu
VINO TWANDI TUSAMBILILEa
1. Londololani vino calinji pano Yesu wacisile icizungusyo ca kutalicilako.
YELENGANYANI ukuti kukusila kwa mwaka wa 29 C.E. lyo apano e Yesu watalikavye ukuwomba umulimo wakwe uwakuwizya, wamwita ku winga ponga ne Mariya e mama wakwe na wasambilizi wakwe wamwi. Wo-o uwinga wuwezile mu Kana. E Kana akaya ka mupipi na ku Nazareti kuno e Yesu wikalanga. Swinya e Mariya e mama wakwe Yesu, we ciwuza wa ndupwa zyonsinye ziwili, ulupwa lwa kwe siwinga nu lwa kwe nawinga nye. Cinji acakuti, afwile akuwavwako nu kupocelela aweni. Nomba pano wacili wakuzevya, kwacitika cimwi cino cingalenga ulupwa na wano wakutwalana wasewane. Acani coconye? Ipala lyasila.b Pamwi cino calenga lisile apamulandu wakuti kwizile awantu awavule ukucila na pe wano walalisile. Nomba pano Mariya walola wowo, paponye waya kwe Yesu nu kumunena ukuti: “Wasi nu wayini [ipala].” (Yoha. 2:1-3) Avyani vino e Yesu wacita? Wapanga icizungusyo. Wapilula aminzi ukuwa we “wayini muzima.”—Yoha. 2:9, 10.
2-3. (a) Avizungusyo ci vino e Yesu wacisile? (b) Avizima ci vino tungazanamo nga tukwelenganya pavizungusyo vino Yesu wacisile?
2 Pano Yesu wawombanga umulimo wakuwizya, wacisile ivizungusyo ivivule.c Wawomvizye amaka yakwe ayakuzungusya pakwavwa awantu awavule. Ku cakulolelako, e Yesu wacisile ivizungusyo viwili, icakutalicila walisizye awonsi 5,000, ne icaciti wili wizile alisya awonsi 4,000. Nomba nga akusanzyako nawanaci na wana wano walinjipo, lyo impendwa yingacila na pe 27,000. (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Atapelezilevye pa-a, lelo wapozyanga na walwale. (Mat. 14:14; 15:30, 31) Yelenganyani vino awantu wafwile wayivwile pano e Yesu wawalisizye nu kuwapozya mu cizungusyo!
3 Namweyanye amanda, tungasambililako ivivule ku vizungusyo vino Yesu wacitanga. Mwe co-o icipande twandi tusambilile pa vizungusyo vimwi vino e Yesu wacisile. Amuno ukwelenganya pe vyo-o ivizungusyo, kungatwavwa ukuwa nisuwilo iliwome. Swinya kungalenga twakolanya e Yesu vino walinji amuyicefye na vino walanjizyanga inkumbu kwe wanji pano wacitanga vyo-o ivizungusyo.
VINO VIKATUSAMBILIZYA PE YEHOVA NE YESU
4. Uzye ivizungusyo vya kwe Yesu vikatusambilizya pe weni?
4 Ivizungusyo vino Yesu wacisile visitusambilizyavye pe weliwe lelo vikatusambilizya na pa Mukwasi wakwe. Amulandu ci wuno twalandila wo-o? Amuno e Yehova awino wamupile amaka yakucita ivizungusyo. Imilimo 10:38 yikatunena ukuti: ‘Leza wamupasile nu muzimu wutele na maka: wino wapitangapitanga akucita ivizima, nu kupozya wonsi wano wavinzilwe ne Ciwa; amuno Leza walinji nawe.’ Mwakwizuka nu kuti, mwe vyonsinye vino e Yesu walandanga nu kucita vyalanjizyangavye vino e Yisi akakwelenganya na vino akayivwa. (Yoha. 14:9) Lekani tulandeko pavintu vitatu vino tungasambililako ku vizungusyo vino Yesu wacitanga.
