OSHITOPOLWA SHOKUKONAKONWA 42
Mbela owa ‘ilongekidha ngaa okuvulika’?
‘Uunongo wokombanda owa ilongekidha okuvulika.’ — JAK. 3:17, yelekanitha NW.
EIMBILO 101 Natu longeni muukumwe
ELALAKANO LYOSHITOPOLWAa
1. Omolwashike tashi vulu okukala oshidhigu kutse okuvulika?
MBELA omathimbo gamwe oho mono oshidhigu okuvulika? Omukwaniilwa David osho a li u uvite ngawo. Onkee okwa li a galikana kuKalunga a ti: “Ninge ndje omuvuliki.” (Eps. 51:12) David okwa li e hole Jehova. Ihe nando ongawo, ngaashi tse, omathimbo gamwe David okwa li ha mono oshidhigu okuvulika. Omolwashike mbela? Shotango, omolwaashoka otwa thigulula iikala yokwaavulika. Oshitiyali, Satana oha kambadhala aluhe oku tu nwetha mo tu tukululile Jehova oshipotha, ngaashi ye. (2 Kor. 11:3) Oshititatu, otu li muuyuni mbuka wa udha iikala yuunashipotha, ano “ombepo ndjoka tayi pangele ngashingeyi aantu mboka ihaa vulika kuKalunga.” (Ef. 2:2) Onkee ano otu na okulonga nuudhiginini tu kondjithe okwaagwanenena kwetu, Ondiyapoli nuuyuni mbuka, opo tu kale hatu vulika kuJehova nokwaamboka a pa oonkondopangelo.
2. Otashi ti shike okukala twa “ilongekidha okuvulika”? (Jakob 3:17, NW)
2 Lesha Jakob 3:17. Jakob okwa li a nwethwa mo a nyole kutya aantu aanandunge oya “ilongekidha okuvulika.” Dhiladhila kutya shoka otashi ti shike. Otu na okukala twa halelela okuvulika kwaamboka Jehova a pa oonkondopangelo. Ihe Jehova ina tegelela tu vulike komuntu ngoka te tu pula kaatu vulike kiipango Ye. — Iil. 4:18-20.
3. Omolwashike sha simana kuJehova tu vulike kwaamboka ye na oonkondopangelo?
3 Otashi vulika tu kale tu uvite kutya oshipu lela okuvulika kuJehova, shi vulithe okuvulika kaantu. Komeho gaayihe, Jehova ohe tu pe aluhe ewiliko ewanawa. (Eps. 19:7) Ihe aantu mboka ye na oonkondopangelo haaluhe haye tu pe ewiliko ewanawa. Nando ongawo, Tate yetu gwomegulu okwa pa aavali yetu, aapangeli naakuluntugongalo oonkondopangelo. (Omayel. 6:20; 1 Tes. 5:12; 1 Pet. 2:13, 14) Ngele otwa kala hatu vulika kuyo, kungawo otatu vulika lela kuJehova. Natu taleni nkene tatu vulu okuvulika kaantu mboka Jehova a pa oonkondopangelo, nokuli nopoompito mpoka tashi vulika tu wete oshidhigu okutaamba ko, nenge okulandula ewiliko lyawo.
KALA HO VULIKA KAAVALI YOYE
4. Omolwashike aanona oyendji ihaya vulika kaavali yawo?
4 Aagundjuka oye li mokati koomakula yawo mboka “ihaa vulika kaakuluntu yawo.” (2 Tim. 3:1, 2) Omolwashike oyendji yomuyo ihaaya vulika? Yamwe oye uvite kutya aavali yawo aaniihelele. Aavali yamwe ohaya kala ya tegelela oyana ya ninge shoka yo ya ndopa okuninga. Aanona yamwe ohaya kala ya tala ko omayele gaavali yawo gonkuluyonale, itaaga longo, nenge ga kwata unene miiti. Ngele ngoye omugundjuka, mbela owa kalele nale wu uvite ngawo? Oyendji ohaya mono oshidhigu okuvulika kelombwelo lyaJehova ndyoka tali ti: “Vulikeni kaakuluntu yeni. Shika osho oshinakugwanithwa sheni shopakriste, onkee ano osho oshu uka, mu shi ninge.” (Ef. 6:1) Oshike tashi vulu oku ku kwathela wu vulike kelombwelo ndyoka?
