Tohi he Tohi Tapu Numera 31​—Opetaia

Tagata Tohia: Opetaia

Katoa he Magaaho: k. 607 F.V.N

KE HE 21 ni e kupu, ko Opetaia, ko e tohi ne mua atu e kū he tau Tohiaga Tapu Heperu, ne fakailoa e fakafiliaga he Atua ne fakaotioti e motu, ka e talahau tuai foki e kautuaga fakahiku he Kautu he Atua. Na pehē ni e tau kupu hafagi: “Ko e fakakiteaga kia Opetaia.” Ko e magaaho mo e matakavi ne fanau a ia, ko e magafaoa, mo e tau tala matafeiga ke he moui haana—ne nakai fai talahauaga pehēnei. Maaliali ai, ne nakai ko e mena aoga e matahigoa he perofeta; ka ko e fekau ne aoga, ti felauaki tonu ni ha ko Opetaia ne fakailoa, ko e ‘tala mai ia Iehova.’

² Ne hagaaki lahi ni e tala ke matapatu ki a Etoma. He faahi toga he Tahi Mate he Arabah, ko e motu ko Etoma, ne iloa foki ko e Mouga ko Seira, ko e matakavi matiketike ne tokoluga e tau mouga mo e hokulo e tau pahua. Ke he falu matakavi, kua tokoluga e tau atu mouga he faahi uta he Arabah ke hoko ke he 1,700 e mita he tokoluga. Ko e faahi motu a Timanu ne talahaua he pulotu mo e malolō e tau tagata i ai. Ko e matakavi he motu ha Etoma mo e tau puipuiaga pauaki, ne taute e tau tagata i ai ke logona kua haohao mitaki mo e fakatokoluga.a

³ Ne tutupu mai e tau Etoma ia Esau, ko e matakainaga ha Iakopo. Ne hiki e higoa ha Iakopo ki a Isaraela, ti ko e faoa tata e tau Etoma mo e tau Isaraela; ne tata lahi ati onoono ki a lautolu ko e ‘tau matakainaga.’ (Teu. 23:7) Ka ko e aga ha Etoma kua nakai tata ke tuga e matakainaga. He teitei hohoko e fanau Isaraela ke he Motu he Maveheaga, ne fakafano atu e Mose ke he patuiki a Etoma e ole ke o atu mafola he hala haana motu, ka kua mahani vale e tau Etoma ti nakai talia e ole, mo e peehi e nakai talia ha lautolu he tau ki ai. (Nume. 20:14-21) Pete he fakakaumahala e Tavita, ne fakafualoto a lautolu mo Amoni mo Moapi ki a Iuta he vahā ha Iehosafata, ne tau atu ke he tama taane ha Iehosafata ko e Patuiki ko Ioramo, uta e tau Isaraela ne fakapaea mai Kasa mo Turo, mo e fofō a Iuta he vahā he Patuiki ko Ahasa ke loga foki e tagata fakapaea ka moua.—2 Nofo. 20:1, 2, 22, 23; 2 Patu. 8:20-22; Amosa 1:6, 9; 2 Nofo. 28:17.

⁴ Ne tapunu e favale nei he 607 F.V.N. he magaaho ne moumou he tau kau a Papelonia a Ierusalema. Ne nakai ni kitekite mo e talia e tau Etoma ka e fakaohooho e lautolu e tau tagata tau ke moumou katoa ai. “Ati ulu a ki lalo! ulu ā ki lalo, ato hoko ke he tau fakaveaga” he tauhea e lautolu. (Sala. 137:7) Magaaho ne vili ke he tau koloa ne fofō he moumouaga, ko lautolu foki falu ne moua e tau mena ne kaiha; ti magaaho ne lali e tau Iutaia ne hao ke fehola, ne pupuni e lautolu e tau halatū mo e tuku age a lautolu ke he tau fi. Ko e favale nei he magaaho ne moumou a Ierusalema ne kitia maali ai e fakamauaga he fakahala ne fakamau e Opetaia, ti nakai taumaleku ne tohi ai he magaaho ne mata agaia ia ia e mahani vale ha Etoma. (Ope. 11, 14) Ha kua tapaki mo e moumou e Nepukanesa a Etoma he mole e lima e tau he moumou a Ierusalema, ne liga tohia ai e tohi ato hoko e magaaho ia; ne hihiga lahi ke liga ko e 607 F.V.N. a ia.

⁵ Ne fakamooli tuai e perofetaaga ha Opetaia ki a Etoma—ke he tau mena oti! He hoko ke he tapunu, ne pehē e perofetaaga: “To eke e magafaoa a Esau mo tau gutugutu saito; to huhunu foki e lautolu a lautolu, mo e fakaoti ai a lautolu; ti nakai toe ai ha tagata taha ke he magafaoa a Esau; ha kua vagahau mai ai a Iehova.” (Kupu 18) Ne moui a Etoma ke he pelu ti mate a ia ke he pelu, ti nakai toe ha tagata mai he ohi haana. Ati kitia maali ai kua tonutika mo e mooli e fakamauaga. Ne ha ha ia Opetaia e tau aga mitaki oti he perofeta mooli: Ne vagahau a ia ke he higoa ha Iehova, ne fakalilifu he perofetaaga haana a Iehova, ti fakamooli ai he tau fakamauaga tala tuai he magaaho fakamui. Ne felauaki tonu e higoa haana ne kakano “Fekafekau ha Iehova.”