5. Acani cino calenzile e Yesu awacita ivizungusyo? (Mateyu 20:30-34)
5 Icakutalicila, e Yesu nu Mukwasi wakwe watukunda nkaninye. Pano Yesu walinji munsi, walanjizizye ukuti wakunzile awantu ukupitila mukuwomvya amaka yakucita ivizungusyo pakwavwa wano walinji ni ntazi. Awonsi wawili intonko walambilizizye Yesu ukuti awapozye. (Wazyani Mateyu 20:30-34.) E Baibolo yikati, ‘ichilanda achimulema’ swinya awapozya. Izwi lya ciGreek lino wapiliwula ukuti ‘icilanda acimulema’ lyasula mukwivwa uwuwi nkaninye nu kwivwila wanji inkumbu. Ukuyivwa kwa musango wo-o, kukalanjizya apatiswenye ukuti e Yesu wakunzile awantu swinya akuno kwalenzile alisye na wano walinji ni nzala nu kupozya uwa mambombo. (Mat. 15:32; Mar. 1:41) Fwandi co-o cingalenga tusuwile ukuti e Yehova, e Leza “wankumbu nichikuku” nga nu Mwana wakwe watukunda nkaninye swinya wakakwivwa nu wuwi pevino tukacula. (Luk. 1:78; 1 Pet. 5:7) Wakalondesya sana ukwiza fumyapo intazi zyonsinye zino zyateka awantu imfine!
6. Amaka ci yano Yehova wapa Yesu?
6 Icaciti wili, e Yehova wapa e Yesu amaka yakumala intazi zyonsinye zino awantu wakapitamo. Ivizungusyo vino e Yesu wacitanga, vikalanjizya apatiswenye ukuti wawa na maka yakufumyapo intazi zino tutanga tufumyepo pa lwitu. Ku cakulolelako, wawa na maka yakutuluwula kwe vino vikalenga awantu wacula ponga ngati aluwembu luno twapyana lo lukalenga twalwala nu kufwa. (Mat. 9:1-6; Roma. 5:12, 18, 19) Fwandi ivizungusyo vino Yesu wacisile vikatupa vye uwusinincizyo wakuti alifumyapo indwala “zyamisangomisango zyonsi” nu kuzyulupula awafwe. (Mat. 4:23; Yoha. 11:43, 44) Cinji acakuti, wawa na maka yakumyalalika icimuza nu kucimvya ivimizimu viwipe. (Mar. 4:37-39; Luk. 8:2) Tukakwivwa icete nkaninye wo-o vino Yehova wapa Umwana wakwe ya-a amaka!
7-8. (a) Uzye ivizungusyo vino Yesu wacisile vikatupa isuwilo ci? (b) Acizungusyo ci cino mukalondesya cize cicitike munsi mpya?
7 Icaciti tatu, tungasuwila ukuti ivizima vyonsinye vino Yehova watulaya mu Wufumu wakwe vilificiliswa. Ivizungusyo vino e Yesu wacisile pano walinji munsi, vikalanjizya vye ukuti kunkolelo alicita ivikulu nkaninye pamulandu wakuti Amfumu mu Wufumu wa kwe Leza. Nomba lolani vino vyandi vicitike nombanye pano e Yesu wandi awateka munsi. Tuliyitopwa ukuwa nu wumi uwupwililike, amuno alifumyapo indwala zyonsinye ni viwipe vino vikalenga twayimba. (Ayize. 33:24; 35:5, 6; Ukuwu. 21:3, 4) Tutalitela tulalepo ni nzala swinya tutalitela tuculepo na kumasanso. (Ayize. 25:6; Mar. 4:41) Tulisecelela nkaninye ukupocelela awakundikwe witu pano waliwafuma “munkungwe.” (Yoha. 5:28, 29) Acizungusyo ci cino mukalondesya cize cicitike munsi mpya?
8 Pano e Yesu wacitanga ivizungusyo, walanjizizye ukuti walinji amuyicefye swinya walinji ni nkumbu. Nasweswenye tuzipizile ukumukolanya. Nomba lekani tulande pa vyakulolelako viwili. Twatalicila ukulanda pevino e Yesu walanjizizye yo-o imiwele pa winga wuno walinji mu Kana.
VINO VIKATUSAMBILIZYA PA KUYICEFYA
9. Amulandu ci wuno e Yesu wacitizile icizungusyo pa winga wuno walinji mu Kana? (Yohani 2:6-10)
9 Wazyani Yohani 2:6-10. Pano ipala lyasizile pa winga, uzye Yesu awino wazipizile ukucitapo cimwi? Awe mukwai! Kutalinjipo uwusesemo wuno walandanga ukuti e Mesiya walinji nu kupanga ipala mu cizungusyo. Nomba teyelenganyani vino mungacita nga cakuti apa winga winu pano ivyakumwa vino mupekinye vyasila. E Yesu afwile wivwizile zyo-o indupwa ziwili inkumbu, maka maka e siwinga ne nawinga, amuno atalondanga wasewane. Acino wacisile icizungusyo cino tetulanzilepo pakutalika. Wapiluzile aminzi ukuwa alipala ilizima nkaninye lino lyalinji mupipi na malita 390. Ncepamwi cino calenzile apange ipala ilivule wo-o apakuti lisyaleko ilyakuti lize liwombeko ku nkolelo nanti ilyakuti wakazye pakuti impiya zyavweko wano watwalananga. Ukwasowa nu kuvwilika wano watwalananga wafwile wivwile icete nkaninye!