5. Omolwashike oshindhindhilikwedhi sho Jesus a li ha vulika kaavali ye, ngaashi sha nyolwa muLukas 2:46-52?
5 Oto vulu okwiilonga evuliko koshiholelwa oshiwanawa shaJesus. (1 Pet. 2:21-24) Aavali ye kaya li ya gwanenena, ihe ye okwa li a gwanenena. Ihe Jesus okwa li a simaneka aavali ye nokuli nuuna omathimbo gamwe ya ninga omapuko nokaaye mu uvite ko. (Eks. 20:12) Natu taleni kwaashoka sha li sha ningwa po sho Jesus a li e na omimvo 12. (Lesha Lukas 2:46-52.) Aavali ye oya li ye mu thigi kuJerusalem. Josef naMaria oya li ye na okushilipaleka ngele oyana ayehe oye li ngaa pamwe nayo, sho taya shuna kegumbo konima yoshituthi. Lwahugunina, sho Josef naMaria ya mono Jesus, Maria okwa nyenyetele Jesus molwaashono e ya monitha iihuna yoku mu konga. Jesus okwa li ta vulu okutya shoka kashi li pauyuuki. Ihe pehala lyaashono, okwe ya yamukula nombili nonesimaneko. Ihe Josef naMaria ‘kaya li yu uvite ko kutya okwa hala oku ya lombwela shike.’ Ihe nando ongawo, Jesus okwa kala “ha vulika kuyo.”
6-7. Oshike tashi vulu okukwathela aagundjuka ya kale haya vulika kaavali yawo?
6 Aagundjuka, mbela opu na esiku limwe mwa li mwa mono oshidhigu okuvulika kaavali yeni, sho ya ningi omapuko, nenge kaaye mu uvite ko? Oshike tashi vulu oku mu kwathela? Tango, dhiladhileni nkene Jehova ha kala e uvite. Ombiimbeli otayi ti kutya uuna ho vulika kaavali yoye, ‘osho opalela Kalunga.’ (Kol. 3:20) Jehova oha kala e shi shi uuna aavali yoye kaaye ku uvite ko naanaa, nenge uuna ya tula po oompango kaadhi li nawa. Ihe ngele owa kala ho vulika kuyo, otashi mu nyanyudha.
7 Oshitiyali, dhiladhila kunkene aavali yoye haya kala ye uvite. Ngele owa vulika kuyo, ohaya kala ya nyanyukwa nohaya kala ye ku inekela. (Omayel. 23:22-25) Osha yela kutya oto ka kala lela wu na ekwatathano lyopothingo nayo. Omumwatate Alexandre gwokoBelgium okwa ti: “Sho nda tameke handi ningi ngaashi aavali yandje ya tegelela ndi ninge, ekwatathano lyetu nayo olya kolo, notwa li twa nyanyukwa noonkondo.”b Oshititatu, dhiladhila kunkene okuvulika kuyo ngashingeyi taku ke ku kwathela konahiya. Paulo ngoka a kala moBrasilia okwa ti: “Sho nda kala handi vulika kaavali yandje, osha kwathele ndje ndi vulike kuJehova nokwaamboka ye na oonkondopangelo.” MOohapu dhaKalunga omu na etompelo lya simana kutya omolwashike wu na okuvulika kaavali yoye. Otadhi ti: “Opo u kale wu na okukalamwenyo okuwanawa, ngoye wu kale wu na omwenyo ethimbo ele kombanda yevi, otashi ke ku endela nawa.” — Ef. 6:2, 3.
8. Omolwashike aagundjuka oyendji ya tokola okuvulika kaavali yawo?
8 Aagundjuka oyendji oya mona nkene iinima ye ya endela nawa sho ya kala haya vulika. Luiza ngoka naye a za koBrasilia, petameko okwa li hashi kala oshidhigu kuye okuuva ko kutya omolwashike aakuluntu ye ya li ihaaye mu etha a kale nongodhi ethimbo ele. Okwa li ha tompathana nayo kutya aagundjuka oyendji yepipi lye ohaya kala ye na oongodhi. Ihe lwanima okwa mono kutya aavali ye oya li ya hala lela oku mu gamena. Ngashingeyi ota ti oku shi kutya uuna ta vulika kaavali ye ke na okukala e uvite a ngambekwa, molwaashoka omayele gawo, ogo naanaa ngoka a pumbwa. Omumwameme omugundjuka gwedhina Elizabeth gwokoAmerika natango omathimbo gamwe oha mono oshidhigu okuvulika kaavali ye. Okwa ti: “Uuna kaandi uvite ko kutya omolwashike aavali yandje ya tulila ndje po oompango dhontumba, ohandi dhimbulukwa ethimbo ndyoka dha li dha gamene ndje.” Monica ngoka a kala moArmenia okwa ti kutya iinima oya li aluhe hayi mu endele nawa, uuna ta vulika kaavali ye, shi vulithe uuna itaa vulika kuyo.
