Tiaki e “Tau Mena Nakai Aoga”
“Ko ia kua mui atu ke he [“tau mena nakai aoga,” NW] kua noa a ia mo e manamanatu.”—FAKATAI 12:11.
1. Ko e heigoa falu mena aoga ha tautolu, ti ko e heigoa e puhala mitaki lahi mahaki ke fakaaoga aki ai?
KO E tau Kerisiano, kua moua oti e tautolu e tau mena kehekehe kua aoga. Kua liga putoia foki e malolō tino mo e fakamalolō, tau loto manamanatu pauaki, po ke tau monuina fakatupe. Ha kua fakaalofa a tautolu ki a Iehova, kua fiafia a tautolu ke fakaaoga e tau mena ia ke he fekafekauaga Haana ti talia e tomatomaaga omoomoi: “Kia fakalilifu atu a koe kia Iehova mo e hāu a tau koloa.”—Fakatai 3:9.
2. Ko e heigoa e hatakiaga ne foaki he Tohi Tapu hagaao ke he tau mena nakai aoga, ti fakagahua fēfē e hatakiaga nei ke he puhala fakalaulahi?
2 He taha faahi, kua tutala foki e Tohi Tapu hagaao ke he tau mena fakateaga ti hataki ai neke moumou e tau koloa ha tautolu he tutuli ki ai. Hagaao ke he mena nei, manamanatu ke he tau kupu he Tau Fakatai 12:11: “Ko ia kua gahua ke he hana fonua to makona ai a ia he tau mena kai; ka ko ia kua mui atu ke he [“tau mena nakai aoga,” NW] kua noa a ia mo e manamanatu.” Kua nakai uka ke kitia e puhala ne fakagahua aki e fakatai ia. Ka fakaaoga he tagata taane e magaaho mo e malolō haana ke gahua fakalahi ke lalago aki e magafaoa haana, kua liga moua e ia mo e magafaoa haana e haohao mitaki fakatupe. (1 Timo. 5:8) Ka moumou e ia e tau koloa haana he kumi ke he tau mena nakai aoga, kua fakatātā e ia e ‘noa mo e manamanatu,’ ko e temotemoai he nakai lagotatai e puhala fifili mo e omoomoiaga mitaki. Liga to nofogati mooli e tagata pihia.
3. Fakagahua fēfē e hatakiaga he Tohi Tapu hagaao ke he tau mena nakai aoga ke he tapuakiaga ha tautolu?
3 Ka e kua mogoia, kaeke ke fakagahua e tautolu e matapatu fakaakoaga he fakatai ke he tapuakiaga ha tautolu? Ti kitia e tautolu ko e Kerisiano ne eketaha mo e fakamooli ke fekafekau ki a Iehova kua moua e haohao mitaki mooli. Kua mauokafua a ia ke he monuina he Atua mogonei ti nakai malokiloki e amaamanakiaga haana ma e vahā anoiha. (Mata. 6:33; 1 Timo. 4:10) Pete ia, ko e Kerisiano ne kua tauhele he tau mena nakai aoga kua fakahagahaga kelea e haana a fakafetuiaga mo Iehova mo e tau amaamanakiaga ke he moui tukulagi. Kalo kehe fēfē a tautolu he mena ia? Kua lata ke manamanatu a tautolu ke he tau mena he tau momoui ha tautolu kua “nakai aoga,” ti feaki fakamalolō ke tiaki ai.—Totou Tito 2:11, 12.
4. He puhala fakalaulahi, ko e heigoa e tau mena nakai aoga?
4 Ti ko e heigoa mogoia e tau mena nakai aoga? He puhala fakalaulahi, ko e ha mena ne tauhele a tautolu mai he fekafekau malolō katoatoa ki a Iehova. Ma e fakatai, kua liga putoia e tau puhala kehekehe he fakafiafiaaga. Mooli, kua ha ha i ai e tuaga he fakafiafiaaga. Kaeke ke fakamole lahi e tautolu e tau magaaho ke he tau mena “fakafiafia” ka e tiaki e tau matagahua ne matutaki mo e tapuakiaga ha tautolu, kua nakai aoga tuai e fakafiafiaaga, mo e to lauia kelea e tuaga fakaagaaga ha tautolu. (Fakama. 2:24; 4:6) Ke kalo mai he mena ia, kua feaki he Kerisiano e lagotatai, he kitekite fakamitaki e puhala ne fakaaoga aki e ia e magaaho aoga haana. (Totou Kolose 4:5.) Ka e, ha ha i ai e tau mena nakai aoga ne mua atu e hagahagakelea ke he fakafiafiaaga. Putoia he tau mena nei ko e tau atua fakavai.