Mwakolanya e Yesu wino atayivwanga nga wacita cimwi (Lolani amaparagrafu 10-11)e
10. Avintu ci ivicindame vino vyawa mwi buku lya kwe Yohani icipandwa 2? (Lolani ni cikope.)
10 Lekani tulandeko pa vintu vimwi ivicindame vino vyawa mwi buku lya kwe Yohani icipandwa 2. Uzye muweni ukuti e Yesu asa wino wawisile aminzi munsembo? Cino wacitizile wo-o, atalondanga ukuti awantu wawike amano pe weliwe. Acino wanenile awawomvi ukuti awano witululile aminzi munsembo. (Amavesi 6, 7) Ne pano wapiluzile aminzi ukuwa alipala, atasenzile ipala limwi nu kutwala kwe wino walolecesyanga pa vya pa winga. Lelo wanenile awawomvi ukuti awano watwale. (Vesi 8) Cinji acakuti atatapuzilepo ipala mwe kapu nu kutalika ukuyivwa pa nkolelo ya wantu ukuti, ‘Mwanimo mwivwe ipala lino mpanzile vino likwivwika!’
11. Uzye tungasambililako cani ku cizungusyo cino Yesu wacisile?
11 Avyani vino tungasambililako ku cizungusyo cino Yesu wapiluzile aminzi ukuwa alipala? Tukusambililako ukuwa awayicefye. E Yesu atayivwile pacizungusyo cino wacisile swinya asitela ayivwepo pe vyonsinye vino wacitanga. Lelo wayicefizye swinya lyonsinye walekanga ilumbo nu mucinzi ukuya ku Mukwasi wakwe. (Yoha. 5:19, 30; 8:28) Nga cakuti tukukolanya e Yesu ukupitila mukuwa awayicefye, tutaliwayivwa pe vyonsinye vino tukucita. Fwandi asa mulandu nu mulimo uwuli wonsinye wuno tukawomba mwiwungwe lya kwe Yehova tutazipizile ukuyivwilapo, lelo tuzipizile ukuyivwila pe Yehova wino tukawombela. (Jere. 9:23, 24) Tuzipizile ukumupa umucinzi wuno azipizile ukupocelela. Amuno pasi icili consinye cino tungacita nga cakuti Yehova atatwavwizye.—1 Kor. 1:26-31.
12. Anzila ci yinji yino tungakolanizizyamo e Yesu pakuwa awayicefye? Londololani.
12 Lekani tulande pa nzila na yinji yino tungakolanizizyamo ukuyicefya kwa kwe Yesu. Yelenganyani pe co-o icakulolelako: Tuti e eluda wasumba impindi inkulu nkaninye ukwavwa umuwomvi wino akatumicila ukupekanya ilyasi lye Baibolo lino aliyalande pa muku wakutalicilako. Pamulandu wakuti eluda wamwavwa, calenga waya walanda icete nkaninye ilyasi swinya lyawomelezya na wa mwiwungwe. Nomba pansizi yakulongana apano wumwi wiza kwe we-e eluda nu kumunena ukuti: ‘Umwanawitu tewalanda icete sana ilyasi.’ Uzye we-e eluda wandi alande ukuti: ‘Molimonye, ane muno namwavwizye ukupekanya lyo-o ilyasi’? Nanti, uzye wandi ayicefye nu kulanda ukuti: ‘Molimonye, tewalanda icete sana’? Nga tuyicefizye, tutaliwalenga awantu watucindika pa vizima vino tukucitilako wanji. Cinji acakuti, tukakwivwa icete ukumanya ukuti e Yehova akalola swinya akamanya na vino tukucita. (Linganyaniko Mateyu 6:2-4; Hebe. 13:16) Ukwasowa nu kuvwilika, e Yehova akasecelela nkaninye nga cakuti tukukolanya e Yesu pe vino walinji amuyicefye.—1 Pet. 5:6.