VULIKA “KAAPANGELI”
9. Aantu oyendji ohaya kala ye uvite ngiini ngele tashi ya pokuvulika kompango?
9 Aantu oyendji oya mona kutya otwa pumbwa omapangelo nonokutya otwa pumbwa okuvulika koompango dhimwe ndhoka dha tulwa po “kaapangeli.” (Rom. 13:1) Ihe aantu oyo tuu mboka otashi vulika kaaya vulike koompango ndhoka kaaye hole, nenge ye wete kaadhi li nawa. Pashiholelwa, natu taleni shi na ko nasha nokufuta iifendela. Moshilongo shimwe moEuropa, aantu oyendji oya itaala kutya “ku na okufuta iifendela ngele owu wete kaayi li pauyuuki.” Nomolwaashono aantu yomoshilongo moka ihaaya futu iifendela ayihe mbyoka epangelo lya tegelela ya fute.
Oshike tatu ilongo kombinga yokuvulika koshiholelwa shaJosef naMaria? (Tala okatendo 10-12)c
10. Omolwashike tu na okuvulika nokuli nonando oompango dhontumba katu dhi hole?
10 Ombiimbeli otayi ti kutya omapangelo gopantu ngoka taga monitha aantu iihuna oge li kohi yepangelo lyaSatana, notaga ka hanagulwa po masiku. (Eps. 110:5, 6; Omuuv. 8:9; Luk. 4:5, 6) Oya ti wo kutya kehe ngoka ta tindi okuvulika kepangelo “oye okwa tsa ondumbo neutho lyaKalunga.” Ngashingeyi Jehova okwa etha omapangelo ga pangele, opo iinima yi kale melandulathano nokwa tegelela natse tu vulike kugo. Onkee ano otu na ‘oku ya pa shoka ye na okupewa,’ mwa kwatelwa oompale, oku ya simaneka nokuvulika kuyo. (Rom. 13:1-7) Otashi vulika tu tale ko ompango kaayi shi ombwanawa, kaayi li pauyuuki nondhigu okuvulika kuyo. Ihe ohatu vulika kuJehova nohe tu lombwele tu vulike kaapangeli, uuna itaaye tu pula tu teye oompango dhe. — Iil. 5:29.
11-12. Ngaashi sha popiwa muLukas 2:1-6, Josef naMaria oya li ya ningi shike, opo ya vulike kompango, noshizemo osha li shike? (Tala wo omathano.)
11 Otatu vulu okwiilonga koshiholelwa shaJosef naMaria, mboka ya li ye na ehalo okuvulika kaakwanepangelo nuuna sha li oshidhigu. (Lesha Lukas 2:1-6.) Sho Maria a li e li metegelelo lyoomwedhi omugoyi lwaampono, yo naJosef oya li ya taalela emakelo li na ko nasha nokuvulika. Omupangeli Augustus, okwa li a gandja elombwelo kutya ayehe mboka ye li mepangelo lyaRoma oye na okushuna kiilando yawo ya ka inyolithe. Josef naMaria oya li ye na okweenda olweendo olule lwokuya kuBetlehem, mpoka pwa li pu na ookilometa 150, taya piti momasilu nomiikulundundu. Olweendo ndoka olwa li oludhigu, unene tuu kuMaria. Aaihokani mboka otashi vulika ya li taya ipula shi na ko nasha negameno lyaMaria nolyokanona kawo hoka inaaka valwa natango. Ongiini ngele okwa adhika koshitheta manga ye li mondjila? Maria okwa li e li metegelelo lyaMesias gwomonakuyiwa. Ihe mbela shoka osha li tashi ke ya imba ya vulike kepangelo?
12 Nonando Josef naMaria oya li ye na omaipulo, oya li ya vulika kompango. Jehova okwa li e ya yambeke molwaashoka oya li ya vulika. Maria okwa thiki nawa muBetlehem, okwa mono okanona ke na uukolele, naashoka osha li sha kwathele nokuli ehunganeko lyOmbiimbeli li gwanithwe. — Mika 5:2.