Tiaki e Tau Atua Nakai Aoga
5. Hagaao lagaloga fēfē e Tohi Tapu ke he kupu “nakai aoga”?
5 Mailoga ai, ko e laulahi he tau kupu Tohi Tapu ne tohi ai e kupu “nakai aoga” kua hagaao ke he tau atua fakavai. Ma e fakatai, ne pehē a Iehova ki a Isaraela: “Aua neke eke e mutolu ha tupua ma mutolu, ti ua fakatu e mutolu e tupua kua ta, po ke tupua maka; aua neke tuku ai foki e mutolu e fakatino maka ke he motu ha mutolu, ke hufeilo atu ki ai.” (Levi. 26:1) Ne tohi he Patuiki ko Tavita: “Kua homo a Iehova, ti lata ni ke fakaheke fakalahi kia ia; kua mua e matakutaku kia ia ke he tau atua oti. Ha ko e tau atua oti he tau motu ko e tau tupua ni haia; ka ko Iehova, ne eke e ia e lagi.”—1 Nofo. 16:25, 26.
6. Ko e ha ne nakai aoga e tau atua fakavai?
6 Tuga he fakakite e Tavita, kua takatakai a tautolu he fakamooliaga nukua mua ue atu a Iehova. (Sala. 139:14; 148:1-10) Ko e lilifu mooli mogoia ma e tau Isaraela ke moua e fakafetuiaga he maveheaga mo Iehova! Ko e goagoa ha ia kua o kehe a lautolu mai ia Iehova mo e hufeilo ke he tau tupua talaga mo e tau tupua maka! He tau magaaho matematekelea, ko e tau atua fakavai ha lautolu ne kitia ai kua nakai aoga mo e nakai malolō mooli ke laveaki a lautolu ni ti pihia e tau tagata hufeilo ha lautolu.—Fakafili 10:14, 15; Isaia 46:5-7.
7, 8. Maeke fēfē ia “Mamone” ke tuga e atua?
7 He tau motu loga he vahā nei, ne hufeilo agaia e tau tagata ke he tau tupua talaga ne taute he tau tagata, ti ko e tau atua pihia kua nakai aoga mogonei tuga ni ke he vahā kua mole atu. (1 Ioa. 5:21) Ka e, fakamaama he Tohi Tapu falu mena ne nakai ko e tau tupua talaga tuga e tau atua. Ma e fakatai, kia manamanatu ke he tau kupu nei ha Iesu: “Nakai maeke ia taha ke fekafekau ke he na iki tokoua, ha ko e mena fakavihia e ia taha, ka e fakaalofa ke he taha; ka nakai pihia, ti pipiki atu a ia ke he taha, ka e fakateaga ke he taha. Nakai maeke ia mutolu ke fekafekau ke he Atua mo Mamone.”—Mata. 6:24.
8 Maeke fēfē ia “Mamone” ke tuga e atua? Tuga e fakatai, manamanatu ke he maka ne toka he fonua i Isaraela i tuai. Ko e maka pihia kua liga aoga ke talaga aki e fale po ke kaupā. He taha faahi, kaeke ke fakatū hake ko e “tupua maka” po ke “fakatino” ne eke ai mo fakatupetupe ke he tau tagata a Iehova. (Levi. 26:1) Pihia foki, kua aoga e tupe ke he puhala kua lata. Kua latatonu ai ke lagomatai aki a tautolu, ti maeke ke fakaaoga fakamitaki ai e tautolu ke he fekafekauaga a Iehova. (Fakama. 7:12; Luka 16:9) Kaeke ke tuku mua e tautolu e tupe ki mua he fekafekauaga Kerisiano ha tautolu, kua eke e tupe mo atua ha tautolu. (Totou 1 Timoteo 6:9, 10.) He lalolagi nei, ne aoga lahi e mautū fakatupe ke he tau tagata, ti kua lata ia tautolu ke iloa kua lagotatai tumau e onoonoaga ha tautolu ke he faahi nei.—1 Timo. 6:17-19.
9, 10. (a) Onoono fēfē e Kerisiano ke he fakaakoaga? (e) Ko e heigoa e hagahaga kelea he fakaakoaga tokoluga?