VINO VIKATUSAMBILIZYA PA KUWA NI NKUMBU
13. Avyani vino e Yesu waweni pano wafisile mupipi nu musumba wa Naini, swinya acani cino wacisilepo? (Luka 7:11-15)
13 Wazyani Luka 7:11-15. Kwalinji cimwi cino cacitisile pano e Yesu wayanga ku Naini umusumba wa Galili wuno walinji mupipi na ku Shunemu. Pe yo-o impindi lyo wawomba umulimo wakuwizya mupipi ni myaka yiwili. Ku Shunemu akuno kwikalanga umwanaci wino e kasesema Elisha wazyulupulizile umwana umonsi. (2 Izya. 4:32-37) Nomba pano e Yesu walinji mupipi nu kufika pa mpongolo ya musumba wa Naini, wizile alola awantu wakufuma mu musumba wanyamuzile ni citumbi. Yelenganyani pe vino awantu wali nu wulanda pamulandu wakuti umwana we mukamfwilwa afwile. We-e mukamfwilwa asi wenga, lelo ali ponga ni wumba lya wantu wano wafumile nawe mu musumba. Nomba pano Yesu wawasunkanya, wawimilika nu kuzyulupula we-e umwana. Ukwasowa nu kuvwilika, co-o cino cacitika cazipa nkaninye! We-e awili umuntu wakutalicila pa wantu watatu wano e Yesu wazyulupuzile, wano e Baibolo yalandapo.
Mwakolanya e Yesu ukupitila mukucitapo cimwi pa kulanjizya inkumbu kwe wano wakulosya (Lolani amaparagrafu 14-16)
14. Avintu ci ivicindame vino vyalandwapo mwi buku lya kwe Luka icipandwa 7? (Lolani ni cikope.)
14 Lekani tulandeko pa vintu vimwi ivicindame vino vyalandwapo mwi buku lya kwe Luka icipandwa 7. Uzye muweni ukuti Yesu walile ‘walola’ mukamfwilwa apano “ichilanda achimulema”? (Vesi 13) Ncepamwi cino calenzile e Yesu ayivwile we-e mukamfwilwa inkumbu, akulola vino walilanga lyo ali pankolelo pe wano wanyamuzile icitumbi ca mwana wakwe. Atapelezilevye pakumwivwila uluse, lelo wacisilepo cimwi pakumulanjizya inkumbu. Walanzile nawe nizwi ilitontelele swinya ilyakuwomelezya ukuti: “Utalosya.” Atapelezile vye pakumunena wo-o, lelo wamuzyulupulizile nu mwana “nga amulemeka.”—Amavesi 14, 15.
15. Avyani vino tungasambililako ku cizungusyo cino Yesu wacisile?
15 Avyani vino tungasambililako ku cizungusyo cino Yesu wazyulupuzile umwana we mukamfwilwa? Tukusambililako ukuti, tuzipizile ukulanjizya inkumbu kwe wano wali nu wulanda. Nomba sweswe tutanga tuzyulupule awafwe ndi vino e Yesu wacitanga, lelo tungalanjizya inkumbu kwe wano wali nu wulanda. Swinya tungawavwa nu ku wasansamusya ukupitila mwe vino tukalanda nu kucita.d (Imilu. 17:17; 2 Kor. 1:3, 4; 1 Pet. 3:8) Cinji acakuti tungawavwa asamulandu nu kuti twawomvyavye amazwi amapepuke nanti twawacitila utuntu ututici.
16. Ndi vino cilanjilizilwe pa cikope, acani cino mukusambililako kwe cino cacitisile ku mukwasi wacanaci wino wafwizilwe umwana?
16 Lekani tulandeko pe cimwi cino cacitisile. Kwalinji umukwasi umwanaci wumwi wino wafwizilwe umwana. Nomba impindi yimwi pano walinji pakulongana wakwimbila ulwimbo luno lwalandanga pi suwilo lya kuzyulupuka, we-e umwanaci wizile atalika ukulila. Co-o cacitisile lyo patazimvile ukufuma pano umwana wakwe wafwizile. Acino e nkazi wumwi walile wamulola akulila, paponye wayile pano walinji nu kumukumbatila lyo ko-o wonsinye wawili wakwimbila nu kwimbila. We-e umwanaci wivwile icete nkaninye pe wo-o vino e nkazi wacisile swinya waweni ukuti wacisile icete ukwiza mukulongana. Walanzile ukuti: “Naweni ukuti awanawitu na wankazi wankunda nkaninye. Ukulanda vye icisinka ku Ng’anda ya Wufumu akuno tukazana ukwavwa.” Papita vye imyaka mitici ukufuma pano co-o caciticizile. Fwandi tungasinincizya ukuti e Yehova akalola swinya wacindamika inzila iyili yonsinye yino tungawomvya pakulanjizya inkumbu ku wantu “awamyezo mivunike nanti iyawulanda.”—Amalu. 147:3.