13. Ongiini okuvulika kwetu taku vulu okweetela uuwanawa aamwatate?
13 Okuvulika kaakwanepangelo ohaku tu etele uuwanawa nosho wo yalwe. Ngiini mbela? Pashiholelwa, ihatu geelwa molwaashoka inaatu vulika kompango. (Rom. 13:4) Ngele ohatu vulika kepangelo, otali ka mona kutya Oonzapo dhaJehova aantu haya vulika. Pashiholelwa, omimvo ndhontumba dha ka pita, moNigeria, aakwiita oya ile moshinyanga shUukwaniilwa pethimbo lyokugongala taya kongo aanashipotha mboka inaaya hala okufuta iifendela. Ihe omunambelewa ngoka a li ta tonatele aakwiita okwe ya lombwele kutya naya ze mo, ta ti: “Oonzapo dhaJehova aluhe ohadhi futu iifendela.” Ngele ohatu vulika koompango otashi tu kwathele kaatu nyateke edhina ewanawa lyaapiya yaJehova, naashono otashi vulika shi ka kale egameno kooitaali ooyakwetu. — Mat. 5:16.
14. Oshike sha li sha kwathele omumwameme gumwe a kale i “ilongekidha okuvulika” kaapangeli?
14 Ihe nando ongawo, haaluhe hatu kala twa hala okuvulika komapangelo. Joanna, omumwameme gwokoAmerika, okwa ti: “Osha li oshidhigu kungame okuvulika, molwaashoka yaandjetu oya li ya hepekwa kaashi li pauyuuki kepangelo.” Ihe Joanna okwa li a tokola a lundulule etaloko lye li na ko nasha nomapangelo. Shotango, okwa li a etha po okulesha iinima mbyoka yi li komapandja gokointaneta mbyoka yi li ompinge nepangelo. (Omayel. 20:3) Oshitiyali, okwa a galikana Jehova e mu kwathele a kale e mu inekela, pehala lyokwiinekela omapangelo gopantu. (Eps. 9:9, 10) Oshititatu, okwa li a lesha iitopolwa miileshomwa yetu kombinga yokwaahenombinga. (Joh. 17:16) Joanna okwa ti, molwaashoka oha simaneke nokuvulika kepangelo, ngashingeyi oha kala a ngungumana nokwa gwanenwa.
VULIKA KOMALOMBWELO NGOKA HAGA ZI KEHANGANO LYAJEHOVA
15. Omolwashike tashi vulika tu mone oshidhigu okuvulika kelombwelo ndyoka lya gandjwa kehangano lyaJehova?
15 Jehova okwa hala tu ‘vulike kwaamboka taya kwatele komeho’ megongalo. (Heb. 13:17) Nonando omuwiliki gwetu, Jesus, okwa gwanenena, mboka ta longitha ya kwatele komeho kombanda yevi nayo inaya gwanenena. Otashi vulika shi kale oshidhigu okuvulika kuyo, unene tuu ngele otaye tu pula tu ninge oshinima shoka inaatu hala okuninga. Omuyapostoli Petrus okwa li a pewa elombwelo ndyoka tango a li inaa hala okuvulika kulyo. Sho a li a lombwelwa komuyengeli a lye onyama yiinamwenyo mbyoka inaayi yogoka paMpango yaMoses, Petrus okwa tindi lwiikando ayihe itatu. (Iil. 10:9-16) Omolwashike a li inaa hala? Omolwaashoka elombwelo ndyoka epe, okwa li e wete lya fa kaali li pandunge. Olya li lya yooloka ko kwaashoka a li a igilila. Ngele Petrus okwa li e wete oshidhigu okuvulika kelombwelo lya za komuyengeli a gwanenena, itashi kumitha sho natse omathimbo gamwe hatu mono oshidhigu okuvulika kaantu inaaya gwanenena.
16. Nonando omuyapostoli Paulus otashi vulika a li e wete elombwelo ndyoka a pewa kaali li pandunge, okwa li a ningi po shike? (Iilonga 21:23, 24, 26)
16 Omuyapostoli Paulus okwa li a ‘ilongekidha okuvulika,’ nokuli naasho a pewa omalombwelo ngoka a li e wete kaage li pandunge. Aakriste Aajuda oya li ya uvu omitotolombo kombinga yaPaulus kutya aniwa ota longo aantu ya ‘ethe po ompango yaMoses’ noya kale ‘ihaaye yi dhiginine.’ (Iil. 21:21) Aalumentu Aakriste aakuluntu yomuJerusalem oya li ya lombwele Paulus a kuthe aalumentu yane e ya fale kotempeli noya ka iyoge pamwe naye, opo a ulike kutya oha vulika kOmpango. Ihe Paulus okwa li e shi kutya Aakriste kaye li we kohi yompango yaMoses, noka li a ninga sha sha puka. Ihe nonando ongawo, Paulus okwa li a vulika nopwaahe na okukakadhala. ‘Paulus okwa kutha aalumentu mbeyaka. Esiku lya landula okwa yi meiyogo pamwe nayo.’ (Lesha Iilonga 21:23, 24, 26.) Okuvulika kwaPaulus okwa li kwa humitha komeho uukumwe. — Rom. 14:19, 21.