9 Ko e taha fakataiaga foki kua latatonu ne eke mo mena nakai aoga ko e fakaakoaga fakalalolagi. Kua manako a tautolu ke he tau fanau ha tautolu ke moua e fakaakoaga mitaki ke maeke ia lautolu ke leveki aki ha lautolu a tau momoui. Mua atu e aoga, ko e Kerisiano ne moua e fakaakoaga mitaki kua iloa mitaki ke totou e Tohi Tapu mo e maama ai, fakakakano ke he tau lekua mo e hokotia ke he fakahikuaga tonu, ti fakaako e tau kupu mooli he Tohi Tapu ke he puhala maama mo e fakaohooho. Ko e moua e fakaakoaga mitaki kua lahi e magaaho ne fakaaoga ka e aoga lahi.
10 Ka e kua e fakaakoaga tokoluga, ne moua he koliti po ke univesitī? Kua mailoga ke aoga lahi e mena nei ke he kautūaga. Ka e, tokologa ne tutuli e fakaakoaga pihia ne fakahiku ke puke e tau manamanatuaga ha lautolu ke he fakaakoaga hagahaga kelea. Ko e fakaakoaga pihia kua moumou e magaaho aoga lahi he fuata nukua lata ke fakaaoga he fekafekauaga a Iehova. (Fakama. 12:1) Liga kua nakai ofo ko e tau motu ne tokologa kua moua e fakaakoaga pihia, ne tokogahoa ni ne talitonu ke he Atua. He nakai kumi atu ke he tau fakatokaaga holo ki mua he faahi fakaakoaga he lalolagi nei ma e haohao mitaki, kua falanaki e Kerisiano ki a Iehova.—Fakatai 3:5.
Aua Neke Fakaatā e Manako Fakatino ke Eke mo Atua
11, 12. Ko e ha ne pehē a Paulo hagaao ke he falu: “Ko e manava, ko e atua ha lautolu haia”?
11 He tohi haana ke he tau Filipi, kua talahau he aposetolo ko Paulo e taha mena foki ke eke mo atua. Ne tutala a ia hagaao ke he falu ne eke fakamua mo tau matakainaga tapuaki mo e pehē: “Ko e mena kua o e falu tokologa, ne tala atu ai lagaloga e au kia mutolu, ke tala atu nai foki mo e tagi, kua eke mo fi ha lautolu e satauro a Keriso; ko e malaia, ko e fakahikuaga ha lautolu haia; ko e manava, ko e atua ha lautolu haia; . . . kua loto a lautolu ke he tau mena he lalolagi.” (Filipi 3:18, 19) Maeke fēfē e manava, po ke fatu he tagata ke eke mo atua?
12 Ne kitia ki a lautolu ne lafi mo Paulo, ko e manako ke hufia ke he tau manako fakatino kua eke mo mena aoga lahi ka e nakai ko e fekafekau mo Paulo ki a Iehova. Falu ne liga kai lahi po ke inu lahi ke hokotia ke he kai lotokai po ke konahia. (Fakatai 23:20, 21; fakatatai Teutaronome 21:18-21.) Kua liga fifili he falu ke fakaaoga fakalahi e tau magaaho kua maeke he senetenari fakamua he lalolagi ti fakahehē a lautolu mai he fekafekau ki a Iehova. Aua neke fakaatā e tautolu e manako ma e mena ne fakahigoa ko e moui mitaki ke fakatupu a tautolu ke fakamanou e fekafekauaga malolō katoatoa ki a Iehova.—Kolo. 3:23, 24.
13. (a) Ko e heigoa e velevelemena, ti fakamaama fēfē e Paulo e mena ia? (e) Maeke fēfē ia tautolu ke kalo mai he velevelemena?
13 Ne totoku foki e Paulo e tapuakiaga fakavai ke he taha puhala foki. Ne tohi e ia: “Hanai, kia tamate e mutolu ha mutolu a tau fahi tino ha he lalolagi, ko e feuaki, ko e mahani kelea, ko e manako kelea, ko e foli kelea, mo e [“velevelemena,” NW], ko e hufeilo ke he tupua haia.” (Kolo. 3:5) Ko e velevelemena ko e manako malolō ma e taha mena ne nakai moua e tautolu. Liga ma e tau koloa fakatino. Kua liga putoia foki e manako velagia ke he mahani fakataane mo e fifine. (Esoto 20:17) Kua nakai kia atihake ke manamanatu ko e tau manako pihia kua tatai mo e tapuaki tupua, ne hufeilo ke he atua fakavai? Ne fakaaoga e Iesu e talahauaga malolō ke fakakite aki e aoga he taofi e tau manako hehē oti kana.—Totou Mareko 9:47; 1 Ioane 2:16.