UKUWAZYA VINO VINGAWOMYA ISUWILO LITU
17. Uzye ivizungusyo vya kwe Yesu vikatusambilizya cani?
17 Isuwilo litu lingawomelako nga cakuti tukuwazya amalyasi ya mu Baibolo yano yakalanda pa vizungusyo vino Yesu wacisile. Ya-a malyasi, yakatusambilizya ukuti e Yehova ne Yesu watukunda nkaninye. Yakatusambilizya nu kuti e Yesu wawa na maka yakumala intazi zyonsinye zino awantu wakapitamo. Cinji acakuti, yakatusambilizya nu kusuwila mu malayo yano Uwufumu wa kwe Leza wandi utucitile nombanye. Pano tukuwazya ya-a amalyasi, tungakwelenganya pe vino tungakolanya imiwele ya kwe Yesu. Fwandi pakuti mucite wo-o, mungatantika ukuyisambilizya amalyasi yano yakalanda pa vizungusyo na vinji vino e Yesu wacisile pa Mapepo ya Lupwa nanti pi sambililo lya pa lwinu. Mwalola vino mwasambililako apano nu kunenako wanji. Ukulanzyanya pa malyasi ya musango wo-o, kukawomelezya nkaninye.—Roma. 1:11, 12.
18. Avyani vino tulisambilila mu cipande cino cikonsilepo?
18 Pano e Yesu walinji mupipi nu kumala umulimo wakwe munsi, wazyulupuzile e Lazaro wino walinji awakulecelezya pa wantu watatu wano wazyulupuzile. Ukuzyulupuka kwa kwe Lazaro kwayiwezileko, amuno walinji we ciwuza wakwe awa pa mwezo swinya co-o cacitisile pa mpindi pano awavule watenecelanga. Avyani vino tungasambililako kwe lyo ilyasi Lilandwe? Tungawomya wuli isuwilo litu lino likalanda pa kuzyulupuka? Tuliyasuka ya-a amawuzyo mu cipande cino cikonsilepo.
ULWIMBO 20 Wapile Umwana Wako Wino Wakundisya
a Tukakwivwa icete nkaninye ukuwazya pa vizungusyo vino e Yesu wacitanga. Ku cakulolelako, wamyalalisile icimuza, wapozizye awalwale swinya wazyulupuzile na wafwe. Ya-a amalyasi yatalembwa mu Baibolo pakuti yatwivwisyavye icete, lelo ayakutusambilizya. Twandi tusambilile pavizungusyo vimwi vino e Yesu wacisile na pe vino vingatwavwa ukuwa nisuwilo iliwome mwe Yehova ne Yesu nye. Twandi tusambilile na pamiwele yino tuzipizile ukuwa nayo.
b Wumwi wino wasambilila sana ivya mu Baibolo watili: “Mu mpindi zya mu Baibolo, awantu walolanga ukuti walinji amulimo wawo uwakupocelela aweni. Swinya wino akupocelela aweni wasinincizyanga ukuti wapekanya vyonsinye vino aweni wakulondekwa. Fwandi nga cakuti wumwi akupocelela wano wakwiza ku winga walondekanga ukupekanya ivya kulya ni vyakumwa ivivule nkaninye ukucila na pe vino vingakumana wano walalisile.”
c Amabuku ya Malandwe yakalanda pa vizungusyo ukucila na pe 30 vino Yesu wacisile. Cinji acakuti, Yesu wacisile ivizungusyo ivivule nkaninye, lelo vimwi e Baibolo yitavilanda conga na conga. Impindi yimwi awantu “akaya konsi” wizile kweweliwe swinya “apozya awavule wano walwile.”—Mar. 1:32-34.
d Nga mukulonda ukumanya vino mungalanda nanti vyo mungacita pakusansamusya wano wali nu wulanda, lolani icipande cakuti “Mulesansamusha Abaleloosha, nge fyo Yesu Acitile” mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa November 1, 2010 mu Ciwemba.
e UKULONDOLOLA ICIKOPE: E Yesu ayimilile ku nsizi, e siwinga ne nawinga na wano walalisile wivwile icete pano wakumwa ipala.