17. Owi ilonga shike koshiholelwa shomumwameme Stephanie?
17 Omumwameme Stephanie okwa li ha mono oshidhigu okutaamba ko etokolo ndyoka lya li lya ningwa kaamwatate mboka haya kwatele komeho moshilongo shawo. Ye nomusamane gwe oya li ya nyanyukwa sho taya longele Jehova mongundu yelaka ekwiilongo. Opo ihe oshitayimbelewa osha hulitha po ongundu yelaka ndyoka, ye nomusamane gwe e taya shunithwa kegongalo lyelaka lyawo. Stephanie okwa ti: “Onda li nda yemata noonkondo. Kanda li nda tompwa kutya moshitopolwa shelaka lyetu omu na ompumbwe onene.” Nokuli nando ongawo, okwa tokola a vulike kelombwelo ndyoka epe. Okwa ti: “Konima yethimbo onde shi uvu ko kutya etokolo lyaamwatate olya li pandunge. Otwa ningi aavali yopambepo yaamwatate naamwameme yi ili noyi ili yomegongalo lyetu, mboka kaaye na aakwanezimo ye li moshili. Onda li nda konakona nomumwameme ngoka a li ina ipyakidhila we. Nongashingeyi ondi na ethimbo lya gwana lyokuninga ekonakono lyopaumwene.” Okwa gwedha ko a ti: “Eiyuvo lyandje olya yela nondi shi kutya onda ninga ngaashi tandi vulu, ndi vulike.”
18. Ohatu mono ngiini uuwanawa mokuvulika?
18 Otatu vulu okwiilonga okukala hatu vulika. Jesus ka li owala ha vulika molwaashoka iinima ya li tayi mu endele nawa, ihe “omahepeko oge mu longo okuvulika.” (Heb. 5:8) Ngaashi Jesus, olundji ohatu ilongo okuvulika, uuna tu li moonkalo oondhigu. Pashiholelwa, petameko lyomukithi gwekomba gwo-COVID-19 sho twa li twa pulwa tu hulithe po okugongala kIinyanga yUukwaniilwa nokukala ihaatu uvitha we egumbo negumbo, mbela osha li oshidhigu kungoye okuvulika? Nando ongawo, okuvulika kwoye okwe ku gamene, okwe ku hanganitha nooitaali ooyakweni nowa nyanyudha Jehova. Atuheni ngashingeyi otwa ilongekidha oku ka vulika kelombwelo kehe ndyoka tatu ka pewa pethimbo lyuudhigu uunene. Okuvulika komalombwelo ngoka otaku vulu okugamena oomwenyo dhetu. — Job 36:11.
19. Omolwashike wa hala okukala ho vulika?
19 Otwi ilonga kutya okuvulika ohaku eta omalaleko nuuyamba ogendji. Ihe otwa tokola okuvulika kuJehova unene tuu molwaashoka otu mu hole notwa hala oku mu nyanyudha. (1 Joh. 5:3) Itatu vulu nando okufuta Jehova molwaashihe shoka e tu ningila. (Eps. 116:12) Ihe otatu vulu okuvulika kuye nokwaamboka a pa oonkondopangelo. Ngele ohatu vulika otatu ulike kutya tse aanandunge. Omuntu omunandunge oha nyanyudha omutima gwaJehova. — Omayel. 27:11.
EIMBILO 89 Pulakena, vulika, opo wu yambekwe
a Molwaashoka inatu gwanenena, omathimbo gamwe ohatu nyengwa okuvulika, nokuli nuuna ngoka te tu pe elombwelo e na uuthemba woku shi ninga. Oshitopolwa shika otashi ka kundathana omauwanawa ngoka haga monika kwaamboka haya vulika kaavali yawo, “kaapangeli” nokaamwatate mboka taya kwatele komeho megongalo lyopaKriste.
b Opo wu mone uuyelele wankene wu na okupopya naavali yoye kombinga yoompango ndhoka ho mono oondhigu okuvulika kudho, tala oshitopolwa kepandja lyetu, jw.org, shi na oshipalanyolo “Ongahelipi handi dulu okupopya novandali vange kombinga yeemhango odo va tulila nge po?”
c SHOKA TASHI ULIKWA METHANO: Josef naMaria taya vulika kelombwelo lyOmukesari ya ye ya ka inyolithe kuBetlehem. Kunena Aakriste ohaya vulika koompango dhomoondjila, ohaya futu iifendela nohaya landula omilandu dhi na ko nasha nuukolele ndhoka dha tulwa po “kaapangeli.”