Mataala ke he Tau Kupu kua Nakai Aoga
14, 15. (a) Ko e heigoa e “mena nakai aoga” ne tupetupe e tokologa he vahā a Ieremia ki ai? (e) Ko e ha kua aoga ai e tau kupu a Mose?
14 Ko e tau mena nakai aoga kua maeke ke putoia e tau kupu. Ma e fakatai, ne pehē a Iehova ki a Ieremia: “Kua talahau ai he tau perofeta e tau mena pikopiko ke he haku a higoa; nakai fakafano atu e au a lautolu, ti nakai poaki atu e au kia lautolu; ti nakai vagahau atu e au kia lautolu; kua talahau atu e lautolu kia mutolu e fakakiteaga pikopiko, mo e mena he tau taulaatua, mo e mena nakai aoga, mo e fakavai he tau loto ha lautolu.” (Iere. 14:14) Ko lautolu e tau perofeta pikopiko ia ne totoku ke talahau e higoa a Iehova, ka kua fakaholo ki mua ne lautolu ha lautolu a tau manatu, ha lautolu a pulotu. Ti ko e “mena nakai aoga” ha lautolu a tau kupu. Ne nakai latatonu ai ti kua fakatupu e lautolu e matakutaku fakaagaaga mooli. He 607 F.V.N., tokologa ne muitua ke he tau kupu fakateaga pihia ne mamate tuai he tau lima he tau kautau Papelonia.
15 Kehe ai, ne tala age a Mose ke he tau Isaraela: “Kia tokaloto ai e mutolu e tau kupu oti kua fakamatala atu ai e au kia mutolu ke he aho nai. . . . Ha ko e mena nakai ko e kupu fakateaga ia kia mutolu, nukua ha i ai ha mutolu a moui; ko e tau mena ia foki ke fakaloga ai ha mutolu a tau aho ke he motu, kua o atu a mutolu ke he fahi atu a Ioritana ke eke ai ma mutolu.” (Teu. 32:46, 47) E, ne omoomoi he Atua e tau kupu a Mose. Ti, kua aoga mooli ai ke lata mo e tau momoui he tau tagata he motu. Ko lautolu ne omaoma ki ai ne olioli e moui loa mo e monuina. Kia tiaki tumau e tautolu e tau kupu fakateaga ka e pipiki ke he tau kupu aoga ne mooli.
16. Fēfē e onoonoaga ha tautolu ke he tau talahauaga he tau saienetisi ne fekehekeheaki mo e Kupu he Atua?
16 Logona nakai e tautolu e tau mena fakateaga ne vagahau he vahā nei? E. Ma e fakatai, falu saienetisi ne pehē ko e fakaakoaga tupumainoa mo e tau mouaaga he falu faahi fakasaiene ne fakatātā kua nakai lata foki ke talitonu ke he Atua, ko e tau mena oti kua fakamaama ha ko e fakatokatokaaga pauaki. Kua lata nakai e tau talahauaga fakaikaluga pihia ke fakatupetupe a tautolu? Nakai pihia! Kua kehe e pulotu fakatagata mai he pulotu faka-Atua. (1 Kori. 2:6, 7) Pete ia, kua iloa e tautolu ko e tau fakaakoaga he tagata kua fekehekeheaki mo e mena ne fakakite he Atua, ko e tau fakaakoaga he tagata kua hepe tumau. (Totou Roma 3:4.) Pete ne holo ki mua he falu faahi fakasaiene, ko e kumikumiaga he Tohi Tapu ke he pulotu he tagata kua mooli agaia: “Ko e iloilo he lalolagi nai, ko e goagoa haia ki mua he Atua.” He fakatatai mo e pulotu ue atu he Atua, kua teao e manatu he tagata.—1 Kori. 3:18-20.
17. Kua lata ke onoono fēfē ke he tau kupu he tau takitaki he Kerisitenitome mo e he tau tagata tiaki taofiaga?
17 Taha fakataiaga he tau kupu fakateaga ne moua ke he tau takitaki lotu he Kerisitenitome. Kua totoku e lautolu nei ke talahau e higoa he Atua, ka e laulahi he tau vagahau ha lautolu ne nakai fakavē ke he tau Tohiaga Tapu, ti ko e mena ne talahau e lautolu kua nakai fai aoga. Kua nakai aoga foki e tau kupu ne vagahau he tau tagata tiaki taofiaga, he totoku kua lahi atu e pulotu ha lautolu ke he “fekafekau fakamoli mo e loto matala” nukua kotofa. (Mata. 24:45-47) Pete ia, kua vagahau e tau tagata tiaki taofiaga ke he pulotu ni ha lautolu, ti ko e tau kupu ha lautolu kua nakai aoga, ko e fakatupetupe ke he ha tagata ne liga fanogonogo. (Luka 17:1, 2) Kalo kehe fēfē a tautolu neke fakahehē e lautolu?