KAKANO NE AOGA AI

¹⁰ He fakakite e mooli he tau fakamooliaga he fekau nei ke he fakafiliaga ki a Etoma, ne pihia foki e tau fakailoaaga ha Iehova ne tohia he falu perofeta haana. Mahomo hake ai e tau perofetaaga ne fakamau he Ioelu 3:19; Amosa 1:11, 12; Isaia 34:5-7; Ieremia 49:7-22; Esekielu 25:12-14; 35:2-15. Ko e tau fakailoaaga fakamua ne maaliali ai kua hagaao ke he tau gahua favale he vahā i tuai, ka ko e tau perofetaaga he magaaho fakamui ko e tau poaki malolō ki a Etoma ha ko e mahani kelea muitui haana, ne tutala a Opetaia ki ai, he magaaho ne tapaki he tau Papelonia a Ierusalema. To fakamalolō ai e tua ke he malolō ha Iehova he perofetaaga kaeke ke kumikumi a tautolu ke he tau malaia ne talahau tuai ka hoko ki a Etoma. Lafi ki ai, to atihake e mauokafua ki a Iehova ko e Atua ne fakamooli tumau e tau finagalo haana ne talahau.—Isaia 46:9-11.

¹¹ Ne talahau tuai e Opetaia ko e “tau tagata oti ne eke ai e maveheaga mo” Etoma, ko lautolu ne “nonofo fakamitaki” mo ia, ko lautolu haia ka totoko a ia. (Ope. 7) Ne nakai leva e mafola ha Papelonia mo Etoma. He senetenari ke onoaki F.V.N, ne fakakaumahala he tau pule malolō ha Papelonia i lalo hifo he Patuiki ko Naponitusi a Etoma.b Pete ia, ne taha e senetenari he mole e fakakaumahala e Naponitusi e motu, ne amaamanaki agaia a Etoma ne mauokafua ke liu atihake ai, ti he hagaao ki ai, ne hokotaki mai he Malaki 1:4: “Kua pehe mai a Etoma kua malipilipi a mautolu, ka to liliu ati e mautolu e tau fale kua maona; kua pehe mai [e] vagahau a Iehova Sapaota, To ati e lautolu, ka ko au, to ulu moumou e au.” Pete he lali a Etoma ke liu atihake ai, he hoko ke he senetenari ke faaki F.V.N. ne kua nonofo tokotoko mitaki e tau Nepaiota he motu. He vega kehe mai he motu ha lautolu, ne nonofo e tau Etoma ke he faahi toga ha Iuta, ne fakahigoa ko Itumaia. Ne nakai kautu a lautolu he lali ke liu moua e motu ko Seira.

¹² Hagaao ki a Josephus, he senetenari ke uaaki F.V.N. ko e tau Etoma ne toe ne kautu ki ai e patuiki Iutaia ko John Hyrcanus I, ne peehi fakamalolō ki ai ke talia e peritome, ti hufia fakahaga he pule faka-Iutaia i lalo hifo he kovana Iutaia. He mole e moumou e Roma a Ierusalema he 70 V.N., ne galo e higoa ha lautolu mai he matohiaga tuai.c Tuga ni he talahau tuai e Opetaia: “To fakahiku tukulagi foki a koe. . . . ti nakai toe ai ha tagata taha ke he magafaoa a Esau.”—Ope. 10, 18.

¹³ Kehekehe ai mo e moumouaga ha Etoma, ne liliu e tau Iutaia ke he motu mooli ha lautolu he 537 F.V.N. i lalo hifo he pule kovana ha Serupapelu, ti liu atihake e lautolu e faituga i Ierusalema mo e nonofo tokotoko mitaki ai he motu.

¹⁴ Kua kitia maali ai ko e fakaikaluga mo e fakatokoluga kua takitaki ke he malaia! Ma lautolu oti ne fakatokoluga ne lautolu a lautolu mo e olioli ke he favale matematekelea ne moua he tau fekafekau he Atua, kia eke e matematekelea ha Etoma mo hatakiaga. Kia talahau e lautolu, tuga ne talahau e Opetaia, “to eke foki e kautu ma Iehova.” Ko lautolu ne tau ki a Iehova mo e haana tau tagata to utakehe katoatoa tukulagi, ka ko e Kautu malolō ue atu mo e tuaga patuiki tukulagi ha Iehova to tuku fakatokoluga tukulagi!—Kupu 21.

[Tau Matahui Tala]