Puhala ke Tiaki e Tau Kupu Fakateaga
18. Ko e heigoa e tau puhala ka fakagahua e tautolu e fakatonuaga ne moua ia 1 Ioane 4:1?
18 Ne foaki he fuakau ko e aposetolo ko Ioane e fakatonuaga mitaki ke he mena nei. (Totou 1 Ioane 4:1.) He felauaki mo e fakatonuaga a Ioane, kua fakamalolō tumau e tautolu a lautolu ne feleveia he gahua fakamatala ke kamatamata e tau mena ne fakaako a lautolu ki ai mo e fakatatai ai ke he Tohi Tapu. Ko e poakiaga mitaki a ia ma tautolu foki. Kaeke ke logona e tautolu e tau tala ne tuhituhi ke he kupu mooli po ke talahau e tau tala pikopiko ke he fakapotopotoaga, ke he tau motua, po ke ha matakainaga ha tautolu, kua nakai talia noa e tautolu ka e nakai fai fakavēaga. Ka e, hūhū hifo a tautolu: “Ko ia ne fakaholofa e tala nei kua lagotatai kia mo e mena ne talahau he Tohi Tapu? Kua fakaholo ki mua kia he tau tala po ke tau kumikumiaga nei e finagalo ha Iehova? Kua fakaholo ki mua kia he tau mena ia e mafola he fakapotopotoaga?” Ko e tau mena oti ne logona e tautolu kua ekefakakelea aki e tau matakainaga ka e nakai atihake ko e mena fakateaga.—2 Kori. 13:10, 11.
19. Iloa tonu fēfē he tau motua kua nakai fakateaga e tau kupu ha lautolu?
19 Hagaao ke he tau kupu fakateaga, ne ako foki he tau motua e fakaakoaga aoga lahi. Ka foaki e lautolu e fakatonuaga, kua tokaloto e lautolu e tau kūkū ha lautolu mo e nakai tali manatu ke foaki e fakatonuaga mai ni he tanakiaga iloilo fakatagata ha lautolu. Kua lata ke hagaao tumau a lautolu ke he mena ne talahau he Tohi Tapu. Ko e poakiaga aoga ne moua he tau kupu he aposetolo ko Paulo: “Kia nakai mua ha mutolu a manatu ke he mena kua tohi.” (1 Kori. 4:6) Kua nakai mua e manatu he tau motua ke he mena kua tohia he Tohi Tapu. He fakaaoga ai, kua nakai mua a lautolu ke he fakatonuaga ne fakavē he Tohi Tapu ne tohia he fekafekau fakamoli mo e loto matala i loto he tau tohi.
20. Ke he tau puhala fe ne lagomatai a tautolu ke tiaki e tau mena nakai aoga?
20 Tau mena nakai aoga—ko e “tau atua,” tau kupu, po ke falu mena foki—kua fakahagahagakelea lahi. Ma e kakano ia, kua liogi tumau a tautolu ma e lagomatai a Iehova ke mailoga e tau mena oti ia, ti kumi e tautolu e takitakiaga Haana ke he puhala ke tiaki e tau mena nei. Ka taute pihia e tautolu, kua tuga ke talahau e tautolu fakalataha mo e salamo: “Kia fakamafoki kehe e koe hoku mata neke kitekite ke he tau mena nakai aoga; kia fakamalolo e koe au ke he hāu a puhala.” (Sala. 119:37) He vala tala ne mui mai, to fakatutala foki a tautolu ke he aoga he talia e takitakiaga a Iehova.
Maeke Nakai a Koe ke Fakamaama?
• He puhala fakalaulahi, ko e heigoa e ‘tau mena nakai aoga’ kua lata ia tautolu ke tiaki?
• Kalo kehe fēfē a tautolu he eke e tupe mo atua?
• Maeke fēfē e tau manako fakatino ke eke mo tapuaki tupua?
• Tiaki fēfē e tautolu e tau kupu fakateaga?
[Fakatino he lau 3]
Ne fakamalolō ke he tau Isaraela ke ‘gahua ke he ha lautolu a fonua,’ ka e tiaki e tutuli he tau mena nakai aoga
[Fakatino he lau 5]
Aua neke fakaatā e manako ke he tau mena he tino ke fakamanou a koe ke he fekafekauga a Iehova
[Fakatino he lau 6]
Ko e tau kupu he tau motua kua aoga lahi